Morgunblaðið - 12.07.1985, Page 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 12. JÚLl 1985
AMERÍKA
PORTSMOUTH/NORFOLK
Bakkafoss 15. júli
City of Perth 23. júlí
Bakkafoss 5. ágúst
Laxfoss 7. ágúst
City of Perth 20. ágúst
NEW YORK
Bakkafoss 16. júlf
City of Perth 22. júli
Laxfoss 5. ágúst
Bakkafoss 7. ágúst
City of Perth 19. júli
HALIFAX
Bakkafoss 19. júlí
Bakkafoss 9. ágúst
BRETLAND/MEGINLAND
IMMINGHAM
Álafoss 14. júli
Eyrarfoss 21. júli
Álafoss 28. júli
Eyrarfoss 4. ágúst
FELIXSTOWE
Álafoss 15. júlí
Eyrarfoss 22. júlí
Álafoss 29. júlí
Eyrarfoss 5. ágúst
ANTWERPEN
Alafoss 16. júli
Eyrarfoss 23. júlí
Alafoss 30. júli
Eyrarfoss 6. ágúst
BOTTERDAM
Alafoss 17. juli
Eyrarfoss 24. júlf
Alafoss 31. júlí
Eyrarfoss 7. ágúst
HAMBORG
Álafoss 18. júli
Eyrarfoss 25. júli
Alafoss 1. ágúst
Eyrarfoss 6. ágúst
GARSTON
Fjallfoss 15. júli
Fjallfoss 29. júlí
NORÐURLÖND/-
EYSTRASALT
BERGEN
Skógafoss 13. júlí
Reykjafoss 19. júlí
Skógafoss 28. Júli
Reykjafoss 4. ágúst
KRISTIANSAND
Skógafoss 15. júlí
Reykjafoss 22. júlí
Skógafoss 29. júlí
Reykjafoss 5. ágúst
MOSS
Skógafoss 16. júli
Skógafoss 30. júlí
HORSENS
Reykjafoss 25. júli
Reykjafoss 9. ágúst
GAUTABORG
Skógafoss 17. júlí
Reykjafoss 24. júlí
Skógafoss 31. júli
Reykjafoss 7. ágúst
KAUPMANNAHÖFN
Skógafoss 18. júlí
Reykjafoss 26. júlí
Skógafoss 1. ágúst
Reykjafoss 8. ágúst
HELSINGBORG
Skógafoss 19. júli
Reykjafoss 26. júlf
Skógafoss 2. ágúst
Reykjafoss 8. ágúst
HELSINKI
Lagarfoss 25. júli
GDYNIA
Lagarfoss 31. júli
UMEÁ
Lagarfoss 23. júli
RIGA
Lagarfoss 30. júli
SKOGN
Lagarfoss 5. ágúst
EIMSKIP
Pósthússtræti 2.
Sími: 27100
Um „raunsæi“
Birgis ísleifs
— eftir Hjörleif
Guttormsson
Morgunblaðið birti 30. júní sl.
tveggja síðna viðtal við Birgi ísleif
Gunnarsson alþingismann, for-
mann Stóriðjunefndar ríkisstjórn-
arinnar og stjórnarmann í Lands-
virkjun. Þessi grein liggur nú á
borðum forstjóra þeirra fjölmörgu
erlendu stórfyrirtækja, sem Birgir
ísleifur og aðrir sendimenn iðnað-
arráðherra hafa heimsótt eða boð-
ið hingað til lands undanfarin tvö
ár og í augum þeirra er efni henn-
ar áreiðanlega gulls ígildi. Fyrir-
sögnin ein, sem ritstjórar Morg-
unblaðsins leggja í munn Birgis og
slógu upp á útsíðu: „(Jtilokað að fá
18 mills fyrir kílówattstundina.
Telur 14 mills nær lagi, þegar
reynt er að selja raforkuna til er-
lendra stóriðjufyrirtækja" er
milljóna virði fyrir hvern þann
sem hugsar til viðskipta íslend-
inga á þessu sviði. Það er nokkur
sérkennileg aðstaða, sem þessi að-
altrúnaðarmaður iðnaðarráðherra
og ríkisstjórnarinnar setur sig í
með þeim yfirlýsingum sem hann
gefur í viðtalinu og ekki ónýtt
fyrir erlenda viðmælendur hans
að hafa ljósrit af þeim töskum sín-
um.
„í hæsta lagi 14 mills“
Birgir ísleifur talar ekki nein-
um tæpitungum í þessu viðtali
þegar hann segir t.d.: „6g er alveg
sannfærður um að það verð sem
við höfum verið að tala um og
velta fyrir okkur allar götur frá
árinu 1983, 18 mills, er alltof hátt
í dag, og við munum ekki geta selt
eina einustu kilówattstund á því
verði, þó að við tækjum bara doll-
arann og það hvernig hann hefur
breyst, þá eru 18 mills fyrir þrem-
ur árum í hæsta lagi um 14 mills í
dag, og svo spila þarna inn í verð-
breytingar af öðrum ástæðum í
Evrópu, sem einnig hafa áhrif til
lækkunar."
Þau boð sem hér er verið að
flytja eru auðskilin:
Ríkisstjórn Steingríms Her-
mannssonar hefur opinberlega
lækkað gengi íslenzkrar vatnsorku
um nær fjórðung eða úr 18 mills „í
hæsta lagi 14 mills“ og fært samn-
ingsstöðu sendimanna sinna með
Birgi ísleif i fararbroddi til baka
sem þessu nemur. Viðtakendur
þessara skilaboða eru m.a. Alu-
suisse, Elkem og Rio Tinto Zink,
sem sitja með fulltrúa sína hinum
megin við borðið á móti þeim Jó-
hannesi Nordal, Birgi ísleifi og
Guðmundi G. Þórarinssyni.
„Raunsæi" er einkunnin sem
ritstjóri Morgunblaðsins gefur
þessari gengisfellingu vatnsork-
unnar langt niður fyrir fram-
leiðslukostnað í ritstjórnargrein 2.
júlí.
Þann sama dag átti sjónvarpið
viðtal við Jóhannes Nordal stjórn-
arformann Landsvirkjunar, sem
staðfesti efnislega það sem Birgir
ísleifur fékk að segja á prenti
tveimur dögum fyrr: „Landsvirkj-
un hefur aldrei gefið út 18 mills
sem endilega þá einu réttu
tölu ..., “ sagði stjórnarformað-
urinn í upphafi viðtalsins.
Þetta er vissulega rétt hjá Jó-
hannesi Nordal, þær tölur sem
Landsvirkjun lét frá sér fara fyrir
fáum árum voru ekki nákvæmlega
18 mills, heldur lágu á bilinu
18—22 mill, sem líklegt verð fyrir
orku frá nýjum virkjunum næsta
áratug. Skýrsla um þetta var gefin
út af Landsvirkjun í desember
1982 og miðuð við verðlag á því
ári. Það er athyglisvert að Jó-
hannes og Birgir ísleifur nefna nú
ætíð lægri kantinn á þessu verð-
bili og halda mjög á lofti hversu
dollarinn hafi styrkst gagnvart
flestum Evrópumyntum. Á móti
vegur hins vegar hin alþjóðlega
verðbólga, sem hækkað hefur allt
verðlag til muna frá árinu 1982.
Ekki eru heldur allir jafn vissir
um hversu lengi dollarinn muni
halda stöðu sinni á hinum alþjóð-
lega peningamarkaði, þannig að
betra er að hafa þar vaðið fyrir
neðan sig.
Hver á að borga
mismuninn?
Spurningin stendur nú sem fyrr
um það, hvort menn ætla að fal-
bjóða orku frá íslenskum fallvötn-
um langt undir framleiðslukostn-
aðarverði, eða hvort lágmarkið sé
að kaupendur greiði það verð sem
talið er að þurfi til að framleiða
nýja orku (endurnýjunarverð).
Þetta er um leið spurningin um
það hvort aðrir, almenningur og
atvinnurekstur í landinu, eigi að
borga hallann af viðskiptunum við
stóriðjufyrirtækin.
Á undanförnum árum hefur
meðalframleiðslukostnaðarverð
seldrar orku hjá Landsvirkjun
numið um 20 mills og raunar
nokkru hærri tölu miðað við 6%
raunávöxtun og vexti af eigin fé.
Þeir sem vilja ná framleiðslu-
kostnaði út úr viðskiptum við
stórnotendur og reikna með ein-
hverri óvissu varðandi tilkostnað
við nýjar virkjanir geta ekki boðið
lægra verð fyrir forgangsorku en
nálægt 20 mills.
Þegar stjórnarmaður í Lands-
virkjun eins og Birgir ísleifur set-
ur fram tilboð um 14 mills „í
hæsta lagi“ fyrir erlenda stóriðju
er hann um leið að segja almenn-
ingi í landinu og innlendum iðnaði
að þessir aðilar verði að jafna
metin, axla byrgðarnar til að end-
ar nái saman hjá Landsvirkjun.
Birgir ísleifur fer raunar ekkert
dult með þá skoðun sína að orku-
sala á undirverði til stóriðju sé
réttlætanleg. Þetta þarf ekki að
koma á óvart, ef litið er til um-
ræðna á liðnum árum varðandi
raforkusöluna til álversins í
Straumsvík. Þar hefur Birgir ís-
leifur verið í hópi hörðustu for-
svarsmanna gömlu álsamning-
anna, og á árunum 1980—1982 tók
hann aldrei undir þá kröfu á Al-
þingi að hækka þyrfti raforkuverð
til álversins.
Sem kunnugt er hefur stækkun
álversins um 100% í tveimur
áföngum verið á óskalista ríkis-
stjómar Steingríms Hermanns-
sonar frá upphafi. Birgir ísleifur
greinir frá því í viðtalinu 30. júní,
að hann eigi „fastlega von á því að
ákvörðun um stækkunina og sam-
starfsaðilann verði tekin á þessu
ári“. Álverið greiðir nú 12,5 mills
fyrir hverja kílówattstund eða að-
eins um 60% af meðalframleiðslu-
kostnaði hjá Landsvirkjun. For-
Tjarnarskóli
eftir Jón A.
Gissurarson
Einkaskóiar eiga sér langa hefð
á íslandi. Kostnaður var borinn
uppi af sjóðum, velunnurum og
foreldrum nemenda. Þegar skóla-
skylda hófst og ókeypis vist í
framhaldsskólum stóð öllum til
boða tóku ríki og bær að styðja þá
með fjármunum, enda léttu þeir af
þeim kvöð, sem þau ella hefðu orð-
ið að standa straum af. í Reykja-
vík eru tveir einkaskólar á skyldu-
Stjkkwhólmi, 9. júlí.
ÁÆTLUNARBÍLAR Helga Péturs-
sonar halda eins og kunnugt er uppi
mikilli þjónustu við okkur Snæfell-
inga. Eftir því sem vegir batna verða
bflarnir (ljótari í ferðum. Það er
ekki langt síðan þeir höfðu dvöl á
leiðinni á 4 stöðum, en þeira hefír
fekkað eins og áður segir með betri
vegum.
Stoppað er í Borgarnesi og á
Vegamótum. Á Vegamótum er
skipt leiðum þannig að einn bill
fer til Grundarfjarðar með við-
komu í Stykkishólmi, en hinn fer
til Ólafsvíkur og Hellissands um
Staðarsveit. 6g átti um daginn tal
við bræðurna sem reka fyrirtækið
Hópferðir Helga Péturssonar og
bar þeim saman um að áætlunar-
námsstigi: Skóli ísaks Jónssonar
og Landakotsskóli. Þeir eiga báðir
sín hús, njóta fyrirgreiðslu frá
ríki og borg og innheimta skóla-
gjöld. Slík gjöld eru því engin nýj-
ung.
Tjarnarskóli er í burðarlið.
Hann skal gerast fyrirmynd ann-
arra og hafa úrvals kennaraliði á
að skipa, enda það yfirborgað.
Hann hyggst brydda upp á ýmsum
nýjungum, sem sagt sýna í verki
hvað gera má í skólum. Hann ætl-
ar að innheimta skólagjöld. Hann
bílareksturinn hefði gengið vel á
þessu ári og um aukningu væri að
ræða og eftir þvf sem bensínið
hækkar er það mikill sparnaður
einkabifreiðaeigenda að nota rút-
una. Hún er nú 4 tíma milli
Reykjavíkur og Stykkishólms.
Einhvern tímann hefði maður
ekki búist við slíku, í það minnsta
svo fljótt.
Nú í vor, þegar bensinstöðin í
Stykkishólmi var opnuð, fluttist
pakkageymsla úr pósthúsinu
þangað.
Með þessu geta farþegar til
Grundarfjarðar verið þar á meðan
farið er með póstinn á áfangastað
og fengið sér hressingu. Er þetta
mikil Wt. —Árni
mun njóta fyrirgreiðslu úr ríkis-
sjóði, þótt engin heimild sé til þess
á fjárlögum svo sem fjármála-
ráðherra hefur tjáð. Reykjavíkur-
borg leggur fram húsnæði, en
ósamið mun um kjör. Fráleitt
nægja skólagjöld til þess að greiða
einnig húsaleigu, ljós og hita. Lík-
legt má því telja að þessir kostn-
aðarliðir verði greiddir úr borg-
arsjóði. Borgarstjóri virðist og
telja Tjarnarskóla meðal skóla
Reykjavíkur með því að synja
utansveitarmönnum að sækja
hann. Tjarnarskóli verður ekki
hverfisskóli, heldur skulu nem-
endur koma úr hinum dreifðu
hverfum borgarinnar. Þessi skóli
sparar því Reykjavík ekki hætis
hót í skólakostnaði, en á þeim for-
sendum var Kvennaskólanum í
Reykjavík synjað um fjárframlag
úr borgarsjóði. Öll opinber fyrir-
greiðsla verður því aukin skatt-
byrði á allan landslýð, einkum
Reykvíkinga.
Ymsar spurningar vakna. Skal
hér vikið að tveimur.
1. Ef aðsókn að Tjarnarskóla
reynist meiri en húsrúm leyfir,
hvaða reglur verða látnar gilda
um skólavist? Verða einkunnir
látnar ráða þannig að þeir með
hæstu einkunnir fái forgang
eða þeir með lægstu einkunnir,
en þeir þarfnast mestrar og
• bestrar kennslu?
2. Munu yfirborganir kennara
ekki valda kurr í liði annarra
skóla í Reykjavík? Áfram munu
leynast dugandi kennarar við
skóla Reykjavíkur, verðir hærri
launa, þótt Tjarnarskóli veiði
þá bestu.
Eg dáist að eldmóði ykkar ungu
konur sem standið í þessu skóla-
þjarki. Eigi er við ykkur að sakast
þótt skriffinnum ýmsum finnist
Aætlunarferðir
á Snæfeilsnes
Hjörleifur Guttormsson
„Ríkisstjórn Steingríms
Hermannssonar hefur
opinberlega lækkað
gengi íslenskrar vatns-
orku um nær fjóröung
eöa úr 18 mills í „í
hæsta lagi 14 mills“ og
fært samningsstöðu
sendimanna sinna með
Birgi ísleif í fararbroddi
til baka sem þessu nem-
ur.“
maður Stóriðjunefndar og erind-
reki Sverris Hermannssonar í
orkusölu út um allan heim hefur
nú bætt um betur og sagt Alu-
suisse og þeim aðilum sem Alu-
suisse er að leitast við að fá í lið
með sér í Straumsvík að fyrir 600
gígawattstundir í viðbót þurfi í
hæsta lagi að borga 14 mills fyrir
hverja kílówattstund.
Þetta er „raunsæið" sem þeir
ástunda, sem telja sig kjörna full-
trúa fyrir einkaframtakið á ís-
landi og eðlilega viðskiptahætti. Á
sama tíma borga iðnfyrirtæki í
landinu um 125 mills á kilówatt-
stund og almenningur þaðan af
hærra. Vont er þeirra ranglæti,
verra þeirra réttlæti, gæti átt hér
við engu siður en á dögum Jóns
Hreggviðssonar á Rein.
Reykjavík, 8. júlí 1985.
Höfundur er alþingismaóur Al-
þýðubandalagsins fyrir Austfjarða-
kjördæmi.
Jón Á. Gissurarson
„Þið heföuð átt að fara
að dæmi ísaks Jónsson-
ar. Hann safnaði kring-
um sig hirð þvert í gegn-
um litróf íslenskra
stjórnmála.“
valdamenn fara heldur frjálslega
með opinbert fé í samskiptum við
ykkur. Þið hefðuð átt að fara að
dæmi Isaks Jónssonar. Hann safn-
aði kringum sig hirð þvert í gegn-
um litróf íslenskra stjórnmála. í
skólanefnd sátu hlið við hlið Einar
Olgeirsson og Sveinn Benedikts-
son. Fjáðir menn reistu honum
skólahús og studdu hann með ráð-
um og dáð. Um skóla ísaks Jóns-
sonar ríkti ætíð ró og friður sem
er hverjum skóla brýn nauðsyn.
Höfundur er fyrrverandi skóla
stjóri Gagnfræðaskóla Austurbæj-
ar.