Morgunblaðið - 29.01.1986, Blaðsíða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ, MIDVIKUDAGUR 29. JANÚAR1986
Hinsta för Challengers
Merkir atburðir
tengjast Challenger
GEIMFERJAN Challenger var ein fjögnrra geimferja Bandarikja-
manna og henni tengjast ýmsir markverðir viðburðir í geimvis-
indasögunni. Challenger fór sína fyrstu ferð í apríl 1983 og var
önnur feijan, sem tekin var i notkun. Áður en hún fór sína fyrstu
ferð hafði Kólumbia farið fimm velheppnaðar ferðir út í geiminn,
hina fyrstu í aprU 1981. Auk Challengers og Kólumbíu eiga
Bandaríkjamenn tvær feijur aðrar, Discovery og Atlantis. Dis-
covery fór sína fyrstu ferð vorið 1984 og Atlantis ári seinna.
í fyrstu ferð Challengers fóru
Story Musgrave og Donald Peter-
son í fyrstu geimgöngu Banda-
ríkjamanna í níu ár. I ferðinni var
einnig settur á braut fyrsti svo-
kallaði TDRS-gervihnötturinn,
sem notaður er til ijarskipta við
geimfeijur og gervitungl og til
að fylgjast með ferðum þeirra. í
ferðinni í dag, sem var 10. ferð
Challengers, var þriðji
TDRS-hnötturinn innanborðs.
Önnur ferð Challengers, sem
farin var í júní 1983, var markverð
sakir þess að þá fór fyrsti banda-
ríski kvengeimfarinn, Sally Ride,
sfna fyrstu geimferð. Einnig var
ætlunin að feijan lenti á steyptri
flugbrautinni í Kennedy-geimvís-
indastöðinni á Kanaveralhöfða og
yrði þar með fyrsta geimfeijan
sem lenti þar. A síðustu stundu
varð að hætta við lendingu þar
vegna veðurs og lent var á sand-
brautinni í Edwards-flugstöðinni
í Kalifomíu, eins og í fyrri ferðum
geimfeijanna. Engu að síður var
Challenger fyrsta geimfeijan, sem
lenti á Kanaveralhöfða, en það
gerðist í byijun árs 1984 í annarri
sögulegri ferð. Flugstjóri í annarri
ferð Challengers var Robert Crip-
pen, sem var flugmaður í jóm-
frúrferð Kólumbíu.
Ferð Challengers í apríl 1984
vakti mikla athygli því þá var
framkvæmd fyrsta viðgerðin á
gervihnetti, sem verið hafði bilað-
ur á braut um jörðu. Hnettinum,
Solar Max, var bjargað um borð
í geimfarið. Að lokinni viðgerð var
hann sendur á braut á ný.
Challenger skotið á loft 4.
febrúar 1984. í ferðinni fóru
geimfarar í geimgöngu án þess
að vera tengdir geimfarinu
með líflinu.
r
Challenger á baki burðarflugvélar á leið frá Edwards-flugstöðinni
í Kalif omíu til Kanaveralhöfða á Flórida.
Challenger lendir í Edwards-flugstöðinni i apríl 1984.
Þá var Challenger fyrsta ferjan,
sem sneri til jarðar að næturþeli
og lenti á upplýstri braut í svarta
myrkri. Sá atburður átti sér stað
í Edwards-flugstöðinni í Kalifom-
íu 5. september 1983. í áhöfninni
var fyrsti svarti bandaríski geim-
farinn og fór hann þá sína fyrstu
ferð.
Loks er að geta ferðar Chall-
enger í byijun febrúar 1984, en
það var 10. ferð bandarískrar
geimfeiju út í geiminn. í ferðinni
fóm Bmce McCandless og Robert
Stewart í geimgöngur, sem vom
einstakar í sinni röð þar sem þeir
vom ekki tengdir neinum línum
við geimfarið. Aldrei áður höfðu
geimfarar „leikið lausum hala“ í
geimgöngu. Ferðuðust þeir um
nágrenni geimfarsins með sér-
stökum búnaði, sem í framtíðinni
verður m.a. notaður við byggingu
vísindastöðva úti í geimnum.
„Lífið verður
að halda áfram“
sagði Ronald Reagan,
forseti Bandaríkjanna
Washington, 28. janúar. AP.
RONALD Reagan, forseti Bandaríkjanna, var á fundi með helstu
aðstoðarmönnum sínum að ræða stefnuræðu sína, þegar George
Bush, varaforseti, og Poindexter, varnarmálaráðunautur, ruddust
inn til að greina frá því hvernig geimskotinu hefði lyktað. Agndofa
horfði Reagan þögull á slysið endursýnt i sjónvarpi. Hann frestaði
síðan stefnuræðu sinni i bandaríska þinginu, sem halda átti i kvöld,
þriðjudag, og undirbjó þess í stað ávarp til bandarísku þjóðarinnar
vegna harmleiksins.
Þingfundi fulltrúadeildar banda-
ríska þingsins var frestað um tvær
stundir, eftir að þingmenn höfðu
staðið hljóðir um stund og minnst
geimfaranna með hljóðri bæn. Ekki
var þingfundur í öldungadeildinni,
þegar slysið varð, en bænastund
var ákveðin í upphafí fundar hennar
í kvöld.
„Ég býst við að við höfum alltaf
vitað að einhvem tíma myndi renna
upp dagur líkur þessum," sagði
öldungadeildarþingmaðurinn John
Glenn, sem var fyrstur Bandaríkja-
manna til að vera á braut um jörðu.
Reagan sendi George Bush, vara-
forseta, til Canaveralhöfða til þess
að votta íjölskyldum geimfaranna
samúð sína. Um skólakennarann
sem fórst í slysinu, sagði Reagan:
„Þetta er hræðiiegt. Eg get ekki
hætt að hugsa um eiginmann henn-
ar og böm, sem og fjölskyldur
annarra sem voru um borð.“ Eftir
fréttamanni sem var við málsverð
með Reagan síðar er haft að hann
hafí lýst trausti sínu á þeim sem
stjóma bandarísku geimferðaáætl-
uninni og sagt að geimfaramir
hefðu gert sér fulla grein fyrir þeim
ERLENT
hættum sem væru fylgjani starfí
þeirra. Aðspurður hvað hann myndi
segja skólabömum þjóðarinnar,
sem fylgdust sérlega náið með
geimskotinu vegna þátttöku skóla-
kennarans, Christu McAuliffe,
sagði hann: „Framfarir verða ekki
nema einhveijir séu í fremstu víg-
línu sem taka áhættu. Ég mun gera
þeim ljóst að lífíð verði að halda
áfram."
AP/Símamynd.
Gengið um borð
Fjórir úr áhöfn Challenger yfirgefa vistarverur sínar í geim-
vlsindastöðinni á Kanaveralhöfða árla í gærmorgun til þess að
gera sig klára fyrir geimferð. Á myndinni eru (f.v.) Ellison
Onizuka, Gregory Jarvis, Christa McAuliffe, kennslukona, og
Mike Smith flugmaður.
Ferðinni
frestað
þrisvar
KanaveralhSfða, 28. janúar. AP.
FERÐ Challenger átti upphaf-
lega að hefjast sl. laugardag, en
geimskoti var þrisvar frestað
vegna veðurs. '
Challenger átti að he§a ferð sína
á laugardag, en á föstudag var
ákveðið að fresta geimskoti til
mánudags vegna óveðurs á vara-
flugvelli feijunnar í Afríku.
Reyna átti geimskot á sunnudag,
en því var frestað til mánudags
vegna slæmrar veðurspár fyrir
Kanaveralhöfða. Á síðustu stundu
var geimskoti enn frestað til þriðju-
dags vegna hvassviðris í Kennedy-
flugstöðinni á mánudag.
Skjóta átti Challenger á loft
klukkan 9:38 að staðartíma, klukk-
an 14:38 að íslenzkum tíma, en
vegna bilunar í eldvarnarboða var
skoti frestað í morgun, fyrst um
eina klukkustund og síðar tvær.
Hóf feijan sig loks á loft klukkan
16:38 að íslenzkum tíma.
Sprengingin í Challenger:
Tíðindunum lauzt niður sem
þrumu úr heiðskíru lofti
London, 28. janúar. AP.
VIÐBRÖGÐ um heim allan vegna
harmleiksins á Kanaveralhöfða í
dag voru á einn veg. Leiðtogar
og almenningur voru harmi
slegnir. Tíðindunum lauzt niður
sem þrumu úr heiðskíru lofti.
Ættingjum geimfaranna var víða
vottuð samúð með ýmsum hætti.
Þjóðarleiðtogar um heiin allan
lýstu harmi sínum eftir slysið.
Helmut Kohl, kanzlari Vestur-
Þýzkalands, og Shimon Peres, for-
sætisráðherra Israels, voru á blaða-
mannafundi í Bonn er þeir fregnuðu
um slysið og urðu báðir harmi
slegnir við tíðindin. í Kanada voru
þingstörf stöðvuð og þingmenn risu
úr sætum sínum í virðingarskyni
við geimfarana.
í Sovétríkjunum fylgdust milljón-
ir sjónvarpsáhorfenda með óhapp-
inu, sem sýnt var í sjónvarpi tæpum
tveimur stundum eftir slysið. Skjót
viðbrögð Moskvusjónvarpsins eru í
hrópiegu ósamræmi við þögn og
leynd, sem jafnan hvílir yfír óhöpp-
um Sovétmanna á sviði geimvís-
inda. Ekki eru sovézk geimskot
sýnd beint og ekki er sýnd lending
fyrr en gengið hefur verið úr
skugga um að allt hafí gengið að
óskum.
Austur-þýzka sjónvarpið var enn
viðbragðsfljótara en það sovézka
og sýndi myndir frá geimskotinu
tæpri stundu eftir óhappið. í Bret-
landi liðu ekki nema nokkrar mínút-
ur frá óhappinu þar til óháða sjón-
varpið, ITV, hafði rofíð dagskrána
og sýnt kvikmynd af sprengingunni.
Vestur-þýzka sjónvarpið birti
viðtöl við menn á götum úti og
voru viðbrögð þeirra öll á þann veg
að hér hafi verið um hryllilegan
atburð að ræða.