Morgunblaðið - 15.01.1986, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, MIDVIKUDAGUR15. JANÚAR1986
Hvers á sá guli að gjalda?
eftir Sigfús A. Schopka
í Mbl. 20. desember sfðastliðinn
ritar Ammundur Backmann hsesta-
réttarlögmaður grein um fískveiði-
stefnuna. Flest fínnur Ammundur
því til foráttu, sem gert hefur verið
í þeim efnum undanfarin ár. Ekki
verður annað séð en að sú „áunna
fískveiðibæklun" eins og hann kýs
að kalla grein sína, megi m.a. rekja
til fískveiðiráðgjafar Hafrann-
sóknastofnunarinnar. Mig undrar
mest, hvemig hægt er að kalla
fískveiðistefnuna fískveiðibæklun á
því ári, þegar aldrei hafa verið
dregin fleiri bein úr sjó hjá þessari
þjóð, frá því er land byggðist.
En hvað er svona athugavert við
fískveiðiráðgjöf Hafrannsókna-
stofnunarinnar, að hans mati? Jú,
síðasta skýrsla stofnunarinnar frá
24.9. (skýrslan sem hér er vitnað
til §allar um ástand þorskstofnsins
og aflahorfur 1986 og 1987). Gætir
þar þeirrar bölsýnisstefnu sem
Ammundur talar um? Þvert á móti.
í skýrslu Hafrannsóknastofnunar
gætir mun meiri bjartsýni nú um
ástand þorskstofnsins en oftast áð-
ur. Bent er á, að vaxtarskilyrði
þorsks hafa farið batnandi, enn-
fremur að nú og á næstu árum séu
væntanlegir vænir árgangar inn í
veiðistofninn. Stofninn mun því fara
vaxandi á næstu áram, verði veið-
inni stillt í hóf. í töflu er fylgir
skýrslunni er sýnd áhrif mismun-
andi afla á þróun stofnsins á næstu
ámm (tafla 1).
innan við milljón tonn og hefur
stofninn vart verið minni áratugum
saman. Á sjötta áratugnum var
veiðistofn þorsks tvöfalt stærri en
hann er í dag. Þá var sóknin í
stofninn í námunda við kjörsókn
og ársafíinn þrátt fyrir það oftast
á bilinu 400-450 þús. tonn. Ekki
ofgerði sá þorskstofn fæðuframboð-
inu og ekki er ætlunin að byggja
þorskstofninn í framtíðinni fram
jrfír stærð stofnsins á sjötta ára-
tugnum. Nýting stofnsins mun að
sjálfsögðu verða í samræmi við
fæðuframboð hveiju sinni, en unnið
er að rannsóknum á því sviði.
Hvers vegna að byggja
upp þorskstofninn?
Rökin fyrir stækkun þorskstofns-
ins eru bæði líffræðileg og efna-
hagsleg. Líffræðileg rök eru þau,
að þegar stofninn er stór, eru í
honum fleiri árgangar en þegar
stofninn er lítill. Veiði úr stórum
stofni byggist því á fleiri árgöngum.
Misfarist klak eitt árið, eru miklu
minni líkur til að sú sveifla niður á
við komi fram í aflabrögðum, þegar
veiðin byggist á stórum stofni.
Þegar hart er sótt í lítinn stofn
koma stofnsveiflur oftast strax
fram í veiðum. M.ö.o. með stækkun
þorskstofnsins er fyrst og fremst
verið að tryggja að veiði verði árviss
og aflasveiflur minnki frá ári til árs.
(Þá er því ekki að leyna, að með
stærri stofni mun hiygning ná víðar
í tíma og rúmi, sem hugsanlega
tiyggir betri nýliðun í erfíðu árferði,
Ágæt reynsla er komin á síldveið-
ar okkar en sóknin (veiðidánartal-
an) í sumargotssíldarstofninn hefur
í nokkur ár verið miðuð við kjörsókn
í þann stofn. Stjómun sfldveiðanna
sem Hafrannsóknastofnunin hefur
lagt til og stjómvöld hafa einnig
fylgt að mestu, hefur leitt til þess
að árlegar sveiflur í síldveiðum
okkar em liðin tíð.
Tafla 2. SUd og ufsi. Tillögur
Hafrannsóknastofnunarinnar um
aflamark og raunvemlegur afli (í
þús. tonna)
Sfld_________Ufgi
Ar Tillögur Afli Tillögur Afli
Dr. Sigfús A. Schopka
„Það hefur verið skoð-
un okkar á Hafrann-
sóknastofnuninni að ein
leiðin til þess að draga
úr þessum aflasveiflum
sé því sú að byggja upp
þorskstofninn og stuðla
þannig að jafnari veið-
um.“
Það hefur verið skoðun okkar á
Hafrannsóknarstofnuninni að ein
leiðin til þess að draga úr þessum
aflasveiflum sé því sú, að byggja
upp þorskstofninn og stuðla þannig
að jafnari veiðum. í þessum efnum
1978 35 37 60 50
1979 35 45 60 63
1980 45 53 60 58
1981 40 40 60 59
1982 50 56 65 69
1983 50 59 65 58
1984 50 50 65 64
1985 50 50* 60 58*
*) bráðabirgðatala
Af botnfískstofnum má segja að
sóknin í ufsann gangi einna næst
kjörsókn. Ástæðan fyrir því að ekki
hefur verið harðar sótt í ufsann em
m.a. markaðsaðstæður, en ufsi er
ekki nærri eins eftirsóttur og þorsk-
ur. Þess vegna hefur sókn í ufsann
verið stillt sjálfkrafa meir í hóf en
ella. Eins og sjá má á töflu 2 hafa
sveiflur í ufsaafla verið tiltölulega
litlar, vegna þess að ufsaaflinn
hefur ekki verið allfjarri tillögum
Hafrannsóknastofnunarinnar. Oðm
máli gegnir um aðra mikilvæga
botnfiskstofna eins og ýsu, karfa
og grálúðu. Ástandið þar er nokkuð
svipað og hjá þorskinum. Því miður
er sóknin það hörð, að sveiflur í
stofnstærð koma jafnharðan fram
í veiðunum.
I lok greinar sinnar varpar Am-
mundur fram nokkmm fyrirspum-
um til fiskifræðinga. Flestum þess-
ara spuminga hefur þegar verið
svarað hér að framan. Ammundur
spyr, hvort það sé ekki rétt að
þorskaflinn hafí aldrei farið niður
úr 330.000 tonnum á ári frá 1950
til 1982, þ.e. 32 ár samfleytt, þegar
sóknin var óheft og smáfískur drep-
inn í stómm stíl af útlendingum?
Það er rétt að aflinn fór ekki niður
fyrir 330 þús. tonn á þessum ámm,
en ekki má gleyma því að endurbætt
veiðarfæri, tilkoma skutskipa og
betri fiskleitartæki átt stóran þátt
í að halda aflanum uppi síðari hluta
umrædds tímabils. Þrátt fyrir tals-
verða friðun smáfísks, frá 1977 er
útlendingar hættu hér veiðum, þá
var ástand stofnsins orðið þannig
árið 1982, að þorskaflinn árið 1983
varð sá minnsti í 35 ár. Stærð
veiðistofns var þá komin niður undir
800 þús. tonn. Siðan, þrátt fyrir
takmarkaðan þorskafla. er þorsk-
stofninn enn í svipaðri lægð. Það
hefði þess vegna farið betur á því,
að veiðum hefði verið stillt meir í
hóf og fyrr en gert var. Ef það
hefði verið gert strax og útlending-
ar hurfú héðan af miðunum hefðum
við kannski borið gæfu til að sitja
ekki uppi með alltof stóran físki-
skipastól, sem á sinn þátt í vanda
útgerðar í dag.
Höfundur er fiskifræðingur og
starfarÁ Hafrannsóknastofnun.
Tafla 1.5.1 Þorskur. Áhrif mismunandi sóknar (F) og aflamarks á áætlaða stærð þorskstofnsins (þús.
tonn) árin 1986—1989.
Þús. tonn
PORSKUR
1985 1986 1987 1988 1989
Stofn Hrygn. F Afli V.r.gj. Stofn Hrygn. F Afli Stofn Hrygn. F Afli Stofn Hrygn. F Afli Stofn Hrygn.
4+ stofn 86-7 4+ stofn 4+ stofn 4+ stofn 4+ Stofil
940 320 0.77 310 Aflam. 850 330
350 0.91 350 840 280 1.03 350 960 240 0.99 350 980 260
300 0.74 300 900 320 0.75 300 1080 320 0.65 300 1180 370
250 0.59 250 960 360 0.54 250 1210 400 0.44 250 1380 490
Kj.s.Fk 0.29 148 1090 430 0.29 184 1420 540 0.29 235 1730 670
F= veiðidánartala 7—11 ára þorsks.
Eins og við er að búast mun sú
steftia, að draga sem mest úr veið-
um, leiða til skjótastrar stækkunar
stoftisins. í þeim dæmum sem dreg-
in eru upp í töflunni er uppbygging
stofnsins hröðust við þá sókn, sem
kölluð er kjörsókn. Hin dæmin sýna,
að stofninn vex bæði við 250 og
300 þúsund tonna ársafla. Hins
vegar mun stofninn nánast standa
í stað verði veiðar 350 þúsund tonn
á ári næstu árin.
Hafrannsóknastofnunin lagði til,
eins og alkunna er, að þorskafli
1986 og 1987 miðist við 300 þúsund
tonna ársafla. Það er því misskiln-
ingur hjá Ammundi að Hafrann-
sóknastofnunin sé að leggja til að
draga svo úr afla í einu vetfangi
að sókn miðist við kjörsókn. Dæmið
um kjörsóknarveiði er sett fram til
að sýna hve núverandi veiðidánar-
stuðull er langt umfram það, sem
hann þyrfti og ætti að vera. Engin
nauðsyn er á því að stíga þessi
skref í einu vetfangi, heldur er hér
um langtímamarkmið að ræða eins
og segir í skýrslunni. Þessu mark-
miði má ná á ýmsa vegu. Það sést
í sumum dæmunum í töflu I. Sam-
bandi milli stofnstærðar og sóknar
er þannig háttað, að svo lengi sem
stofti fær að vaxa, án þess að afli
sé aukinn að sama skapi, dregur úr
fískveiðidauðanum og þar af leið-
andi sókninni. Við sjáum I töflunni
hvemig veiðidánarstuðlar fara
lækkandi við stækkun stofnsins og
nálgast smám saman kjörsókn er
fram í sækir.
Eitt af því sem Ammundi er
mikið áhyggjuefhi er sú stefna að
byggja upp þorskstofninn og óskar
hann eftir rökum þar að lútandi.
Áhyggjur hans stafa m.a. af því
eins og hann sjálfúr segir, „að því
hljóti að vera einhver takmörk sett
hvað hiygningarstofninn (SVO) má
vera stór til þess að hann ofgeri
ekki fæðuframboðinu."
Áhyggjur Ammundar eru óþarf-
ar í þessum eftium. Veiðistofn
, þorsks er nú talinn vera nokkuð
þótt það sé ekki sannað.)
Efnahagslegu rökin eru þau, að
mun meiri afli fæst á sóknareiningu
úr stórum stofni en litlum og stuðlar
því stærri stofn að hagkvæmari
veiðum. Það kom fram í ávarpi
forsætisráðherra nú um áramótin,
að þegar mest hmn hefur orðið í
þjóðarframleiðslunni hefur það í öll
skiptin stafað af aflabresti.
er ekki óeðlilegt að steftia að því
að halda sókninni I námunda við
kjörsókn, sem Iangtímamarkmiði,
vegna þess að við þekkjum af sögu
þorskveiðanna, að stofninn hefur
gefíð af sér 400—450 þús. tonna
afla við þá sókn. Kanadamenn hafa
valið kjörsóknarleiðina til að byggja
upp og nýta fískstofna sína. Hvers
vegna ekki íslendingar?
Myndin sýnir stærð veiðistofns þorsks (4 ára og eldri) í þús. tonna
árin 1980-1985 og áhrif mismunandi aflamarks á áætlaða stærð
stofnsins árin 1986-1989.
Keppendalisti
á bridshátíð
Keppendalisti í tvímennings- keppni á bridshátíð. Eftirtalin pör munu keppa I 15. Jakob R. Möller — Jaquie McGreal 16. Magnús Torfason — Gfsli Torfason 17. Esther Jakobsdóttir — BR-USA Keflavfk
tvímenningskeppni Bridgehátíðar 1986: (Töfluröð): 1. Per Olaf Sundelin — Valgerður Kristjónsdóttir 18. Hörður Blöndal — Grettir Frímannss. 19. ZiaMahmood — Barry Myers 20. Þórarinn Sigþórsson — BR Akureyri Bretlandi
Sven Olav Flodquist, 2. Lars Blaset — Svfþjóð Þorlákur Jónsson 21. Stefán Guðjohnsen — BR
Knut Blakset, 3. Jón Páll Sigurjónsson — Sigfús Ö. Ámason, 4. Ragnar Bjömsson — Danmörk Þórir Sigurðsson 22. Hermann Lárusson — BR
TBK Ólafur Lámsson 23. Hannes R. Jónsson — BR
Sævin Bjamason 5. AllanGraves — Kópavogi Ragnar Halldórsson 24. EinarGuðjohnsen — BR
George Mittelmann 6. Páll H. Jónsson — Kanada Guðmundur Péturss. 25. Kristján Blöndal — USA/BR
Þórarinn B. Jónsson 7. Michael Massimilla — Akureyri Kristján Már Gunnarss. 26. Vilhjálmur Sigurðsson — BR/Self.
Þ Michael Polowan 8. Guðni Þorsteinsson — USA Þráinn Sigurðsson Kóp./Akranesi 27. Sigfus Þórðarson —
Sigurður B. Þorsteinsson 9. AmarGeirHinriksson — BR Vilhjálmur Þ. Pálsson 28. Rúnar Magnússon — Self.
Frá bridshátíð 1985. Zia Mahmood leikur listir sfnar fyrir áhorf-
endur. Zia verður einnig með á þessari bridshátíð en hann er
einn þekktasti bridsspilari heims. Morgunblaðið/Arnór.
fsaí.
Einar Valur Kristjánss.
10. ÓlafurÁgústsson —
Pétur Guðjónsson
11. Aðalsteinn Jónsson —
Kristján Kristjánsson
Eskif./Reyðarf.
12. GuðmundurPálsson —
Pálmi Kristmannss.
13. Aðalsteinn Jörgensen —
Valur Sigurðsson
14. SteinbergRtkharðsson —
Tryggvi Bjarnason
Tálknaf./Patreksf.
Akureyri
Egilsst.
BR
Stefán Pálsson BR
29. Bjöm Eysteinsson —
Guðmundur Sv. Hermannsson BR
30. Guðlaugur R. Jóhannsson —
Öm Amþórsson BR
31. Hrólfur Hjaltason —
OddurHjaltason BR
32. HörðurAmþórsson —
Jón Hjaltason BR
33. Ragnar Magnússon —
Valgarð Blöndal BR
34. Jakob Kristinsson —
Júlíus Siguijönsson BR
Danmörk
BR
35. Jón Baldursson —
Sigurður Sverrisson BR
36. Jón Þorvarðarson —
ÞórirSigursteinsson BR
37. Hallgrimur Hallgrfmsson —
Sigmundur Stefánsson BR
38. SteenSchou —
Sævar Þorbjömsson
39. ÁsmundurPálsson —
Karl Sigurhjartarson
40. Jón Ásbjömsson —
Simon Sfmonarson BR
41. KarlLogason —
Svavar Bjömsson BR
42. Magnús Olafsson —
Páll Valdimarsson BR
43. Guðmundur Páll Amarson —
Þorgeir P. Eyjólfsson BR
44. EricRodwell
Marty Bergen USA
Tilvara:
1. Július Snorrason —
Sigurður Sigurðsson
2. Björgvin Þorsteinsson —
Jón St. Gunnlaugsson
Vakin er sérstök athygli á þvi, að tví-
menningskeppni Bridgehátíðar hefst á
föstudaginn nk. kl. 19.00 með setningu
móts.
Á laugardeginum hefst spilamennska
kl. 10.00 árdegÍB. Opna Flugleiðamótið i
sveitakeppni hefst svo á sunnudeginum
kl. 13.00 og verður framhaldið á mánu-
deginum kl. 15.00.
Enn geta nokkrar sveitir bæst f hópinn
á Flugleiðamótinu. Skráð verður til há-
degis á föstudeginum á skrifstofu BSÍ,
sími 91-18350 (eða 91-16538 Ólafur).