Morgunblaðið - 13.02.1986, Blaðsíða 38

38
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR13. FEBRÚAR1986
Minning:
OlafurÞ. Pálsson
múrarameistari
Fæddur 12. nóvember 1907
Dáinn 4. febrúar 1986
Ólafur Þorkell Pálsson múrara-
meistari lést ( St. Jósefsspítala,
Hafnarfírði, 4. þ.m., eftir tiltölulega
stutta legu þar í það sinn. Andlát
hans kom okkur vinum hans ef til
vill ekki svo mjög á óvart. Og þó,
því að þrátt fyrir það að hann hafí
orðið að dvelja á sjúkrahúsum af
og til undanfarin misseri, var hann
venjulega kominn heim aftur eftir
tiltölulega skamman tíma og byij-
aður að huga að frímerkjasafni
sínu, eða að sinna öðrum áhugamál-
um og lét þá allvel yfír líðan sinni.
Ólafur Þ. Pálsson fæddist hér í
Reykjavík 12. nóvember 1907.
Foreldrar hans voru hjónin Þuríður
Hafliðadóttir og Páll Ölafsson múr-
ari. Páll faðir hans var einn fjögurra
ungra íslendinga er lærðu múrsmíði
f Danmörku um aldamótin og lögðu
sfðan grundvöllinn að iðngreininni
hér á landi. Ætla mætti því að Ólaf-
ur hafí lært múrsmfðina hjá föður
> sfnum, en svo var þó ekki, því að
hugur hans stóð mjög til sjó-
mennsku á yngri árum. í 50-ára
afmælisriti Múrarameistarafélags
Reykjavfkur birtist viðtal við Ólaf,
þar sem hann segir m.a., að þegar
hann kom af vertfð f Grindavfk
1926, þá 19 ára gamall, hafí hann
verið staðráðinn í því að gera sjó-
mennskuna að lffsstarfí og að hefja
nám f samræmi við þá ákvörðun.
Faðir hans, sem þá lá banaleguna,
fékk hann til að breyta þessari
1 ákvörðun sinni, og að lofa sér þvf
að læra heldur múrsmíði, sem hann
hafði undirbúið þannig, að hann
kæmist á námssamning hjá góðvini
sfnum, Kristni Sigurðssyni, sem var
einn af þeim flórum sem höfðu
lært iðnina í Danmörku eins og
fýrrergetið.
Ólafur tók sveinspróf árið 1930
og vann eftir það í 2 ár hjá Kristni.
En þá fór kreppan að gera vart við
sig, svo að byggingaframkvæmdir
drógust verulega saman, Kristinn
vatð því að segja flestum sveina
sinna upp vinnunni.
Atvinnuhorfumar voru því heldur
bágbomar hjá hinum unga múrara-
sveini, sérstaklega vegna þess, að
' þetta ár kvæntist hann og stofnaði
heimili. Kona hans var Guðrún
Sörensen, hin ágætasta kona, sem
reyndist ólafí traustur lífsförunaut-
ur og sem var honum samhent við
uppbyggingu hins glæsilega heimil-
is þeirra. Böm þeirra hjóna em:
Georg, vélstjóri, kvæntur Margréti
Sigurðardóttur, Hafsteinn, múrara-
meistari, kvæntur Vilborgu Áma-
dóttur, Ágúst, múrari, en hans
aðalatvinna hefur verið sjó-
mennska, kvæntur Elísabetu Ein-
arsdóttur og Jónína, skrifstofumað-
ur á Keflavíkurflugvelli, sambýlis-
maður hennar er Erik Zimmermann
verslunarmaður. Einnig ólu þau upp
dóttur-dóttur sína, Guðrúnu Ólöfu.
Guðrún, kona Ólafs, andaðist 27.
ágúst 1983. Það var vini okkar,
ólafí, mikið áfall, sem vænta mátti,
og þótti okkur sem lífslöngun hans
yrði aldrei hin sama eftir það.
Snúum okkur nú aftur að frnrn-
býlisári hinna ungu hjóna. Úr at-
vinnuleysinu rættist þannig, að Ól-
afí bauðst vinna við hús er var verið
að hefla byggingu á norður á Siglu-
fírði, og tók hann því boði. Varð
þetta til þess að þau bjuggu á
Siglufírði í 6 ár, við ágæta afkomu.
Enda var enginn annar lærður
múrari í kaupstaðnum þá.
Árið 1940 fór að draga úr fram-
kvæmdum þar nyrðra. Þá fluttu þau
aftur til Reykjavíkur. Þar vom næg
verkefni, eftir komu setuliðsins.
Verkfræðifyrirtækið Höjgard &
Schultz vann um þessar mundir að
lögn hitaveitunnar um borgina, og
réð Ólafur sig til starfa hjá því
fyrirtæki. Þessu verkefni var lokið
árið 1946. Þá hefur hann eigin
atvinnurekstur. Fyrst byggði hann
hús sem hann seldi. Sfðar gerðist
hann verktaki, og stóð sem slíkur
fyrir byggingu margra stórhýsa hér
í borginni, svo sem hús það er
Bæjarútgerð Reykjavíkur var
lengst af til húsa, úti á Granda,
Hjúkmnarskólann, mikla viðbygg-
ingu við Landspftalann og við-
byggingu við Iðnskólann. Einnig
byggði hann mikið á vegum ríkisins,
víðsvegar um landið, aðallega
presta- og læknabústaði.
Ólafur var mikill félagshyggju-
maður. Hann var að jafnaði mjög
virkur í flesturn félögum sem hann
var meðlimur í og vann þeim vel á
allan hátt. Hann var í stjóm
Múrarameistarafélags Reykjavíkur
í um 20 ár. Auk þess vann hann
fjölda mörg siðari ár á skrifstofu
félagsins, lengst af sem gjaldkeri.
En mesta ánægju og starfsgleði
hlotnaðist honum við störf sín í
þeim félögum sem hafa á stefnu-
skrá sinni velgjörðarstarfsemi, í
þágu samborgaranna og til almenn-
ingsheilla. Það var því engin tilvilj-
un að Ólafur var meðal stofyenda
Kiwanishreyfíngarinnar á íslandi
og lagði sinn skerf til þeirra góðu
málefna sem sá félagsskapur vinnur
að. Þá var hann í áratugi mjög
virkur f félagi f Oddfellowreglunni,
þar sem undirritaður kynntist
mannkostum hans best. Hann vildi
létta meðbræðrunum lífíð sem mest,
og lét því oft rausnarlega af hendi
rakna, til manna og málefna, er
hann taldi það við eiga. Við, félagar
hans innan Oddfellowreglunnar,
færum honum kærar þakkir fyrir
störf hans þar, er ætíð voru unnin
af fómfysi og alúð.
Ég vil svo að lokum fyrir mfna
hönd og konu minnar, votta þeim
hjónum virðingu okkar og þakkir
fyrir margar góðir stundir, sem við
áttum á þeirra fagra og myndarlega
heimili að Kleifarvegi 8, þar sem
þau bjuggu lengst af, og tóku þar
oft af rausn á móti vinum sínum.
Og koma mér þá í hug þrír þeirra
bestu vinir, sem allir eru horfnir
héðan á undan Ólafí, og sem nú
eflaust fagna komu hans og greiða
fyrir honum á framhaldsbrautinni.
En hér á ég við þá Kristján Skag-
fjörð, Vilberg Hermannsson og Þór
Sandholt.
Seinustu árin bjó Ólafur á Hrafn-
istu í Hafnarfirði, þar sem hann
undi hag sínum vel, eftir atvikum,
í rúmgóðri vistarveru og við ágætan
aðbúnað. Man ég vel, er ég heim-
sótti hann fyrst þangað, hve ánægð-
ur hann var með það að húsakynnin
leyfðu að hann gat haft þama hjá
sér þá muni, er honum voru kærast-
ir. Og ekki var hann síst ánægður
með að geta haft þama.sitt ágæta
frímerkjasafn. sem hann geymdi í
sama eldtrausta skápnum sem hann
hafði á KleifarVeginum. Það hefur
eflaust stytt honum stundimar að
yfírfara safnið, bæta við það og að
haidfl þvf í hihu snyrtilega horfi,
sem það ávallt var í.
Bömum Ólafs og fjölskyldum
þeirra eru hér með fluttar innilegar
samúðarkveðjur.
Guð blessi minningu góðs manns,
sem nú er kvaddur.
Helgi Hallgrímsson
Meðhveijuorði
semþúlest
færistunær
—endinum.
(ÞórSandholt,yngri.)
Þessa skemmtilegu litlu vísu orti
ungur menntaskólapiltur fyrir
nokkmm ámm. Því miður fékk
hann ekki tóm til þess að lesa mikið
lengur, því hann dó stuttu síðar,
aðeins rúmlega tvítugur að aldri.
Vinur minn, Ólafur Þ. Pálsson,
múrarameistari, fékk mun lengri
tíma til lesturs, því hann dó hinn
4. febrúar sl. í St. Jósefsspítala í
Hafnarfírði rúmlega 78 ára gamall.
Það mun vera einn lengsti meðal-
lestrartími karlmanna í víðri veröld.
Hvað það snertir er því vart hægt
að kvarta, þótt ættingjum, vinum
og samstarfsmönnum sé mikil eftir-
sjá að þessum aðlaðandi og dug-
mikla athafnamanni.
Ólafur fæddist í Reykjavík hinn
12. nóvember 1907 og var því á
79. aldursári er hann dó, eins og
áður getur.
Hann var vngstur fímm systkina,
bama Páls Ölafssonar, steinsmiðs,
og konu hans, Þuríðar Hafliðadótt-
ur, en vegna heimsku minnar í
ættfræði læt ég öðrum eftir að rekja
þá sögu lengra.
Systkini Ólafs voru systumar
Ólavía, ekkja í Reylq'avík, og Guð-
rún Crosier, einnig ekkja, en býr í
Ameríku. Báðar era systumar á
nfræðisaldri. Þá átti hann einnigtvo
bræður, Sigurð, sem var sjómaður,
og Guðmund, sem stundaði útgerð
og sjómennsku í Ameríku. Þeir era
báðir dánir.
Móður sína missti Ólafur ný-
fæddur og lenti hann á hálfgerðum
hrakhólum mikinn hluta bemsku
sinnar, enda heimilið fátækt og lítið
um atvinnu fyrir föðurinn.
Hann var um tfma hafður hjá
gömlum hjónum vestur á Nýlendu-
götu og dvaldi Qölda sumra á ýms-
um bæjum í Biskupstungum.
í fyrstu hneigðist hugurinn til
sjómennsku og 17 ára gamall réð
hann sig sem vinnumann til Dag-
bjarts Einarssonar, útvegsbónda í
Grindavík. Vann hann þar ýmis
störf bæði til sjós og lands. M.a.
gerði Dagbjartur út tólfæring, sem
Olafur vann mikið við. Lenti hann
þar stundum á háskalegum brim-
lendingum við Jófríðarstaði og öðr-
um hættuferðum á sundinu þar
fyrir utan. Á þessum áram gistu
margir sjómenn vota gröf á þessum
slóðum.
Á banabeði sínu bað faðir Ólafs
hann að hverfa frá sjómennsku og
læra heldur múrverk. Varð það úr
að faðirinn kom honum í læri hjá
vini sínum Kristni Sigurðssyni,
múrara, og útskrifaðist Olafur sem
sveinn í múraraiðn árið 1930.
Meistari í iðninni varð hann 1949.
Lífshlaup Ólafs hefur verið all
viðburðaríld. Hann gekk í hjóna-
band með Guðrúnu Sörensen árið
1933. Faðir hennar var danskur en
móðirin, Ágústa Magnúsdóttir, var
af Miðselsætt, héðan úr Reykjavík.
Ekki var björgulegt um að litast
fyrir hin ungu og algjörlega eigna-
lausu hjón. Kreppan í algleymi og
mjög lítið um atvinnu.
Veturinn 1934 vann Ólafur við
Landakotsspítalann, en er því verki
var að ljúka fluttist Qölskyldan til
Siglufjarðar, fyrir tilstilli Harðar
Bjamasonar, síðar húsameistara
ríkisins, til þess að múra þar eitt
hús. Er því verki lauk reyndust næg
verkefni vera fyrir hendi fyrir
múrara á Siglufirði, enda urðu árin
sex, sem þau hjón bjuggu þar.
Eitt af þeim verkefnum, sem
Ólafur vann fyrir SigluQarðarkaup-
stað, var að steypa þar fyrstu götu
bæjarins.
Á þeim tíma vora steinsteyptar
götur hér á landí algjört nýnæmi
og held ég að Suðurlandsbrautin í
Reykjavfk, sem Jón Gunnarsson,
verkfíræðingur, sá um að steypa,
hafi verið eina dæmið sem áður
þekktist. -
Jarðarfarar-
skreytingar
Kistuskreytingar, krans-
ar, krossar.
Græna höndin
f- -Gróðraratöð viö Hagkaup,
simi 82895.
Tókst verkið svo vel hjá Ólafi að
vart hefur þurft að hrófla við göt-
unni til lagfæringa eða viðgerða
sfðan. Að minnsta kosti var svo
fyrir aðeins fáum áram.
Tilviljun réði því að Ólafur fluttist
aftur til Reykjavfkur. Hann hafði
samið við Einar Stefánsson, skip-
stjóra á Dettifossi, um að hann
gæfí einhverjum háseta sinna frí
einn túr til Ameríku, en á fullu
kaupi. Sfðan tæki Ólafur plássið,
kauplaust, og þannig fengi hann
tækifæri til þess að heimsækja
systur sína, Guðrúnu (þá nefrid
Kemp), sem hann hafði ekki séð
um langt árabil.
Er hann kom aftur til Reykjavík-
ur úr þeirri siglingu var hann orðinn
svo blankur að hann átti ekki fyrir
farinu norður. Hann fór því f land
í þeim tilgangi einum að vinna fyrir
farinu heim, en nú var tíðin önnur
í atvinnumálum hér syðra, en þegar
hann fluttist norður. Nú vantaði
fólk til vinnu, svo hann réð sig sem
verkstjóra til Höjgaard & Schultz,
en það var verkfiæðingafírma, sem
sá um fyrstu hitaveitulagnir hér f
borg.
Við það verk vann hann svo
næstu sex árin. Verksvið hans var
einn erfíðasti hluti borgarinnar, eða
elsti hluti hennar, frá Skólavörðu-
stíg og vestur að Landakoti.
Arið 1946, er þessu verki var
lokið, hafði fírmað tekið að sér
byggingu Skeiðsfossvirkjunar í
Fljótum, en þaðan fær Siglufjörður
nú allt sitt rafmagn. Þangað var
Ólafur ráðinn, til þess að sjá um
alla steypuvinnu. Hann fluttist því
aftur norður og bjó þar næstu tvö
ár. Hlaut hann mikinn sóma fyrir
vinnu sína við það verk, sem var
bæði stórt og vandasamt.
Er hér var komið sögu fluttist
fjölskyldan endanlega _ suður til
Reykjavíkur og hóf Ólafur þar
einkarekstur.
Eitt fyrsta verkefni hans þar var
bygging fískverkunarstöðvar fyrir
Sjófang hf. vestur á Grandagarði
(síðar Bæjarútgerð Reykjavfkur og
nú Grandi hf.).
Áki Jakobsson, sem nú var orðinn
ráðherra, og þekkti Ólaf vel frá
þeim tfma sem hann var bæjarstjóri
á Siglufírði, hafði gefið aðstandend-
um Sjófangs hf. fyrirheit um alla
fyrirgreiðslu, ef þeir gætu fengið
Óiaf til þess að standa fyrir múr-
verkinu.
Svo varð og gekk ágætlega með
allt verkið, en undir lokin varð Ólaf-
ur fyrir stórslysi er hann datt ofan
af þaki hússins ofan í stórgiýtisurð
í fjöranni. Hann margbrotnaði allur
á hægri hlið og komst aldrei frá
afleiðingum þessa slyss. Hann var
algjörlega frá vinnu á annað ár en
fór svo að haltra, við tvær hækjur,
á vinnustaði sína, en aldrei gaf
hann sér tfma til þess að hlíta þeirri
meðferð, sem þurft hefði.
Afleiðingar þessa slyss hafa loð-
að við Ólaf og háð honum mikið
allt í gegn um tíðina. T.d. fékk
hann heiftarlega eitrun út frá
meiðslunum fyrir nokkram áram
og hugðu þá flestir að dagar hans
væra taldir, en hann komst jrfír þá
raun að mestu.
Fyrir um hálfu þriðja ári missti
Ólafiir konu sína, Guðrúnu. Við það
breyttust hagir hans, að sjálfsögðu,
veralega. Hann bjó einn í stórri
íbúð. Gestagangurinn hætti og
hann meira og minna lasinn alltaf
öðra hverju. Honum leiddist og
hann var einmana. Hagur hans
vænkaðist þó veralega eftir að hann
fékk inni á Hrafnisu DAS f Hafnar-
fírði og undi hann hag sfnum þar
mjög vel, svo langt sem það náði.
Erfiðleikamir vora þeir að hann
þurfti marg oft að leggjast inn á
St. Jósefsspitalann í Hafnarfírði
vegna fótanna og var þar um beinar
afleiðingar þess slyss, sem að fram-
an getur og úr síðustu för sinni
þangað átti hann ekki afturkvæmt.
Böm Ólafs og Guðrúnar era §ög-
un Georg, vélstjóri hjá Eimskip,
fæddur 1933, kvæntur Margréti
Bjamheiði Sigurðardóttur og eiga
þau sjö böm og tvö bamaböm.
Hafsteinn, múrarameistari, fæddur
1937, kvæntur Vilborgu Ámadótt-
ur og eiga þau þijú böm og tvö
bamaböm. Ágúst, bátsmaður hjá
Eimskip, fæddur 1945, kvæntur
Elísabetu Sigrúnu Einarsdóttur og
eiga þau tvö böm. Jónfna, húsfrú,
fædd 1952, gift Eric Nathan Zim-
mermann, kaupmanni hér f borg,
og eiga þau tvö böm.
Ólafur Pálsson var mikill at-
hafnamaður. Hann stofnaði bygg-
ingarfyrirtækið Nýbyggingar hf.
skömmu eftir að hann fluttist al-
kominn til Reykjavíkur og var það
fyrirtæki, um langt skeið, eitt at-
hafnamesta byggingarfyrirtæki
landsins. Um aldaifyórðung starfaði
hann við nýbyggingar Landspítal-
ans, eftir að hafa byggt Hjúkranar-
kvennaskólann. Jafnframt vann
hann um jafnlangt árabil, fyrir
Húsameistara ríkisins, við bygg-
ingu og viðhald opinberra bygginga
um land allt. Auk mikils flölda íbúð-
arhúsa byggði hann fjölda stórhýsa
og annarra stórvirkja. Skulu hér
talin nokkur Skeiðsfossvirkjun f
Fljótum, Hjúkranarkvennaskóli ís-
lands, nýbygging Landspítalans,
seinni hluti Iðnskólans, Verslunar-
skólinn við Grandarstfg, hús Brana-
bótafélags íslands á Laugavegi 103
og margt fleira. Ólafur hafði um
langan tíma um og yfír 100 manns
í vinnu auk ýmissa undirverktaka.
Fyrir rúmlega 15 áram hætti
Ólafur allri byggingarstarfsemi og
gerðist framkvæmdastjóri Múrara-
meistarafélagsins. Sonur hans,
Hafsteinn, tók við byggingarstarf-
seminni, sem þá hafði þó nokkuð
dregið úr, og hefur reynst því starfí
fyllilega vaxinn.
Ólafur var einnig mikill áhuga-
og athafnamaður á sviði félags-
mála. Hann var formaður Húsfé-
lags iðnaðarmapna í 3 ár; gjaldkeri
Styrktarfélags iðnaðarmanna í 7
ár; endurskoðandi Múrarameistara-
félagsins í 2 ár; gjaldkeri Múrara-
meistarafélagsins í 20 ár og fram-
kvæmdastjóri Múrarameistarafé-
lagsins í 10 ár.
Þá var hann einn af stofnendum
Kiwanis-hreyfíngarinnar á íslandi
og starfaði þar til dauðadags og
var hann gerður að heiðursfélaga
Kiwanisklúbbsins Heklu, elsta
klúbb Iandsins. Hann var og mjög
virkur félagi Oddfellow-reglunnar á
íslandi f hálfan §órða áratug og
hlaut frá þeim margvíslegan sóma.
Ólafur Pálsson var margslunginn
persónuleiki. Hann var stoltur og
skapstór, en þó aldrei ósanngjam
við aðra. Hann var strangur við
sjálfan sig, ósérhlffínn og heiðarleg-
ur og hann ætlaðist til hins sama
af öðrum enda forðaðist hann að
hafa öðravísi fólk í sinni þjónustu.
Afleiðingamar urðu að sjálfsögðu
þær að mjög var sóst eftir þjónustu
hans til allskonar verka og aldrei
vissi ég til þess að honum væri
SkreytingarGRÓ0RASTÖÐ1N
_iöRN ^
SUDURHLÍD Í5 SÍMI40500 KW

MMM = i -

riMHi I Iiwir ■iMMMTW TBirri t TiiiinifMftriaftÉntnMfciMyiiÉÉBiaimri mniliMÍÍlBWM.