Morgunblaðið - 09.01.1986, Side 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 9. JANÚAR1986
„Það má segja að við
eigum skap saman“
— segir dr. Giorgio
Brighenti yfirverk-
fræðingnr ÍSAL
Dr. Giorgio Brighenti, Marianne kona hans og börnin Sabine og Oliver.
Dr. Giorgio Brighenti tók við
stöðu sinni sem yfirverkfræð-
ingur og áðstoðarfram-
kvæmdastjóri álverksmiðjunn-
ar í Straumsvík í maí 1982.
Hann er ítölskumælandi Sviss-
lendingur með lögheimili í
Valese, sem er kantóna í Tizino.
Síðustu dagana fyrir jól stóð
dr. Brighenti í stórræðum.
Starfi hans hjá ÍSAL er lokið,
nú þurfti að pakka niður og
flytja búslóðina heim. Blaða-
manni tókst samt sem áður að
stela tveimur tímum af anna-
sömum degi og spyrja efna-
verkfræðinginn nokkurra
spurninga um dvölina á íslandi.
Hér fengnst engir ávextir
eða grænmeti ...
„Það má segja að ísland hafi
komið mér skemmtilega á óvart.
Forverar mínir í starfi drógu upp
allt aðra mynd af landinu. Þeim
þótti það einangrað, hér væri til
dæmis erfitt að nálgast ýmsar
nauðsynjar svo sem ávexti og
grænmeti. Raunin varð allt önnur.
Island er í góðu sambandi við
umheiminn. Hér fæst næstum
því allt og margskonar menning-
arstraumar leika um landið."
Eru íslendingar ekki ólíkir
ítölskumælandi Svisslending-
um?
„Ég gerði mér fljótlega grein
fyrir því að íslendingar og Va-
lese-búar eru ekki svo ólíkir þegar
öilu er á botninn hvolft. Við þurf-
um ekki annað en að líta eina öld
aftur í tímann. Forfeður okkar
bjuggu við lík lífskjör. Hér stund-
aði alþýðan búskap og sjósókn við
erfið skilyrði. í Valese lifði fólk
af landinu, í hijóstrugum Ölpun-
um. A vetuma bjó fólkið í mikilli
einangrun, hátt uppi í Ijöllum, í
þröngum firði - eða djúpum dal.
Islendingurinn og Valese-búinn
lærðu báðir að treysta á sjálfan
sig. Þannig gekk okkur vel að
skilja íslendinga. Það má segja
að við eigum skap saman.“
En nú eru Svisslendingar
þekktir fyrir reglufestu og
ábyrgð, svo ekki sé minnst á
stundvisi___
„ Við skulum segja að íslending-
ar séu lausari í rásinni en við.
Hér ríkir svo mikið frelsi í öllum
efnum, stundum kannski of mikið.
Mér dettur í hug maðurinn í
sundláugunum sem stendur undir
sturtunni meðan fjöldi fólks bíður
þess að komast að. Hann lætur
sig það kannski litlu varða og
rakar sig í mestu rólegheitum.
Stundum fannst mér að íslend-
ingar myndu aka vinstra megin á
veginum ef þeim sýndist svo.“
Menntaðir, víðsýnir
og upplýstir
Hvemig var svo að starfa við
íslenska stóriðju?
„ISAL er stór verksmiðja á ís-
lenskan mælikvarða, í Sviss eru
nokkrar slíkar. Maður gerði sér
fljótt grein fyrir því hversu mikill
áhrifavaldur álverið er í íslensku
þjóðlífi.
Mér fannst allt öðruvísi að vera
yfirmaður hér en í Sviss. íslend-
ingar eru menntaðir, víðsýnir og
fljótir að tileinka sér nýjungar.
Öll stéttaskipting er auðvitað
óþekkt. I Sviss eru sumir verka-
menn, aðallega farandverkafólk,
ólæsir og skrifandi. Því finnur
maður stundum fyrir tregðu, erfitt
er að innleiða nýja tækni. Ef ég
á að nefna þann kost íslendinga
sem ég met mest, þá er það
hversu upplýstir þeir eru. Það er
líka nauðsynlegt svona smárri
þjóð, sem vill standa sig í hörðum
heimi."
Þú hefur væntanlega kynnst
þeirri umræðu og deilum um
álverið sem reglulega skjóta
upp kollinum?
„Ég kom hingað í tíð Hjörleifs
Guttormssonar iðnaðarráðherra
og kynntist þeirri „rirnmu" sem
stóð milli ríkisstjómarinnar og
ÍSAL. Eftir að núverandi ríkis-
stjóm tók við völdum hefur and-
rúmsloftið í kringum ÍSAL verið
eðlilegra. Núna eru menn jafnvel
famir að ræða hugsanlega stækk-
un og fleiri verksmiðjur. Mér
finnst það bæði sjálfsagt og eðli-
legt að íslendingar reyni að nýta
þá gífurlegu orku sem býr í fall-
vötnunum. Ég held að stóriðja
henti íslendingum mjög vel.“
A lítil þjóð að reiða sig á
orkufrekan iðnað, sem er dýr
og veldur mengun?
„Stóriðjan er auðvitað dýr. Það
er því eðlilegt að fá erlenda aðila
til þátttöku. Mengun frá verk-
smiðjum eins og álverinu fer
minnkandi með hveiju árinu sem
líður. Allur iðnaður hefur vissa
ókosti í för með sér. Þetta er
spuming um að vega og meta
kostina og gallana.
Ég hef orðið var við það að
sumir kenna álverinu um allt sem
miður fer. T.d. ræddi ég einu sinni
við eldri mann sem fann álverinu
allt til foráttu. Hann hafði nefni-
lega lagt það í vana sinn að fara
í göngutúr í Straumsvíkinni af og
til! Það má ekki gleyma því að
álverið veitir 600 manns atvinnu,
sem þýðir að 2-3 sinnum fleiri
eiga afkomu sína undir því. Álve-
rið aflar þjóðinni gjaldeyris allan
ársins hring."
Þú hefur væntanlega tekið
mikinn þátt í því að þróa álve-
rið?
„Jú. Stuttu áður en ég kom
hingað var byijað að byggja yfír
alla ofnana í kerskálanum. Því er
núna lokið og búið að koma upp
öflugum mengunarvömum. Við
höfum líka unnið að því að tölvu-
væða margt í framleiðslurásinni.
í sumar er álsteypan tölvuvædd
og svokölluð „hot-top“-aðferð
tekin í notkun. Þetta er því ein
fullkomnasta álsteypa í heiminum
í dag. Verksmiðja eins og ÍSAL
er í stöðugri þróun."
Vildi hafa lært málið
Dr. Brighenti og fjölskylda
hans bjuggu í einbýlishúsi í
Garðabænum. Hann á tvö böm,
13 ára stúlku og 11 ára dreng.
Þau fóm ásamt móður sinni til
Sviss í haust svo að ekki þyrfti
að skipta um búsetu á miðju
skólaári. Ég spyr Brighenti hvem-
iggengið hafi að læra islensku:
„Ég viðurkenni ein mistök: Að
læra ekki íslensku. Bæði við og
bömin lentum í þeirri klípu að
íslendingar eru einfaldlega of
mælskir á erlendar tungur. Böm
og fullorðnir byija strax að tala
ensku eða þýsku þegar kemur í
ljós að útlendingar em á ferð.
Krakkamir mínir gengu í skóla
bandaríska sendiráðsins, þar sem
þau sátu á skólabekk með bömum
frá fjölmörgum þjóðlöndum. Við
völdum þann skóla svo að dvölin
hér nýttist til enskunáms. Ég fann
það að þegar þau héldu héðan
vom þau orðin „alþjóðleg" í hugs-
un. Kennarar þeirra í Sviss hafa
orð á því að þau hagi sér öðmvísi
en jafnaldrar þeirra, séu opin-
skárri og óhræddari við að tjá
sig.“
Það voru því aldrei neinir
erf iðleikar með tungumálið?
„Nei - við hjónin eignuðumst
fljótlega mikið af kunningjum.
Bömin mín töluðu ensku við leik-
félagana í hverfinu. íslendingar
em fljótir að aðlaga sig að nýjum
aðstæðum! Mér fannst samt
óþægilegt að geta ekki rætt við
undirmenn mína á móðurmáli
þeirra. Sambandið við lífið í verk-
smiðjunni verður erfiðara, sam-
skipti dálítið yfirborðskennd. Fyr-
ir nokkmm ámm var ég yfirverk-
fræðingur í tveimur álverksmiðj-
um í Sviss. Á milli þeirra vom
25 km. í annarri var töluð ítalska
og hinni franska. Þetta skapaði
mörg sérkennileg vandamál."
Þú ert itölskumælandi Sviss-
lendingur, en það er annað
smæsta þjóðarbrotið i Sviss.
Búið þið ekki við aðrar aðstæð-
ur en þeir sem tala þýsku eða
frönsku?
„Nei, alls ekki. í Sviss búa
milli 6 til 7 milljónir manna.
Aðeins 10% þeirra tala ítölsku.
Mismunurinn á milli svæða í Sviss
er samt í raun lítill. Lífskjör em
óháð búsetu. Lugano, stærsta
borgin í Tizino, er til dæmis ein
mesta viðskipta- og bankaborgin
í Sviss.
Ég lít á mig sem Svisslending
og á meira sameiginlegt með fólk-
inu í Genf og Bem heldur en ná-
grönnunum sunnan alpa.“
Er ekki mikil eftirvænting
að halda heim á leið?
„Það er gaman að fara heim,
en við söknum öll landsins. Bömin
mín tóku það nærri sér að fara
héðan. Það var mjög gaman að
kynnast íslendingum og þessu
fallega landi. Við eram búin að
ferðast um allt land, norður til
Mývatns, austur á firði og um
Vesturland og Snæfellsnes. Ég
vonast til þess að við komum
hingað í sumarleyfum okkar hve-
nær sem tækifæri gefst.“
Hvað tekur nú við í starf i?
„Eftir áramótin tek ég við nýrri
stöðu hjá Alusuisse í Valese. Ég
er búin að vinna fyrir Alusuisse
samsteypuna síðan 1970 þegar ég
varði doktorsritgerð mína. Á mín-
um aldri er auðvitað erfiðara en
ella að skipta um starf. Það hefur
oft hvarflað að mér að gaman
væri að breytá til og vinna í lítilli
verksmiðju, kannski með eigna-
raðild. Þá hefði maður fullkomna
yfirsýn og gæti metið árangurinn
af verkum sínum. í stórfyrirtælq-
um er alltaf erfiðara að sjá hvert
hlutimir stefna, erfiðara að taka
skjótar ákvarðanir og stjóma eftir
eigin höfði."
- B.St.
Raunvextir — eða
raunhæfir vextir?
eftirRagnar Tómasson
Framkvæmdastjóri Verslunar-
ráðs, Ámi Ámason, ritar laugar-
daginn 4. janúar sl. fróðlega grein
í Mbl. um raunvexti.
Rauði þráðurinn í grein Áma
virðist vera sú skoðun hans að
raunvextir séu raunhæfir vextir.
Af þessu tilefni m.a. langar mig
aðspyijaÁma:
1. Ef arðsemi Qármagns í atvinnu-
starfsemi er neikvæð eins og al-
gengt er hér á landi, hvemig geta
þá jákvæðir vextir af bankalánum
til atvinnufyrirtækja verið raun-
hæfir?
2. Ef sú kenning hagfræðinga er
rétt, að kaupkröfur launþega um-
fram raunvirði seldrar vinnu séu
bæði „óraunhæfar og verðbólgu-
valdandi", hvemig geta þá vaxta-
kröfur, sem em umfram arðsemi
fjármagns í atvinnustarfsemi, verið
annað en „óraunhæfar og verð-
bólguvaldandi"?
3. Ef sníða skal stakk eftir vexti
og miða kaupkröfur við raunvirði
seldrar vinnu, t.d. í næstu kjara-
samningum, hvemig má með rökum
telja spariQáreigendur arðrænda,
sem fjárfesta í íslensku atvinnulífi
fyrir milligöngu banka og spari-
sjóða gegn vöxtum sem samsvara
ávöxtun ijármagns í íslenskri at-
vinnustarfsemi? Em eða eiga vextir
sparifjáreigandans að vera eitthvað
Ragnar Tómasson
annað en umsamin hlutdeild hans
í arði af þeirri atvinnustarfsemi,
sem lánaðertil?
í fyrirsögn að grein Ama segir
að raunvextir séu hæstir í Ástralíu
og Bandaríkjunum. Þá miðar Ámi
við vexti umfram verðbólgu. Mér
segir svo hugur að óvíða séu raun-
vextir hærri en á íslandi sé miðað
við ávöxtun fjármagns í atvinnu-
starfsemi viðkomandi lands.
Verslunarráð íslands hefur á síð-
ustu ámm sýnt lofsvert framtak
við m.a. að kynna og skilgreina
markmið íslensks atvinnulífs. Grein
Áma er að sínu leytinu eins og
góður fyrripartur á stöku, þar sem
botninn vantar. Áma treysti ég til
að bregðast fljótt og vel við - og
botna stökuna, með svömm við
einföldum spumingum.
Höfundur er lögfræðingur og
rekur fasteignasöluna Húaaknup.