Morgunblaðið - 06.11.1985, Side 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR6. NÓVEMBER1985
Morgunblaðið/Friðþjófur
Kristján Ásgeirsson framkvæmda-
stjóri Höfða ræöir við strákana í
messanum.
borgað og bezt tryggt að þeir
standi við greiðslur. Það þurfa alls
ekki að vera heimamenn. Sé litið
framhjá áhvílandi skuldum og allt
of háu vátryggingaverði, er eina
viðmiðunin mögulegt aflaverð-
mæti, fyrirfram ákveðið til allt að
þriggja ára, þegar kaupverð er
áætlað. Með tilliti til þess verður
hægt að reka skipin miðað við
kaupverð í kringum 100 milljónir
króna. Vinnubrögð Fiskveiðasjóðs
við meðferð tilboða í skipin verða
væntanlega þau, að þau verða
opnuð eftir tilboðsfrest og þeim
ekkert hnikað til eftir það. Þá
verður mönnum ekki leyft að koma
og bjóða betur, þó slíkt gæti hugs-
anlega hækkað verðið á skipunum
til góða fyrir Fiskveiðasjóð, svo
fremi að það verði ekki of hátt og
sama sagan endurtaki sig. Þetta
getur þýtt, að þeir, sem telja sig
verða að fá skipið, þurfi að teygja
sig of hátt í tilboðum sínum. Á
hinn bóginn er hugsanlegt að upp
komi sú staða að samstaða næðist
um það meðal útgerðarmanna, að
heimamenn ættu forgang að þess-
um skipum og byðu því ekki í þau.
Með því móti kæmi aðeins eitt
tilboð í hvert skipanna og þá verð-
ur það Fiskveiðasjóðs, eins og
reyndar hvort eð er, að meta hvort
hann telur tilboðin nógu há eða
telur hagkvæmara að selja skipin
ekki að svo stöddu.
Fólki og bæjarfélagi
verði forðað frá efna-
hagslegu skipbroti
Sé þessi möguleiki athugaður
með dæmi Kolbeinseyjar í huga,
gæti kaupverð orðið um 100 millj-
ónir króna. Vilyrði fyrir hlutafé
upp á um 30 milljónir króna í nýtt
félag til kaupa á skipinu liggja
fyrir. Þá geta heimamenn gert sér
vonir um að fá 20 til 25 milljónir
króna að láni til kaupa á skipinu
samkvæmt lánsfjárlögum. Þar er
því kominn um helmingur hugsan-
legs kaupverðs. Hitt yrði Fisk-
AF INNLENDUM
VETTVANGI
eftir HJÖRT GÍSLASON
Uppboðið á Kolbeinsey ÞH 10:
Enn meiri vandi stendur eftir
verði skipið selt af staðnum
Gert klárt í túrinn.
milljónir króna, hafa þeir þegar
greitt um 200 milljónir króna fyrir
skipið, sem vissulega virðist meira
en nóg. En eiga fyrri eigendur
einhvern forgangsrétt að þessum
skipum? Það fer vissulega eftir því
hvernig rekstri viðkomandi skipa
hefur verið háttað, en aðrir heima-
menn, sem byggt hafa afkomu sína
á útgerð þeirra með einum eða
öðrum hætti, eiga rétt á úrlausn
sinna mála.
Eiga heimamenn for-
kaupsrétt á skipinu?
En hvað eiga skipin að kosta?
Stefna Fiskveiðasjóðs er að aug-
lýsa eftir tilboðum í skipin og selja
þau þeim, sem hæst verð geta
veiðasjóður llklega að lána. Hlut-
hafar yrðu að líta á framlag sitt
sem óarðbært fyrstu árin nema
hvað varðar óbeinan ávinning, svo
sem tryggara atvinnulíf en ella og
meiri umsvif í viðkomandi bæjar-
félagi. Þegar litið er á þetta dæmi,
virðist sem endurnýjuð útgerð
skipanna með þessum eða svipuð-
um hætti, standi eftir mun betur
en útgerð margra annarra og óvíst
að allir sætti sig við það. Hitt
virðist þó mikilvægara; að viðkom-
andi byggðarlögum og fólki í þeim
verði forðað frá efnahagslegu skip-
broti. Það þarf að leysa núverandi
vanda án þess, að annar og meiri
komi í staðinn. í því efni skiptir
ekki meginmáli hvernig vandinn
kom upp, bara að menn læri af
mistökunum og þau verði ekki gerð
aftur.
FISKVEIÐASJÓÐUR er nú orðinn eigandi að fjórum fískiskipum,
Sölva Bjarnasyni, Sigurfara II, Helga S. og Kolbeinsey. Kol-
beinsey ÞH 10 er síðasta skipið af þessum fjórum, sem slegið
hefur verið sjóðnum og fór jafnframt á hæsta verðinu, 176 milljón-
ir króna. Það mun vera hæsta upphæð, sem nokkru sinni hefur
verið nefnd á uppboði hér á landi. Enn eitt skip, Már SH, er
undir þessum illræmda hamri. Þessi skip eru skuldugri en önnur
og hafa því ekki fengið skuldbreytingu og aðra fyrirgreiðslu af
opinberri hálfu og verða eigendur þeirra og þeir, sem atvinnu
hafa af þeim, að sæta þessum afarkostum. llppboðin leysa hins
vegar lítinn sem engan vanda ein og sér. Að vísu eru þau leið
til að skýra stöðu útgerða þeirra gagnvart lánardrottnum. Rekstur
þessara skipa hefur verið vandkvæöum bundinn, en Ijóst er að
sala skipanna burt úr viðkomandi byggðarlögum hefur í för með
sér enn meiri vanda og þá verður högg hamarsins þungt.
Afurðaverömæti 750
milljónir króna
Sé dæmi Kolbeinseyjarinnar
tekið, nema skuldir hennar um 275
milljónum króna, en aðeins við tvo
sjóði, 14 milljónir við Byggðasjóð
og 261 við Fiskveiðasjóð. Skipið
kostaði 34 milljónir króna frá
Slippstöðinni 1981, 49 milljónir í
ágúst sama ár, þegar öll lán voru
hafin og skuldar nú fyrrgreinda
upphæð. Kolbeinseyin hefur verið
á Húsavík síðan 1981 og afurða-
verðmæti afla hennar á því tíma-
bili miðað við fiskverð í dag er um
750 milljónir króna og útgerð
skipsins hefur borgað af því um
90 milljónir króna framreiknað
með lánskjaravísitölu. Að sögn
kunnugra er ekki á nokkurn hátt
að sakast við rekstur skipsins og
hefur útgerð þess á allan hátt verið
til fyrirmyndar. Það er gengis-
þróun dalsins, sem hefur gengið
af rekstrinum dauðum. En var
dæmið þá vonlaust frá upphafi?
Það verður að teljast líklegt og þá
er það aftur spurningin hvers
vegna var skipið keypt. Kannski
hefur um of verið einblínt á at-
vinnumöguleika í sjávarútvegi og
þar eiga heimamenn ekki alla
sökina. Þegar skipið var keypt var
fyrirsjáanlegur samdráttur vegna
breyttra útgerðarhátta og fækkun-
ar vertíðarbáta. Akkur atvinnulífs
á Húsavík vegna skipsins er ótví-
ræður. Hún hefur skilað um 12.000
lesta afla að landi þessi ár, launa-
greiðslur og aflahlutur þennan
tíma nema um 255 milljónum
miðað við sömu viðmiðun. A einu
ári gæti beint tap bæjarins verið
um 175 milljónir króna og 15 til
17 milljónum króna minni útsvars-
tekjur, fari skipið af staðnum.
Slíkar tölur vinda upp á sig og
áhrifin verða margföld, komi ekk-
ert annað í staðinn og fólksflótta
fer að gæta. Þá hrynur verð fast-
eigna og möguleikar bæjarins á
að standa við skuldbindingar fara
þverrandi. Verði Kolbeinseyin og
önnur uppboðsskip seld af viðkom-
andi stöðum, virðist blasa við nýtt
vandamál, sem fellur þá undir
ráðuneyti félagsmálaráðherra, en
flokkast varla lengur sem vandi
sjávarútvegs.
AtvinnulífiÖ á rétt á
úrlausn sinna mála
Það er vilji fyrir því hjá stjórn-
völdum, að reynt verði að halda
skipunum á viðkomandi stöðum.
Margrét Ásgrímsdóttir gefur eigin-
manninum Benjamín Antonssyni
kveðjukoss fyrir síðustu veiðiferðina
að sinni.
Meðal annars er gert ráð fyrir því
á lánsfjárlögum að enduriána 100
milljónir króna til að stuðla að
því. En frá opinberum aðiljum og
lánastofnunum verður meira að
koma til. Miðað við áhvílandi
skuldir er kaupverð skipanna allt
of hátt til að nokkur aðili geti
keypt þau, til þess er þeim of
naumt skammtaður afli. Opin-
Það verður ekki svona líflegt í Fiskiðjusamlaginu á nestunni.
berar lánastofnanir verða því að
afskrifa meirihluta útistandandi
skulda sinna áður en þau selja
skipin að nýju, viðurkenna að
þama hafi mistök átt sér stað og
taka á sig sinn hluta þeirra. Fyrri
eigendur skipanna hafa þegar gert
það með verulegum greiðslum, sem
þó hafa hvergi dugað, og í sumum
tilfellum óbærilegum sjálfsskuld-
arábyrgðum. Ennfremur munu
þeir leggja fram fé til kaupa á
skipunum að nýju. Kaupi heima-
menn Kolbeinsey að nýju á um 100