Morgunblaðið - 28.01.1986, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 28. JANÚAR1986
SRákþing Reykjavíkur 1986:
11 og 13 ára drengir
tefla úrslitaskákina
Skák
Margeir Pétursson
Hannes Hlífar Stefánsson iék
illa af sér manni gegn Andra
Áss Grétarssyni i tíundu um-
ferð á Skákþingi Reykjavíkur
á sunnudaginn. Þar með er
ómögulegt að segja til um hver
öðlast sæmdarheitið „Skák-
meistari Reykjavíkur 1986“,
því nú hafa tveir skákmenn náð
Hannesi að vinningum, þeir
Andri Áss Grétarsson, 17 ára,
og Þröstur Árnason, sem er
aðeins þrettán ára gamall eins
og Hannes. Æskan ræður lög-
um og lofum á mótinu, þó ár-
angur Hannesar og Þrastar sé
þegar orðinn frábær, er
frammistaða Héðins Stein-
grimssonar þó enn ótrúlegri.
Héðinn er nýorðinn 11 ára, en
er f 4.-7. sæti fyrir síðustu
umferð.
Lokauppgjörið um titilinn fer
fram í kvöld, þriðjudagskvöld,
því skákum unglinganna varð að
flýta, þar sem þeir taka þátt í
Nprðurlandamóti grunnskóla-
nema í Svíþjóð um næstu helgi.
Staðan fyrir síðustu umferðina er
þannig:
I. —3. Héðinn Hlífar Stefánsson,
Þröstur Ámason og Andri Áss
Grétarsson 8 v. af 10 mögulegum.
4.-7. Héðinn Steingrímsson,
Bjami Hjartarson, Jóhannes
Ágústsson og Amaldur Loftsson
7 'h v.
8.—10. Davíð Ólafsson, Sigurður
Daði Sigfússon og Siguijón Har-
aldsson 7 v.
II. —16. Tómas Bjömsson, Hauk-
ur Angantýsson, Þráinn Vigfús-
son, Ragnar Valsson, Hjalti
Bjamason og Gunnar Om Har-
aldsson 6'A v.
í síðustu umferðinni tefla m.a.
saman þeir Héðinn og Hannes,
Þröstur og Andri, Bjami og Jó-
hannes, Amaldur og Siguijón.
Meðalaldurinn á tveimur efstu
borðunum verður því fjortán ár
og þá skák sem hvað líklegust er
til að ráða úrslitum, tefla þeir
Héðinn, 11 ára, og Hannes Hlífar,
13 ára.
Það verður áreiðanlega ekkert
gefið í þeirri skák og heldur ekki
hjá þeim Andra og Þresti.
Sú einkennilega staða er komin
upp að það eru sömu menn sem
keppa um efsta sætið á aðalmót-
inu og í unglingaflokki 14 ára og
yngri. í unglingaflokknum sigraði
Þröstur Ámason með því að vinna
allar níu skákir sínar, en Hannes
Hlífar vann átta og tapaði fyrir
Þresti. í aðalmótinu sigraði Hann-
es í innbyrðis viðureign þeirra, en
Þröstur missti ekki móðinn við
það og hefur nú náð Hannesi að
vinningum. Gangi Þresti allt f
haginn í kvöld gæti hann unnið
mótið tvöfalt, eða a.m.k. fengið
einvígi við Hannes Hlífar.
Frá áskorenda-
keppninni
Skákir frá einvígi þeirra An-
dreis Sokolov og Rafaels Vaganj-
án, sem fram fer í Minsk í Hvíta-
Rússlandi, eru loksins famar að
berast. Þar hefur Sokolov þriggja
vinninga forskot, 4—1, og hefur
sýnt mikla . yflrburði. Eftir að
fyrsta skákin varð bragðdauft
jafntefli vann Sokolov þijár skákir
í röð, sem allar fóru í bið. Það
er mjög ólíklegt að Vaganjan nái
að brúa bilið í seinni hluta ein-
vígisins, fram að þessu hefur hann
ekki séð til sólar, ávallt verið í
vöm.
Fyrir fram þótti Vaganjan
miklu sigurstranglegri. Hann
hefur 2645 Elo-stig en Sokolov
2595 og árangur hans á mótum
undanfarið hefur yfirleitt verið
betri. En Sokolov er aðeins 22ja
ára gamall og mjög vaxandi skák-
maður. Hver veit nema næsta
vetur ógni hann þeim Karpov og
Kasparov. Við skulum líta á þriðju
einvígisskákina sem Sokolov vann
ásvart:
Hvítt: Rafael Vaganjan
Svart: Andrei Sokolov
Nimzo-indversk vörn
1
1. d4 - Rf6, 2. c4 - e6, 3. Rc3
- Bb4, 4. E3 - 0-0, 5. Bd3 -
d5, 6. a3 — dxc4, 7. Bxc4 —
Bd6, 8. Dc2 - Rbd7, 9. Rf3 -
c5, 10. dxc5 — Bxc5, 11. 0-0 —
b6,12. e47!
Þessi leikur skilar ekki tilætluð-
um árangri. Betra var 12. b4 —
Be7, 13. Bb2 og staðan er nokk-
um veginn í jafnvægi.
12. - Bb7, 13. Bg5 - Dc7, 14.
De2 — Re5!
Með þessum öfluga leik tryggir
svartur sér frumkvæðið.
15. Bxf6 - Rxc4, 16. Bh4 -
Re5, 17. Hfdl - Rxf3+ 18.
Dxf3 - f5! 19. b4 - Bd6, 20.
Dh3 - Be5, 21. Hacl - Df7,
22. exf5 - exf5,23. Re2?!
Vegna biskupaparsins má
svartur vel við una og ekki bætir
Hannes H. Stefánsson
Andri Áss Grétarsson.
þessi linkulegi leikur úr skák fyrir
Vaganjan. í stað hans hefði mátt
reyna 23. Rb5!? eða 23. Dd3.
23. - Hac8, 24. Hxc8 - Hxc8,
25. Bg3 - Bb2, 26. Bf4 - De6,
27. Dd3 - Bf6, 28. f3 - Hd8,
29. Dc2 - Hxdl+ 30. Dxdl.
Eftir að allir hrókamir hurfii
af borðinu hafa línumar skýrst.
Svartur hefur biskupaparið og
menn hans eru virkari. Þá eru
hvítu peðin á drottningarvæng
hentug skotmörk og allt þetta
hagnýtir Sokolov sér á sann-
færandi máta í lokaþætti skákar-
innar.
Þröstur Árnason
30. - Ba6, 31. Kf2 - g5, 32.
Bcl - Bc4, 33. Dd2 - Kf7, 34.
Rg3 - b5, 35. Re2 - f4, 36. h4
- h6, 37. hxg5 - hxg5, 38. Dc2
- a6, 39. Dh7+ - Kf8, 40.
Dh6* — Ke7,41. Dh7+
Hér fór skákin í bið. Svörtum
hefur þegar tekist að vinna tals-
vert lými.
41. - Kd6, 42. Dc2 - De5, 43.
Dd2+ - Ke6, 44. Del - KF7,
45. Dd2
45. -a5!, 46. Dc2
Ekki 46. bxa5? - Bxe2, 47.
Dxe2 — Dc5+ og vinnur mann.
46. — axb4, 47. axb4 — Be7, 48.
Bb2 - De3+, 49. Kfl - Bd3,
50. Ddl - Bxb4, 51. Db3+ -
Ke8, 52. Ddl - Bc5, 53. Kel -
Bc4 og hvítur gafst upp.
Læknataxtar
og áhrif þeirra
Um raunveruleg laun og ábyrgð í
heilbrigðisþj ónustunni
eftir Hörð Bergmann
í grein, sem ég fékk birta í
Morgunblaðinu 7. þ.m., var íjallað
um áhrif hárra læknataxta á hlut
annarra starfsmanna í heilbrigðis-
þjónustunni og möguleika hennar
yflrleitt. Lagt var út af fréttum og
skrifum um reikninga sérfræðinga,
sem námu 200—500 þús. kr. á
mánuði fyir vinnu á stofu. Mér er
sagt að einum þeirra séfræðinga,
sem hlut áttu að máli, hafi ofboðið
svo upphæðimar á reikningum sín-
um að hann hafi gert athugasemt
til Tryggingastofnunar. Og þá var
farið að athuga hina nýju gjaldskrá.
Jón Hilmar Alfreðsson, formaður
Sérfræðingafélags lækna, birti
grein í Mbl. 15. þ.m. þar sem sagt
er ljóst „ ... að þessir reikningar
lækka verulega" að lokinni endur-
skoðun samningasaðila. Jón Hilmar
beinir í geininni athygli að miklum
kostnaði við rekstur sjúkrahúsa og
vegna Ijfya en gerir lítið úr launum
lækna. Hann vitnar til upplýsinga
frá Alþingi og segir svo um sína
menn: „Samkvæmt þeim eru meðal-
máriaðarlaun til læknis greidd af
TR eftir að rekstrarkostnaður hefur
verið reiknaður, en fyrir skatt, um
kr. 25.000.-. Þetta em nú öll ókjör-
in, sem þessir menn kosta almanna-
tryggingar og gefíð hefiir verið í
skyn að ógni velferðarkerfínu."
Sá sem ætlar að upplýsa almenn-
ing um raunveruleikann í þessu
efni fer ekki svona að. Niðurstaða
og ályktanir Jóns Hilmars eru mjög
villandi eins og sést af nánari skoð-
un á þeim upplýsingum sem hann
vitnartil.
Raunverulegur kostn-
aður trygginga og
sjúklinga
Til þess að tölur hafl upplýsinga-
gildi í verðbólguþjóðfélagi verður
að miða við verðgildi á ákveðnum
tíma. Það er líka mikilvægt að segja
alla söguna án þess að flækja mál-
ið. Þannig er vel hægt að nota þær
ýtarlegu upplýsingar sem komu
fram í svari heilbrigðis- og trygg-
ingamálaráðherra á Alþingi við
fyrirspum frá Jóhönnu Sigurðar-
dóttur, alþingismanni, í desember
sl. um útgjöld vegna læknis- og
lyfjakostnaðar. Þar kemur fram að
í september og október sl. var
kostnaður TR af sérfræðilæknis-
hjálp kr. 22.190.262.- fyrri mánuð-
inn og kr. 26.437.702.- þann síðari.
Þessir mánuðir eru góð viðmiðun
vegna þess að þá var afturvirkum
greiðslum lokið og við vitum að
verðlag hefur breyst um svona
6—7% síðan. í svarinu var einnig
upplýst að þeir sem fengu greiðsl-
umar voru 279 talsins svo það er
einfalt hugarreikningsdæmi að sjá
að þær voru að nálagst 100 þúsund
á mánuði að meðaltali og vel það
Hörður Bergmann
„ Af þessu má sjá hvað
ég á við með villandi
upplýsingxim formanns
Sérfræðingafélags
lækna. Sá kostnaður
sem hann segir 25 þús-
und kr. er í rauninni
50 þúsund“.
sé miðað við verðgildi í dag, eða
50 þúsund að frádregnum kostnaði
sem læknamir hafa samið um að
mega reikna sér. Af þessu má sjá
hvað ég á við með villandi upplýs-
ingum formanns Sérfræðingafélags
lækna. Sá kostnaður sem hann
segir 25 þúsund er í rauninni 50
þúsund.
Vilji menn svo gera sér betri
grein fyrir hver laun umræddra
lækna em og heildarkostnaði við
starf þeirra þarf að taka með í
reikninginn að þeir sem þurftu að
fara til þeirra greiddu sjálflr á árinu
1985 sem svarar 20—25% af upp-
hæðinni sem TR greiddi og hækka
meðallaunin sem því nemur. Einnig
verða menn að hafa í huga að þetta
eru aukatekjur hjá flestum þessara
lækna. í svari heilbrigðisráðherra
segir hreinlega: „Mikill meirihluti
þeirra gegnir einnig föstu starfí á
sjúkrahúsum eða öðrum stofnun-
um.“
Einnig skiptir máli þegar þetta
mál er skoðað að hafa það í huga
að skattbyrði lækna er ekki eins
þung og málsvarar þeirra vilja vera
láta. Sérfræðingamir hljóta að fá
að draga helminginn af þeim
greiðslum, sem þeir fá frá TR, frá
skatti sem kostnað því að rekstur
stofu samsvarar rekstri fyrirtækis.
Þessi skilgreining á kostnaði er hins
vegar samningsbundin og virðist
flarri raunveruleikanum. Laun
læknaritara, húsnæðis-, orku- og
tækjakostnaður nemur a.m.k. ekki
100—250 þúsund á mánuði og varla
50 þúsund. Samningur sem þessi
er því í raun samningur um skatt-
fríðindi eins og samningur sjúkra-
hús-, og heimilis og heilsugæslu-
lækna um bílastyrk til að komast
í vinnuna. Slíkir samningar eru að
minu mati óréttlætanlegir. Það mat
er ástæða til að skýra nánar með
því að setja þetta mál í eðlilegt
samhengi.
Æskilegar áherslur í
heilbrigðiskerfinu
Læknalaun og fríðindi eins og
hér hafa verið dregin fram í dags-
ljósið eru óréttlætanleg af ýmsum
augljósum orsökum. I fyrsta lagi
virðist ljóst að komið er að hámarki
fjárveitinga til heilbrigðiskerfisins.
Það verður ekki veitt meira til þess
í framtíðinni en 9—10% af þjóðar-
tekjum og óvisst um hagvöxt. Allir
vita að margar framkvæmdir innan
kerfísins bíða, þ. á m. eldvamar-
kerfl í ýmsar sjúkrastofnanir þótt
undarlegt sé. Þar sem takmarkað
fé er til umráða er augljóst að
þarfar framkvæmdir munu dragast
óþarflega lengi ef haldið verður
áfram að greiða læknum svo há
laun að þeim ofbýður sjálfum!
Launahlutföll í heilbrigðisþjón-
ustunni eru greinilega orðin skökk.
Allmargar deildir á sjúkrastofnun-
um, sem búið er að reisa og búa
fullkomnustu tækjum, standa auðar
og illa nýttar vegna þess að hjúkr-
unarfræðinga og sjúkraliða vantar
til starfa. Aftur á móti vatnar
hvorki lækna eða nemendur í lækn-
isfræði. Fjöldi starfandi iækna hef-
ur tvöfaldast hér á landi síðan 1970.
Við erum ásamt Dönum nú þegar
komin með fleiri lækna á hvert
þúsund íbúa en nokkur önnur Norð-
urlandaþjóð.
Þessu fylgir viss sóun. Læknar í
stöðuleit fara að seilast í störf sem
meðal annarra þjóða er gengt af
hjúkrunarfólki og ýmsum sérþjálf-
uðum starfsmönnum. Þetta hefur
einkum gerst í sambandi við fyrir-
byggjandi hóprannsóknir, reglu-
bundna skoðun og mælingar, s.s.
sjónprófun og ákvörðun um gler í
gleraugum. Til þess að nýta betur
fé það sem veitt er til heibrigðis-
þjónustunnar þarf því að breyta
launahlutföllum innan hennar.
Lækkun á læknalaunum og hækkun
á launum annarra heilbrigðisstétta
virðist orðin biýn og geta orðið til
mikilla bóta.
Ábyrg-ðarleysi Trygg-
ingastofnunar — Þarf
lagabreytingu?
Margt fleira kemur auðvitað til
álita þegar hugað er að áherslu-
og skipulagsbreytingum í því skyni