Morgunblaðið - 12.02.1986, Blaðsíða 15
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR12. FEBRÚAR 1986
15
„Cory hefur vakið
okkur af svefni sljó-
leika og vonleysis ..
Manilla II. febrúar. Frá Önnu Bjamadóttur fréttaritara Morgunbiaðsina.
„CORY Aquino hefur vakið Filippseyinga af djúpum svefni sljóleika og vonleysis og fengið okkur
til að taka þátt í baráttu stjóraarandstöðunnar gegn Ferdinand Marcos," sagði ung stúlka í Man-
illa við mig. Þessi stúlka hefur skrópað úr vinnunni undanfaraar vikur og starfað sem sjálfboða-
iiði fyrir Aquino. „Ég og þúsundir annarra sjálfboðaliða höfum aldrei haft afskipti af stjóramálum
fyrr en nú að við sjáum ástæðu
þjóðarinnar.“
Daglegt líf er aftur að komast
í eðliiegt horf eftir forsetakosn-
ingamar á Filippseyjum á föstu-
dag. Skólar úti á landi hafa opnað
aftur eftir hálfs mánaðar fn' en
skólar eru enn lokaðir hér í
Manilla. Herinn er ekki lengur í
fullri viðbragðsstöðu, en allar
herdeildir hans reiðubúnar til
átaka yfír kosningamar.
Fólk bíður enn eftir úrslitunum.
Enginn veit hver niðurstaða kosn-
inganna verður og mikil spenna
er í lofti. Stuðningsmenn Cory
Aquino em albúnir að fylgja henni
í mótmælagöngum, ef hún tapar
kosningunum, en sækja messur
að hennar fordæmi í millitíðinni:
Hún sagði stuðningsmönnum
sínum í dag að hún hefði þegar
sigrað í kosningunum og hún
kæmist til valda. Fólk stendur enn
vörð við nokkra kjörstaði og
mikill fjöldi biður endanlegrar
niðurstöðu þingsins við þinghúsið.
Sögur af svindli og hrottaskap
á kosningadag heyrast enn. Van-
traust fólks á kjörráði og fram-
kvæmd kosninganna er ótvírætt.
Um hálf milljón manna vann að
þvi að reyna að koma í veg fyrir
óheiðarleika í kosningunum. Fólk
stóð fyrir utan kjörstaði á meðan
talning fór fram, það sló hring
um kjörkassa þegar þeir voru
fluttir á milli staða og það fylgdist
með kjörgögnum þangað til þau
voru komin á leiðarenda í Batas-
ang Pambansa, þing Filippseyja.
Þungu fargi var augsýnilega létt
af fulltrúum stjómarandstöðunn-
ar sem höfðu fylgst með kjör-
gögnum úr sínu kjördæmi í suður-
hluta Filippseyja til Manilla, þegar
þeir vissu að gögnin voru komin
í öruggar hendur í þinginu á
mánudag. Kjöigögn frá níutíu
kjördæmum af 137 vom komin á
þriðjudagseftirmiðdag.
Mikil töf er á talningu atkvæða
frá nokkmm stöðum. Marcos
segir að tafir geti átt sér stað af
því að eyjar Filippseyja em yfir
7.000 og samgöngur em víða
slæmar. Á sumum stöðum virðist
um viljandi tafir stjómarsinna að
ræða en á öðmm hefur stjómar-
andstaðan stöðvað talningu.
Það sem gerðist í Makati endur-
speglar ráðaleysi fólksins. Talning
var til dæmis stöðvuð í Makati,
viðskiptasetri Manilla. Allt benti
til fyrir kosningamar að Aquino
myndi sigra þar með yfirburðum.
Raunin varð önnur og Marcos
til þess og við vitum að Cory A
fékk meirihluta. Borgarstjóri
Makati, Yabut, er gamall stuðn-
ingsmaður Marcosar, hann hjálp-
aði honum fjárhagslega í forseta-
kosningunum 1965, þegar Marcos
var ekki orðinn eftiaður, og á
ýmsan hátt síðan. Vabut fékk
hjartaslag nokkmm dögum fyrir
kosningar og beitti sér ekki, en
sonur Yabuts tók við starfi föður
síns, og sá til þess að Marcos fengi
meirihluta atkvæða.
Mikil atkvæðakaup áttu sér
stað í Makati daginn fyrir kosn-
ingar, nöfn strikuð út af kjör-
skrám og hlutlausir eftirlitsmenn
vom reknir frá kjörstöðum. Fjöldi
fólks safnaðist saman við ráðhúsið
á föstudag og fylgdist með taln-
ingunni. Fólk vildi vera ömggt
um að það yrðu ekki höfð skipti
á kjörkössum og úrslitin föisuð.
Upp úr hádegi á laugardag ók
gmnsamleg bifreið upp að ráð-
húsinu og tveir menn fóra með
pakka sem litu út eins og bunkar
af kjörgagnaumslögum inn í
bygginguna. Fólk tók eftir þessu,
safnaðist í kringum bflinn og vildi
fá að leita í honum. Bflstjórinn
leyfði það ekki og skömmu seinna
komu mennimir tveir hlaupandi út
úr byggingunni með lögreglvemd,
stukku upp í bflinn og hann ók í
burtu á fullri ferð. Lögreglan
sagði að sonur borgarstjórans
ætti bflinn. Mannfjöldinn var
sannfærður um að fölsuð kjör-
gögn hefðu verið í pokunum og
reiði blossaði upp.
Hópur fólks stóð vörð inni í
húsinu og fylgdist með að kjör-
kössum yrði ekki stolið eða öðram
gögnum yrði smygiað inn í salinn
þar sem talning fór fram. Tvær
ungar systur kræktu saman hand-
leggjunum og stóðu vörð byrstar
á svip. Þetta gramdist lögregiu-
þjóni og sló hann til þeirra og
hrifsaði af þeim myndavél þegar
önnur tók mynd af honum og
læsti þær frammi á auðum gangi
nokkra stund. Þær grétu af reiði
þegar þær sögðu frá atvikinu.
Hjálparleysi þjóðarinnar gegn
þeim sem hafa völdin kom í ljós
í þessu. Bilið milli ríkra og fá-
tækra er breiðara nú þrátt fyrir
ákveðnar umbótatilraunir Marc-
osar.
Marcos hefur verið við völd í
20 ár. Hann var vinsæll í upphafí
og miklar vonir vom bundnar við
hann. Stór hluti fólks í dreifbýli
er enn hrífinn af honum þar sem
[uino hefur stuðning meirihluta
vegakerfi, rafmagn og vatnsveit-
ur hafa lagast í stjómartíð hans.
Hann endurskipti landeignum og
sumir telja að hann hafi reynst
fátækum vel. Þó er algengara að
fólk segi að munurinn á ríkum
og fátækum hafi aukist í stjómar-
tíð hans og það er mikill munur
á þessum stéttum. Þúsundir
manna sofa undir bemm himni
hér í Manilla og böm ganga um
og betla. Fólk hefur reist sér skýli
víða um borgina, bamagrátur og
ijölskyldusamræður heyrast út úr
hrörlegustu hreysum undir hús-
veggjum. Efnaðra fólk býr í afg-
irtum hverfum í stómm einbýlis-
húsum með háum girðingum í
kring og öiyggisverði úti fyrir.
Það hefur bflstjóra og vinnufólk
og borðar daglega fyrir jafnvirði
mánaðarlauna fátæklinganna.
Marcos, Qölskylda hans, vinir
og vandamenn hafa orðið flugríkir
á stjómarámm forsetans. Imelda
Marcos, forsetafrú, þykir sérstak-
lega peningagírag. Haft er eftir
háttsettum embættismanni að
hún hafi fengið hálfan milljarð
dollara í sinn hlut þegar ríkið
samdi við Westinghouse um bygg-
ingu kjamorkuvers á Filippseyj-
um. Og það var bara dropi í haf
eigna þeirra að sögn þeirra sem
þekkja til.
Böm þeirra hjóna hafa alist upp
í vellystingum. Imee, önnur dóttir
þeirra, er nú þingmaður og vekur
athygli á þingfundum. Hún var
klædd í eldrauðan, áberandi kjól
á mánudag, með glitrandi gull-
demantsarbandsúr og stærðarinn-
ar gullnælu. Fréttamaður var
spurður hvort þetta væri heiðurs-
merki. Hann kvað nei við. „Þetta
er 18 karata næla sem er ekki
hluti af földum fjársjóðum fjöl-
skyldunnar," svaraði hann.
Forsetinn býr í Malacanang-
höll sem stendur við Pasiga inni
í Manila. Höilin er glæsileg og
mikil öryggisvarsla er í kringum
hana. Viðbúnaður hefur verið
aukinn til muna á síðustu dögum,
gaddavírsrúllum hefur verið kom-
ið fyrir við götur sem liggja að
höllinni og sagt að skriðdrekar séu
í garðinum. Fréttamenn þurftu
að ganga langa leið á fund með
forsetanum um helgina. Það var
leitað að vopnum á þeim hátt og
lágt. Þeim sem vom í strigaskóm
eða bómullarbolum var vísað frá.
Heiðursmerki Marcosar, sem
sumir segja að séu fölsuð, hanga
á áberandi stað í höllinni, myndir
af fyrri forsetum prýða veggi og
fommunir fylla herbergi.
Cory Aquino hefur hótað að
halda mótmælafundi fyrir utan
Malacanang ef hún fær ekki að
taka við embætti forseta. Mót-
mælendumir munu ekki komast
nærri höllinni og Marcos getur
setið þar óáreittur meðan öiyggis-
verðir hans og herinn hlíta skipun-
um hans, en erfitt er að trúa að
Marcos endist lengi á valdastóli.
Þjóðin gæti risið upp gegn honum,
lamað þjóðfélagið og þiýst honum
úr embætti ef hann vinnur kosn-
ingamar. En mótmælin kynnu að
íjara út á nokkmm vikum ef Cory
Áquino reyndist ekki nógu sterkur
leiðtogi. Og Marcos gæti skipað
hemum að þagga niður í mann-
fjöldanum, sett á herlög að nýju
og hrætt þjóðina til hlýðni. Það
gæti komið til borgarastyijaldar
og margir óttast það þó sá mögu-
leiki virðist fjarlægur í þessu
vingjamlega þjóðfélagi. Mesta
hættan er að Marcos auki fylgi
kommúnista með því að sitja
áfram í embætti forseta og stuðli
þannig að auknum ófriði í landinu.
Hætt er við að margir stuðnings-
menn Coiy Aquino gefist upp ef
hún nær ekki kosningu og gangi
til liðs við byitingarsinna. Aquino
náði forystu í talningu strax i
upphafi en atkvæðamunurinn er
ekki nægilega mikill til að hún
geti verið ömgg um sigur. At-
kvæði frá heimaslóðum Marcosar
bámst seint, Aquino fékk ekkert
atkvæði á nokkram kjörstöðum
þar, og talið er að hans menn
hafí jafnvel beðið með að skila inn
kjörgögnum til að sjá hve mörg
atkvæði Marcos þyrfti til að sigra
Aquino.
Unga kynslóðin þekkir lýðræð-
ishugtakið aðeins af bókum.
Margir em kvíðnir og óttast að
þetta verði síðustu kosningamar
í langan tíma á Filippseyjum ef
Marcos sigrar. Ein hjón sögðu á
kjördag að þau hefðu farið með
böm sín á unglingsaldri á kosn-
ingafund Aquino í Manilla til að
leyfa þeim að kynnast einskonar
lýðræði að minnsta kosti einu
sinni á ævinni. „Böm sem fæddust
eftir að Marcos svipti okkur lýð-
ræði og setti herlög 1972,“ sagði
konan „hafa aldrei upplifað fijáls-
ar kosningar fyrr og gera það
kannski aldrei aftur. Þau öfunda
okkur foreldrana og segja að við
séum heppin. Við höfum þó um
hríð búið við lýðræði en þau hafa
bara lesið um það í bókum.“
Mannlíf á Filippseyjum er lit-
skrúðugt og létt yfir fólki þrátt
fyrir fátækt og erfiðleika. Vin-
gjamlegt og hjálpsamt fólk er á
hveiju strái. Það hefur kímnigáfu
og hlær þótt á móti blási. Það fer
ekki hjá því að andstæðingar
Marcosar dáist að kænsku hans
og enginn frýr honum vits, þótt
margir gmni hann um græsku.
Andstæðingar fara hörðum orðum
um hann. Stuðningsmenn hans
tala eins og þetta sé lokabaráttan.
Stjómarandstæðingar Marcosar
hafa áður verið handteknir og
nokkrir hafa látið lífið. Þeir sem
beijast gegn honum nú vita að
sömu örlög geta beðið þeirra en
þeir em tilbúnir að láta allt í
sölumar til að losna við hann og
kannski er ekki öll von úti enn
fyrir stjómarandstöðuna. Marcos
kynni að verða undir í atkvæða-
talningunni í þinginu og láta af
embætti á friðsamlegan hátt og
stuðla þannig að því að lýðræði
kæmist aftur á í landinu.
Corazon og Salvador Laurel
Frá einu af mörgum f átækrab verf um i Manila