Morgunblaðið - 29.01.1986, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 29. JANÚAR 1986
21
„Eg vona að Guð
verði miskunnsamur“
— sagði skólastjóri skóla Christu McAuliffe
Concord, New Hampshire, 28. janúar. AP.
GLEÐILÆTI og hornablástur 1.200 barna í ungling-askólanum í
Concord, sem fylgdust með flugtaki geimferjunnar Challenger,
breyttust á einu andartaki í þögn og vantrú er þau horfðu á geim-
ferjuna springa í loft upp. „Þetta er hræðilegt, of hræðilegt til að
hugsa um það,“ sagði Charles Foley, skólastjóri skólans, í samtali
við fréttamenn rétt eftir slysið. Hann barðist við tárin, en bætti við:
„Ég vona að Guð verði miskunnsamur. Ég vona að hann verði mis-
kunnsamur okkur öllum“
Bein sjónvarpsútsending var frá
geimskotinu og fylgdust böm í öll-
um skólastofum skólans með henni.
Christa McAuliffe, sem kenndi lög
og samfélagsfræði, var valin úr hópi
rúmlega 11 þúsund umsækjenda í
þessa ferð geimferjunnar. Hún
ætlaði að snúa aftur þangað til
kennslustarfa næsta haust.
Um 200 skólaböm og kennarar
fylgdust með geimskotinu í sam-
komusal skólans og tóku þátt í
niðurtalningu þess. Þegar geim-
feijan hófst á loft laust salurinn
upp fagnaðarópi. Vegna fagnaðar-
látanna heyrðist vart mannsins mál,
þangað til einhver hrópaði fáum
sekúndum síðar: „Það er eitthvað
mikið að. Þagnið þið svo hægt sé
að heyra hvað er að gerast." Eftir
það voru það aðeins raddir sjón-
varpsþularins og starfsmanna
geimferðastofnunarinnar, sem mfu
þögnina, er blaðamenn og sjón-
varpsvélar fylgdust með því áfalli
sem fólkið í salnum hafði orðið
fyrir.
Síðan braust út hvískur: „Þetta
getur ekki verið raunvemlegt. Þetta
getur ekki verið að gerast," hvísl-
uðu stúdentamir hver að öðmm.
Stuttu síðar var blaðamönnum vísað
brott úr skólanum og nemendum
aftur til kennslustunda sinna.
Nokkrir nemendur mótmæltu og
sögðust vilja vita hvað væri að
gerast. „Það hvarflaði ekki að
nokkmm manni að eitthvað myndi
fara úrskeiðis. Mörg okkar vom
orðin þreytt á þessu sífellda tali um
geimfeijuna og Christu, en enginn
óskaði eftir að þetta færi svona,"
sagði Mark Letalien 17 ára gamall
nemandi við skólann.
AP/Símamynd
Nemendur menntaskólans í Farmingham í Massachusettes, horfa í
agndofa þögn á geimfeijuna springa. Christa McAuliffe var frá
Farmingham og útskrifaðist frá menntaskólanum þar árið 1966.
Upphaf hinztu
ferðarinnar
Challenger lyftir sér frá skot-
palli í geimvísindastöðinni á
Kanaveralhöfða í gær. í byij-
un var flugtakið tignarlegt
en rúmri minútu síðar riðu
ósköpin yfir og ferjan sprakk
í loft upp.
AP/Símamynd.
Steven og Christa McAuliffe ásamt börnum sinum Scott og Caroline.
Myndin var tekin sl. sumar, eftir að Christa hafði verið útnefnd til
að fara með geimfeijunni Challenger.
„Ætla að færa geimvís-
indin nær nemendunum“
Christa McAuliffe, menntaskólakennari, fórst með geimferjunni
Concord, New Hampshire, 28. janúar. AP.
SHARON Christa McAuIiffe
kvaðst ætla að færa geimvísindin
nær nemendum sinum með þvi
að leggja áherslu á hinn mann-
lega þátt, en sjálf bjó hún sig
undir ferðina af forvitni barns-
ins.
»Ég á enn bágt með að trúa
því að ég fái að fara með í geim-
feijunni," sagði kennarinn í septem-
ber. Endalok geimferðarinnar voru
harmleikur: Skömmu eftir flugtak
sprakk geimfetjan í loft upp og
áhöfnin fórst.
McAuliffe var í júlí útnefnd hlut-
skörpust 1.100 umsækjanda um að
verða fyrsti kennarinn í geimnum.
„Mig langar til að svipta huliðs-
hjúpnum af Geimvísindastofnun
Bandaríkjanna og geimferðum,"
sagði hún meðan verið var að velja
úr tíu lokefnum til fararinnar í
Houston í Texas.
Maður hennar, Steven, sem er
lögfræðingur að mennt, og tvö
börn, Scott níu ára og Caroline sex
GeimvísindaAætlun Bandaríkjamanna:
Fyrsta banaslysið í
bandarískri geimferð
Washington, 28. janúar. AP.
MANNTJÓN hafði ekki orðið f geimferðum Bandarikjamanna
þar til Challenger fórst skömmu eftir flugtak í dag, þriðjudag.
Ferð Challengers var 56. mannaða geimferð Bandaríkjamanna.
Hins vegar biðu þrír geimfarar bana í flaug sinni, Apollo 1., á
skotpalli 27. janúar 1967.
Geimfaramir þrír voru við loka-
æfingu fyrir geimskot er eldur
kviknaði í Apollo 1. Þeir sátu í
stjómklefa geimfarsins í 66 metra
hæð yfir skotpallinum er geim-
farið varð skyndilega alelda og
áttu sér enga undankomuleið.
Þremenningarnir voru allir hátt-
settir foringjar í bandaríska hem-
um. Þeir hétu Virgil Grissom,
Edward Higgins White II og
Roger B. Chaffee.
Nokkrum sinnum hefur hurð
skollið nærri hælum þótt aldrei
hafi fyrr orðið banaslys í geim-
ferð. Apollo 13. var t.d. í 322
þúsund kílómetra flarlægð frá
jörðu á leið sinni til tunglsins árið
1970 er súrefnistankur sprakk.
Ljós og hiti fóru af geimfarinu
og skriðu geimfararnir inn í tungl-
feijuna, sem áföst var við geim-
farið, og höfðust þar við meðan
geimfarið sigldi umhverfis tunglið
ogafturtil jarðar.
Þá slapp Virgil Grissom naum-
lega í annarri mönnuðu geimferð
Bandaríkjamanna. Grissom
stjórnaði merkúrífarinu Liberty
Bell-7 í 15 mínútna ferð. Geim-
farið var ekki sent á braut um
jörð og er ferðinni lauk sveif það
til jarðar í fallhlíf. Lenti það í
Atlantshafinu og sökk. Grissom
tókst að koma sér upp á yfirborðið
þótt ekki væri sundið auðvelt í
geimfarabúningi.
I fyrstu ferð á braut um jörðu
komu fram vísbendingar um að
flaugar væru að losna frá geim-
fari, sem John H. Glenn stýrði.
Ottast var að flaugamar kæmu
að engum notum og að Glenn
yrði til eilífðar á braut um jörðu.
Til allrar hamingju reyndist sá ótti
ástæðulaus og Glenn lenti heilu
og höldnu.
Arið 1966 munaði aðeins þrem-
ur sekúndum að tveir geimfarar,
Neil Armstrong og David Scott,
biðu bana í Gemini áttunda. Rétt
eftir að þeir höfðu átt stefnumót
við ómannaða Agena-geimflaug
tók geimfar þeirra að snúast. A
síðustu stundu tókst Armstrong
að stöðva snúninginn með því að
Geimfararnir þrír, sem biðu bana, er eldur kviknaði í AppoIIó
fyrsta á skotpalli á Kanaveralhöfða 27. janúar 1967. Voru geim-
fararnir að æfa geimskot. Þeir hétu (f.v.) Virgil Grissom, Edward
White og Roger Chaffee. Sá síðastnefndi var í hópi bandariskra
geimfara, sem komu til íslands til að æfa sig við aðstæður eins
og taldar voru líkastar aðstæðum sem biðu þeirra á tunglinu.
kveikja á hreyflum, sem nota átti
til að koma geimfarinu aftur til
jarðar.
Fyrsta ferð geimfeijunnar var
farin í apríl 1981 og hin örlagaríka
ferð Challengers var sú 25. í
röðinni. Ekkert hefur farið alvar-
lega úrskeiðis, en fjölda ferða
hefur verið frestað á síðustu
stundu af ýmsum ástæðum. Einu
sinni var geimflugi „hætt“ rétt
eftir flugtak er slökkva varð á
einni burðarflauginni, en feijan
komst samt auðveldlega á braut
umjörðu.
Fjórir Rússar fórust
í geimferð
Þrír sovézkir geimfarar biðu
bana er bilun varð í Soyuz-11 á
heimleið úr 23 daga geimferð í
júní 1971. Var það lengsta geim-
ferð, sem farin hafði verið. Þá
beið geimfari bana í harkalegri
lendingu Soyuzar fyrsta í apríl
1967. Fallhlífar geimfarsins
flæktust á leið til jarðar. Mennirn-
ir fjórir voru jarðsettir á Rauða
torginu við hlið fyrsta geimfara
Sovétríkjanna, Juri Gagarin.
ára, dvöldust í Concord í New
Hampshire meðan Christa undirbjó
sig til fararinnar.
McAuliffe kenndi í bamaskóla í
Bow í New Hampshire í níu ár.
Fyrir þremur árum hóf hún kennslu
í hagfræði, sögu og lögfræði í
menntaskólanum í Concord. í um-
sókn sinni kvaðst hún vilja skrá
geimferðina til að færa tækni geim-
aldar nær manninum með athugun-
um þess, sem ekki væri geimfari.
í síðustu viku gaf alþjóðlegt
geim- og gervihnattatryggingarfyr-
irtæki McAuliffe líftryggingu.
Tryggingin átti að gilda á meðan
hún væri farþegi í geimskutlunni
Challenger og hljóðaði upp á eina
milljón Bandaríkjadollara.
„Eldflaugin
er sprungin?“
Canaveralhöfða, 28. janúar. AP.
BÖRNIN í áhorfendastæðunum
á Canaveralhöfða hrópuðu af
gleðl er geimfejan tókst á loft. í
fyrstu skildu þau ekki hvað eld-
hnötturinn yfir höfðum þeirra
merkti, en þau brustu i grát er
tilkynnt var um slysið í hátalara-
kerfið. Fjölskyldur geimfaranna
sjö voru í sérstakri áhorfenda-
stúku nálægt stæðunum að fylgj-
ast með geimskotinu.
Þar var einnig fjölskylda Christu
McAuliffes, skólakennara frá Con-
cord í New Hampshire, foreldrar,
eiginmaður hennar Steven og son-
urinn Scott 9 ára og dóttirin Caro-
line 6 ára. Þegar fulltrúi NASA,
bandarísku geimferðastofnunarinn-
ar, kom og tilkynnti Ed og Grace
Corrigan, foreldrum Christu, um
slysið, þar sem þau stóðu og héldust
í hendur í áhorfendastúkunni, með
orðunum: „Geimfeijan hefur
sprungið,“ leit frú Corrigan á hann
ogendurtók orð hans spytjandi. Þau
föðmuðu hvort annað og héldu brott
gráti nær.
Margir í áhorfendastúkunum
héldu fyrst að sprengingin sýndi
að hjálpareldflaugamar væru að
falla frá geimfarinu og bömin héldu
áfram að hrópa af gleði yfir geim-
skotinu. Sekúndum síðar var til-
kynnt um alvarlega bilun og fólkið
fylgdist í þögn með reykskýinu á
heiðum Flórídahimninum. Fáum
augnablikum síðar tilkynnti NASA
um sprenginguna.