Morgunblaðið - 06.11.1985, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 6. NÓVEMBER1985
SKÁLD
ÍBÚRI
Skopmynd úr bandaríska
tímaritinu Esquire
fyrir stríð. Pound í safni
þjóðlánastefnunnar.
Bandaríska ljóðskáldið
Ezra Pound, höfundur
ljóðabálksins „Cantos"
sem fæddist fyrir einni
öld og lézt fyrir rúmum
áratug, var síðasti meiri-
háttar brautryðjandinn,
sem breytti gangi bók-
menntasögunnar á öðrum og þriðja áratug
þessarar aldar.
Fáir menn í bókmenntasögunni hafa
verið eins umdeildir og hann. Margir hafa
minnzt hans með aðdáun, hlýhug og þakk-
læti, en fáir hafa vakið eins mikið hatur.
Pound lifði lengur en allir æskuvinir
hans, sem hann rétti hjálparhönd og hafði
mikil áhrif á, þeirra á meðal W.E. Yeats,
James Joyce, T.S. Eliot, William Carlos
Williams, Robert Frost og Ernest Heming-
way. Áhrif hans urðu til þess að flýta fyrir
breytingum í nútímaljóðlist og tryggðu
honum mikilvægan sögulegan sess.
Ezra Loomis Pound fæddist 30. október
1885, í Hailey, Idaho, skammt frá Ketchum,
þar sem Hemingway, vinur hans, fyrirfór
sér 1961. Hemingway ritaði snemma á ferli
sínum:
„Hvert það skáld, sem er fætt á þessari
öld eða á síðasta áratug síðustu aldar og
segir 1 alvöru að það hafi ekki orðið fyrir
áhrifum frá verkum Ezra Pounds, eða lært
mikið af þeim, verðskuldar samúð, en ekki
ákúrur. Það væri líkast því að rithöfundur,
fæddur á sama tíma, hefði ekkert lært af
James Joyce, eða ekki orðið fyrir nokkrum
áhrifum frá honum, eða að ferðamaður
lenti i blindbyl og fyndi ekki fyrir kulda,
eða í sandroki og fyndi ekki fyrir sandinum
og rokinu. Beztu verk Pounds — og þau
eru í „Cantos" — munu lifa eins lengi og
bókmenntir eru skrifaðar."
KLASSÍSKUR
Hemingway tók ekki of djúpt í árinni.
Ezra Pound varð klassískur um sína daga,
þótt hann væri útskúfaður vegna landráða.
Síðan hann lézt í Feneyjum 1. nóvember
1972, tveimur dögum eftir að hann varð
87 ára, hefur hann stöðugt notið mikils
álits. Álit manna á honum hefur lítið
breytzt, þótt öðru máli hafi gegnt um ýmsa
þá frægu samtímamenn, sem hann hjálp-
aði til að öðlast viðurkenningu, t.d. Eliot,
Frost og Willliam Carlos Williams, síðan
þeir féllu frá.
Pound fluttist ungur frá miðvesturríkj-
um Bandarikjanna til Fíladelfíu, þar sem
faðir hans starfaði í bandarísku myntslátt-
unni. Uppruni hans tengdist þvf á vissan
hátt umdeildum efnahagskenningum, sem
leiddi til þess að hann var ákærður fyrir
landráð vegna útvarpssendinga frá Róm í
síðari heimsstyrjöldinni.
í myntsláttunni sá drengurinn fólk koma
með „gullstengur", sem svindlarar höfðu
prangað inn á það og reyndust vera gyllt
blý. Honum varð líka minnisstætt að
verkamenn sögðu gestum, sem spurðust
fyrir um ókeypis sýnishorn, að þeim væri
velkomið að„ eiga þennan gullpoka, ef þið
getið borið hann í burtu," en það gátu þeir
ekki. Sjö ára gamall komst hann að raun
um að barátta foreldra hans fyrir því að
halda í við góðborgarana i hverfinu, þar
sem þau bjuggu, var unnin fyrir gýg og
að leikfélagar hans voru betur stæðir en
hann.
„Ég vissi nokkurn veginn hvað ég vildi
gera þegar ég var 15 ára. Ég ákvað að
þegar ég væri orðinn þrítugur skyldi ég
vita meira um skáldskap en nokkur annar
lifandi maður, vita hvað væri talið skáld-
skapur annars staðar, hvaða hluti skáld-
skapar væri talinn „varanlegur", hvaða
hluti hans mundi ekki fara forgörðum í
þýðingu og — það sem liklega skipti ekki
minna máli — hvaða áhrifum væri hægt
að ná á aðeins einu tungumáli og væri alls
ekki hægt að koma til skila i þýðingu.
Meðan á þessari leit minni stóð lærði ég
níu erlend tungumál að meira eða minna
leyti. Ég las austræn verk ... Ég komst að
raun um ... að allir prófessorar reyndu að
kenna mér allt nema þetta ...og ónáðuðu
mig með prófkröfum...“
Pound vildi snúa baki við uppskrúfuðum
stil og tilgerðarlegum siðapredikunum
Viktoríutímans. Hann vildi kjarnmeiri stíl,
„stranglega einfaldan, lausan við tilfinn-
ingaþrugl."
REKINN
Pound lauk BA-prófi frá Hamilton Col-
lege í norðurhluta New York-ríkis 1905
og MA-prófi frá háskólanum í Pennsyl-
vaníu 1906. Á þessum árum ákvað hann
Skáldið
Ezra
Pound,
sem fæddist fyrir einni
öld, var brautryðjandi
nútímaljóðlistar, studdi
Eliot ogJoyce, gekk á
mála hjá ítölskum fas-
istum og var ákærður
fyrir landráð, en var
úrskurðaður ósak-
hœfur, dvaldist sem
fangi á geðveikraspítala
í 13 ár og lifði í þögn
síðustu æviár sín.

ound eftir
ritvélina í
yfirheyrir I
stríðið,
'isa. Amp-
’ound í maí
l’ound vii
nm majoi
1943.