Morgunblaðið - 02.02.1986, Blaðsíða 40

40
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 2. FEBRÚAR1986
Morgunblaðið flutti þær fréttir
sl. fímmtudag að lokið væri samn-
ingum um skiptingu síðustu fomu
handritanna og fengju íslendingar
heim 83 til viðbótar þeim sem
Danir ætla að skila heim til ís-
lands. Fyrr í mánuðinum birtist
grein um dýrmæta gjöf frá Dön-
um, sem eru öll kort og fágætar
ljósmyndir af hinni miklu kort-
lagningu á okkar landi frá alda-
mótum og fram til 1944, er við
þekkjum gjaman undir nafninu
„herforingjaráðskortin". í frásögn
í Lesbók af rándýrri og vandaðri
vinnu við frágang handritanna
sem til íslands fara í Amasafni í
Kaupmannahöfn, kemur og fram
að þar er líka verið að semja
orðabók yflr allt íslenskt óbundið
mál frá því elstu handrit urðu hér
til um 1150 og þar til fyrsta
prentaða bókin, biblían, kom út
Qórum öldum síðar. A orðabókin
að koma út í 12 bindum.
Ætli ekki megi fara að varpa
fyrir róða leifunum af þeim kenn-
ingum, sem haldið var að miðaldra
ísléndingum á bamaskólaárum
þeirra um að allt illt sem fyrir
þessa þjóð hefði komið væri
Dönum að kenna. „í menntun er
ekkert jafn furðulegt eins og
magnið af fáfræði sem hún safnar
í formi ómerkra staðreynda," er
haft eftir þeim vísa Henry Adams.
Hefur sjálfsagt verið búinn að
kynn ast í sínu landi hve lífseigar
bráð nauðsynlegar sögur augna-
bliksins geta verið, enda fékkst
hann við sagnfræði á tímum sjálf-
stæðisbaráttu Bandaríkjanna.
Engin leið að losna við þær aftur
eftir að skólarair hafa tekið þær
upp á sína arma. Hinni gagnlegu
kjaftasögu og áhrifamiklu brýn-
ingarsögu íslendinga í frelsis-
baráttunni um að Danir hafl verið
að því komnir að flytja alla íslend-
inga á Jótlandsheiðar skýtur enn
upp í skálaræðum þvert á leiðrétt-
ingar sagnfræðinga. En þeim
tekur nú að fækka foreldrunum
og kennumnum sem dmkku í sig
kenningamar, sem vom eflaust
nauðsynleg tæki á sínum tíma til
síns brúks.
Ekki fer hjá því að sá sem fer
um heiminn og kynnist öðmm
þjóðum, sem á nýlendutímum vom
undir herraþjóð settar, fari að
renna í gmn að ekki sé alveg jafn
gefíð að minjum og handritum
sem flutt vom frá einhverjum stað
til „höfuðstöðvanna" í jrfírríkinu
sé skilað snarlega. Þetta hefur
nefnilega engin önnur þjóð en
Danir gert, enda öll stór söfn í
Evrópu full af grískum styttum,
egypskum múmíum, gömlum As-
íuhandritum og indjánaminjum
Suður-Ameríku, sem eigendur
þykjast hafa keypt eða eignast
með fullum rétti á sínum tíma.
Og ætla sér ekki að skila slíku
til heimahaganna hvað sem allri
siðfræði og sanngimi líður. Nú
þegar komið er að okkur sjálfum
að varðveita þessi merku íslensku
handrit, komum við kannski auga
á hve vel Danir skilja við þau og
okkur. Auðvitað er í þeirra þágu
að eiga af handritunum góðar ljós-
myndir, en rándýr viðgerð fag-
fólks með nýjustu tækni, er mikill
rausnarekapur við þá sem við
taka. Á sama hátt segir Sigrún
Davíðsdóttir í Lesbókargreininni
um formálsorðabók Ámanefndar,
sem 4 menn hafa verið að vinna
við í áratugi: „Og allt þetta merki-
lega starf fáum við íslendingar
að gjöf frá þessari fyrrum herra-
þjóð okkar, því danska ríkið greið-
ir fyrir verkið." Við emm sjálf
með orðabókina stóm sem tekur
til seinni alda í gangi og miðar
hægt. Vitum hvílíkt verk það er
og hvað það kostar.
Hin mikla gjöf til Landmæling-
anna á frumgögnum nú, vekur
athygli á því sem okkur hefur
kannski gleymst, hve ómetanleg
undirstaða það var að búið var
að vinna að svo vandaðri mælingu
og kortlagningu á öllu okkar stóra
landi þegar við tókum við 1944.
Hafði verið unnið stöðugt með
erfíðum ferðum við þátíma tækni
allt frá 1902 að frádregnum styij-
aldarámnum fyrri. Á þessum
mælingum hafa bókstaflega allar
okkar framkvæmdir í landinu
byggst. Hefðum við nú átt þetta
verk allt eftir? Hefðum við veitt
tii þess fé og drifið það af? Mætti
kannski minna á hve bygging
Þjóðarbókhlöðunnar okkar geng-
ur miklu hægar en Landsbóka-
safnshússins við Hverfísgötu á
sínum tíma, ef af mætti draga
einhveija ályktun. Þetta hefði
maður ekki einu sinni þorað að
hugsa hvað þá segja meðan fram-
sóknin var mest í sjálfstæðismál-
inu. Kannski má það ekki enn?
Þetta er víst mannlegur, fyrir-
gefíð, þjóðlegur breyskleiki. Og
ofur eðlilegur. Hann blasir við
hvarvetna þar sem ungar þjóðir
hafa hlotið sjálfstæði. Nokkuð
sem aðvífandi blaðamenn læra
fljótt að vara sig á. Hinir opinbem
fulltrúar, sem fúslega upplýsa
mann um sögu þjóðar sinnar og
ástandið í landinu em ófúsir að
viðurkenna að nokkuð hafi verið
gott gert í landinu fyrr en þann
dag sem þeir tóku málin í sínar
hendur. Stundum stangast þetta
dálítið áberandi á. Eins og t.d.
þegar maður í fyrmm frönsku
nýlendunum í Afríku rekst í hvaða
smáþorpi sem er á frönskumæl-
Heilsugæslan Álftamýri 5
auglýsir
Þartil Heilsugæslan Álftamýri
tekur til starfa mun ég hafa
opna lækningastofu í við-
byggingu hússins aö Álfta-
mýri 5.
Viðtalstímar eftir hádegi
virka daga skv. tímapöntun-
um í síma 68-85-50 frá kl. 9.
Símatímar virka daga kl.
8.30-9.30.
Vitjanabeiðnir í síma
68-85-50 kl. 9-14.
Skráning ferfram hjá Sjúkra-
samlagi Reykjavíkur, Tryggva-
götu 28, s. 18440.
Takið eftir að ofangreindir
tímar og símanúmer munu
breytast frá 1. mars nk. Nánar
auglýst síöar.
Sigurður Örn Hektorsson læknir.
Sérgrein: Heimilislækningar.
Álftamýri 5,108 Reykjavík.
S. 68-85-50.
en áttu ekkert af „gagnfræða-
skólamenntun" til venjulegra
skrifstofustarfa. Þegar fréttimar
tóku að berast um það fyrir fáum
árum að Nígeríumenn væm að
reka úr landi alla erlenda inn-
flytjendur úr nágrannalöndunum,
var þess hvergi getið að það væri
bein afleiðing af því og þeir vom
í raun að segja: „Nú getum við
sjálfír". Vom búnir að mennta
sína menn til þess og þá sátu
útlendingamir fyrir þeim. Þekki
maður ekki baksviðið, er hætta á
að einn fljóthuga blaðamaður
flytji fúslega rangfærslumar
áfram. Og í hraða nútíma frétta-
mennsku em menn vitanlega
orðnir all vel sjóaðir í að nýta sér
þær aðstæður.
í norsku blaði var fyrir jólin
viðtal við blaðamann, sem undan-
farin ár hefur verið í Líbanon og
sent daglega heim fréttir af bar-
dögum og ástandi mála hvetju
sinni, en var nú að gefa út bók
heima í Noregi um málin í þvísa
landi. Hann var spurður af hveiju
hann minntist varla á Jasser
Arafat, sem hann hefði þó haft
ótal viðtöl við. Svarið var að blaða-
maðurinn nennti ekki að vera að
andi fólk, en opinbera kenningin
er að engir skólar hafí verið í
landinu áður. Frakkar ætluðu
nefnilega að gera alla í nýlendun-
um að frönskum borgumm og
með það fyrir augum vom alls
staðar settir upp kaþólskir skólar
sem kenndu á frönsku. Afleiðingin
t.d. sú að um 1962 er ég kom
fyrst til landa Vestur-Afríku gátu
Dahomey-búar séð öllum sínum
nágrönnum fyrir skrifstofufólki,
sem þeir áttu ekki sjálfir eftir að
hafa verið enskar nýlendur. í Nig-
eríu stjómuðu Bretar gegnum
innfæddu höfðingjana og embætt-
ismenn þeirra fóm svo heim í
ellinni. Höfðu því enga bama-
fræðslu á sinni könnu. Höfðingja-
synir einir fóm í langskólanám í
Bretlandi. Því vom Nígeríumenn
allvel búnir hálærðum heima-
mönnum er nýlendustjóm lauk,
flytja í bók alla þá lygi sem Arafat
hefði látið hann hafa eftir sér,
aröbum til framdráttar. Svo það
er margt að varast fyrir misfróða
blaðamenn á nýjum slóðum.
En nú er Gámhöfundur kominn
út af brautinni, sem lagt var á í
upphafí. Og þar sem upphafíð var
eyiand eitt og undir lokin komið
út í heimsvaldastefnu, koma upp
í hugann vísdómsorð orðháksins
Bemhards Shaw: „Óhóflegt magn
af eyjamennsku hefur gert Breta
að heimsvaldasinnum." Og svo
skjótast af einhveijum undar-
legum ástæðum úr heilahólfí orðin
sem höfð vom af gefnu tilefni
eftir Áma Friðrikssyni, fískifræð-
ingi, eitthvað á þessa leið: „Það
er guðsblessun að íslendingar em
bara á annað hundrað þúsund en
ekki 2 milljónir talsins, því þá vildi
ég ekki vera Grænlendingur eða
Færeyingur."
KYNNING
verður í sal Iðnaðarmannahússins
(kjallara), Hallveigarstíg 1, mánudag-
inn 3. febrúar kl. 17—19. Einn af
hönnuðum OSRAM Dr. Gúnther
Korsing mun halda kynningu á nýj-
ungum á sviði OSRAM LJÓS-
GJAFA. Áhugasamir á sviði lýsinga
eru hjartanlega velkomnir.
OSRAM
Kanm^íeyjar^TetwriJe^GranKtttmr^
Orugg sólskinsparadís í skammdeginu
Enska ströndin - Ameríska ströndin - Las Palmas - Puerto dé
la Cruz. Beint leiguflug, verð frá kr. 29.840,-
5. febr. og 26. febr., 22 dagar.
Páskaferð 19. mars, 14 dagar.
Þið veljið um dvöl í íbúðum, án matar, eða
á fjögurra og fimm stjörnu hótelum með
morgunmat og kvöldmat, á eftirsóttustu
stöðum Kanaríeyja.
Fjölbreyttar skemmti- og skoðunarferðir.
Sjórinn, sólskinið og skemmtanalífið eins
og fólk vill hafa það.
Auk þess vikulegar brottfarir
með millilendingu í Glasgow,
2, 3 eða 4 vikur.
Dagflug báðar leiðir.
Fullkomin þjónusta og
íslenskir fararstjórar.
SQLRRFLUG
Vesturgötu 17
Símar 10661,15331 og 22100

fcJ%aapgaMgiiMrlllrtMÉi