Morgunblaðið - 15.01.1986, Blaðsíða 44

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR15. JANÚAR1986
44
Minning-:
Axel Sigurgeirs
son kaupmaður
Fæddur 20. febrúar 1914
Dáinn 5. janúar 1986
Þeir týna nú óðum tölunni gömlu
vinimir sem maður eignaðist á sín-
um yngri árum. Að þessu sinni er
það Axel Sigurgeirsson, kaup-
maður, sem horfið hefur sjónum
okkar. Þó Axel hafi ekki gengið
heill til skógar um nokkurt árabil,
bar andlát hans að með skjótari
hætti en búist var við. Þó við vitum
að allt sem lifir er forgengilegt og
allt sem hefur lifnað hljóti að deyja,
þá erum við sjaldan tilbúin að sætta
okkur við endanlegan sigur dauðans
yfir iífínu. Eðlilegt er þegar gamall
vinur eins og Axel hefur lokið
göngu sinni, þá hrannast upp í
huga manns ýmislegt úr sjóði minn-
inganna, sem mig nú langar að tí-
unda í stuttri minningargrein.
Axel var fæddur 20. febrúar árið
1914 að Litla-Steinsholti, sem stóð
þar sem nú er Hoitsgata 23 í vestur-
bænum. Þetta var einn af gömlu
bæjunum í Reykjavík sem óðum eru
að hverfa og heyra senn sögunni
til. Foreldrar Axels voru þau Sigur-
geir Þórðarson sjómaður, ættaður
frá Hvammi í Kjós, og Sigríður
Erlendsdóttir frá Efri-Reykjum í
Biskupstungum. Sigríður, móðir
Axels, hafði verið gift áður Nikulási
B. Jakobssyni, sem hún missti eftir
skamma sambúð. Með honum eign-
aðist hún tvö böm, Guðrúnu, sem
átti fyrir mann Júlfus Guðmundsson
kaupmann og son sem hún missti
ungan. En Sigríður og Sigurgeir
eignuðust ijögur mannvænleg böm
saman. Þau eru Egill, sem giftist
Astu Jónsdóttur Dahlmann, Viktor-
ía gift Guðmundi Halldóri Jónssyni
fi-amreiðslumanni, Axel sem hér er
minnst og kvæntist Guðríði Þorgils-
dóttur og Þórður sem er giftur
Agnesi Guðnadóttur. Þau hafa því
verið fímm bömin sem sjá þurfti
farborða í litla bænum. A fyrstu
áratugum þessarar aldar var víðast
hart í búi hjá flestum alþýðuheimil-
um og þurfí að vinna myrkranna á
milli til að hafa ofan í sig og á.
Heimili Axels var þar að sjálfsögðu
engin undantekning. Það þótti bæði
eðlilegt og sjálfsagt að bömin færu
að vinna svo skjótt sem kostur var
á til að afla tekna fyrir heimilið.
Svo mun og hafa verið með Axel.
Að loknu bamaskólanámi stundaði
hann þá vinnu sem til féll á vetrum
við fískvinnslu og fleira og á sumrin
var hann mörg æskuárin í sveit.
Snemma mun hugurinn þó hafa
beinst að verslunarstörfum. Hans
fyrsta vinna á því sviði var þar við
afgreiðslustörf hjá Silla og Valda á
Laugaveginum, en þar var þá versl-
unarstjóri Kristján Jónsson, sem
síðar var kenndur við Kiddabúð.
Eftir tiltölulega stuttan stans í
þessu starfí ræður hann sig til
starfa hjá KRON, sem þá rak eina
stærstu verslun bæjarins á homi
Skólavörðustígs og Bergstaða-
strætis. Áður en langur tími leið
var hann gerður að verslunarstjóra
og sýnir það ljóslega dugnað og
elju Áxels í þessu starfi. Mér er líka
kunnugt um að hann naut mikils
trausts hjá yfirboðurum sínum sem
eflaust hafa viljað njóta lengur
starfskrafta hans. Hins vegar mun
Axel hafa langað til að byija sinn
eigin atvinnurekstur og árið 1942
kaupir hann verslunina Barónsbúð
með Þórði bróður sínum. Þessa
verslun reka þeir bræður saman um
tveggja eða þriggja ára skeið en
þá selur Axel sinn hlut í versluninni
og byijar að versla á Háteigsvegin-
um í eigin húsnæði og ekki löngu
síðar opnar hann aðra matvöru-
verslun í Barmahlíð 8. Þessar tvær
verslanir rekur svo Axel um 30 ára
skeið. Þessi ár munu hafa verið
blóminn í starfsævi Axels. Hann
var mjög vel látinn af viðskiptavin-
um sínum, var lipur, greiðvikinn og
traustur. Af heilsufarsástæðum er
honum ráðlagt að minnka umsvifin
og selur hann því báðar verslanimar
með skömmu millibili.
Nokkm áður en hann selur hafði
hann þó stofnað Bananasöluna með
þeim Silla og Valda, Kidda í Kidda-
búð og Gústa í Drífanda, eins og
þessir heiðursmenn voru alltaf kall-
aðir. Axel sá um daglegan rekstur
Bananasölunnar um langt árabil.
Meðal annars var starfssvið hans
að fylgjast með þroskun banan-
anna. Þeir vom fluttir inn grænir
og óþroskaðir og í fyrirtækinu var
útbúnaður sem sá um þroskun
ávaxtanna. Þetta var bindandi og
kreQandi starf. Jafnhliða því að
hann vinnur við Bananasöluna
kaupir hann og rekur verslunina
Málning og jámvömr á Laugaveg-
inum og sýnist mér á þessu, að
ekki hafi hann að öllu farið eftir
því læknisráði, að draga saman
seglin.. Meðfæddur dugnaður og
athafnagleði virðist lengst hafa
verið jrfirsterkari hugsuninni um
að lækka seglin.
Þetta er í stómm dráttum at-
hafnasaga Axels Sigurgeirssonar.
Með dugnaði, ósérshlífni og sam-
viskusemi braust Axel úr fátækt í
góðar álnir. Þetta er dæmigerð saga
sem mætti verða mörgum ungum
mönnum til eftirbreytni.
Af framansögðu má ætla að
Axel hafi verið mikill talsmaður
einkaframtaksins, þar sem hann
vildi helst vera sinn eiginn herra.
Hann var á móti því að ríki og
bæjarfélög stæðu í rekstri fyrir-
tækja og taldi þau betur komin í
höndum einstaklinga eða hlutafé-
laga. Enginn má þó skilja þessi orð
mín svo að hann hafi ekki búið yfir
félagslegum þroska. Hann sá mikil-
vægi þess að bindast samtökum til
að vinna að áríðandi málum, sem
einstaklingurinn réði ekki einn við.
Axel var um langt árabil meðlimur
Kaupmannasamtakanna og í stjórn
Félags matvörukaupmanna sat
hann í 8 ár. Þann 27. apríl 1968
var hann sæmdur silfurmerki Kaup-
mannasamtakanna í þakklætis-
skyni fyrir fómfús störf í þágu
stéttarinnar. Axel skipaði sér í fylk-
ingu sjálfstæðismanna og vann
ötullega að framgangi flokksins við
margar kosningar. Þá var hann
virkur félagi í Frímúrarareglunni í
mörg ár.
Á sínum yngri ámm var Axel
mikill útivistarmaður og mikill
göngugarpur og gekk á fyöll hvenær
sem tækifæri gafst. Hann var
áhugasamur laxveiðimaður og
veiddi í mörgum bestu laxveiðiám
landsins. Ég minnist þess að hann
bauð mér aðild að félagsskap, sem
leigði ákveðið svæði í Grímsá og
áttum við þar marga unaðslega
daga. Einnig minnist ég þess að
við veiddum saman í Hafralónsá í
Þistilsfirði og Laxá í Leirársveit.
Þá vora ámar ekki eins ásetnar og
síðar varð. Einnig var Axel mikill
ræktunarmaður. Á árinu 1946
ekki böm saman. Hún á þakkir
skildar fyrir að hvetja frænda minn
til þess að ná þeim áfanga sem
hugur hans stóð til.
Á þessari kveðjustundu verður
mér hugsað til Sigurðar, bróður
míns, og Margrétar, konu hans, sem
liggur á sjúkrahúsi og hefur átt við
veikindi að stríða áram saman. Nú
sjá þau á bak dugmiklum syni en
fyrir 8 áram misstu þau glæsilega
dóttur sína — einnig í bílslysi.
Kæra Gréta og Siggi. Eg bið Guð
minn að gefa ykkur styrk á þessari
sorgarstundu — og þig, sterki bróð-
ir, sem staðið hefur sem bjarg í
þrengingum lífsins, minni ég á
bænina sem mamma kenndi okkur
við rúmstokkinn: Bænin má aldrei
bresta þig.
Björgvin Grímsson
kaupir hann ásamt tengdaföður sín-
um, Þorgilsi Guðmundssyni bakara-
meistara, land við Hólmsá í þeim
tilgangi fyrst og fremst, að ég held,
að fá tækifæri til að rækta landið.
Þetta var fallegur staður og þama
var byggður sumarbústaður þar
sem fjölskyldumar áttu margar
unaðslegar stundir.
Kynni okkar Axels hófust í gegn-
um eiginkonur okkar. Gauja kona
Axels og Ásta kona mín, bjuggu í
nágrenni hvor við aðra. Þær vora
bekkjarsystur öll námsárin í Versl-
unarskólanum og útskrifuðust báð-
ar árið 1939. Axel og Gauja gengu
í hjónaband þ. 5. september 1942
og hófu búskap á Holtsgötunni,
nálægt fæðingarheimili Axels. Síð-
an bjuggu þau í Blönduhlíð 17. Þá
íbúð keyptu þau fokhelda og munu
hafa flutt inn 1948. Þar býr svo
ijölskyldan til ársins 1956 að flutt
er að Selvogsgranni 15, þar sem
þau hafa búið sér og sínum einstak-
Iega fallegt heimi. Ég tel að mesta
heillasporið í lífí Axels hafi verið
þegar hann gekk að eiga Gauju.
Sambúð þeirra var einkar ástrík og
tóku þau mikið tillit hvort til ann-
ars. Það er því mikið sem Gauja
hefur misst. Áxel og Gauja eignuð-
ust þijá syni, Þorgils, Axel Sigur-
geir og Birgi. Bamabömin eru nú
orðin fímm að tölu.
Við Ásta eigum margar ljúfar
minningar um ánægjuleg samskipti
Qölskyldnanna og nú þegar Axel
hefur lagt upp í ferðina síðustu,
óskum við Ásta honum góðs ferða-
gengis og sendum Gauju og hennar
fólki innilegar samúðarkveðjur.
Árni Gestsson
í dag, hinn 15. janúar, er til
hinstu hvíldar borinn Axel Sigur-
geirsson. Alveg einstaklega góður
tengdafaðir og betri afa var ekki
hægt að hugsa sér. Sárt við munum
sakna hans. Leiðir okkar lágu
saman fyrir 17 árum, og er mér
ætíð þökk í huga fyrir hvað einstak-
lega vel og innilega mér var tekið
þá, og fyrir þann kærleika sem
skapaðist í gegnum árin með
tengdaforeldrum mínum ogmér. Ég
var svo sannarlega dóttir þar. Svo
þegar bömin komu í heiminn kom
afi svo sannarlega í sitt rétta hlut-
verk. Því hann var ekki bara yndis-
legur afí heldur líka svo mikill félagi
þeirra. Þau vora varla búin að ná
því að ganga óstudd, er afi kom
með útrétta hönd að leiða þau í
gönguferðir. Það leið varla sá
sunnudagsmorgunn að afi og amma
eða afi einn kæmi ekki í heimsókn.
Færandi hendi með góðgæti í poka,
fékk kaffisopa, síðan vora bömin
tekin út í gönguferð niður að sjó,
eða gengið út í suðumes, er við
áttum heima á nesinu, eða í bíltúr
að skoða skipin eða eitthvað annað.
Svo er þau urðu eldri var farið í
veiðiferðir niður á höfn eða út á
Vífílsstaðavatn. Það var erfitt að
þurfa að segja 8 ára nafna afa, að
afi væri ekki lengur hjá okkur. „Af
hveiju hann afi, hann sem var alltaf
svo góður.“ Og við sem ætluðum
að fara að veiða saman í sumar.
Afi var honum svo mikill vinur. Og
hann var aðeins 5 ára er afí gaf
honum fyrstu veiðistöngina. Og
alltaf fékk hann að fara með afa
að veiða er hægt var. Það voru
ófáar stundimar sem afi sat með
þeim og tefldi eða spilaði eitthvert
spil. Enda var ávallt það fyrsta sem
sagt var er við komum í heimsókn
í Selvogsgrunn, afí viltu koma að
spila, og alltaf hafði afi nægan tíma
fyrir þessa litlu vini sína. Afi var
ætíð hinn trausti klettur, sem öllum
vildi svo vel. Það er satt sagt, þeir
sem átt hafa mikið missa mikið.
Með þessum fátæku orðum viljum
við segja: Elskulegur afi og tengda-
faðir, kærar þakkir hafi hann fyrir
allt og allt. Góður Guð, blessa þú
og styrk tengdamóður mína og
ömmu okkar, hún missti svo mikið.
Hvíli afi í friði.
Barnabörn og tengdadóttir
í Garðabæ.
Látinn er mikill vinur minn og
velgerðarmaður, Axel Sigurgeirs-
son. Kynni okkar Axels hófust
fyrir 37 árum er ég fór að starfa
' verzlun hans að Barmahlð 8,
Reykjavk. Þá var ég óharnaður
unglingur, og allt sem laut að
verzlun var nýtt fyrir mér. Þar
fann ég fljótlega hvað Axel hafði
gðan mann að geyma. Hann reynd-
ist mér sem besti faðir, og var
heimili hans og eiginkonu hans,
Guðrðar Þorgilsdóttur, mér sem
opinn griðarstaður.
Axel hafði gaman af laxveiði og
fórum við saman allmarga túra.
Þar úti 'náttúrunni fann ég best
hvað við vorum nánir. Svo kom að
þv'að ég stofnaði mha eigin vesl-
un. Þar var Axel mér innan handar
með stórt og smátt, óspar á góð
ráð. Sannur vinur eins og ætð.
Núna, þegar komið er að leiðarlok-
um þessa góða manns, vil ég segja:
„Guð blessi hann.“ Ég veit að hann
á góða heimkomu.
Jóhann Jónsson
í dag fer fram útför Axels Sigur-
geirssonar en hann var sonur Sigur-
geirs Þórðarsonar sjómanns og
Sigríðar Eriendsdóttur. Það er ekki
langt síðan Axel vinur minn virtist
vera í fullu fjöri, en nú er það stað-
reynd að hann er allur. Hann hafði
kennt veikinda um nokkurt árabil
en þótt hann gengi ekki heill til
skógar, bar hann veikindi sín með
æðraleysi og karlmennsku og taldi
ástæðulaust að ræða um þau.
Okkar kjmni hófust fyrir um ára-
tug og urðum við Axel strax góðir
vinir og sá ég við fyrstu kynni að
hann var heiðarlegur og góður
drengur og mikill athafnamaður.
Axel lagði gjörva hönd á margt.
Hann hóf ungur verslunarstörf í
einni af hinum þekktu verslunum
Silla og Valda og ekki leið á löngu
áður en húsbændur hans sáu hvaða
mannkosti hann hafði að bera og
gerðu hann, komungan, að verslun-
arstjóra. Að loknum störfum hjá
Silla og Valda gerðist hann versiun-
arstjóri hjá KRON í Reykjavík.
Að því kom samt fljótlega að
sinna varð aukinni athafnaþrá og
réðst hann þá í eigin atvinnurekst-
ur. Hann kom á fót svínabúi og rak
það um skeið á stríðsáranum og
eins og vænta mátti gekk sá rekstur
vel. Hann kejipti verslunina Baróns-
búð í Reykjavík árið 1943 ásamt
Þórði bróður sínum og ráku þeir
hana saman um árabil, en síðan
gekk Axel úr því fyrirtæki og stofn-
setti sjálfur tvær matvöruverslanir,
sem hann rak undir eigin nafni, en
þær vora í eigin húsnæði á Háteigs-
vegi og við Barmahlíð í Reykjavík.
Hann starfrækti þessar verslanir
með dugnaði og áivekni um langt
árabil og fór jafnan af þeim gott
orð. Þó kom að því að hann seldi
þessar verslanir til að létta af sér
miklum önnum þegar aldur færðist
jrfir og þrek fór að minnka. Ekki
lagði þó Axel árar í bát heldur
keypti hann verslunina Málning og
járnvörar árið 1978 og rak hana
þar til á síðasta ári að hún var seld.
Axel stofnsetti Bananasöluna sf.
árið 1957 ásamt Sigurliða Krist-
jánssyni og Valdimar Þórðarsyni,
Silla og Valda, Krístjáni Jónssjmi í
Kiddabúð og Gústaf Kristjánssjmi
í Drífanda, en þeir vora allir þekktir
verslunar- og athafnamenn í
Reykjavík. Allir stofnendur Ban-
anasölunnar era nú horfnir jrfir
móðuna miklu og var Axel sá síð-
asti af þeim, sem kvaddi þennan
heim. Engum duldist að Axel var
stórhuga og mikill framkvæmda-
maður. Það var líf hans og jmdi
að vera sístarfandi og hann var
virtur af öllum sem til hans þekktu
fyrir að vera áreiðanlegur í viðskipt-
um. Hann lagði mikla rækt við
fyrirtæki sín og starfsfólk sitt.
Honum lánaðist allt sem hann tók
sér fyrir hendur, enda var hann
gætinn maður sem rasaði ekki um
ráð fram og hann hafði fastmótaðar
skoðanir, sem komu honum að góðu
haldi í öllum hans framkvæmdum.
Hann var meðal annars einn af
hvatamönnum að stofnun Verslun-
arbanka íslands hf. og lét sig alla
tíð hagsmunamál verslunar og við-
skipta miklu varða.
Áxel kvæntist árið 1942 mikilli
ágætiskonu, Guðríði Þorgilsdóttur,
Guðmundssonar bakarameistara í
Reykjavík og á heimili þeirra var
hinn mesti myndarbragur bæði utan
sem innan dyra og bar vott um
mikla smekkvísi.
Þau hjónin eignuðust þijá mann-
vænlega sjmi en þeir eru Þorgils
tæknifræðingur, Axel bókhalds-
Minning:
SigurðurH. Sigurðs-
son tölvufræðingur
Fæddur 8.júní 1945
Dáinn 6. janúar 1986
Ekkert fótmál verður svo stigið
að ekki geti fylgt skin eða skúr uns
maðurinn með Ijáinn kemur. Þetta
vita menn en huga lítt að ferðum
hans nema þegar hann birtist óvænt
og heggur nærri manni sjálfum.
Sú varð raunin í þetta sinn er bróð-
ursonur minn, Sigurður Hörður
Sigurðsson, fórst í bflslysi.
Hann ólst upp í íjölmennum
systkinahópi hjá foreldram sínum,
Margréti Eggertsdóttur og Sigurði
Sigurðssjmi í Rammagerðinni.
Snemma kom í Ijós að námshæfi-
leikar Sigurðar Harðar vora góðir
og við sem þekktum hann og
umgengumst á þeim áram vissum
að hann ætlaði sér mikinn hlut í
frjóu lífsstarfi. Ungur hóf hann
starf sem viðgerðarmaður síma og
lauk námi sem síinvirki. Þaðan fór
hann í Tækniskóla íslands, stundaði
síðan framhaldsnám í Danmörku
og brautskráðist sem rafmagns-
tæknifræðingur 1973. Ég minnist
þess að eitt sinn er hann var enn
við nám í Kaupmannahöfn að hann
færði í tal við mig að hann langaði
til að snúa sér þá þegar að tölvu-
námi. Ég taldi hann á að ljúka fyrst
því verkefni sem hann fékkst við
og það gerði hann með sóma. Mér
fannst hugmjmdin fráleit enda var
tölvuöld ekki upp runnin en sá
seinna hve tal hans þá vitnaði um
mikla framsýni á því tæknisviði sem
hann helgaði krafta sína til hinsta
dags.
Éftir heimkomu réðst hann til
starfa hjá Hitaveitu Reykjavíkur en
ekki hafði áhugi hans á tölvum rén-
að við úrtölur mínar. Tveim áram
síðar sagði hann lausri stöðu sinni
þar, settist í Háskóla íslands, braut-
skráðist sem tölvufræðingur og
vann hjá stórfyrirtækinu Marel uns
hann lést.
Árið 1969 gekk Sigurður að eiga
Hólmfríði Bjartmarsdóttur, hand-
menntakennara frá Sandi í Aðaldal.
Þau eignuðust tvö börn, Sigurð
Hrafnkel, 15 ára, og Bjartey, 13
ára, sem nú koma langa leið ásamt
móður sinni til þess að fylgja föður
sínum til moldar.
Sigurður og Hólmfríður skildu.
Síðar varð Borghildur Thors sam-
býliskona hans, en þau eignuðust