Morgunblaðið - 12.02.1986, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 12. FEBRÚAR 1986
37
Að g-efnu tilefni um
kosningarnar í Iðju
faldara að réttlæta bann við aug-
lýsingum á reyktóbaki ef það væri
bannað með lögum að flytja inn og
nota reyktóbak (sbr. setninguna:
„Samúel sættir sig einfaldlega ekki
við að lög banni umfjöllun um
athæfi sem er fullkomlega löglegt
í landinu, reykingar"). Hvað kemur
í veg fyrir að Samúel hefji umfjöllun
um „gæðahass“ frá Líbanon eða
hvetji til neyslu á tilteknum tegund-
um af englaryki. Er það einungis
sú staðreynd að efnin eru ólögleg?
Ef svo er þá votta ég Ólafi Hauks-
syni samúð mína.
Frelsið
Ólafur veltir því fyrir sér hvaða
afleiðingar það gæti haft fyrir
„frelsi" í landinu að leiða í lög
hömlur á prentfrelsið og notar
gömlu góðu röksemdina: Hvar á
að setja mörkin?
Til þess er manninum gefin
skynsemi og hæfileiki til vits-
munalegrar rökræðu, að hann
geti leyst slík vandamál án þess
að hlutirnir séu af eða á, svartir
eða hvítir. Ef hugsunarháttur
óhefts frelsis réði ferðinni, væru
engin lög og engar reglur til i
samfélaginu. Hvers vegna að
banna mönnum að aka á 100 km
hraða niður Laugaveginn? Hvers
vegna að banna mönnum að koma
fyrir sprengjum í kyrrstæðum bílum
á fjölförnum götuhomum? Marga
rekur eflaust í rogastans og segja:
„Hvað er maðurinn að fara? Að
sjálfsögðu er slíkt bannað vegna
þess að þannig atferli stofnar lífí
og limum saklausra vegfarenda í
hættu.“ Að sjálfsögðu. En þó eru
til menn sem fært gætu að því
mörg rök að réttast væri að létta
slíkum höftum. Það eru þeir sömu
og gáfu út handbókina „Matreiðslu-
bók stjórnleysingjans" þar sem
kenndar vom ýmsar aðferðir til að
drepa, gefnar upp uppskriftir að
öllum mögulegum tegundum af
sprengjum og gefnar upp formúlur
og kenndar aðferðir til að framleiða
eiturefni á borð við heróín og
LSD. Já Ólafur, það er hægt að
drepa í prentfrelsinu.
• Frelsi er vandmeðfarið og
frelsi getur hæglega gengið
út yfir frelsi annars og þá
verðum við að gera upp .við
okkur:
Frelsi hvors á að ráða?
Á frelsi hryðjuverkamannsins
til að stunda hryðjuverk að ráða,
eða frelsi þegnanna til lífs og
frelsi stjórnvalda til að veija
þegna sína?
• Á frelsi reykingamannsins til
að reykja og anda að sér eitri
að vera ofar frelsi hinna til að
anda að sér hreinu lofti og lifa
heilbrigðu lífi?
• Á frelsi fjölmiðla til að birta
hvað sem er að vera ofar frelsi
bama til lífs og frelsi foreldra
til að vernda börn sín frá skoð-
anamótandi áróðri fyrir neyslu
á eitri sem skilur tugi Islendinga
eftir örkumla á ári hverju og
drepur hundmð?
• Á frelsi fjölmiðla til að grafa
undan fyrirbyggjandi heilsu-
vernd heilbrigðisyfirvalda að
vera ofar frelsi heilbrigðis-
yfirvalda og foreldra til að
standa vörð um heilbrigði
barna og unglinga?
Þeir sem svara vilja ofangreind-
um spumingum játandi em að mín-
um dómi siðlausir, en við hina vil
ég segja: tökum höndum saman,
vemdum börnin okkar, verndum
lífið.
Lokaorð
Ritstjóra Samúels er velkomið
að líta inn í kaffí hjá fræðsludeild
Krabbameinsfélagsins og kynna sér
þann árangur sem náðst hefur í
reykingavömum í gmnnskólum
landsins og á námskeiðum Krabba-
meinsfélagsins í reykbindindi. Ég
ætla ekki að svara fyrir Tóbaks-
vamanefnd, það gera aðrir. Að
lokum þakka ég Ólafí það boð að
fá að skrifa í Samúel og lýsi því
hér með yfír að það boð mun ég
þiggja með þökkum. Með von um
árangursríkt og vonandi ánægju-
legt Sam-starf á komandi ámm.
Höfuadur hefur lagt stund á nám
í sálarfræði, en starfar um þessar
mundir sem fræðslufulltrúi þjá
Krabbameinsfélagi Reykjavíkur.
eftirHildi
Kjartansdóttur
SEM núverandi stjóraarmaður í
Iðju og varaformannsefni á
A-lista stjóraar og trúnaðar-
mannaráðs í kosningum í félag-
inu um næstu helgi vil ég leið-
rétta og gera athugasemdir við
viðtal, sem Morgunblaðið átti við
Bjaraa Jakobsson, formann Iðju,
sunnudaginn 2. febrúar sl.
I fyrsta lagfi var það samhljóða
ákvörðun stjómar og trúnaðar-
mannaráðs Iðju (þrír sátu hjá) að
mæla ekki með Bjama Jakobssyni
lengur sem formanni og biðja þess
í stað Guðmund Þ. Jónsson, núver-
andi varaformann, að gefa kost á
sér í formannsembættið. Þessi
ákvörðun var tekin vegna óska
fjölda trúnaðarmanna og almennra
félaga og ekki síður einfaldlega
vegna þess, að undanfarin ár hefur
Bjami orðið æ óvirkari í starfí og
það hefur valdið vaxandi óánægju
í félaginu.
í öðm lagi mótmæli ég harðlega
þeim ummælum Bjama í viðtalinu
við Morgunblaðið, að félagar hans
í stjóm og trúnaðarmannaráði hafí
komið fram við hann af óheiðar-
leika. Það er meira en ár síðan
Bjama var gert kunnugt um þessa
óánægju með störf hans - okkur
fínnst að hann hafí sýnt mjög tak-
markaðan áhuga og vilja til að rífa
félagið upp úr þeirri deyfð, sem það
hefur óneitanlega verið í.
Bæði ég og aðrir gerðum honum
fyllilega ljóst, að yrði ekki veraleg
breyting hér á, og hann sýndi í
verki að hann vildi vinna að hags-
munamálum félagsmanna, þá
myndum við ekki treysta honum
lengur til formennsku í félaginu. Á
því ári, sem liðið er síðan, hefur
Hildur Kjartansdóttir
engin sú breyting orðið á vinnu-
brögðum núverandi formanns, sem
fær breytt afstöðu okkar.
Bjami Jakobsson lét liggja að
því í þessu sama viðtali að hann
hafí verið veikur og ekki getað
stundað sín störf þess vegna. I þau
þijú ár, sem ég hef unnið í stjóm
félagsins, hef ég aldrei heyrt hann
minnast á veikindi í sambandi við
störf sín eða íjarvistir frá vinnu.
Og hann hefur ekki falið varafor-
manni stjóm félagsins af þeim
sökum, að undanskildum tveimur
mánuðum sl. sumar þegar hann tók
sér veikindafrí og fór til útlanda.
Þá lætur Bjami að því liggja, að
samningar félagsins undanfarin ár
hafi verið lakari en æskilegt hefur
verið og gefur í skyn að stjóm og
formanni Landssambands iðnverka-
fólks sé um að kenna en landssam-
bandið hefur farið með samnings-
gerð fyrir hönd Iðju. Nú vil ég
upplýsa það, sem Bjami hefur
auðsjáanlega gleymt, að hann er
sjálfur í stjóm landssambandsins
svo honum ættu að hafa verið hæg
heimatökin að gera tillögur til úr-
bóta fyrir félagið ef hann hefur
verið svona óánægður með störf
landssambandsins. Þann tíma, sem
ég hef verið í stjóm Iðju með
Bjama, hef ég aldrei heyrt eða séð
koma frá honum sjálfstæða tillögu
um kjaramál eða nokkur þau mál-
efni önnur, sem varða hag okkar
félags.
Og ég vil einnig taka það fram,
að gefnu tilefni, að hann hefur ekki
- hvorki á stjómarfundum hjá Iðju
né í landssambandinu - sett fram
skoðanir eða tillögur um breytta
skipan samningamála féiagsins.
Því fínnst mér lítilmanniegt af
honum að fara nú allt í einu að
skella skuldinni á það fólk, sem að
mínum dómi hefur unnið af fullum
heilindum að þessum málum.
Að lokum vil ég taka það skýrt
fram, að þegar A-listi stjómar og
trúnaðarmannaráðs var settur
saman var fólki hvorki hafíiað né
það valið vegna stjómmálaskoðana
þess, enda teljum við, sem að þess-
um lista stöndum, að stjómmála-
skoðanir fólks eigi ekki að hafa
áhrif á störf þess fyrir baráttumál-
um félagsins. Aðalatriðið er að til
forystu í félaginu veljist fólk, sem
er tilbúið að vinna að framgangi
baráttumála þess, burtséð frá hvaða
stjómmálaskoðanir það hefur. t»
Þannig mun fólk njóta trausts fé-
lagsmanna enda sýni það samstöðu
í starfí til eflingar félaginu. Vilji
er allt sem þarf.
Höfundur er ritari ístjóm Iðju,
félagi verksmiðjufólks.
Afmæliskveðja:
Jóhann Þórólfsson
lífslíkur fólks sé það flutt í venjuleg-
um sjúkrabfl og neyðarbfl og telur
8% lífslíkur séu fyrir þá er lenda í
venjulegum bfl en 20% hjá hinum.
Hann gleymir að geta þess að
bmnaverðir hafa ekki leyfí til að
úrskurða sjúkling látinn en það
gerir læknir á neyðarbfl og flytur
ekki hinn látna á slysadeild, en það
er gert á venjulegum sjúkrabíl og
í því liggur hinn mikli mismunur,
nema Oskar sé að gefa það í skyn
að brunaverðir hreinlega gangi frá
sínum sjúklingum og hafi gert í þau
rúm 60 ár er þeir hafa séð um
flutninga í Reykjavík. Þá gefur
Óskar upp meðalaldur þeirra sjúkl-
inga er fluttir em af neyðarbfl, segir
hann 67 ár,, sem gefur í skyn að
meginþorri hinna sjúku sé kominn
hátt á níræðisaldur. Hann telur að
bfliinn spari ríkinu stórar fúlgur þar
sem þetta fólk fari aftur til síns
heima, en ætli stór hluti þessa fólks
sé ekki þegar á heimilum fyrir
aldraða.
Óskar telur fréttaflutning af
fyrstnefndum atburði vekja al-
menning til umhugsunar um rekst-
ur neyðarbflsins. Það væri gott ef
svo væri. En fólki til glöggvunar
verð ég að geta þess að fyrir tilkomu
neyðarbfls vom ávallt tveir bflar til
notkunar allan sólarhringinn en í
dag er einn bfll til reiðu 12 tíma,
sem segir okkur það að margir
sjúklingar verða að bíða lengi eftir
flutningi því neyðarbfll er ekki
notaður til almennra flutninga né
smá óhappa. Ég vona að þessi
blaðaskrif verði ekki lengri því
besta lausnin er að ræða málin, þau
leysast ekki í blöðum því þar er
bfllinn bara á „hringtorgi".
Höfundur er formaður bruna■
varða íReykjavík.
„Áfram veginn í vagninum ek
ég“ var einkennisstef og viðlag Jó-
hanns Þórólfssonar í starfí öku-
manns í meira en hálfa öld. Sam-
göngutækin á fyrstu starfsámm
hans vom lélegir bílar, en þjóð-
brautir vondir vegir og bugðóttir,
víðast hvar.
Brokkgengar bensínvélar og
kenjóttar teinabremsur kassabfla
nægðu ekki að tryggja farþegum
farsæl ferðalok, síst af öllu þegar
Austfjarðaþokan lagðist á eitt með
„vaxandi kvöldskuggaþröng." Öku-
ljóðanna að byrgja dagsbirtu og
ratljós á íjallvegum og heiðum. Þá
var eins gott að klár kollur sæti á
herðum ökumanns og boð bæmst
með leifturhraða til handa á gír-
stöng og stýri er Ægisif og Bratta-
brekka blöstu hvarvetna við, með
hengiflug til beggja handa. Traust-
ar hendur Jóhanns stýrðu fari hans
heilu heim í hlað kaupfélagsins með
vaming og pinkla á palli og glað-
væran farþegahóp í sætum. Allir
kannast við kvæðið um Bjössa á
mjólkurbílnum og kröfur þær, er
til bflstjórans vom gerðar við hvem
brúsapall, er hann ók hjá á ieið sinni
um sveitir héraðsins. Kunnugpr
telja, að Jóhann hafí síst verið eftir-
bátur Bjössa í hverskyns útrétting-
um og fyrirgreiðslu. „Jóhann var
kunnur fyrir hjálpsemi og greið-
vikni," sagði Vilhjálmur skólameist-
ari Einarsson eitt sinn er hann
ræddi um störf Jóhanns er hann ók
áætlunar- og hópferðabflum Kaup-
félags Héraðsbúa á Reyðarfirði um
Héraðið og allt til Akureyrar.
Þá var líka gott að koma í
áfangastað. Minnist Jóhann þess
með söknuði er honum verður
hugsað til rausnargarðs kaupfé-
lagsstjórahjónanna í Hermes. Þar
sat hann kvöldveislur og kaffiboð
með frægu bakkelsi frú Sigríðar,
en spáði í spil og tók með trompi,
í góðum félagsskap þeirra Þorsteins
Jónssonar kaupfélagsstjóra, Páls
Hermannssonar alþingismanns og
fleiri Iqorfursta úr flokki stóm spá-
mannanna þar eystra. Jóhanni
flnnst samvinnuhreyfingin með
ýmsum hætti hafa sett ofan síðan
þetta gerðist.
„Aldrei gleymist Austurland"
segir í ljóði. Það má til sanns vegar
færa að því er Jóhann varðar.
Honum verður tíðrætt um árin sín
eystra. Þangað kom hann tveggja
ára frá Akureyri með foreldram
sínum. Jóhann minnist þess er
hann, ungur að ámm, reri til fískj-
ar, að sækja björg í bú. Þá var
ævin ströng og oft lítið viðurværi,
en sjórinn sóttur af kappi og haldið
til hafs með sjóferðabæn á vömm,
en aflavon talda í skippundum, í
ungum og kappsömum huga. Þegar
Jóhann var sestur undir ár og hélt
út fjörðinn hefði hann viljað taka
undir með Matthíasi Jochumssyni,
er kvað 5 ára gamall:
Leikurnúílyndiflest,
léttaröldurslámig.
Þegarundirárarsest
ekki er skömm að sjá mig.
Móðir Jóhanns kunni vísuna frá
dvöl sinni á heimili Matthíasar.
Jóhanni fór líkt og öðmm ungum
mönnum að hann vildi hleypa heim-
draganum. Kvaddi hann því æsku-
stöðvar og hélt til Hríseyjar er hann
var 17 ára. Þar var blómlegt mann-
líf, sem frægt er, og vistin þar
lærdómsrík hvort sem var við dag-
leg störf eða sameiginleg kvöld-
námskeið beggja kynja. Var Hrís-
eyjardvöl af mörgum talin til marks
um margháttaða lífsreynslu og
meira-próf í ýmsum greinum. Um
langskólagöngu var ekki að ræða
og skorti Jóhann þó hvorki vilja til
náms né heldur sóknarhug og
þrautseigju í verkum sínum. Sem
fyrr er sagt hreifst Jóhann af hraða
bflaaldar og umsvifum þeim er
fylgdu í upphafi. Margmenni á án-
ingarstað, samfylgd farþega, erill
útréttinga, köll og skipanir, allt féll
það vel að skapferli hans. Vökur
og vosbúð fylgdu gjaman starfí.
Varð þá oft að velja náttstað þar
sem hentaði hveiju sinni að sofa
þröngt og sofa lítið. Meðal ferða
sem Jóhann minnist jafnan með
gleði er för er hann fór með hand-
boltastúlkum frá Neskaupstað.
Hann ók fríðum flokki þeirra í
keppnisför til Húsavíkur. Glatt var
á hjalla hjá stúlkunum, nesti nóg
og tjöld og tilheyrandi. Fyrsti nátt-
staður var valinn í ijóðri skammt
frá Lindarbrekku. Kom þá til tals
hjá stúlkunum hvar bflstjórinn ætti
að sofa. „Auðvitað í bflnum," sagði
ein þeirra. Það fannst hinum ganga
guðlasti næst. „Ætlarðu að drepa
hann úr kulda," spurði ein. Varð
að ráði að efna til happdrættis á
staðnum. Tjöldin vom fímm og vom
númeraðir jafnmargir seðlar en síð- -«r
an dregið um hvar Jóhann fengi
næturstað. Upp kom númer þijú.
Var honum búið ból milli tveggja
stúlkna að loknu happdrætti. „Ljúft
er að láta sig dreyma liðna sælutíð",
skín úr svip Jóhanns er honum
verður hugsað til tímans þar eystra.
Jóhann Þórólfsson er djarfur og
áreitinn í öðra orðinu, en sáttfús
og góðgjam í hinu. Gefur andstæð-
ingum í orðræðu sitt undir hvom
og hnippir og hnýflast, ef því er
að skipta. Lætur engan eiga hjá sér.
Svo mikilvirkur er hann í skrifum
sínum að kunnugir telja að ef slegið
væri máli á greinar hans í dag-
blöðum tækju þær Lagarfljótsorm-
inum langt fram að fyrirferð.
Jóhann er áhugamaður um
hljómlist og hefír tekið mikla tryggð
við eitt tiltekið hljóðfæri. Kærir sig
kollóttan þótt Benedikt Gröndal
skáld og fjölfræðingur hafí farið
háðulegum orðum um instrúment
það og kallað „draggargan" og
fleiri uppnefnum. Finnst Jóhanni
sem öllum eigi að vera ljóst að vel
þanið dragspil sé margra meina bót;
og ekki hafi verið meira fjör á
öðmm dansleik en þeim er talinn
er vera frægasta laugardagsball
allra tíma, kvöldið á Gili, þegar
Hofs-Láki, sem líka var Austfírð-
ingur og frægur æringi, þandi
dragspil sitt í átthögum skálda og
rithöfunda í Borgarfirði svo að öll
sveitin dunaði af dansi og spili og
„fléttumar skiptust og síðpilsin
sviptust". Þá var hó og hopp og hæ.
Ékki er annað að sjá en Jóhann
sé þess albúinn að halda áfram enn *.
um sinn að hóa í lætin.
Pétur Pétursson