Morgunblaðið - 13.02.1986, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR13. FEBRÚAR1986
fWtonápi Útgefandi Árvakur, Reykjavík
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson.
Aöstoöarritstjóri Björn Bjarnason.
Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guömundsson, Björn Jóhannsson, Árni Jörgensen.
Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson, Ágúst Ingi Jónsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar:
Aöalstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 450 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 40 kr. eintakið.
Skynsamlegt
frumkvæði
ríkisstj órnarinnar
Ríkisstjómir hafa farið ólíkar
leiðir við afskipti af kjara-
viðræðum. Á undanfömum árum
hafa svonefndir „félagsmála-
pakkar" verið notaðir sem sam:
heiti á aðgerðum stjómvalda. í
þeim hafa falist lausnir í ýmsum
málum, sem verkalýðshreyfíng-
unni hafa verið kær. í sumum
tilvikum hefur verið gengið út í
öfgar, ekki síst þegar lofað hefur
verið lagasetningu um kostnað-
arsöm málefni, sem launþegar
sjálfír þurfa síðan að standa
straum af með sköttum.
Á þriðjudag kynntu forsætis-
ráðherra og ú'ármálaráðherra
tillögur ríkisstjómarinnar til
lausnar yfírstandandi kjaradeilu.
Þar er lagt til að farin verði ný
leið. Hún er skýr og skiljanleg
öllum launþegum. Stíga á djarft
skref til að slá á verðbólguna.
Meðalgengi krónunnar á að
festa. Gjaldskrár opinberra
stofnana verða lækkaðar. Skatt-
ar og útsvör verða iækkuð.
Nafnvextir lækka. Bensín og
olía lækka, svo að höfuðatriði
séu nefíid.
Sérstaka athygli vekur, að
ríkisstjómin lýsir þessu ekki yfír
almennum orðum heldur nefnir
ákveðnar tölur um það, hvemig
að lækkunum verði staðið. Þetta
eitt er nýmæli. Ríkisstjómin
bendir einnig á'nauðsyn þess,
að fljótt verði brugðist við á
gmndvelli tillagna hennar. Þær
nýtast launþegum ekki sem
skyldi nema þær komi til fram-
kvæmda strax.
Tillögur ríkisstjómarinnar em
settar fram með því skilyrði, að
„almennt verði samið um hófleg-
ar launabreytingar í áföngum",
sem samrýmist því markmiði,
„að hraði verðbólgunnar komist
niður í eins stafs tölu á næstu
tólf mánuðum", eins og það er
orðað í tilkynningu stjómarinn-
ar. Þegar þetta er ritað, er ekki
ljóst, hvað ríkisstjómin telur
„hóflegar launabreytingar í
áföngum". Hún þarf sjálf að ná
samstöðu um það með opin-
bemm starfsmönnum. Vinnu-
veitendur og launþegar þurfa að
komast að niðurstöðu um það
sín á milli. I báðum tilvikum
skiptir nú miklu að skipulega sé
gengið til verks, svo að tilboð
ríkisstjómarinnar nýtist til fulln-
ustu.EP Fyrstu viðbrögð aðila
vinnumarkaðarins við tillögum
ríkisstjómarinnar vom þau, að
skýra þyrfti betur einstök atriði
þeirra, þó sérstaklega þetta fyr-
irheit: „Ríkisstjómin mun fyrir
sitt leyti stuðla að því að hækkun
búvömverðs á næstunni verði
stillt í hóf og áhrif Iækkandi olíu-
verðs, vaxta o.fl. verði tekin til
greina við búvömverðsákvörðun
sem allra fyrst." Morgunblaðið
tekur undir með þeim, sem vilja,
að í þessu efni sé kveðið skýrar
og fastar að orði. Hér í blaðinu
hefur verið vakin athygli, síðast
í gær af Brynjólfí Sigurðssyni,
dósent, á furðulegu ákvæði í
nýju lögunum um framleiðslu og
verðlagningu búvara um verð-
hækkun á sauðfjárafurðum, sem
þegar hafa verið seldar. Þá njóta
bændur þess ekki síður en aðrir,
að olía, bensín og vextir lækka.
Hlýtur að vera unnt að taka af
skarið um tölur í þeirra dæmi
ekki síður en annarra borgara
þjóðfélagsins, nú á þessari upp-
gjörsstundu.
Morgunblaðið fagnar því, að
ríkisstjómin skuli taka af skarið
með þeim hætti, sem raun ber
vitni. Með því sýnir hún, að henni
er full alvara í því að greiða
fyrir gerð skynsamlegra kjara-
samninga. Ríkisstjómin tekur
áhættu með tilboði sínu. Sömu
sögu er raunar að segja um
borgaryfírvöld í Reykjavík, þau
hafa boðið fram Iækkun á raf-
magni og heitu vatni og lofað
lækkun á útsvarsprósentu.
Allir skynsamir menn hljóta
að vona, að frumkvæði ríkis-
stjómarinnar beri þann ávöxt,
sem að er stefnt. Við höfum
dæmi fyrir okkur, þar sem
stjómvöld sitja uppi með loforð
sín en óraunhæfar tölur í kjara-
samningum. Það eru víti til að
varast.
Tvennt ræður mestu um góð-
an árangur við núverandi skil-
yrði. í fyrsta lagi, að ytri aðstæð-
ur reynist jafn hagstæðar og lýst
hefur verið í nýjustu spám Þjóð-
hagsstofnunar. í öðra lagi, að
sættir náist um skynsamlega
launastefnu. Hið fyrra höfum við
ekki á valdi okkar. Hið síðara
er einmitt verið að ræða þessa
stundina.
í lokaorðum tilkynningar rík-
isstjómarinnar er hvatt til
skjótrar niðurstöðu í samningun-
um „einfaldlega af því að breyt-
ingar á álagningu og innheimtu
skatta [og] á gjaldskrám fyrir-
tækja þurfa að ráðast alveg á
næstunni, ef þær eiga að hafa
tilætluð áhrif". Hvaða álit, sem
menn hafa á tilboði ríkisstjómar-
innar og hvemig svo sem unnt
er að reikna það á grandvelli
mismunandi forsendna, er ljóst,
að tíminn er naumur, eigi mark-
mið þess að nást. Allir ættu að
vera sammála um að markmiðið
sé æskilegt. Þeir, sem hafna leið
ríkisstjómarinnar, þurfa að
benda á aðra skynsamlegri við
núverandi aðstæður.
Miskunnarleysi
sovéska alræðisins
eftir Bill Gertz
Sérfræðingar segja, að þrátt fyrir
viðleitni Sovétmanna til að leyna
þeim mannréttindabrotum sem þar
eru framin, hafi ekkert dregið úr
fangelsunum og útlegðardómum.
Stjóm Reagans, Bandaríkjafor-
seta, fordæmir Sovétstjómina vegna
þessa og byggir gagmýni sína á
skýrslu frá árinu 1983, eftir því sem
ónafngreindur bandarískur embætt-
ismaður segir. í skýrslunni segir, að
þrælkunarbúðir þær, sem starfrækt-
ar em víðs vegar um Sovétríkin, séu
gleggsta dæmið um viljaleysi Sovét-
manna til að standa við skuldbind-
ingar alþjóðlegra sáttamála.
„Stjóm Sovétríkjanna starfrækir
þrælkunarbúðir í pólitískum og efna-
hagslegum tilgangi. Þetta er and-
stætt stofnskrá Sameinuðu þjóðanna
og ekki í samræmi við ákvæði Al-
þjóðlega mannréttindasjáttmálans
og sáttmálans um bann við þræla-
haldi frá árinu 1926,“ segir í skýrsl-
unni.
Ennfremur segir í skýrslunni að
fjórar milljónir manna, pólitískir
fangar og glæpamenn, séu í haldi í
þrælkunarbúðum í Sovétrílq'unum.
Þeir, sem gerast sekir um að gagn-
rýna stjómvöld, eiga yfir höfði sér
allt að tíu ára vist í þrælkunar-
búðum.
„Gagnrýni Bandaríkjastjómar
byggist á þeirri skoðun, að með því
viðhalda þrælkunarbúðum í efna-
hagslegum og pólitískum tilgangi,
séu Sovétmenn að bijóta gegn
grundvallarréttindum manna," segir
fyrrgreindur embættismaður.
Áróðursherferð
Roy Godson, prófessor við Ge-
orgetown háskólann í Bandaríkjun-
um, segir Sovétmenn hafa hrandið
af stað „áróðursherferð" til að
draga athygli manna frá mann-
réttindabrotum þar eystra. Sovét-
menn hafa sakað Bandaríkjamenn
um að bijóta gegn réttindum gyð-
inga, svertingja, indíána og farand-
verkamanna.
Að sögn Herbert Romerstein,
sem hefur sérhæft sig í áróðurs-
tækni Sovétmanna og starfar við
Bandarísku upplýsingastofnunina,
hafa Sovétmenn nýlega gefíð út
bækling, þar sem fullyrt er, að
hvergi í heiminum búi gyðingar við
betri kjör en í Sovétríkjunum. í
bæklingnum er vitnað til ýmissa
ummæla, sem Gorbachev, leiðtogi
Sovétríkjanna, lét falla, er hann
kom í opinbera heimsókn til Frakk-
lands. Þá er því einnig haldið fram,
eftirHauk
Guðlaugsson
í haust sem leið, eða nánar til
tekið 24. september 1985, vora liðin
100 ár ffá fæðingu Guðmundu
Nielsen á Eyrarbakka. Guðmunda
Nielsen var dóttir hjónanna Eugen-
iu Thorgrímsen Nielsen og P. Niel-
sen verslunarstjóra við Lefolíi-versl-
un á Eyrarbakka.
Guðmunda stundaði nám f versl-
unarfræðum og tónlist erlendis.
Auk þess að vera organisti við
Eyrarbakkakirkju í fíöldamörg ár,
þá kenndi hún orgelleik öllum þeim
er læra vildu þá list. Mér vitanlega
er engin hljóðritun til af orgelleik
Guðmundu Nielsen en margar frá-
sagnir heyrði ég um töfrandi leik
hennar á orgelið.
Móðurbróðir minn, Kristinn Jón-
að Bandaríkjamenn bijóti gegn
réttindum gyðinga.
„Þessar ásakanir Sovétmanna á
hendur Bandaríkjamönnum era
greinilega hugsaðar sem mótleikur
í umræðunum um mannréttinda-
mál,“ segir Herbert Romerstein.
Bandaríkjastjóm telur að u.þ.b.
1.000 þrælkunarbúðir séu starf-
ræktar í Sovétríkjunum, en að mati
sumra sérfræðinga era þær allt að
4.000 talsins.
Að sögn sérfræðinga era fangels-
in og þrælkunarbúðimar í raun
heill heimur út af fyrir sig. Þar er
safnað saman pólitískum föngum
þ.e.a.s. gyðingum, sem æskja þess
að flytjast úr landi, trúuðu fólki og
vísinda- og listamönnum, sem gerst
hafa sekir um andóf gegn stjóm-
völdum auk þess sem smáglæpa-
mönnum og morðingjum er þar búin
vist. Allt þetta fólk kynnist „Gúlag-
eyjaklasanum" af eigin raun, en það
heiti er sótt til smiðju andófsmanns-
ins og rithöfundarins Alexanders
Solzhenitsyn.
Dauðabúðir
í bók sinni „Fangelsi og fanga-
búðir" (Guidbook to Prisons and
Concentration Camps) segir Avr-
aham Shifrin, sem hefur fjallað ítar-
lega um þrælkunarbúðir Sovét-
manna, að í „Gúlageyjaklasanum
séu rúmlega 2.000 þrælkunarbúðir
þar sem föngum sé gert að vinna
í vosbúð og matarlitlir.
Shifrin segir að auk „venjulegra"
búða megi skipta fangabúðum
Sovétmanna í fíokka. Að sögn era
starfræktar 119 búðir fyrir karl-
menn á aldrinum 10-18 ára og
kvenfólk með böm. Fimmtíu og
fímm fangabúðir era „geðveikra-
hæli“. Sovéska leyniþjónustan,
KGB má geyma fanga í allt að þrjú
ár innan veggja þeirra án þess að
viðkomandi hafi verið dregnir fyrir
dómstóla. Einn flokkinn nefnir
Avraham Shifrin „dauðabúðir".
Hann segir þær vera 41 að tölu og
þar séy fangamir neyddir til að
sinna sérstaklega hættulegum
störfum.
Í bókinni skiptir Avraham Shifrin
„dauðabúðunum“ í þrjá teljast
þrælkunarbúðir, þar sem fangar
starfa að úranvinnslu, án þess að
nokkuð sé gert til að vemda þá
gegn geislavirkni. í annan stað er
um að ræða búðir, þar sem fangam-
ir vinna við smíði kjamorkuvopna
og kjamaofna í kafbáta. í hinum
þriðja era búðir þar sem fangamir
vinna í skjásteinsnámum, slípa gler
asson, var nemandi hennar og var
hann síðar organisti við Eyrar-
bakkakirkju um 40 ára skeið. Krist-
inn og móðir mín, sem einnig var
í tímum hjá Guðmundu, sögðu mér
oft í hrifningu frá leik hennar. Þau
töluðu bæði mikið um nákvæmni
hennar en nákvæmnin er eitt af
veigamestu uppeldisáhrifum tón-
listarinnar.
Oft töluðu þau um hversu takt-
föst og vandlát hún hefði verið,
allt varð að vera sem best af hendi
leyst. Og víst er um það að leikur
hennar sjálfrar mun hafa verið mjög
agaður og búinn þeim töfrum, sem
góður listamaður getur látið stafa
frá hveijum tóni.
Guðmunda var mjög fíölhæf.
Hún stofnaði verslun á Eyrarbakka,
en á erfíðum tímum og fór fyrir
Anatoly Shcharansky var 1978
dæmdur í fangelsið Christopol,
800 km frá Moskvu. Síðan sat
hann í Perm-fangelsinu. Hontun
var sleppt á þriðjudaginn.
og vinna með lakk og önnur sterk
efni í óloftræstu húsnæði.
Þeir fangar sem starfa í „dauða-
búðunum" lifa í fæstum tilvikum
lengur en örfáa mánuði, að sögn
Avraham Shifrin. Faðir hans lést í
þrælkunarbúðum Sovétmanna, en
þangað var hann sendur fyrir þá
sök eina að segja skrýtlu um Stalín.
Sjálfur eyddi Shifrin tíu áram í
„Gúlaginu", en hann býr nú í ísrael.
Harðræði
Að sögn sérfræðinga geta Vest-
urlandabúar engan veginn gert sér
grein fyrir þeirri hörku, sem tíðkast
í fangabúðum í Sovétríkjunum.
Kaþólski guðfræðingurinn
Malachi Martin, sem lengi dvaldist
í Róm og rannsakaði þrælkunar-
búðir Sovétmanna, hefur sagt að
Sovétmenn muni „aldrei fást til
þess að gera nokkrar breytingar á
dauðabúðunum".
„Sovétmenn geta ekki liðið að
rætt sé um þrælkunarbúðimar. Ef
þær ber á góma segja þeir ein-
faldlega að fundinum sé slitið,"
sagði Malachi Martin í viðtali.
„Bandaríkjamenn geta ekki skilið
hvemig fólk getur horfíð úr mann-
legu samfélagi og hvemig stjóm-
völd geta neitað að ræða um örlög
þess. Þetta sýndi sig í lok seinni
heimsstyijaldarinnar þegar Banda-
Guðmunda Nielsen
hennar verslun eins og mörgum
öðram, Guðmunda varð að hætta
rekstrinum.
Guðmundubúð, eins og verslun
I minningu Guð-
mundu Nielsen
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 13. FEBRÚAR 1986
27
ríkjamenn sáu útrýmingarbúðir
nasista með eigin augum,“ bætti
hann við.
Malachi Martin segir, að þrælk-
unarbúðirnar í Sovétríkjunum séu
2.500 til 3.500 að tölu og að þeim
sé fyrst og fremst ætlað að hýsa
andófsmenn. Að hans sögn er í
nokkram tilfellum um að ræða
afskekkt þorp, sem þannig era í
sveit sett, að ómögulegt er að flýja
þaðan. I þessum búðum mun föng-
unum ekki vera búinn bráður bani.
Hins vegar segir Martin, að í flest-
um tilfellum verði fangamir að þola
mikið harðrétti og vitnar í því
samhengi til þess sem maður einn,
er dvaldis hafði í þrælkunarbúðum,
sagði við hann: „Þeir, sem vora
eitthvað veikir fyrir, lifðu ekki af
vistina. Harðræðið átti að ganga
af mönnum dauðum. Þetta er djöf-
ullegt kerfí."
Martin lét þess einnig getið, að
útlegðardómur sá, sem felldur var
yfír andófsmanninum Andrei Sakh-
arov, sem dvelst nú í hinni af-
skekktu borg Gorkí, væri í raun
fangelsisdómur.
Þá skýrði hann frá því, að stjóm-
völd í Sovétríkjunum hefðu gripið
til hertra aðgerða gegn andófs-
mönnum vegna þess að maður af
pólsku þjóðemi var kjörinn páfí og
Ronald Reagan tók við embætti
Bandaríkjaforseta árið 1980.
Samsæri þagnarinnar
David B. Aldrich og Lorraine
Gamett, sem bæði framleiða efni
fyrir sjónvarp, hafa í sameiningu
skrifað handrit að heimildamynd
sem nefnist: „Samsæri þagnarinn-
ar: Mannréttindi í Sovétríkjunum"
(Conspiracy of Silence: Human
Rights in the U.S.S.R.). Þau telja,
að þrælkunarbúðimar séu á bilinu
2.000 til 4.000 talsins og byggja
þessar tölur m.a. á heimildum frá
sendinefnd Bandaríkjanna á Mann-
réttindaráðstefnunni í Helsinki. í
viðtali sagðist David B. Aldrich telja
að tölur þessar væra síst of háar.
Sovéski kvikmyndagerðarmaður-
inn Victor Zolatarevski, sem flúði
vestur yfír jámtjaldið, sagði frá
því í viðtali að þegar Ford, fyrram
Bandaríkjaforseti, og Brezhnev,
fyrram leiðtogi Sovétríkjanna, hitt-
ust árið 1974, hafí fundur þeirra
farið fram í námunda við „að
minnsta kosti ellefu" þrælkunar-
búðir í nágrenni Vladivostok, þar
sem þúsundir fanga vora í haldi.
Að sögn Zolatarevskis hafa refsi-
fangar unnið við smíði ratsjárstöðv-
arinnar í Krasnoyarsk í Síberíu.
Ratsjárstöð þessi hefur torveldað
mjög afvopnunarviðræður stórveld-
anna vegna þess, að Bandaríkja-
stjóm telur að með smíði hennar
hafi Sovétmenn brotið gegn ákvæð-
um AMB-samningsins frá árinu
1972. Avraham Shifrin segir, að á
þessu afskekkta landsvæði starf-
ræki Sovétmenn 68 þrælkunar-
búðir, sex fangelsi og tvö geð-
sjúkrahús.
„Sveitarfélögin á Suður-
nesium ættu að sameinast“
- segir Tómas Tómasson, sem nú lætur af emb-
ætti í bæjarstjórn Keflavíkur eftir 24 ára veru þar
TÓMAS Tómasson, sparisjóðsstjóri í Keflavík, hefur setið
í bæjarstjórn Keflavíkur í 24 ár fyrir hönd Sjálfstæðis-
flokksins, þar af verið forseti hennar undanfarin 16 ár,
en ætlar nú að draga sig í hlé. Tómas hlaut fyrst kosningu
árið 1954, gerði átta ára hlé á setu sinni í bæjarstjórn en
hefur starfað þar óslitið síðan 1970.
„Bæjarstjómin er góður félags-
skapur og þeir sem þar sitja hafa
yfirleitt sömu markmiðin; að vinna
að velferð umhverfis síns á sem
bestan hátt. Auðvitað getur þetta
orðið þreytandi á köflum, en já-
kvæðu hliðamar era miklu fleiri og
þess vegna gefa sömu mennimir
kost á sér hvað eftir annað. Oft
heyrist að menn gefí kost á sér
vegna þrýstings, en ég hef ekki þá
trú. Þeir hljóta að hafa áhuga á
starfínu og eins áhuga á félags-
störfum. Hinsvegar er alveg ljóst
að maður gerir hvorki sjálfum sér
né öðram greiða með því að vera
allt of lengi í embættinu," sagði
Tómas.
Hann bætti því við að það sem
gerði bæjarstjómarstarf ánægju-
legt, væri góður samstarfsvilji allra
aðila hvar _svo sem þeir skipuðu sér
í flokk. „Ég er nú búinn að vera
forseti bæjarstjómar í 16 ár og man
aldrei eftir að upp hafí komið
vandamál í stjómun funda eða
ákvarðanatöku í allan þennan tíma.
Það era allir vinir manns hvort sem
þeir era í minni- eða meirihluta.
Maður þarf a.m.k. aldrei að vera
hræddur um sjálfan sig þegar
komið er inn á bæjarstjómarfund í
Keflavík. Samstarfíð í gegnum tíð-
ina í bæjarstjóminni hér hefur verið
sérstaklega ánægjulegt og vil ég
færa öllum samstarfsmönnum mín-
um kærar þakkir fyrir."
Tómas sagði að það væri nóg
framboð á framtakssömu ungu fólki
í Keflavík sem væri til með að vinna
fyrir bæinn og vildi hann gjaman
gefa því tækifæri á að spreyta sig.
Þó hefðu orðið miklar breytingar á
atvinnuháttum staðarins á undan-
fömum áram. Keflavík er ekki
lengur sá mikli útgerðarstaður sem
hann var hér áður fyrr. Útgerð og
fískvinnsla hefur í ríkari mæli flust
til Grindavíkur og Sandgerðis en
þjónusta hinsvegar flust til Kefla-
víkur. Risinn er fjölbrautaskóli þar
sem ungt fólk á Suðumesjum getur
stundað nám upp að háskólastigi.
Þá er einnig risið sjúkrahús og
heilsugæslustöð. „Reynt hefur verið
að flytja þá þjónustu, sem áður
þurfti að sækja til Reykjavíkur,
hingað og með því missir bærinn
ekki allt það menntaða fólk, sem á
rætur sínar að rekja til Keflavíkur,
úr bæjarfélaginu."
„Tekist hefur mjög gott samstarf
á milli allra sveitarfélaganna hér á
Suðumesjum — sjö að tölu — um
margvíslega uppbyggingu og því
hefur meiri tími sveitarstjómar-
manna farið í að taka þátt í þessum
sameiginlegu verkefnum svo sem
hvað varðar hitaveituna, Qölbraut-
arskólann, sorpeyðingarstöð og
branavamir. Betri og fljótari árang-
ur hefur náðst vegna þessarar
samvinnu og er ég mjög fylgjandi
því að öll sveitarfélögin sameinist.
Sum þessara sveitarfélaga era það
smá að þau hefðu engan veginn
getað leyst sín mál ein og sér.
Sameining er nauðsynleg til að
„ÉG REIKNA með þvi að við
munum mótmæla þessari ákvörð-
un. Hún er ekki í samræmi við
búvörulögin. Að visu breytir hún
ekki verðinu til bænda en kemur
niður á vinnslustöðvunum,“ sagði
Ingi Tryggvason formaður Stétt-
arsambands bænda þegar leitað
var álits hans á þeirri ákvörðun
fimmmannanefndar að neita að
taka tillit til ársfjórðungslegra
hækkana verðlagsgrundvallar
landbúnaðaraf urða við ákvörðun
vaxtagjalds af birgðum kinda-
kjöts.
Ingi sagðist hafa vissu fyrir því
að það hafí verið vilji löggjafans
að í búvöralögunum væra ótvíræð
ákvæði um að ársfjórðungslegar
hækkanir verðlagsgrundvallarins
kæmu á kindakjötið, eins og verið
hefði samkvæmt eldra fyrirkomu-
lagi. Ákvæðin hefðu verið skoðuð
af þekktum lögfræðingum sem
staðfestu þetta, það er að bændur
ættu rétt á þessum hækkunum.
— Geta þessi ákvæði ekki leitt
til þess að sauðfjárbændur fái meira
í sinn hlut en viðmiðunarstéttimar
ogaðrirbændur?
Tómas Tómasson
tryggja vöxt einstakra byggða hér
á Suðumesjum og í leiðinni tryggja
hag íbúanna hér. Það era margir
hér á Suðumesjum sem leggja mjög
mikla áherslu á þetta samstarf
sveitarfélaganna, en ég vil ganga
„Það er alls ekki um það að
ræða. Þessi ákvæði miða að því að
tryggja bændum sambærilegar
tekjur og viðmiðunarstéttimar
hafa. Ef þessi háttur væri ekki á
hafður yrði að gera aðrar ráðstafan-
ir, til dæmis hækka afurðimar þeim
mun meira á haustin. Verðlagningin
byggist á því að verðlagt sé eftir
lögunum og er þá ekki spurt um
álit þeirra sem það verk vinna. Ég
er ekki að segja að þetta kerfi sé
það eina rétta, en það er í gildi og
verðum við þá að fara eftir því,“
sagði Ingi Tryggvason.
„ÁgreiningTirinn kem-
ur ekki á óvart“
Birgir ísleifur Gunnarsson al-
þingismaður átti sæti í nefnd stjóm-
arflokkanna sem samdi búvöralaga-
framvarpið. Hann sagði þegar álits
hans var leitað á hækkun kinda-
kjötsverðsins: „Það kemur mér ekki
á óvart að ágreiningur skuli vera
um réttmæti viðbótargreiðslna.
Hugmyndin á bak við staðgreiðslu
búvara var auðvitað sú að við
lengra þar sem eitt stórt sveitarfé-
lag gæti orðið miklu sterkara heldur
en mörg smá. Auðvitað yrði samein-
ing erfíð í framkvæmd og það
gerist ekkert á einum degi frekar
en annað. Að mínu mati fær þessi
hugmynd vaxandi hljómgrann
meðal manna hér. Margir sveitar-
stjómarmenn í landinu eru þeirrar
skoðunar að það séu allt of mörg
og fámenn sveitarfélög og því
vanmetnar til þess að taka að sér
verkefni sem ella myndu verða
fengin þeim og sem við, sveitar-
stjómarmenn, teljum betur borgið
í höndum manna sem eru nær vett-
vangi heldur en miðstýrð frá
Reykjavík. Einnig lít ég á að ef
árangur á að nást, skuli öll ábyrgð
á verkefnum, fjármögnun og stjóm
þeirra, vera í höndum eins aðila.“
Tómas sagði að þessi hugmynd
um sameiningu hefði mikið verið
rædd á undanfomum áram á þssum
samstarfsvettvangi sveitarfélag-
anna og væra ekki margar raddir
samþykkar hugmyndinni ennþá.
Skiljanlegt væri að menn vildu ekki
leggja niður þær sveitarstjómir serh
þeir sjálfír sætu í.
uppgjör á haustin fái bændur allan
framleiðslukostnað greiddan. Eftir
það era afurðimar tvímælalaust
orðnar eign vinnslustöðvanna en
ekki bænda og eiga bændur þá
ekki kröfu til hækkana vegna
hækkunar verðlagsgrandvallarins.
Ársfjórðungslegar hækkanir verð-
lagsgrandvallarins hljóta síðan að
koma til framkvæmda að hausti,
þegar bændur selja næst kjöt til
vinnslustöðvanna."
Birgir sagði að forsvarsmenn
bænda hefðu ekki viljað fallast á
þessi sjónarmið - og bæði viljað
halda og sleppa. Bændur hefðu talið
að haustgrandvallarverðið væri
ekki fullt verð afurðanna og ekki
treyst því að fá það leiðrétt í sex-
mannanefnd. „Fallist var á að setja-
ákvæðið um þessar viðbótargreiðsl-
ur inn í framvarpið, en mér var það
mjög á móti skapi. Ég tel að þessu
hjóti að verða breytt aftur þegar
menn hafa vanist þessari nýjung
og sjá að þetta fyrirkomulag er
mjög óeðlilegt í þessum viðskiptum
eins og öllum öðram," sagði Birgir
einnig.
Ingi Tryggvason um vaxtagjaldsákvörðun fimmmannanefndar:
Reikna með að við mótmælum
Viðbótargreiðslur til bænda mjög óeðlilegar, segir Birgir ísleifur Gunnarsson
hennar var kölluð, stendur fyrir
vestan kirkjuna. Kunnugir segja
mér að vart hafí þekkst öllu glæsi-
legri verslun og hefír allt fyrirkomu-
lag borið vitni listrænum hæfíleik-
um hennar. Þá gaf hún einnig út
matreiðslubók. Guðmunda gaf svo
út nótnabók, lítið^ hefti, sem hún
nefndi Ljóðalög. I hefti þessu er
eitt lag eftir hana sjálfa: „Gamlar
stökur“, við texta eftir Einar Bene-
diktsson. í heftinu era mörg lög sem
mér finnst að lýsi smekk hennar
vel. Þar er lipur valsæfíng, Pfla-
grímakórinn eftir Wagner og ein-
föld útsending á La Campanella
eftir Paganini.
Yfír minningu Guðmundu er
mikil birta og finnur maður mikla
hlýju stafa til hennar frá öllum
þeim er kynntust henni. Guðmunda
lést 12. desember árið 1936 aðeins
51 ársaðaldri.
Næsta hús við Guðmundubúð er
Hraungerði, en þar bjó mikil vin-
kona hennar, Pálína Pálsdóttir.
Þetta litla lag, sem hér birtist á
prenti, hefir Guðmunda tileinkað
vinkonu sinni og er dagsetningin
7.4.1924.
Hversu oft mun hún ekki hafa
farið út í Hraungerði og gripið í
hljóðfærið og notið þess að ræða
áhugamál sín.
Áhrif Guðmundu Nielsen á Eyr-
arbakka munu án efa hafa verið
mun meiri en nokkur gerir sér grein
fyrir. Á Eyrarbakka kom hún af
stað þeirri tónlistarkennslu sem nú
virðist vera orðin sjálfsögð og eðli-
leg um allt land og gæði kennslu
hennar hafa verið þau sem best
þekkjast nú í dag.
Næstkomandi sunnudag, 16.
febrúar, gengst kirkjukór og organ-
istinn í Eyrarbakkakirkju ásamt
sóknamefnd og sóknarpresti fyrir
helgistund í kirkjunni, sem helguð
er minningu Guðmundu Nielsen.
Þar koma fram ásamt kirkjukór
Eyrarbakkakirkju, Rut Magnús-
dóttir organisti, Gunnar Kvaran
sellóleikari, Guðrún Tómasdóttir
sópransöngkona og undirritaður.
Sóknarpresturinn, sr. Úlfar Guð-
mundsson, mun flytja erindi um
Guðmundu. Samkoman hefst kl. 3
e.h. og era allir velkomnir.
Höfundur er söngmálastjóri Þjóð-
kirkjunnar.
Tíu listamenn
opna nýtt gallerí
TÍU listamenn hafa tekið hönd-
iim saman og stofnað nýtt gallerí
i hluta þess húsnæðis, sem Gall-
eri Langbrók hafði á Bernhöfts-
torfunni.
Nýja galleríinu hefur verði gefíð
nafnið „Brú“ og mun að sögn As-
rúnar Kristjánsdóttur, eins aðstand-
enda þess, opna með samsýningu
stofendanna 1. mars nk. Auk As-
rúnar era það listamennimir Lísbet
Sveinsdóttir, Sigrid Valtingojer,
Ami Páll, Egill Eðvarðsson, Sigurð-
ur Orlygsson, Steingrímur Þor-*
valdsson, Þórdís Sigurðardóttir,
Jenný Guðmundsdóttir og Kristjana
Samper. Asrún sagði að ekki væri
endanlega búið að skipuleggja
starfsemina en væntanlega yrði
fremsta herbergið áfram nýtt, sem
sýningarsalur og geta listamenn
sótt um að fá að setja þar upp sýn-
ingu eða þeim verður boðin sýnigar-'
aðstaðan.