Morgunblaðið - 16.11.1985, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR16. NÓVEMBER1985
Náttúruhamfarirnar í Kólumbíu
Ekki um hraun-
gos að ræða
Bogota, 15. nóvember. AP.
RUBEN Dario Llinas, eldfjallafræð-
ingur við háskólann í Bogota, segir
að ekkert benti til þess að hraungos
sé hafið í eldfjallinu Navado del
Ruiz í Kólumbíu. Þegar fjallið gaus
í gær spúði það glóðheitri gosösku
og hraunögnum og væru það ein-
kenni sprengigoss. Kvað Llinas sjón-
arvotta ekki hafa greint nokkur
merki þess að hraun streymdi niður
hlíðar fjallsins seint í gærkvöldi.
Gosið, sem hófst rétt fyrir mið-
nætti á miðvikudag, hleypti af stað
flóðum og aurskriðum. Flæddi yfir
fjóra bæi og biðu tugþúsundir
manna bana í fjalladal um 170 km
norðvestur af Bogota.
Llinas segir að um tvær spreng-
ingar hafi verið að ræða. Sú fyrri
hafi átt sér stað klukkan hálfellefu
að staðartíma í miðvikudag, en sú
einni og stærri á miðnætti.
„Smásjárgreining á ösku úr eld-
fjallinu hefur leitt í ljós að hún
er að hluta til eldfjallaaska, eða
hraun, sem verður til við kraft-
mikla sprenginu," segir Llinas.
Hann kvað ógjörning að segja
til um það á þessu stigi málsins
hvort hraungos væri að hefjast í
eldfjallinu. Það yrði að fylgjast
með öllum hræringum á jarð-
skjálftamælum. En kæmi til jarð-
skjálfta væri voðinn vís, sagði
Llina, sem rannsakað hefur eld-
fjöll og eldvirkni í 13 ár.
Mannskæðustu
eldgos sögunnar
Hér á eftir fer listi yfir mannskæó-
ustu eldgos, sem vitað er um. Eins
og sjá má eru Skaftáreldar 1783 á
yfirlitinu, en þá varð mesta hraungos,
sem sögur fara af á jörðinni. Afleiðing-
ar gossins sem hófst 8. júní, voru hin
ægilegu Móðuharðindi, en talið er að
10.000 manns hafi beðið bana í þeim,
úr hungri, sótt eða kvillum. Auk þess
féllu um 11.500 nautgripir, eða helm-
ingur allra nautgripa í landinu, um
190.000 sauðfjár, eða 80% alls sauð-
fjár, og 28.000 hross:
79 — Eldgos f Vesúvíus á S-Ítalíu.
Mannfall óljóst, en Pompeii og tvær aðrar
borgir grófust undir gosefnum.
1669 — Etna á Sikiley. Um 20.000 manns
biðu bana.
1783 — Síðueldar í Lakagígum. Um 10.000
manns biðu bana af völdum gossins á árun-
um 1783-86.
1792 — Unzen-Dake í Japan. Af völdum
gossins og eðjuflóða týndu 10.452 manns
lífi.
1815 — Tamboro í A-Indíum. Alls fórust
92.000 manns.
1883 — Krakatá í Indónesíu. I gosinu og
flóðbylgju, sem fylgdi í kjölfarið, biðu 36
þúsund manns bana.
1902 — Mont Pele á Martinique. Alls fór-
ust 38.000 manns, þar af 29.000 i borginni
Saint-Pierre einni.
1902 — Kelud á Java. Mikil eðjuflóð
fylgdu gosinu og grófu þau 5.100 manns.
1948 — Villarrica, nærri Santiago i Chile,
byrjaði að gjósa 18. október. Rúmlega eitt
hundrað manns biðu bana.
1951 — Lamington-fjall i A-Nýju-Gíneu.
4.000 manns biðu bana í gosinu, sem hófst
21.janúar.
1951 — Hibok Hibok-fjall á Camiguin-
eyju f Filippseyjaklasanum tók að gjósa
4. desember. 475 manns biðu bana.
1963 — Agung, Bali. Eldgos hófst 20.
marz og biðu um 2.000 manns bana.
1965 — Taal, Filippseyjum. Eldgos hófst
4. október. 38 manns fórust.
1980 — St. Helens í Washingtonríki í
norðvesturhluta Bandarikjanna. Gífurlegt
sprengigos hófst 18. maí. 57 manns biðu
bana.
1982 — E1 Chiconal í Mexfkó. Eldgos hófst
3. marz. 21 maður beið bana.
AP/SImamynd
MANNI bjargað úr eðju í borginni Armero sem varð illa úti í eldgosinu í Kólumbíu. Björgun-
armenn áttu erfitt með að komast á vettvang þar eð vegir eyðilögðust í náttúruhamförunum,
sem eru einhverjar hinar mestu á öldinni. Fréttir um mannfall voru óljósar en óttast að
um hræðilegan harmleik hafi verið að ræða og að tugir þúsunda hafi beðið bana.
Ár náttúruhamfaranna
Tugþúsundir manna hafa beðið bana í náttúruhamförum á árinu
New York, 15. nóvember. AP.
NÁTTURUÖFLIN hafa verið heldur
óbiíð á þessu ári og látið til sín taka
á þéttbýlum svæðum. Að meðtöldum
hörmungunum I Kólumbíu í gær
liggur fyrir að tugir þúsunda manna
hafa beðið bana í náttúruhamförum
og tjónið nemur stjarnfræðilegum
upphæðum.
Á þessu stigi er óljóst hversu
mannskætt eldgosið í Nevado del
Ruiz í Kólumbíu hefur orðið en
talað er um tugi þúsunda manna.
Grófust fjórar borgir svo til undir
eðjuflaum, en samtals voru íbúar
þeirra um 70 þúsund.
Þar til í gær voru hörmungarnar
í Bangladesh í maí þær mannskæð-
ustu í ár. Fellibylur gekk inn á
Bengalflóa og fylgdi honum flóð-
bylgja, sem sópaði burt allri byggð
og öðrum mannvirkjum á eyjum
meðfram strönd landsins. Sumar
Land kaffis
og kókaíns
KÓLUMBÍA er stórt land eða nær tíu sinnum stærra en ísland. íbúar
þar eru um 28 milljónir, flestir tala spænsku og yfirgnæfandi meiri
hluti þeirra er rómversk-kaþólskrar trúar.
Kólumbía varð spænsk ný-
lenda á 16. öld, en öðlaðist sjálf-
stæði árið 1819. Lengstum hafa
tveir stjórnmálaflokkar, fhalds-
flokkurinn og Frjálslyndi flokk-
urinn, mótað hið pólitíska líf í
landinu. Stundum hefur ágrein-
ingur þeirra leitt til vopnaðra
átaka. Þá hafa skæruliðar
kommúnista haldið uppi hernaði
gegn stjórnvöldum um árabil.
Nú situr íhaldsmaðurinn Bel-
isario Betancur Cuartas í hinu
valdamikla embætti þjóðkjörim
forseta landsins, en Frjálslynd
flokkurinn hefur hins vegai
meirihluta á þingi. Þegar Betan-
cur tók við embætti 1982 veitti
hann mörgum stjórnarandstæð-
ingum sakaruppgjöf og lýsti yfii
stefnu sem var mun róttækari
en stefna Frjálslynda flokksins
í henni fólust m.a. aukin ríkisút-
gjöld til menntamála, heilbrigð-
ismála og húsnæðismála; barátta
gegn glæpum og spillingu og
aukið aðhald að stóreigna- og
fjármálamönnum.
Tilraunir forsetans til að koma
á friði innanlands og semja við
skæruliða hafa ekki borið þann
árangur sem hann vænti og
stefna hans í því efni hefur
mætt nokkurri mótspyrnu frá
hernum. Þá hefur umbótastefna
hans í efnahagsmálum ekki skil-
að verulegum árangri.
Landbúnaður er höfuðatvinnu-
vegur Kólumbíumanna og tekjur
sínar hafa þeir aðallega af sölu
kaffis, en landið er annar stærsti
kaffiframleiðandi veraldar með
16% af heimsmarkaðnum. ólög-
mæt verslun með marijuana og
kókaín er talsvert stunduð í Kól-
umbíu og mikið af þessum fíkni-
efnum flutt úr landi. Hafa yfir-
Frá Bogota, höfuðborg Kólumbíu. Stórborg með yfir 4 millj. íbúa.
völd reynst að heita má ráðalaus
gagnvart þessum vanda, sem
talið er að fari vaxandi, og haft
Kólumbískur kaffibóndi með kaffipoka til sölu ó markaðstorgi. Kaffi-
rækt er helzta atvinnugrein í Kólumbíu.
er fyrir satt að verðmæti fíkni-
efnaútflutningsins sé meiri en
hins löglega útflutningvarnings
landsmanna.
Á slðari hluta sjöunda áratug-
arins og í byrjun áttunda áratug-
arins var hagþróun í Kólumbíu
meiri en nokkru öðru landi í
Suður-Ameríku. Þjóðarfram-
leiðsla jókst um 6,6% á árunum
1966-1976. Árið 1981 var hins
vegar tekið að halla undan fæti
og var vöxtur þjóðarframleiðslu
þá orðinn 2,1% (en hafði verið
5,4% 1979) og árið 1983 var hann
kominn niður í 1,5%. Ríkisstjórn
tók erlend lán í æ meira mæli,
sem aftur leiddi til mikillar verð-
bólgu innanlands. Landið hefur
samt farið betur út úr skulda-
kreppu ríkja þriðja heimsins, en
flest nágrannaríkin, og hefur enn
lánstraust hjá alþjóðlegum lána-
stofnunum.
eynna sukku í sæ. Á annan tug
þúsunda manna biðu bana.
Hinn 19. september varð öflugur
jarðskjálfti hinum megin á hnett-
inum og skók hann stærstu og
þéttbýlustu borg heims, Mexíkó-
borg, á aðra mínútu með þeim
afleiðingum að hinar hrundu stór-
byggingar í borginni voru sagðar
líkari pönnukökustafla en bygg-
ingum. Skjálftinn mældist 8,1 stig
á Richter-kvarða og að sögn
stjórnvalda er talið að 7.000 manns
hafi týnt lífi.
óvenju öflugir jarðskjálftar
skóku Chile 3. marz sl., sá aflmesti
7,4 stig. í höfuðborginni, Santiago,
biðu 146 menn bana og á þriðja
þúsund stórslösuðust. Hálf milljón
manna missti heimili sín. Frekari
skjálftar skóku Chile í haust og
greip þá um sig mikil skelfing.
Náttúruöflin hafa iíklega aldrei
verið óblíðari við Bandaríkjamenn.
Fimm fellibylir gerðu mikinn usla
á árinu og tjónið í hverjum þeirra
nam um milljarði dollara, eða 420
milljörðum króna. Aðeins tvisvar
áður hafa fimm fellibylir dunið á
Bandaríkjamönnum á einu og
sama árinu. Auk þeirra gerðu
hvirfilbylir og fárviðri usla og biðu
t.d. 88 manns bana í hvirfilbyl, sem
óð yfir Ohio og Pennsylvaníu í
Bandaríkjunum og Ontario í Kan-
ada.
Þrjátíu stunda skýfall átti sér
stað í Puerto Rico í október og
biðu um 150 manns bana er þeir
grófust undir í skriðuföllum. Skóg-
areldar lögðu á aðra milljón ekra
gróðurlendis í rúst í vesturhluta
Bandaríkjanna í sumar og Suður-
ríkin voru lengi undir flóðvatni.
Vatnavextir náðu allt norður í
Potomac-ána, sem flæddi yfir
bakka sína í höfuðborginni í haust.
Þá biðu á þriðja hundrað manns
bana í aur- og eðjuflóði í bænum
Stava í nyrstu héruðum Ítalíu í
júlí. Stífla í uppistöðulóni skammt
frá þorpinu brast og ruddist vatnið
á ógnarhraða niður þröngan dal-
inn og tók með sér mannvirki og
annað lauslegt. Sópaðist þorpið
allt burtu, 20 hús og þrjú hótel.
Loks reið fellibylur yfir Filipps-
eyjar í október, sá öflugasti í 15
ár. Biðu a.m.k. 35 manns bana og
35.000 urðu heimilislausir. Einnig
fórust hundruð manna í Indlandi
og grannríkjum þess af völdum
flóða og illviðris.