Alþýðublaðið - 24.12.1931, Blaðsíða 9

* *> * n
A L t' I L/ U JU
(famin sœljón. Nl.) j
mig, er pokadýriíð teygði höfuð-
sð inn í búr Gluts. En á sama
augnabliki tók Glut undir sig
stökk úr horni búrsins og læisfi
tönnum sínum á kaf í barka
pokadýrsins, en það hné dautt
til jarðar. Maðurinn varð sem
þrumu lostinn og horfði forviða
á pokadýrið, sem hann fyrir
skammri stundu hafði teymt á
eftir sér, en nú lá steindautt við
fætur hans.
„Hjartagosarnir“.
Saga sú, er hér fer á eftir
gerðist fyrir stríðið. — Moskva-
búar sáu dag einn undarlega sýn
á Kusnetzkijbrúnni. (Þar var um-
ferðin einna mest í borginni.)
Erkibiskup einn (sem menn ekki
visisu deiii á) kom hlaupandi í
fullum skrúða og kallaði hástöf-
um: „Stoppið þá, stoppið þá!“
Baðaði hann út höndunum og
virtiist framkoman öll i ósamræmí
við hið tigna embætti hans. Og
þetta gerðist um hábjartan dag-
inn. fbúar Moskvuborgar voru
sem stieini lostnir af undrun. Um
þetta leyti var N. A. Doigoruky
fursti' landshöfðingi í Moskvu, og
mátti hann heita nærri einvaldur.
Stjórnaði hann með harðri hendi,
og varð alt að fara eftir settum
reglum. Menn geta því imyndað
sér að þessi atburður vakti undr-
un. Menn viku óttasiegnir til
hliðar og horfðu forviða á eftir
þessum óða erkibisikupi.
En varðmaðuri'nn viið brúna
taldi það skyldu sína að stöðva
klerkinn. Hann ávarpaði' hann
þessum orðum:
„Hvað hefir gerzt, yðar há-
göfgi.....?“
„Aulabárður!" öskraði erkibisik-
upinn upp yfir sig. „Stoppaðu mig
ekki; — hinir!“
„Hverjir, yðar hágöfgi?"
. „Þjófarnir! Ég er ekki neinn
klerkur; ég er Z. gimsteinasalá.
Það er nýbúið að stela frá mér!“
Kom nú í ljós, þvernig í öllu
lá. Fyrir svo sem viikutima höfðu
nokkrir menn ,sem búniir voru
eins og kaupmenn utan af landi,
komið til gdmsteinasalans; sögð-
ust þeir vem í erindagerðum fyrir
borgina Tuia og kváðust vilja
kaupa erkibiskup&skrúða og enn
fnemur ýmsa gripii, er settir voru
gimsteinum.
Þeir keyptu ekkert. í fyrsta
Sikiftið, en umtalað var, að þeir
kæmu aftur eftír nokkm daga.
Þeir komu svo dag einn um há-
degisbilið, þegar alt starfsfólkið
var farið og gimsteinasalinn gætti
verzlunarinnar ednsamall.
Hann sýndi nú kaupendunium
gripina aftur, og létu jreir hið
bezta yfir þeám. En þeiir vildu
fá að sjá einhvern i erkibmkups-
skrúðanum, til að athuga hvernig
hann fært, og varð nú gimsteina-
salinn, hvort sem honum þótti
betur eða ver, að færa sig 1 hahn.
(Þess má geta, að í siíkum bún-
ingi er mönnum örðugra um all-
ar hreyfingar en eLla.) — En þieg-
ar hainn nú var kominn i skrúð-
ann þustu nokkrir þeirra að hon-
um og héldu honum, en aðrir létu
greipar sópa um búöina, rændu
þeir öilu úr fjárhirslunni og einn-
ig mörgum beztu og dýrustu
gimsteinunum, og síðan tók all-
ur hópurinn tiil fótanna.
Gimsteinasiaiinn snaraði sér
jregar í stað á eftir þeim út úr
búðinni, en tókst ekk iað n(á í þá
eða að fá aðra til að hjálpa sér tj,]
að stöðva þá. Því að þeir, er á
horfðu á götunnd og sáu erki-
biskupinn á harða stökki, gátu
alis ekki gert sér grein fyrir,
ihverniig í öllu lá, en horfðu eiin-
ungis undrandi og forviða á alt
saman.
Næsta dag fékk bæði gimsteina-
salinn og lögreglustjórii borgar-
irnnar bréf frá ránsmönnunum. 1
bréfum þessum nefndu þeir sig
„Hjartagosana".
Þetta var fyrsti hrekkur þeirra.
Hér var um leyniifélag að ræðía,
sem virtist hugsa mest um að
hafa ýmsar brellur og hrekki í
frammi við borgarana og yfir-
völdin og voru sumir þeirra svo
tilgangslausir, að á þeim virtist
ekkert fémætt að græða. — En
rétt er að minnast á það í þeisisu
sambandi, að til er það, að menni
fremji afbrot svona einis og „rétt
að gamni sínu“ eða vegnia eftir-
væntingarinnar og „spenningsims",
sem slíku er samfara. Það kvað
koma fyrir, að efnaðir menn og
af ríkupi stéttum fremji slík af-
brot. (Hafa ýmsár þjóðir heiti í
tungumálum sínum yfir slika
menn; sbr. „Gentlemantyv" á
dönsku). Menn halda nú að í
leynifélaginu „Hjartágosarniir"
hafi einmitt verið slíkir menn
mentaðir og af auðugum ættum,
en sem leiðst hafi út í þetta af
eins konar afvegaleiddri „romian-
tik“.
— Nú var framið hvert afbrotið
á fætur öðru. En lögmglunni tókst
ekki að hafá upp á sökudólgun-
um. Menn sáu nú, að þetta mátti
ekki við svo búið standa, og var
þá Schulgin yfiirlögreglustjóri
kailaður til Moskvu. Átti hann að
skakka leikinn og hafa uppi á
sökudólgunum.
En ekki ledð á löngu, áður en
„Hjartagosarnir" beittu Schulgin
brögðum.
Eitt sinn, að morgni dags, kom
slaði með fjórum hestum fyrir
að bústað yfirlögreglustjórans.
Nokkrir þjónar í einkennisbúnipg-
um sátu á sleðanum. Einn þjón-
anna barði að dyrum og flutti
Schulgin þau skilaboð, að Orlowa
greifinna bæði hann að finna sig
út af mjög áríðandi málii, sem
enga bið þyldi.
Schulgin flýtti' sér í loðfeld
sinn, steig á sleðann og ók í
skyndi á brott. I anddyri greifa-
setursins snaraði hann sér úr loð-
feldinum og fékk hann einum
þjónanna, sem höfðu veriö með
honum á sleðanum, og bað því
næst dyravörðinn um að láta
greifinnuna vita um komu sína.
„Með hverju get ég orðið yður
að liði?“ mælti Schulgin undir
eins og hann sá húsfreyjuna.
Hún varð mjög hisisa. „Þér —
mér? Ég hefi ekki beiðst neins
greiða af yður,“ mælti hún.
„Nú, en þér hafið þó sent mér
boð um að koma og meira að
segja sent sleðann yðar eftir
mér.“
„Það er skrítið, það hlýtur ein-
hver að hafa gabbað yður,“ mælti
greifinnan forviða.
Þá var farið að gá að sleðianum
og þjónunum, en þeir voru þá
allir á bak og burt og auk þess
— loðfeldur yfirlögreglustjórans.
Þegar að kvöldi hins sama dags
fékk Schulgin bréf frá „Hjarta-
gosunuiri. í bréfi þessu gerðust
þeir svo djarfir að fara þess á
leit við hann að hann hætti allri
eftirgrenslan og leit að þeiim;
kváðu þeir, að bezt myndi reyn-
ast fyrir báða aðiljia að lifa á
„sátt og samlyndi".
Sagt var að Schulgin hefði fall-
ist á þesisa uppástungu þeirra, en
hvort sem svo var eða ekki, þá
tókst ekki að hafa upp á „Hjarta-
gosunum".
Þá tók Dolgoruky landshöfð-
iingi, sá, er áður hefir verið
nefndur, sjálfur málið að sér.
Hann gaf út tilkynningu um
það, að hann myndi fangelsa bóf-
ana og senda þá í útiegð tiil Sí-
beríu.
En undir eins næsta dag fékk
hann viðeigandi svar. Um hádeg-
isbilið komst hann að því, að
nokkrir menn, sem báru gervi
hans, höfðu sést hiingað og þang-
að um borgi'na.
Nú þótti honum skörin vera
farin að færast heldur upp í
bekkinn. Hann varð ofsalega reið-
ur og lét þegar gera lögreglunná
aðvart. Að svo búnu lét hann
beita hestum fyrir vagn sinn og
ók af stað til þess að geta sjáifur
séð um handtö'ku bófanna.
En þegar hann var kominn að
Twers'kajagötunnii, sem er ein af
aðalgötunum í Moskva, vatt mað-
ur í heTforingjabúniingi sér að
vagni hans. Þessi maður var svo
líkur honum, að ekki var hægt
að sjá neinin mun þeirra. (Þetta
var „Hjartagosi", sem var svona
vel dulbúinn.)
Maður þessi benti á Dolgoruky
landshöfðiingja og kallaði með
þrumandá röddu: „Handsamið
bragðarefinn!“ Var hann þá tek-
inn fastur, en þó slept von bráð-
ar, er það kom í Ijós hver hann
var, en þá var dulbúni maðurinn
Horfinn í mannþyrpingunini. Eins
og menn geta gert sér í hugar-
lund varð landshöfðinginn óður
og uppvægur út af þessum at-
burði, og beitti hann þaðan í frá
óvenjulegri harðneskju og hlífð-
árleysi' í leit sinni og eftir grensil-
an að „Hjartagosunum", en alt
kom fyrir ekki', og hafðist ekik|
að heldur upp á þaiim.
Enda voru þeir nú ekki alveg
af baki dottnir. Það var síður en
svo að þeir gæfu upp leikinn,
heldur færðust þeir 1 auikana og
léku nú á Dolgoruky svo að lum
munaði'. Hvorki fyr né síðar mun
neinn fulltrúi ríkisvaldsins hafa
verið beittur slíkum brögðum.
Þeir seldu sem sé tveim Eng-
lendingum hiina glæsiliegu höll
hans með öllu, sem í henni var,
lausu og naglföstu — og þetta
gerðu þeir með aðstoð lands-
höfðingjans sjálfs, sem ekki varð
var við neitt grunsamlegt.
Þeár skiftu sér í þrjá flokka.
Einn þeiirra kom á fót „lögfræð-
ingsskrifstofu", annar fór að
fi'nna Englendingana og loks fór
síðasti og minsiti flokkurinn á
fund landshöfðingjans. Hófu þeir
máls á því, að nú væru tveir
rík'ir Englendingar komnir til bæj-
arins og gæfist nú tækifæri á að
hæna þá að sér og koma á fjör-
ugri verzlunarviðskiftum milli
landanna með því að koma
þeim í skilning um hve auðugt
Rússland væri og hve ríkmanin-
legir væru bústaðir hæstu rúss-
nesku embættismannanna. Að
lokum báðu þeir svo um að mega
í þessu skyni sýna útlendingunum
höll landshöfðingjans.
Landshöfðingiinn sagðist ekki
hafa nokkurn skapaðan hlut á
móti því — síður en svo.
Meðan á þessu stóð bauð sá
flokkurinn, sem farið hafði að
finna Englendingana, þeim höll-
ina til kaups við litlu verði. Þeim
þótti. tilboðið girnilegt og báðu
um að mega líta á hana.
Þeir skoðuðu nú höllina og
rannsökuðu alt og athuguðu af
mestu nákvæmni. Land.shöfðing-
inn sýndi' þeim sjálfur höllina,
en með því að þeir kunnu ekki
eitt orð í rússnesku, gátu þeir
ekki talað neitt við hann nema
fyrir milligöngu þeirra af „Hjarta-
gosunum", sem með voru í för-
iinni og tóku að sér að vera túlk)
ar. En gera má ráð fyrir að
„túlkun“ þeirra eða „útlegging"
hafi ekki verið alveg nákvæm á
köflum. Og líklega hafa „túlkarn-
ir“ hlegið dátt með sjálfum sér
og átt erfitt með að halda niðri
í sér hlátrinum.
Englendingunum geðjaðist nú
svo vel að höllinni, að þeir einni
stundu síðar undirrituðu kaup-
samningjnn í „lögfræðingsskrif-
stofunni" og borguðu stóra upp-
hæð í fyrstu útborgun.
Næsta dag komu þeir aftur í
höllina og ætluðu þá að taka eign
sína til umráða. En hvernig þá
fór, geta menn víst sjálfir gert
eér í hugarlund. Bæði landshöfð-