Morgunblaðið - 04.07.1985, Blaðsíða 29

Morgunblaðið - 04.07.1985, Blaðsíða 29
28 MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 4. JÚLÍ 1985 MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 4. JÚLl 1985 29 Plnrgtt Útgefandi nttbifrtfr hf. Árvakur, Reykjavík. Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson. Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson. Aöstoóarritstjóri Björn Bjarnason. Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guömundsson, Björn Jóhannsson, Árni Jörgensen. Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson, Ágúst Ingi Jónsson. Augiýsingastjóri Baldvin Jónsson. Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aö- alstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033. Áskrift- argjald 360 kr. á mánuöi innanlands. I lausasölu 30 kr. eintakiö. Vinir kvaddir w Idag, á þjóðhátíðardegi Banda- ríkjanna, kveðja einstæð hjón vini sína á íslandi, Pamela Sanders og Marshall Brement, sendiherra Bandaríkjanna hér á landi undanfarin ár. Fullyrða má að land og þjóð hafa ekki eignast betri vini en í sendi- herrahjónunum og hafa þau oft sýnt það í verki með einstæðum hætti. Áhugi þeirra á sögu ís- lenzku þjóðarinnar og menningu er með þeim hætti að einstætt má teljast, ekki sízt meðal er- lendra sendifulltrúa, og tengsl þeirra við mikinn fjölda fólks eiga vart sinn líka. Þá hafa sam- skiptin við íslenzk stjórnvöld eflt tengsl og góðhug milli þjóð- anna, en það er að sjálfsögðu nauðsynlegt, svo mikil sem tengslin eru milli íslendinga og Bandaríkjanna vegna samstarfs i öryggis- og varnarmálum og mikilla viðskiptahagsmuna okkar í Bandaríkjunum. Aðild okkar að Atlantshafsbandalag- inu og varnarstefna íslands er mikilvægasti þáttur í sjálfstæð- isbaráttu okkar í vályndum heimi og því harla viðkvæmt og örlagaríkt hvernig á þeim mál- um er haldið. í höndum Geirs Hallgrímssonar og vegna utan- ríkisstefnu ríkisstjórnarinnar hefur þróunin verið eðlileg und- anfarin ár og engin stórvægileg misklíðarefni um höfuðstefnuna en fullyrða má að Marshall Brement og góð samskipti hans við íslenzka stjórnmálamenn af öllum flokkum hafi verið lóð á þá vogarskál. Að vísu hefur komið upp misklíðarefni um flutninga til varnarliðsins og hefur sendiherrann lagt sig fram um að leysa það, en flösku- hálsinn er í Washington og mun eftirmaður Brements því fá þetta vandamál í arf en stjórn- völd í Washington mega vita að hvorki almenningur né íslenzk stjórnvöld munu una því að flutningar til og frá íslandi séu háðir úreltum einokunarlögum um siglingar. Önnur samskipti landanna hafa verið með ágæt- um og samstarfið um uppbygg- ingu öryggis og varna á Islandi í samræmi við hagsmuni fslend- inga. Ratsjármálið er gott dæmi þess en aukið eftirlit í lofti og legi umhverfis íslands mun draga úr spennu og styrkja ör- yggi landsins og varnir At- lantshafsríkjanna. Á öllum þessum þáttum hefur Marshall Brement haft góðan skilning. Hann hefur verið frábær tals- maður stjórnar sinnar en jafn- framt vinur fslendinga. Skiln- ingur hans á tengslum land- anna, og þá ekki sízt mikilvæg- um viðskiptum íslands og Bandaríkjanna, hefur styrkt vináttusamlegt samstarf í heimi mikiiia átaka og óseðjandi sér- hagsmuna. Bandarísku sendiherrahjónin lögðu sig fram um það þegar í upphafi að komast til skilnings á fslendingum, tungu okkar og menningu og hefur það vakið furðu margra þegar Marshall Brement hefur flutt ræður á lýtaiausri íslenzku og er nánast einsdæmi eftir svo stutt ís- lenzkunám. Hann hefur ekki látið þar við sitja heldur hefur hann þýtt íslenzk nútímaljóð og vinnur nú að nýrri þýðingu á Njáls sögu, en bæði hafa þau Marhsall og Pamela drukkið í sig fornar bókmenntir íslenzkar og þekkja þær jafnvel betur en títt er um fslendinga. Sendi- herrahjónin jafna íslenzkum bókmenntum við það bezta sem gerist í heiminum. Stórverkum íslenzkrar skáldsagnagerðar jafna þau við skáldsögur rúss- neskra meistara og telja Hall- dór Laxness mesta skáld- sagnahöfund í heimi nú um stundir ásamt Bellow og Singer. Auk þessara kynna af bókmenn- ingu íslendinga og virðingu fyrir henni, hafa þau hjónin ræktað kynni sín af íslenzkri tónlist og myndlist með þeim hætti sem sjaldgæft er og Pam- ela Sanders sem einnig er þekkt- ur skáldsagnahöfundur efndi til mikillar bandarískrar listiðnað- arsýningar hér á landi og vakti hún mikla athygli. Þá hefur hún stofnað listiðnaðarsjóð fyrir efnilega íslenzka listiðnaðar- menn og vinnur nú að bók um fsland sem út kemur í Lundún- um í haust. Sendiherrahjónin hafa síður en svo einskorðað kynni sín af íslandi við höfuð- borgina og nágrenni, heldur hafa þau ferðazt víða um landið og kynnzt fjölda fólks úti á landsbyggðinni. Þar hafa þau getað kynnt það bezta í sam- tímamenningu Bandaríkjanna og kynnzt reisn íslenzkrar al- þýðumenningar eins og hún hef- ur dafnað um allt land. Þessi mikilvægu kynni hafa þau notað rækilega í störfum sínum fyrir Bandaríkin hér á landi. Þessi upptalning ætti að nægja til að sýna óvenjulegt og umfangsmikið starf bandarísku sendiherrahjónanna hér á landi á undanförnum árum, raunar einstakt framlag til góðrar og gagnkvæmrar vináttu okkar og bandarísku þjóðarinnar. Slík vinátta er mikilvæg með tilliti til náins samstarfs í varnar- og öryggismálum en ekki sízt vegna mikilvægra viðskipta- hagsmuna okkar í Bandaríkjun- um. Enginn sendiherra getur gegnt starfi hér á landi svo að árangur beri nema hann leggi sig fram um að kynnast þjóðar- eðli okkar fslendinga, menningu okkar og sögu. Það hafa Pamela og Marshall Brement gert. Því eru óvenjulegir og traustir vinir kvaddir. Þeim fylgja góðar óskir með von um að samskiptin við Bandaríkin verði okkur til heilla og farsældar. Ekkert mundi gleðja þau meir, né vini þeirra. Gerum ekkí kröfur um óeðlilega fyrirgreiðslu — heldur heilbrigð skilyrði til rekstrar — Greinargerð Einars Odds Kristjánssonar og Einars K. Guðfinnssonar um stöðu sjávarútvegs á Vestfjörðum Eins og fram hefur komið í fréttum MorgunblaAsins áttu forsvars- menn sjávarútvegsfyrirtækja á Vestfjörðum fund með þingmönnum Vestfjarðakjördæmis fyrir skömmu og gerðu þeim grein fyrir alvarlegri stöðu sjávarútvegs og fiskvinnslu þar. í kjölfar þessa fundar tóku þeir Einar Oddur Kristjánsson fram- kvæmdastjóri Útgerðarfélagsins Hjálms hf. á Flateyri við Önundarfjörð og Einar K. Guðfinnsson útgerðarstjóri hjá fyrirtækjum Einars Guð- Hnnssonar hf. í Bolungarvík saman greinargerð um stöðu sjávarútvegs- ins. Morgunblaðið hefur óskað eftii og fer hún hér á eftir: Sjávarútvegur á íslandi á við mikinn og vaxandi vanda að stríða. Um þessi vandamál þarf ekki að fara mörgum orðum, svo kunn sem þau eru. Aðeins skal drepið á fáein þeirra. Þorskafii hefur dregist saman um þriðjung á örfáum árum, erfiðleikar hafa dunið yfir á freðfisk- og saltfisk- mörkuðum, ekki síst vegna gengis- þróunar, olíuverð hefur margfald- ast og skreiðarbirgðir hrönnuðust upp. Til viðbótar og að hluta sem afleiðing af þessu búa fyrirtæki nú við síversnandi greiðsluerfið- leika, fjármagnskostnaður er slig- andi, vanskil eru byrjuð að hrann- ast upp að nýju eftir skuldbreyt- ingu, svo að óðum sækir I sama farið og fyrir hana. í sem stystu máli sagt eru ekki fyrir hendi nokkur skilyrði til heilbrigðs rekstrar í sjávarútvegi á íslandi. Afleiðingar af þessu ástandi eru í aðalatriðum eftirfarandi: 1. Algjör óvissa ríkir um framtíð þeirra sjávarútvegsfyrirtækja, sem nú eru í rekstri. 2. Mjög gengur á eigið fé í fyrir- tækjunum. M.a. vegna þess að skuldir aukast ár frá ári og að þær eru að stofni til erlendar, verður æ minna svigrúm til al- mennra aðgerða. 3. Fjármagn leitar frá sjávarút- vegi og til annarra atvinnu- greina þar sem arðsemi er fyrir hendi. 4. Mikill fólksflótti er brostinn á úr fiskvinnslu. Á Vestfjörðum einum vantar um 300 til 400 manns til starfa. 5. Hættan á staðbundnu og síðar almennu atvinnuleysi í sjávar- útvegi blasir við, þar sem fyrir- sjáanleg er rekstrarstöðvun fyrirtækjanna. 6. Fólksflutningar eru gífurlegir úr sjávarútvegsplássum. 7. Fyrirtæki í sjávarútvegi verða stöðugt verr undir það búin að tæknivæðast og takast á við nauðsynleg framtíðarverkefni. Nauðsynleg tæknivæðing, vél- væðing og sjálfvirkni, sem er forsenda áframhaldandi rekstr- ar, mun ekki geta átt sér stað. Fyrirtækin munu því lenda í vítahring, sem lyktar í lakari framleiðni, minna aðlaðandi störfum, lægri launum og verri samkeppnisstöðu gagnvart öðr- um atvinnugreinum. Raunar mætti bæta við fleiri at- riðum. Þau eru hins vegar svo kunn að óþarfi ætti að vera að tí- unda þau. Greining þess vanda sem við er að glíma í sjávarútvegi hefur marg oft farið fram. Það er því óþarfi að bæta neinu við. Fremur skal reynt að beina sjón- um að lausnum á aðsteðjandi vanda. Til þess að taka af öll tvímæli, skal það áréttað að vandi fyrir- tækjanna er ákaflega bráður. Hann er þess eðlis að ekki tjóar að draga lausn hans. Nauðsynlegar aðgerðir stjórnvalda verða því að líta dagsins Ijós í þessum mánuði, eigi að vera í þeim einhver stoð. Þær ábendingar sem hér eru sett- ar fram miðast því við það. að fá þessa greinargerð til birtingar Ennfremur skal það tekið fram, að sá vandi sem við er að glíma í sjávarútvegi er almennur. Vita- skuld eiga svæði við staðbundin vandkvæði að stríða. Augljóslega eru erfiðleikarnir að einhverju leyti tímabundnir. Þá eiga einstök fyrirtæki við sín eigin sérstöku vandamál að stríða. Það breytir hins vegar ekki því meginatriði, að sjávarútvegurinn í heild á við örð- ugleika að stríða, sem ekki verða leystir nema fyrir forgöngu stjórnvalda. I. Fiskverð: Nú liggur fyrir nýtt fiskverð. Það voru mistök að grípa ekki til umsvifamikilla aðgerða í tengsl- um við það, í því skyni að auðvelda rekstrarstöðuna. Auðvelt hefði verið að gera slíkar ráðstafanir án nokkurra fjárútláta. Hér skulu nefnd dæmi: a) Munur á verði smærri fiskjar og hins stærri verði aukinn, svo um munar. Augljóst er að smá- fiskur er víða erfiður baggi fyrir fiskvinnsluna. Hann dregur úr afköstum, er óhag- kvæmur í vinnslu, nýtist verr, fer oft að hlutfallslega meira leyti í blokk og aðrar verð- minni pakkningar. Til vðbótar þessu má svo nefna fiskvernd- unarsjónarmið. Þ.e. að eðlilegt sé að beina sókninni fremur í stærri fisk en þann smærri. b) Verðmunur á slægðum fiski og óslægðum verði aukinn. Ljóst er að þegar fiskur er átumikill og hrognafullur er fiskvinnslan að kaupa slóg, innyfli og hrogn á verði stórþorsks. Fyrir vikið fer hráefnishlutfallið á vertíð- arsvæðunum upp úr öllu valdi. c) Strangari kröfur verði gerðar til „ormafiskjar". Slíkur fiskur er að vísu gæðafelldur núna. Það hefur þó sýnt sig, að meira þarf að koma til, svo að menn reyni að forðast þennan fisk. Þetta snertir mjög annað mál, selveiðina, sem vikið er að í öðrum hluta þessarar greinar- gerðar. Almennt má segja að fiskverð- sákvörðun þarf að vera mun sveigjanlegri en tíðkast hefur. Hún þarf að endurspegla betur markaðsaðstæður erlendis og að- stæður hér innanlands. Sem dæmi skulu eftirfarandi nefnd: Yfir sumarmánuðina berst mik- ill afli á land. Á þeim tíma er stór hluti hins þjálfaða vinnuafls í sumarfríi, eða við önnur störf. Þess vegna hefst illa undan að vinna fiskinn. Til viðbótar þessu er hráefnið mjög viðkvæmt á þess- um tíma, fiskurinn viðkvæmur og sumarhitinn gerir geymslu oft erfiðari. Vel mætti hugsa sér að þetta endurspeglaðist í fiskverð- inu. Sumarverð fiskjar yrði lægra og það því ekki eins eftirsóknar- vert að „moka“ upp fiskinum. 1 þeim tilvikum að fiskurinn er átumikill og mikið inni í honum, eins og á vetrarvertíðinni í vetur, á tvímælalaust að auka verðmun á slægðum fiski og óslægðum. Fisk- verðsákvörðun verður að vera svo sveigjanleg að unnt sé að grípa til þannig aðgerða með litlum fyrir- vara. II. Skreiðarbirgðir: Víða um land sitja fiskverkend- ur uppi með óselda skreið. Fjármagnskostnaður vegna þessara birgða verður æ meiri. Því er lagt til, að Verðjöfnunarsjóði verði séð fyrir fjármagni til þess að kaupa birgðir skreiðar í land- inu, eins og þær eru í dag. III. Vaxtakostn- aður 1984 Á síðastliðnu ári var vaxtakostnaður fiskvinnslunnar af viðbótarlánum bankanna óeðli- lega hár. Er það kunn saga, hvern- ig fiskvinnslan greiddi háa inn- lenda vexti fyrstu 10 mánuði árs- ins meðan gengið var stöðugt, en síðan var lánum þessum öllum breytt í SDR-lán litlu fyrir geng- isfellinguna í nóvember. Fisk- vinnslumenn hafa mótmælt þessu, allt frá því í fyrrahaust, og þótt þetta óbilgjarnt með endemum. Það er krafa fiskvinnslunnar að þessi mál verði tekin upp að nýju og þessi vaxtakostnaður endurskoðaður. Staðreynd er að raunkostnaður fiskvinnslunnar af lánum var mjög hár á árinu 1984 og að margra dómi óeðlilega hár. Hér var um grundvallarbreytingu að ræða frá því sem áður var, því á mörgum undanförnum árum hef- ur rekstrargrundvöllur fiskvinnsl- unnar einmitt byggst á mjög ódýru rekstrarfjármagni. Fiskvinnslan getur ekki greitt þessa raunvexti nema tekjur komi fram á móti, en þess hefur alls ekki verið gætt. IV. Endurgreiðsla upp- safnaðs söluskatts: Mánudaginn 30. júlí 1984 gaf ríkisstjórnin út tilkynningu um aðgerðir í efnahagsmálum. Þar sagði meðal annars: „Til þess að bæta afkomuna þegar í stað þykir rétt að veita útgerðinni þegar endurgreiðslu til bráðabirgða með 3% viðbót í næstu þrjá mánuði við bætur úr hinni almennu deild Aflatrygg- ingasjóðs, samkvæmt lögum nr. 21/1984, sem nú nema 4% af afla- verðmæti. Þessi tímabundna við- bót verður endurgreidd úr ríkis- sjóði en fellur niður, þegar fram- angreind endurskoðun á verð- og skattlagningu olíu kemur til fram- kvæmda, enda ráð fyrir því gert að hún og aðrar ráðstafanir muni létta kostnað af útgerðinni." í sem skemmstu máli er ljóst að þetta hefur ekki náð fram. Lækk- un skatta á olíu hefur ekki haft kostnaðarlækkun í för með sér í neinu samræmi við það sem að var stefnt með fyrrgreindri yfirlýs- ingu. Viðræður olíufélaganna og útgerðarmanna runnu út í sand- inn og telja þeir síðarnefndu að þvergirðingsháttur fulltrúa olíufé- laganna hafi ráðið þar mestu. Síðari hluta ársins 1984 var ákveðið að endurgreiða sjávarút- vegsfyrirtækjum uppsafnaðan söluskatt og færa þau mál til sama horfs og gilt hefur lengi hjá kvæmd var ekki eins og við hafði verið búist. Þess í stað var það fé, sem náðist með greiðslu hins upp- safnaða söluskatts, notað til þess að fjármagna greiðslur úr Afla- tryggingasjóði. Þannig varð greiðsla á uppsöfnuðum söluskatti hreint ekki til þess að auðvelda greiðslubyrði sjávarútvegsfyrir- tækjanna. Af þessu leiðir að eðlilegt er að setja fram eftirfarandi: 1. Staðið verði við það loforð að greiða fiskvinnsiunni milliliða- laust uppsafnaðan söluskatt. Hætt verði að láta þær greiðsl- ur fara í gegn um Aflatrygg- ingasjóð. 2. Á meðan ekki fæst niðurstaða á endurskoðun olíuverðs, er leiðir til verðlækkunar á olíu, greiði Aflatryggingasjóður til útgerð- arfyrirtækjanna, í samræmi við fyrrnefnda yfirlýsingu rík- isstjórnarinnar frá 30. júlí 1984. V. Þrír meginkostir: Það gefur augaleið, að afkoma í sjávarútvegi ræðst að miklu leyti af almennri efnahagsstjórn. Kostnaður vegna aðfanga ræðst mjög af hinu opinbera. Tekjur fiskvinnslunnar eru einnig undir gengisskráningunni komnar. Þá fer samkeppnishæfni sjávarút- vegsins mikið eftir stjórn hins opinbera á ríkisfjármálum, pen- ingamálum og erlendum skuldum. Með öðrum orðum: Hinn efna- hagslegi stakkur sem ríkisvaldið sníður ræður afkomu sjávarút- vegsins og starfsfólks hans. Mikilvægasta verkefnið á sviði efnahagsmála á næstunni er að skapa almennt efnahagslegt jafn- vægi. Draga úr verðbólgu, minnka erlendar lántökur og eyða við- skiptahalla. Um leið verði hlut- föllum tekna og kostnaðar út- flutningsgreina breytt og þar með stöðvað það alvarlega fjárstreymi, sem nú á sér stað frá útflutningi til innflutnings. I því sambandi þekkjum við að- eins þrjár leiðir, sem ná þessu markmiði. Á þær skal bent hér, en enginn dómur lagður á ágæti þeirra. Það er hið pólitíska mat stjórnvalda, sem ráða mun hver þessara meginleiða telst fýsi- legust: 1. AAhald með samdrætti: Út- gjaldaáform eru skorin tafar- laust niður. Miklu aðhaldi er beitt í peningamálum. Skattar jafnvel hækkaðir. Hvergi er hnikað frá markmiði um stöð- ugt gengi. Skuldasöfnun erlend- is sé ekki einvörðungu stöðvuð, heldur bókstaflega minnkuð. 2. Aðhald án samdráttar: Gengi krónunnar sé lækkað. Samhliða gerðar ráðstafanir í ríkisfjár- málum og peningamálum. Skattahækkunum eða niður- skurði beitt til að draga úr opinberri lánsfjárþörf og draga úr innlendri eftirspurn í því skyni að eyða viðskiptahallan- um. 3. Millifærslu- og uppbótakerfí var velþekkt um áratugi hér á landi. Það felur í sér skatta á innflutning. Skattatekjurnar notaðar til að styrkja útflutn- inginn til að mynda með út- flutningsuppbótum, niður- greiddum fjármagnskostnaði eða öðru sambærilegu. Þensluloiðin. sem nú er fetuð, eykur viðskiptahalla og veikir samkeppnisstöðu framleiðslu- og útflutningsgreina gagnvart inn- flutningi og þjónustu. Lengra verður því ekki gengið á þessari braut nema til komi stöð- ugar skuldbreytingar uns allt eig- ið fé er þrotið. Sérstakur viöauki Athygli manna hefur að undan- förnu beinst mjög að dönskum fiskiðnaði. Fyrstu niðurstöður eru þessar: • „Danir eru heilu tæknistigi á undan okkur", svo vitnað sé til ummæla Jóns Friðjónssonar, verkfræðings hjá Coldwater. Þetta á við um allt skipulag og hönnun sér í lagi allar flutnings- leiðir. Danir hafa þróað véltækni Frá Flateyri „Ennfremur skal þaö tekið fram, aö sá vandi sem við er að glíma í sjávarútvegi er almenn- ur. Vitaskuid eiga svæði við staðbundin vand- kvæði að stríða. Aug- Ijóslega eru erfiðleik- arnir að einhverju leyti tímabundnir. Þá eiga einstök fyrirtæki við sín eigin sérstöku vanda- mál að stríða. Það breytir hins vegar ekki því meginatriði, að sjáv- arútvegurinn í heild á við örðugleika að stríða, sem ekki veröa leystir nema fyrir forgöngu stjórnvalda.“ við pökkun og frágang, sjálfvirkni er þar miklu meiri t.d. sjálfvirk mötun og losun í frystitæki. Þeir hafa sérhæft húsin miklu meira en við og þróað smápakkningar af hinum ýmsu tegundum, þeir hafa ekki einstaklingsbónus heldur hópbónus, sem virðist útheimta mun færra aðstoðarfólk. Þrátt fyrir að launakostnaður á hverja unna klst. sé um 70% hærri í Danmörku er hér á íslandi, 4,3$ kostn. hér á landi á móti 7,5$ í Danmörku, þá er ekki þar með sagt að launakostnaður þeirra sé hærri en okkar sem hlutfall af tekjum, trúlega er hann lægri. Þó að áreiðanlegar upplýsingar liggi ekki fyrir þá er þó vitað að afköst per manntíma er langtum hærri þar en hér. Hjá Dansk Findus AS er gert ráð fyrir að afköst í 5 punda pakkningum séu um 20 kg. á manntíma, hér er það 11,4 kg. á manntíma. í hefðbundinni þorskblokkarframleiðslu eru af- köst hér áætluð 13 kg. per mannt- íma en á Borgundarhólmi þar sem mikil sérhæfing er í blokkarframl- eiðslunni hefur heyrst talað um afköst frá 30 til 35 kg. per mannt- íma. Ástæður þessa hrikalega munar eru margar, hér skulu nokkrar þær veigamestu nefndar: 1. Vélvæðing, sjálfvirkni og skipulag Dana eins og áður er að vikið. 2. Miklu meiri fjöldi aðstoðarfólks við eftirlit, skráningu o.þ.h. hjá okkur en hjá þeim. 3. Stöðugra og þjálfaðra starfs- fólk virðist vinna í fiskiðjuver- um Dana en hér á íslandi. Hér er fyrst og fremst um að ræða þann vítahring að störf í fisk- vinnslu á tslandi eru láglauna- störf, sem allir er geta flýja og fælast. Auk þess sem það er nokkuð ljóst að það er mjög óvíða á íslenskum vinnumark- aði sem þær kröfur eru gerðar um afköst og gæði vinnu sem verður að gera í fiskiðnaðinum. 4. Ormur í fiskholdi er svo til óþekktur í Danmörku. Um ástand þessara mála á íslandi vísast til skýrslu hringorma- nefndar svo og til skýrslu Hall- dórs Bernódussonar. Báðar þessar skýrslur fylgja hér með. Beinn kostnaður frystihúsanna vegna ormatínslunnar er áætl- aður árið 1985 kr. 500 millj. Þá er ótalinn allur annar kostnað- ur, bæði beinn og óbeinn, en hann er gífurlegur. Svo ekki sé minnst á þá verri nýtingu framleiðslutækjanna, sem af því hlýst fyrir þær tafir, sem ormatínslan veldur. Rétt er að geta þess einnig að ormur í fiskholdi hefur veruleg áhrif á nýtingu fisksins. Skv. nýlegri athugun þá heldur fiskurinn nokkurn veginn holdum þar til ormur hefur náð þeim fjölda að vera u.þ.b. 4 ormar í kg. af roð- tausum flökum. Eftir það er fa.ll nýtingarinnar mjög mikið, þannig að um er' að ræða 0,9 til 1% rýrnun flakanýtingar fyrir hvern orm sem við bætist í hvert kíló. Þegar ormafjöldinn hefur náð þetta 10 til 14 ormum í hvert kg. flaka er fiskurinn í raun orðinn nær verðlaus. í framhaldi af þessu er rétt að benda á eftirfarandi: 1. Báðum helstu sölusamböndum okkar í freðfiski SH og SÍS hef- ur nú um nokkurt skeiö verið ljóst hvernig komið er. Hjá báðum' er nú unnið af fullum krafti að vöruþróun. Þar eru mörg járn í eldinum. En eðli málsins samkvæmt verður slíkt ekki hrist fram úr erminni á stuttum tíma. Mjög brýnt er því að stjórnvöld styðji þessa viðleitni með ráð og dáð. Full- yrða má að það fé sem varið yrði til vélvæðingar og hagræð- ingar í frystihúsum landsins muni skila sér mjög fljótt. Bent er á að nýta að hluta þess fjár sem ætlaður er til nýsköpunar í þessu skyni. 2. Það er bókstaflega lífsnauðsyn að herða baráttuna gegn seln- um með öllum mögulegum ráð- um, að öðrum kosti er ekki ann- að sýnna en að þorskstofninn verði hreinlega verðlaus. Það fyrsta sem ber að gera er að sjálfsögðu að fella úr gildi lög um friðun sellátra. Ormur í fiskholdi er í dag eitt stærsta vandamál fiskiðnaðarins. Þetta verður ekki gert nema með mjög vel skipulögðu átaki allra hagsmunaaðila undir forystu ríkisins. 3. Leita verður allra hugsanlegra leiða til þess að gera vinnu í frystihúsunum eftirsóknar- verðari en hún er í dag. Ef hægt væri að fjölga starfsfólki við fiskvinnsluna strax, mætti bjarga gríðarlegum verðmæt- um. Leiðin út úr vanda sjávarút- vegsins byggist þó ekki síst á frumkvæði og atorku þess fólks sem í atvinnulífinu starfar. — Augljóslega er margt sem betur má fara innan einstakra fyrir- tækja og í greininni í heild. t þeim efnum verður rikisvaldið ekki kallað til ábyrgðar. Menn í sjávarútvegi gera engar kröfur um óeðlilega fyrirgreiðslu, heldur einvörðungu að atvinnu- greinin búi við heilbrigð almenn skilyrði. Sjávarútvegur í Kanada: Eignaraðild íslendinga ekki raunhæfur kostur — segja Jón Ingvarsson og Kristján Ragnarsson „MÉR ER HULIN RÁÐGÁTA hvernig staðið yrði að íslenskri eignarað- ild í kanadískum sjávarútvegi,“ sagði Kristján Ragnarsson framkvæmda- stjóri LlÚ þegar Morgunblaðið hafði samband við hann vegna ummæla Halldórs Ásgrímssonar sjávarútvegsráðherra um hugsanlega eignaraðild - íslendinga að sjávarútvegsfyrirtækjum í Kanada. Kristján sagði meðal annars: „Ég hef ekki enn heyrt um eitt einasta íslenskt fyrirtæki i fisk- iðnaði sem hugsanlega hefði bolmagn til að gerast aðili að fyrirtækjum erlendis, hvað þá að stofna sitt eigið. íslensk fyrirtæki eiga í nógu miklu basli hér heima við að halda sér gangandi. Því er mér hulin ráðgáta hvernig ráðherra hefur hugsað sér að staðið yrði að slíkri eignaraðild. Kanadískur sjávarútvegur hef- ur einnig staðið höllum fæti og tvö stærstu fiskiðnaðarfyrirtæki Kanada, National Sea og Nation- al Fishery Products, hafa þegið gífurlegar fjárhæðir í opinbera styrki. Við gætum engan veginn keppt við þau félög. Hvað varðar þjónustufyrirtæki við sjávarútveginn hafa íslend- ingar betri möguleika. Hér á ég aðallega við framleiðslu á gagn- legum hlutum á sambærilegu verði sem Kanadamenn þurfa í sinn fiskiðnað. En hvorki islensk útgerð né fiskvinnsla hafa fé til að leggja út í aðild að kanadísk- um fyrirtækum eða þekkingu fremri þeirri kanadísku." Jón Ingvarsson stjórnarformaður SH: „Ósennilegt að Kanada- m enn vilji styrkja erlend fyrirtæki í sjávarútvegi Morgunblaðið hafði einnig samband við Jón Ingvarsson stjórnarformann Sölumiðstöðvar hraðfrystihúsanna og taldi hann íslenska eignaraðild að kanadísk- um sjávarútvegsfyrirtækjum ekki raunhæfan kost. „Rekstarafkoma íslenskra fyrirtækja í fiskvinnslu og útgerð hefur verið með þeim hætti und- anfarin ár að ég fæ ekki séð hvernig þau gætu fjárfest í öðr- um löndum. Kanadískur sjávarútvegur hef- ur ekki getað staðið á eigin fótum og þarlend stjórnvöld hafa lagt mikið fé til fiskiðnaðarfyrirtækja sem mörg hver hafa verið endur- fjármögnuð. Því þykir mér heldur ósennilegt að Kanadamenn vilji styrkja erlend fyrirtæki í sjávar- útvegi. Ég tek undir ummæli ráðherra þess efnis að íslendingar búi yfir góðri markaðsþekkingu, til dæm- is hvað varðar frystar fiskafurðir en ég held þó að forysta okkar á bandariska markaðnum byggist ekki síður á gæðum fisksins en markaðsþekkingu.“
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.