Morgunblaðið - 11.02.1986, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR11. FEBRÚAR1986
Norræn iðnþróunarstofnun
eftir Erlend Einarsson
Eins og komið hefur fram í frétt-
um var í samráði við forsætisráð-
herra Norðurlanda sett á stofn
samstarfsnefnd um aukna efna-
hagssamvinnu á Norðurlöndum árið
1984. I nefndinni voru fulltrúar frá
atvinnulífínu, 10 talsins. Formaður
nefndarinnar var dr. Pehr G. Gyl-
lenhammar, aðalforstjóri Volvo-
samsteypunnar í Svíþjóð.
Nefndin skilaði lokaskýrslu sinni
til forsætisráðherra þann 18. des-
ember sl. í Helsingfors. í skýrslunni
og gögnum sem henni fylgja er að
fínna viðamikla könnun á norrænu
efnahagslífi og einnig beinar tillög-
ur um það hvemig stuðla megi að
auknu efnahags- og iðnaðarsam-
starfí á Norðurlöndum.
Nefndarmenn voru sammála um
það að æskilegt væri að tryggja
áframhaldandi starf í anda Gyllen-
hammar-nefndarinnar m.a. til þess
að koma í framkvæmd ýmsum
hugmyndum sem nefndin hefur sett
fram. Því var ákveðið að komið
skyldi á fót sérstakri stofnun: Stift-
elsen for industriudvikling i Norden,
— Norrænu iðnþróunarstofnuninni
með aðsetri í Noregi.
Gyllenhammar-nefndin hefur átt
frumkvæði að nokkrum raunhæfum
verkefnum. Að baki stoftiunar
Norrænu iðnþróunarstofnunarinnar
liggur ósk nefndarmanna um að
frumkvæði þeirra verði framkvæmt
á breiðari grundvelli og í fastara
formi. Það efni, sem nefndin lætur
eftir sig, verður afhent stofnuninni
sem mikilvægur grunnur að áfram-
haldandi starfí.
Norræna iðnþróunarstofnunin
hefur það hlutverk að:
1. Bæta samkeppnishæfni norræns
iðnaðar á alþjóðlegum markaði
og þróa á Norðurlöndum heima-
markað.
2. Skilgreina hlutverk efnahagslífs
í þróun norræns samfélags og
norrænnar samvinnu.
3. Styðja rannsóknir og kann-
anir og halda ráðstefnur, sem
miða að þvi að fá fram raun-
hæfar hugmyndir og gera tillög-
ur um framkvæmd þeirra.
4. Vera vettvangur umræðna fyrir
fulltrúa frá norrænum fyrirtækj-
um, bönkum, tryggingafélögum,
stéttarfélögum, rannsóknar-
stofnunum og öðrum aðilum,
sem teljast mikilvægir fyrir
samkeppnishæfni efnahagslífs-
ins.
Stofnunin leggur áherslu á náið
og gott samstarf við launþegahreyf-
ingar á Norðurlöndum. Þá hafa
samtökin „Nordens Faglige Sam-
organisasjon" sýnt áhuga á að
gerast aðili að henni.
Norræna iðnþróunarstofnunin á
fyrst og fremst að vera uppspretta
nýrra hugmynda og viðhorfa og
hagnýtrar þekkingar fyrir þau fyr-
irtæki og stofnanir, sem leggja fé
í stofnunina. Ef rétt er á haldið
getur þetta aukið samkeppnishæfni
ogþar með hagnað fyrirtækjanna.
I víðara samhengi getur starf-
semi stofnunarinnar örvað þróun
norræns efnahagslífs í heild. Við
iítum á Norðurlönd sem eðlilegan
starfsvettvangs fyrir fjölmargar
raunhæfar samstarfsáætlanir og
sem hugmyndabanka, sem ekki á
sér ákveðin landamæri.
Norðurlönd bæta hvert annað
upp með tilliti til náttúruauðlinda,
atvinnuvega, hemaðarlegrar stöðu,
vísinda og tækni. Af þeim sökum
ætti að vera grundvöllur fyrir
sameiginlegar framfarir á sviði
efnahagsmála í löndunum fímm;
framfarir, sem felast í mun betri
árangri hvað varðar skipulagningu
iðnaðar, þróun framleiðslu og sam-
keppnisaðstöðu á alþjóðlegum vett-
vangi.
•Að hvaða verkefnum eigum við
að vinna?
•Hvemig ber að haga skipulagi
og starfsháttum?
•Hvaðan á rekstrarfé að koma?
•Hver á að geta hagnýtt sér
árangurinn?
Að hvaða verkefnum
eigoim við að vinna?
Norræna iðnþróunarstofnunin á
að starfa á eftirfarandi sviðum:
• Norðurlönd sem heimamarkaður.
• Norðurlönd sem fjármagnsmark-
aður.
• Atvinnulíf á Norðurlöndum.
•Innri uppbygging (infrastmktur)
og þróun hennar.
• Menntun, rannsóknir og atvinnu-
líf.
• Uppbygging iðnaðar með tilliti
til landshluta.
•Norðurlönd og Evrópa.
Stjóm stofnunarinnar gerir ráð
fyrir að vinna að takmörkuðum
§ölda verkefna á þessum sviðum á
ári hveiju.
Helstu skilgreiningar á viðfangs-
efnunum em í stuttu máli sem hér
segin
•Á hvaða sviðum geta Norður-
löndin innbyrðis styrkt sam-
keppnishæfni hvers annars með
samstarfí?
•Hvemig geta þau með mestum
árangri bætt upp sterkar og veik-
ar hliðar hvers annars, þannig
að þau hvert um sig og saman
verði eins öflug og mögulegt er
í samkeppninni við umheiminn?
Samstarfsnefndin um aukna
efnahagssamvinnu Norðurlanda
hefur látið Norrænu iðnþróunar-
stofnuninni í té allar niðurstöður
og tillögur um verkefni. Auk þess
er gert ráð fyrir því, að starfseminni
verði hagað þannig, að hún efli
samskipti millr fulltrúa þeirra fyrir-
tækja, sem eiga aðild að stofnun-
inni.
Á vegum stofnunarinnar verði
haldin námskeið og ráðstefnur og
skipaðar nefndir sérfræðinga og
ýmislegt fleira gert, sem telst nauð-
synlegt fyrir forystumenn á hinum
ýmsu sviðum atvinnulífsins.
Stofnunin á að skapa tengsl við
rannsóknarstofnanir á öllum Norð-
urlöndunum varðandi tækni, sam-
félagsgreinar og hagfræði. Höfuð-
tilgangurinn er að hafa frumkvæði
að gerð áætlana í samvinnu við
starfandi rannsóknarstofnanir til
þess að sú þekking og atorka, sem
þegar er fyrir hendi, nýtist sem
Erlendur Einarsson
„Frumkvæðið að starf-
semi Norrænu iðnþró-
unarstofnunarinnar
kemur úr röðum nor-
ræns atvinnulífs. Ætl-
unin er, að reksturinn
verði fjármagnaður
með vöxtum af sérstök-
um sjóði stofnunarinn-
ar sem aftur á móti fær
fjármagn frá atvinnu-
lífinu og launþega-
hreyfingunni á Norð-
urlöndum.“
best við lausn á norrænum vanda-
málum.
Stofnunin hefur þegar tekið við
§ölda tillagna frá rannsóknarstofn-
unum og fyrirtækjum um áhuga-
verð framtíðarverkefni. Verður hér
greint frá nokkrum þeirra.
1. Norrænn verkefna-
háskóli (Nordisk
prosjektuniversitet)
Vegna nýrrar tækni, nýrrar
samkeppnisstöðu og nýrra stjóm-
málaaðstæðna er nauðsynlegt fyrir
norrænan iðnað að gera stöðugt
miklar gæðakröfur. Einnig er nauð-
synlegt að aðlaga skipulag og
starfshætti ríkjandi aðstæðum á
hveijum tíma.
Við höfum séð, hvemig valddreif-
ing hefur breytt til batnaðar skipu-
lagi fyrirtækja og stofnana. Betri
skilningur á kröfum markaðarins
og þörf fyrir aukin áhrif starfsfólks
hafa sitt að segja í þessum efnum.
Og ný tækni er tekin í notkun í
stöðugt vaxandi mæli. Allt þetta
skapar ný viðhorf varðandi skipu-
lagningu á sviði iðnaðar og samspil-
ið milli manns og tækni.
Samspil tækni, skipulagningar
og stjómunar við háar gæðakröfur
er lykillinn að velgengni norræns
iðnaðar í harðri samkeppni á heims-
markaði.
Til þess að auka þekkingu á
þessum sviðum viljum við vinna að
því að koma á fót norrænum verk-
efnaháskóla. Markmiðið er að geta
boðið upp á óvenjulegt sémám til
viðbótar við þá menntun, sem kost-
ur er á í öðrum háskólum og á
vegum fyrirtækja.
I norræna verkefnaháskólanum
skal vera bæði fræðilegt nám og
verkleg kennsla á ákveðnum svið-
um. Verkefnaháskólinn mundi
sinna fyrst um sinn eftirfarandi
greinum:
• Samgöngumálum og flutningum.
• U pplýsingatækni.
•Olíu- og gasframleiðslu.
Að þessu verkefni standa þeir
aðilar í norrænum iðnaði, sem
starfa á þessum sviðum.
2. Norræn samvinna á
sviði orkumála
Uppbygging orkuvera á hag-
kvæman hátt, sem fullnægja körf-
um um náttúruvemd, er ekki aðeins
hlutverk hverrar þjóðar um sig
heldur Norðurlandanna allra. Á
sviði orkumála er hægt að leysa
verkefni á norrænum grundvelli,
sem mun hafa mikla þýðingu fyrir
norrænt samstarf á sviði iðnaðar
og gera hann mun hæfari en ella.
Norræna iðnþróunarstofnunin
vill vinna að verkefnum, sem
•lúta ekki eingöngu lögmálum
markaðarins, heldur hafí ríkis-
stjómir og ríkisstofnanir þar
einnig áhrif.
• Skapa áhugaverða möguleika á
sviði norrænnar samvinnu.
•Varða mannlíf á Norðurlöndum
í gmndvallaratriðum, bæði hvað
við kemur afkomu og umhverfi.
3. Tilhag’sbóta
fyrir smáiðnað
Samstarfsnefndin um aukna
efnahagssamvinnu Norðurlanda
hafði í tilraunaskyni frumkvæði að
samvinnu milli smáiðnfyrirtækja á
Þelamörk og í Smálöndum. Niður-
stöður þessarar samvinnu og ann-
arra kannana, sem nefndin hefur
beitt sér fyrir, sýna að lög og reglur
sérhvers lands um verslun og við-
skipti valda smáiðnaði sérstaklega
miklum erfiðleikum.
Norræna iðnþróunarstofnunin
leggur áherslu á, að breið samstaða
náist í því skyni að bijóta niður þá
múra sem hindra sölu og samvinnu
þessara fyrirtækja í nágrannalönd-
um sínum. Stofnunin vill einnig
gera sitt til að auka hæfni smáfyrir-
tækja og gera þeim þannig betur
kleift en áður að sigrast á erfíðleik-
um, sem opinberar reglur valda
þeim.
Norræna Iðnþróunar-
stofnunin — Skipulag
og starfshættir
Sérstök stofnun er nauðsynleg
til að tryggja sjálfstæðan rekstur
og til að halda stofnkostnaði og
rekstrarkostnaði í lágmarki. Til að
tryggja hagkvæma framkvæmd
áætlana sinna mun stofnunin eiga
samstarf við þær stofnanir og fyrir-
tæki, sem þegar eru starfandi og
hafa yfír að ráða sérþekkingu til
að leysa verkefnin. Norræna iðn-
þróunarstofnunin hefur aðsetur sitt
í Noregi. Æðsta stjórnvald hennar
nefnist „Forum“. Allir þeir sem
leggja stofnuninni til fé, eiga þar
rétt á einum fulltrúa. „Forum“
getur skipað sérstakar ráðgjafa-
nefndir til starfa á þeim verkefna-
sviðum, sem fulltrúamir vilja leggja
sérstaka áherslu á. í stjóm stofnun-
arinnar skulu sitja sjö menn, sex
kosnir í „Forum“ og einn af Nor-
rænu ráðherranefndinni. Dagleg
stjóm verður skipulögð í samræmi
við þá starfsemi, sem hveiju sinni
er ákveðin. Meginreglan verður, að
nýta þá krafta, sem þegar eru fyrir
hendi, og reka stofnunina með eins
fáum fóstum starfsmönnum og
mögulegt er.
Hvaðan á rekstrarfé
að koma?
Frumkvæðið að starfsemi Nor-
rænu iðnþróunarstofnunarinnar
kemur úr röðum norræns atvinnu-
lífs. Ætlunin er, að reksturinn verði
fjármagnaður með vöxtum af sér-
stökum sjóði stofnunarinnar sem
aftur á móti fær fjármagn frá at-
vinnulífinu og launþegahreyfíng-
unni á Norðurlöndum. Sjóðurinn
verður stofnaður í Noregi, og höfuð-
stóll hans verður ávaxtaður í „For-
retningsbanken“ í Þrándheimi.
Stofnunin hefur nú bókfært eigið
fé að upphæð 7,6 milljónir norskra
króna. Fyrirtækjum á sviði iðnaðar,
fjármála, verslunar og skiparekstr-
ar í sérhveiju Norðurlandanna er
boðið að vera þátttakendur og
leggja fram stofnfé. „Aðildargjald-
ið“ er 100.000 norskar krónur.
Samtökin „Nordens Faglige Sam-
organisasjon" hafa ákveðið að ger-
ast aðilar með því að leggja fram
eina milljón norskra króna.
Samstarfsnefndin hefur gert til-
lögur um eftirtalin verkefni:
Menntun á sviði
upplýsingatækni
Góð menntun er skilyrði þess,
að iðnaðurinn geti endumýjað sig.
Sérstaklega er mikilvægt fyrir
norrænt samstarf að efla menntun
á sviði tækni, efnahagslífs og
stjómunar. Þessi menntunarsvið
henta sérstaklega vel fyrir norrænt
samstarf, því að engir takmarkaðir
þjóðarhagsmunir eða samkeppni-
sviðhorf á milli landanna hindra
þau.
Hagnýt reynsla og niðurstöður
rannsókna sýna, að á Norðurlönd-
unum á iðnaður á sviði upplýsinga-
tækni erfítt með að fá hæft starfs-
fólk. Hið sama gildir um þjóðfélagið
í heild. Nú þegar þyrftu í rauninni
allir að búa yfír þekkingu á sviði
upplýsingatækni. Þessi vandamál
eiga eftir að vaxa verulega í fram-
tíðinni, ef ekki eru gerðar sérstakar
ráðstafanir.
Norræna iðnþróunarstofnunin
mun, samkvæmt ábendingu nefnd-
arinnar, reyna að koma á samstarfi
á milli iðnaðar og stjómvalda á
Norðurlöndum til þess að efla
menntun á sviði upplýsingatækni.
Ifyrir hendi eru ákveðnar tillögur,
sem taka bæði til almennrar mennt-
unar á sviði upplýsingatækni á öll-
um stigum og einnig til viðbótar-
menntunar fyrir ólíka starfshópa
innan iðnaðarins.
í þeim tilgangi að samræma
samstarfíð í framkvæmd gerir áætl-
un stofnunarinnar ráð fyrir að
stofna það sem nefnt hefur verið
„Nordisk Institutt for Informa-
sjonsteknologi (NORIT)“, sem
starfa á í tveimur deildum:
• Deild fyrir almenna menntun á
sviði upplýsingatækni.
• Deild fyrir framhaldsmenntun
innan iðnaðarins.
Norræni þríhyrningnr-
inn — norræn áætlun
um öra og hagkvæma
flutninga með járn-
brautum
Flutningakerfíð er mikilvægur
liður í innri uppbyggingu Norður-
landa. Fólks- og vöruflutningar fara
fram með bifreiðum, jámbrautum,
flugvélum og skipum. Gott flutn-
ingakerfí hefur afar mikla þýðingu
fyrir samkeppnishæfni atvinnulífs-
ins. Auk útreikninga fyrirtækja um
rekstrarhagkvæmni koma einnig
umhverfís-, öryggis- og orkumál til
álita í heildarmati út frá þjóðhags-
legum forsendum.
Jámbrautarflutningar standa
frammi fyrir nýju blómaskeiði, sem
jöfnum höndum byggist á meiri
hraða en áður og nýrri tækni í
meðhöndlun á því sem flutt er. Á
sviði fólksflutninga opna hraðlest-
imar nýja möguleika til að stytta
fjarlægðir og létta á vegakerfí.
Tækniþróunin gerir það að verkum,
að hægt verður að minnka fjárfest-
ingar í jámbrautum.
Um þessar mundir á sér stað
athyglisverð þróun í ýmsum iðn-
ríkjum varðandi hraðlestir. Þessi
Bandalag kvenna í Reykjavík:
Hugmyndasamkeppni grunnskóla-
barna um umhverfi borgarinnar
í fréttatilkynningu frá Banda-
lagi kvenna í Reykjavík segir,
að í tilefni af 200 ára afmæli
Reykjavíkurborgar hyggist
bandalagið gangast fyrir hug-
myndasamkeppni í grunnskólum
Reykjavíkur um efnið „Hvernig
má bæta umhverfi borgarinnar?“
í fréttatilkynningunni segir m.a.:
„Tilgangurinn er að fá böm til
að taka afstöðu til umhverfis síns
og fá álit þeirra á því sem betur
má fara í borginni.
Ætlast er til að úrlausnum sé
skilað sem ritgerð eða teikningu.
Verðlaun verða veitt fyrir tvær
bestu úrlausnimar í báðum flokk-
um.“
Hugmyndasamkeppni þessi var
kynnt sl. haust í grunnskólum
Reykjavíkur og var frestur til að
skila úrlausnum settur til 1. febrúar
1986. Hann hefur nú verið fram-
lengdur til 1. mars nk.
1. verðlaun í báðum flokkum
verða 20.000 krónur og 2. verðlaun
verða bækur.
í fréttatilkynningunni hvetur
Bandalag kvenna í Reykjavík for-
eldra til að vekja áhuga bama sinna
á umhverfi borgarinnar og taka
afstöðu til þess.
Úrlausnir skal senda Bandalagi
kvenna í Reykjavík, Hallveigarstöð-
um, 107 Reykjavík. Nánari upplýs-
ingar em veittar á skrifstofu banda-
lagsins á Hallveigarstöðum, Tún-
götu 14, í síma 26740 á milli kl.
11 og 13 virka daga. »■