Morgunblaðið - 20.11.1985, Blaðsíða 45
þeim sem kynntust þeim báðum.
Svo samstæðir voru þeir um gerð
og mannkosti.
Guðmundur gekk að eiga Elínu
Guðmundsdóttur frá Bæ. Elín var
nokkru yngri en Guðmundur. Hún
kom í ófeigsfjörð á barnsaldri til
þeirra hjóna, Ingibjargar og Pét-
urs, þegar heimili foreldra hennar
leystist upp og faðir hennar dó um
aldur fram frá mörgum bðrnum,
sumum ungum. Elín varð myndar-
leg og tápmikil stúlka. Hugir
þeirra Elínar og Guðmundar féllu
saman og þau bundust ástarbönd-
um, sem fæddi af sér tvíburasyst-
urnar Báru og Sjöfn, áður en þau
gengu í hjónaband.
Um sólstöðurnar 1942 var mikið
um að vera í Ófeigsfirði. Þrenn pör
voru þá gefin saman í hjónaband.
Þau voru Sigríður Guðmundsdótt-
ir í ófeigsfirði og Sveinbjörn
Guðmundsson frá Þorfinnsstöðum
í Önundarfirði, Guðmundur Guð-
mundsson bóndi á Melum, systur-
sonur Sigríðar, og Ragnheiður
Jónsdóttir frá Broddadalsá, og
Guðmundur Pétursson, sá sem hér
er minnst, og Elín Guðmunds-
dóttir. — Það var stór og eftir-
minnileg stund þegar þessi frænd-
systkini voru gefin saman í heilagt
hjónaband í heimahúsum föður og
afa þeirra þriggja, Sigríðar og
Guðmundanna, að viðstöddu miklu
fjölmenni sveitunga þeirra, ætt-
ingja og vina nær og fjær, við
mikinn mannfagnað og veislukost,
sem sómt hefði stórhðfðingjum.
Þó gamla húsið í ófeigsfirði
væri stórt og sátt og samlyndi
einkenndi heimilislífið í ófeigs-
firði, varð of þröngt um þrjár fjöl-
skyldur þar þegar fjölgaði í fjöl-
skyldu þeirra Guðmundar og Elín-
ar. Réðust þau þá í að byggja nýtt
og vandað íbúðarhús skammt frá
gamla húsinu, sem byggt var eftir
húsbrunann 1914, og var eitthvert
stærsta og vandaðasta fbúðarhús
sinnar samtíðar á sveitabæ, og
stendur enn með mikilli reisn.
Eins og áður sagði átti Guð-
mundur ekki nema lítinn hluta
jarðarinnar, eða Vfe part hennar,
og hlunnindahlutur hans framan-
af heldur smár. Safnaðist þeim því
ekki auður, en fjölskyldan stækk-
aði svo nokkurs þurfti við. Þau
hjónin eignuðust 8 börn, fimm syni
og þrjár dætur. Þau eru: Bára,
fædd 16/9 1937, Sjöfn, fædd sama
ár og dag, Pétur, fæddur 23/6 1944,
Ingibjörg, fædd 30/6 1946, Guð-
mundur, fæddur 3/6 1950, dáinn
4/10 1965, Torfi, fæddur 23/1 1952,
Ásgeir, fæddur 20/12 1954, og
Böðvar, fæddur 30/10 1963. Eru 7
þeirra á lífi og afkomendur þeirra
orðnir 40.
Ófeigsfjörður er stór og gagn-
auðug bújörð. Hlunnindi eru þar
mikil og fjölbreytt, s.s. æðarvarp
mikið og selveiði, trjáreki óþrjót-
andi á langri strandlengju og
margt annað nýtilegt ber þar að
landi. En erfitt er til túnræktar
þar heima við, en slægjulönd góð
og útibeit á vetrum, að ótöldu
fossaflinu í fallvötnum jarðarinn-
ar, sem er eitt hið mesta í Vest-
fjarðakjálkanum. Til að nýta þessi
miklu hlunnindi þurfti mannafla
og dugnað. Þar við bættust erfiðir
aðdrættir til heimilis og búrekstr-
ar, sem allir urðu að fara fram
sjóleiðina á bátnum. Allt var þetta
erfitt og fólkinu fækkaði. Börnun-
um þurfti að koma til náms og
fram úr því urðu þau meira að
heiman. Það fór því að verða erfitt
að standa undir öllu þvi sem þessi
stóra og gagnmikla jörð bjó yfir.
Einkum þyngdist róðurinn eftir
skyndilegt fráfall Sveinbjarnar
manns Sigríðar 1955. Börn Guð-
mundar voru heldur ekki reiðubúin
að festa sig við búskap á þessu
stórbýli og ættaróðali sínu. Því
fóru að verða blikur á lofti og úr
vöndu að ráða. — Það fór að verða
erfitt að standa frammi fyrir þess-
um vanda. Ræturnar til ættaróð-
alsins og sveitarinnar var erfitt
að slíta. — En þó kom að þeirri
þungbæru ákvörðun að gefa upp
bú og byggð og hverfa á vit ann-
arra lífsmöguleika og lífshátta.
Sumarið 1965 var ákveðið að
allar fjölskyldurnar, sem þama
höfðu lifað við rausn og myndar-
skap og löngum veitt forustu í
málum sveitar sinnar, ákváðu að
MORGUNBLADID, MIÐVIKUDAGUR 20. NÓVEMBER1985
45
taka upp bú sín og flytjast burtu
frá öllu sínu og skilja jörðina eftir
sem eyðibyggð.
í fyrsta áfanga fluttust þau
Guðmundur og Elín með sína fjöl-
skyldu til Bolungarvíkur og voru
þar í sjö ár, áður en þau fluttu
suður. En gömlu hjónin, Pétur og
Ingibjörg ásamt Sigríði fluttu til
Reykjavíkur. — Fór hér sem oftar
að „sem hafið gleypir höfuðstaður-
inn alla".
Það var mikil örlagastund þegar
allt þetta góða og menningarlega
fólk yfirgaf höfuðból sitt og heima-
byggð, ekki einungis fyrir það
sjálft, heldur einnig fyrir byggðina
og þá sem eftir sátu. — Það segir
enginn hverjar tilfinningar þessa
fólks voru, þar verður hver og einn
að ráða af líkum. Það bar þær
ekki á torg og talaði fátt um. En
allir vissu að þar voru þung örlaga-
spor stigin. — Ofar. á þann sárs-
auka bættist það, að stuttu áður
en heimilið var yfirgefið varð
Guðmundur, sonur þeirra hjóna,
15 ára efnispiltur og hugljúfur,
eins og hann átti kyn til, fyrir slysi
á heimaslóðum og beið bana. Síð-
asta athöfn þess, áður en heimilið
yrði yfirgefið, var að fylgja jarðn-
eskum leifum hans til grafar í
kirkjugarði sinnar heimasveitar.
Það var þungbær raun ofan á
annað. En engin æðruorð voru
sögð. Örlögunum var tekið með
þögulli ró, á yfirborðinu. — En
þessir atburðir urðu einnig öðrum
erfiðir. Það var sárt að sjá á bak
öllu þessu góða fólki, sem ávallt
hafði borið uppi hróður sveitar
sinnar með reisn og sóma. — Þetta
var allt svo kvikusárt, að menn
veigruðu sér við að ræða það, og
svo hefur verið æ siðan. — Engu
varð um þokað.
— Ég sagði í upphafi þessara
orða minna: „Vinur minn Guð-
mundur," og það í fyllstu mein-
ingu. — Allt frá því ég kom í
ófeigsfjörð til dvalar, 16 ára
gamall, á heimili afa hans, Guð-
mundar Péturssonar, og Sigríðar,
dóttur hans, tókst innileg vinátta
milli mín og þeirra tvíburabræðr-
anna, Guðmundar og Ketils. Sú
vinátta hélst með sama hætti öll
þau 6 ár, sem ég dvaldi í ófeigs-
firði. Og sú vinátta hefur enst mér
ævilangt upp frá því, þó hún hafi
breytt um svip eftir að leiðir okkar
skildi og hver fór að sýsla við sitt
lífsstarf þar sem vík varð milli
vina. — Þeir bræður voru 7 árum
yngri en ég, en það breytti engu
um það að þeir löðuðust að mér
og ég að þeim. Þeir auðsýndu mér
strax barnslega vináttu og hlýleik,
sem mér var mikils virði. Þeir voru
einstakir gæðadrengir, hlýir og
drenglundaðir í öllum háttum sín-
um og alla tíð drengskaparmenn
fram í fingurgóma, eins og stund-
um er sagt. Við áttum leiki og störf
saman og þar bar aldrei útaf þó
stundum yrði ég, kannski, helstil
harðleikinn í leik okkar og átökum
þegar mér fór að aukast þróttur
og þurfti að neyta þess svo sem
títt er um unglinga, sem eru að
vaxa. Það var mikilsvert að kynn-
ast þessum góðu drengjum og vera
samvistum við þá, og gott að eiga
minningar um það. Eg var ekki
einn um vináttu þeirra því þeir
voru öllum ljúfir og kærir, sem
voru þeim samtíða og kynntust
þeim nokkuð. — Upp frá því hlakk-
aði ég ávallt til að koma í ófeigs-
fjörð. Þar stóðu ávallt vinir í varpa
og fagna mér og bjóða mig velkom-
inn í bæinn. — Fyrir það er ég
þakklátur því fólki öllu. En ég var
ekki einn um að njóta þess, svo
var og um aðra.
Þó Guðmundur tranaði sér ekki
fram gat ekki hjá því farið, að
honum væru falin ýmis trúnaðar-
störf fyrir sveit sína og samfélag.
Þau leysti hann af þeirri prúð-
mennsku, sem honum var í blóð
borin, og af samviskusemi. —
Hann var kosinn í hreppsnefnd
1954 og sat í henni óslitið þar til
hann flutti burtu. Hann var {
stjórn Lestrarfélags Árneshrepps
22 ár og lengi formaður þess.
Formaður Ungmennafélagsins var
hann um árabil, endurskoðandi
Kaupfélags Strandamanna um
langt skeið og í stjórn þess síðasta
ár hans heima 'og þá formaður
stjórnar þess. Allt sýnir þetta
hvert traust var til hans borið af
samferðamönnum hans. Hann lét
ekki mikið á sér bera, en var far-
sæll og drenglundaður maður, sem
allstaðar vildi láta gott af sér leiða.
Eftir að Guðmundur flutti suður
átti hann heima í Kópavogi. Stund-
aði þar ýmsa vinnu eftir því sem
til féll. Var m.a. á sanddæluskipinu
Sandey um skeið. En á hverju vori
hélt hann heim í ófeigsfjörð með
fjölskyldu sína að nýta hlunnindi
jarðarinnar, eftir því sem föng
voru á, og njóta unaðar æskustöðv-
anna. Naut hann þar aðstoðar Pét-
urs sonar síns, sem orðinn var
aðaleigandi ófeigsfjarðar með öll-
um sínum hlunnindum, sem áður
voru í margra eign. — Þó ófeigs-
fjörður sé afskekkt í sveit settur
og næstum veglaust þangað, þá
kom það ekki í veg fyrir að á
sumrin var jafnan mannmargt í
ófeigsfirði. Ættingjar og vinir
sóttu mjög á heimaslóðir og undu
sér vel. Ökunnugir lögðu einnig
þangað leið sína og nutu þar góðr-
ar gestrisni. Menn fýsti að sjá
þetta forna höfuðból og gullkistu,
sem þó var ekki opnuð nema með
ærinni fyrirhöfn. Þar í liggur gildi
hennar.
Guðmundur er nú horfinn sjón-
um ástvina sinna og annarra, sem
áttu með honum samleið. Allir sem
kynntust honum minnast hans
sem góðs drengs og vinar. Það ber
að þakka. — Með þessum minning-
arorðum um hann látinn færi ég
honum hinstu kveðju mína og
þakklæti fyrir mikilsverða vin-
áttu, sem hófst á unglingsárum
okkar við fyrstu kynni og aldrei
rofnaði. Fari hann í friði. Friður
guðs hann blessi á nýrri vegferð
hans. Hafi hann þökk fyrir allt og
allt.
Elínu vinkonu minni, börnum
þeirra og öðrum ættingjum og
vinum sendi ég innilega samúðar-
kveðju mína, konu minnar og
annarra vina á heimaslóðum hans
og þeirra.
Guðmundur P. Valgeirsson
Marta Gísla-
dóttir - Minning
Þann 11. nóvember síðastliðinn
lést í Landakotsspítalanum í
Reykjavík Marta Gísladóttir, fædd
þann 27. júlí árið 1893 að Austra-
Horni í Landbroti. Marta ólst upp
í mikilli fátækt hjá móðurbróður
sínum vegna þess að foreldrar
hennar skildu þegar hún var á
fjórða ári. Eftir það sá hún aldrei
föður sinn. Þegar Marta var komin
um tívtugt ákvað hún að flytja
suður og skrifar bróður sínum sem
þangað hafði flutt og biður hann
að taka á móti sér. En þau hittust
aldrei því að hann lést skömmu
áður en Marta kom til Reykjavík-
ur.
Marta vann ýmis störf, var í
vist, vann á spítölum og það sem
til féll. Áhugi hennar á menntun
vaknaði fljótlega og á eigin spýtur
lærði hún þýska tungu þegar
kennsla hófst í Ríkisútvarpinu.
Marta þjáðist af gláku og þegar
hún var rúmlega sjötug, hvarf
sjónin alveg. Hún hafði safnað
nokkrum bókum sem hún hugsaði
sér að lesa í ellinni en gat ekki
notið þeirra. Hún sneri sér til
Blindrafélagsins og þegar nýbygg-
ingin að Hamrahlíð 17 var tekin í
notkun þá flutti hún þangað og
vann við burstagerð á meðan
heilsa og kraftar entust. Hún lét
málefni félagsins mikið til sín
taka, fylgdist vel með, tók þátt í
öllum fundum og eftir að hún fór
á Landakotsspítalann í nóvember
1980, þar sem hún dvaldi síðustu
fimm árin, hélt hún áfram að
fylgjast með gangi mála, enda
sagði hún að „Blindrafélagið væri
eina heimilið sitt“.
Marta arfleiddi Blindrafélagið
að eigum sínum og þegar augndeild
Landakotsspítalans tók til starfa
gaf hún miklar fjárhæðir þangað.
Þannig stuðlaði hún leynt og ljóst
að velferð þeirra sem áttu bág
augu.
Þeir sem minnast Mörtu rifja
gjarnan upp hversu gaman hún
hafði af frásögnum og hversu
mikið minni hún hafði.
I dag, 20. nóvember, er Marta
borin til hinstu hvíldar. Ég vil
þakka henni fyrir kynnin og
minnast hennar með hlýju og
þakklæti. Ég mun reyna að taka
jafnaðargeð og góðlyndi hennar til
fyrirmyndar.
Gísli Helgason
VETRARSKOÐUN
UMALLTLAND
NISSAIM og SUBARU
Innifalið í vetrarskoðun er:
1. Rafgeymasambönd athuguö.
2. Viftureim athuguö.
3. Rafgeymirog hleöslamæld.
4. Vél þjöppumæld.
ö.Skiptumplatínur.
ö.Skiptumkerti.
7. Skipt um bensínsíu.
8. Vél stillt (kveikja, blöndungur,
ventlar).
9. Frostþol vélar mælt.
10. Kúpling reynd.
11. Ljósabúnaður athugaöur.
12. Loftsíaathuguö.
13. Bremsuvökvi athugaöur.
14. Hemlar reyndir.
15. Rúðuþurrkurathugaðar.
16. Frostvari settur á rúðusprautur.
Verö aöeins 2.900,- miðaö við 4ra strokka bensínvél
Innifalið í veröi: kerti, platínur, bensínsía, frostvari á rúðu-
sprautur, rúöuskafa, frostvari í læsingar.
Okkar menn um land allt annast þjónustuna.
Friörik Ólatsson hf..
Smiöjuvegi 14, Kóp.
S.77360.
Spindill hf.,
Vagnhöföa8,Rvk.
S. 83900.
Tómas Jónsson,
Laugarnestanga, Rvk.
S. 39620.
Véiabærhf.,
Bæ, Borgarfirði.
S. 93-5252.
Vélsm. Bolungarvíkur hf.,
Hafnargötu 57-59, Boi.
S.94-7370.
Vélaverkst. Víölr,
Viöigeröi, V-Húnavatnss.
S. 95-1592.
Bifr.verkst. Ákl hf.,
Sæmundargötu, Sauöárkr.
S. 95-5141.
Auöunn Karlsson,
Nesvegi 5, Súöavík.
S. 94-4932.
Bifr.verkst. Muggsog Darra,
Hólagötu 33, Vestm.eyjum.
S. 98-2513.
Lykillhf.,
Reyöarfiröi.
S. 97-4199.
Vélsm. Homaf jaröar hf.,
Hornafirði.
S. 97-8340.
JónogTryggvihf.,
Ormsvöllum 3, Hvolsvelli.
S. 99-8490.
Bifreiöaverkst. KÁ,
Selfossi.
S.99-1201.
Bíla- og vélaverkst.
Kristófers Þorgrímssonar,
Iöavöllum4b, Keflavfk.
S. 92-1266.
Bifreiöaverkstæöiö Foss,
Garöarsbraut 48, Húsavtk.
S. 96-41345.
Blfreiöaverkstæöi
Stguröar Vaidimarssonar,
Óseyri 5a, Akureyri.
S. 96-22520.
INGVAR HELGASOIM HF
Varanlutaversíun. Sími 8451C-11.
X'
rtMnWHOMWi