Morgunblaðið - 05.01.1986, Qupperneq 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 5. JANÚAR1986

Daníel að borða Kenkey sem morgunmat með nemendur og starfsfólk skól-
ans í kringum sig. ''
!Stjarna Afríku
. vhefur hrapað
ríkið yfir rekstur allflestra einka-
skóla í landinu og rekstur þessa
skóla þar með. Nemendur höfðu
lokið inntökuprófi og voru á aldr-
inum 12 til 22 ára. Þeim var ekki
skipað í bekki eftir aldri heldur
frammistöðu. Skólastjórinn var
skv. gamalli hefð kaþólskur trú-
boði eða prestur. Vegna kennara-
skortsins voru flestir af kennurun-
um ungir menn í þegnskylduvinnu,
en í Ghana verða allir að hlíta
slíkri skyldu. Laun kennara í
Ghana eru léleg.
Við vorum tveir AFS-kennarar,
ég og annar til frá Belgíu. Eg
kenndi aðallega líffræði og aðra
náttúrufræði. Það voru um fjöru-
tíu nemendur í bekk. Strákarnir
voru áhugasamir enda í sifelldri
keppni hver við annan, fengu stöðu
í bekknum eftir frammistöðu.
Heilbrigðisástand var fremur lé-
legt í skólanum eins og annars
staðar í Ghana, nemendur voru oft
með hitabeltissjúkdóma og það
olli því, að þeir voru ýmist töluvert
frá námi eða sátu í kennslustund-
um hálfsinnulausir vegna lasleika.
Kennt var á ensku og námsefnið
ekki ósvipað því sem gerist hér við
framhaldsskóla enda námskrá
ítarleg.
St. Peters-skólinn er heimavist-
arskóli og nemendur flestir frá vel
efnuðum he milum. Þeir höfðu því
úr meiru að spila en kennarar, t.d.
í matarkaup. Konur úr þorpinu
sátu gjarnan við heimreiðina að
skólanum með potta sína á hlóðum
og bjuggu til t.d. Kenkey, Fufu og
fleira góðgæti sem strákarnir voru
að kaupa sér bita af, en kennararn-
ir gátu ekki leyft sér slíkan munað.
Kennararnir ræktuðu sér gjarnan
grænmeti og alls kyns ávexti sjálf-
ir til að drýgja tekjurnar. Ég hafði
meö mér Kálfafelísrófufræ þegar
ég fór út og sáði því fyrir utan
kennarabústaðinn þar sem ég bjó
í Ghana. Ég sáði rófufræinu eftir
að þurrkatímabilinu lauk, í apríl
nánar til tekið. Rófurnar komu upp
meðan ég var enn í Ghana og virt-
ust þrífast vel. Um daginn fékk ég
bréf frá kunningja mínum þar ytra
og sagði hann mér að rófurnar
hefðu verið eina grænmetið sem
lifði af sumarið, meðan enginn
hugsaði um garðinn. Hann át þær
í haust, þá voru þær orðnar hnefa-
stórar og mjög safaríkar að hans
sögn.
Ghanabúar lifa mikið á græn-
metisfæði, mér líkaði vel t.d. hrís-
grjón og annað sem ég þekkti héð-
an en yfirleitt þótti mér maturinn
einhæfur og ekki spennandi. Kjöt
borða Ghanabúar sjaldan, helst
að þeir slátri sér einni og einni
hænu eða næli sér í skógarrottu.
Ég fékk einu sinni gefins slöngu-
kjöt, það var ágætt. Fisk veiddum
við stundum í ánni við þorpið. Þó
fólk í Ghana hafi rafmagn notar
það mikið gamlar aðferðir við
eldamennsku og eldar á hlóðum
við kol svo þaö myndast mikil
svæla. Hitinn er að jafnaði 30 til
40 stig. Ég man hvað mér þótti
sérkennileg stybban og reykurinn
í loftinu þegar ég kom fyrst til
Accra, höfuðborgarinnar.
Ég bjó í kennarabústað eins og
fyrr sagði og kynntist því lítið fólk-
inu í þorpinu, en þeir vinir sem ég
eignaðist urðu ágætir kunningjar
mínir. Höfðingjanum í þorpinu
kynntist ég í sambandi við skól-
ann. Hann bauð okkur AFS-kenn-
urunum tveimur á öldungafund
þar sem rædd voru málefni þorps-
ins og íbúanna og einnig á jarðar-
farir sem eru helstu mannfundir
Ghanabúa. Þá safnast þeir saman
til að dansa og drekka og standa
þær frá einum degi upp í sjö, allt
eftir mannvirðingum. Ghanabúar
eru mjög gæflynt og hjálpsamt
fólk. Einu sinni þurfti ég að spyrja
til vegar í Accra og vék mér að
manni sem var þar á gangi með
konu sinni og barni. Hann sagði
konunni sinni að bíða með barnið
og gekk með mér tíu mínútna leið
til að vera viss um að ég villtist
ekki.
Það er ekki mikið um glæpi í
Ghana. Fjöldskyldan sem égdvaldi
hjá fyrst eftir að ég kom til Ghana
sagði mér að ég skyldi ekki hræð-
ast þó ég heyrði læti á nóttunni.
Húsbóndinn hafði alltaf hlaðna
byssu við höndina og ef hann
heyrði skurk á næturnar þá fór
hann út á svalir og skaut út í loft-
ið. Tímaskyn hafa Ghanabúar lé-
legt á okkar mælikvarða. Þeir eru
yfirleitt of seinir á stefnumót og
erfitt að reiða sig á þá. Rútur fóru
t.d. sjaldnast á réttum tíma og var
þá frekar hugsað um að þær væru
troðfullar en að halda tímaáætlun-
ina.
Kennarar og skólastjóri í SL Peter’s.
Gottskálk fyrir utan húsið sitt þar sem
Trúrækni Ghanabúa er mikil.
Stærstu trúarhóparnir eru kristn-
ir menn og múhameðstrúarmenn.
Kristnir menn halda jól en á ein-
faldari máta en við. Þeir gefa t.d.
ekki jólagjafir en þeir reyna að
halda sig vel í mat og drykk eftir
því sem þar gerist. Þó trúræknin
sé mikil og kirkjusókn fólks góð
fannst mér siðfræði þeirra undar-
leg, þeir eiga t.d. margar konur
þó kaþólskir séu. Mér virtist trú
þeirra yfirleitt næsta yfirborðs-
kennd.
Hinum margvíslegu ættflokkum
Kálfafellsrófur uxu sem best.
sem lifa í Ghana kemur alveg
þokkalega saman, en það er hins-
vegar talað um að vegna fjölda
ættflokkanna sé erfitt að stjórna
landinu."
Daníel Hansen
segir frá
„Ég fór að kenna við Aburi-
kvennaskólann, rétt utan við þorp-
ið Aburi. t skólanum voru rúmlega
sex hundruð stelpur á aldrinum
ellefu til tuttugu og fjögurra ára.
Ég kenndi líffræði eingöngu. Það
var ekki agavandræðunum fyrir
að fara. Stelpurnar beygðu sig og
buktuðu og kölluðu mig ævinlega
„Mister Hansen", ólíkt því sem
gerist hér í skólum. Þó agavanda-
mál væru ekki fyrir hendi var
alltaf verið að hegna nemendunum
fyrir eitthvað. Ef þær gleymdu t.d.
að vinna heima, þá var hegningin
sú að sitja á hnjánum á kolli, halda
höndunum á hnakkanum og horfa
á sólina í 40 til 50 stiga hita þar
til þær duttu útaf. Þær voru líka
látnar skrúbba og skúra og reita
illgresi í hegningarskyni. Nemend-
ur í Ghana sjá um að halda skóla-
lóðunum við.
Líf stelpnanna þarna var mjög
erfitt. Eftir kennslu þurftu þær
aö sækja vatn í brunn sem var í
1,5 kílómetra fjarlægð. Þær urðu
að fara tvær ferðir á dag með 12
til 15 lítra af vatni á höfðinu. Aðra
fötuna fyrir eldhús eða kennara
en hina fyrir þær sjálfar. Þarna
var ekkert rennandi vatn, vatns-
leiðslan var ónýt.
Ég bjó eins og aðrir kennarar,
fékk eina fötu af vatni á dag til
að drekka, þvo og þrífa mig. Ég
varð að sjóða allt vatn og sía áður
en ég gat drukkið það. Allan tím-
ann sem ég var þarna reyndi ég
að lifa eins og innfæddur kennari.
Borðaði í mötuneytinu og tók þátt
í lífi þeirra og starfi. Mér fannst
maturinn góður en ég varð að
bæta næringargildi hans. Auka-
mat keypti ég í þorpinu t.d. tóm-
ata, grænmeti og brauð. Mér varð
aldrei misdægurt jafnvel þó ég
legði mér til munns rottukjöt, það
gerði ég einu sinni. Rottan var
framreidd í súpu. Ég fékk lærið
og við það hékk loppan með klóm
og hárum. Þó mér hafi ekki orðið
misdægurt af mat þá fékk ég
malaríu, það er vond veiki. Ég var
þá á ferðalagi á Fílabeinsströnd-
inni, fór þar inn á lækningastöð
og fékk einhverja sprautu, hresst-
ist við en var lasinn í þrjár vikur.
Heilbrigðisástand í Aburiþorpinu
var mjög slæmt. Holdsveikt fólk
sat á götum úti og betlaði. Mér er
minnisstæð kona sem sat alltaf við
flugvöllinn, hálft andlit hennar
var holdsveikin búin að éta burt
og alla fingur og tær. í þorpinu

Grænmeti í kassa fyrir utan kennarabústaðinn sem Gottskáik bjó í. Kálfafellsrófurnar fyrir miðju.