Morgunblaðið - 14.02.1986, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR14. FEBRÚAR1986
VIÐBRÖGÐ SUNNLENDINGA VIÐ MJÓLKURKVÓTANUM
DREGIÐ UR KJ ARNFOÐUR-
GJÖF OG GRIPUM FARGAÐ
Félag kúabænda efnir til
bændafundar um búmarksmálin
Selfossi, 12. febrúar.
AÐGERÐIR þær sem settar
hafa verið fram til að draga
úr mjólkurframleiðslu koma
mjög misjafnlega niður á
bændum allt eftir aðstæðum
hjá hveijum og einum. Þeir
sem fara verst út úr aðgerð-
unum eru bændur sem stað-
ið hafa í uppbyggingu á
búum sínum og eru þar af
leiðandi með skuldir að
glíma við. í mörgum tilfell-
um er tilverurétti fjöl-
skyldnanna ógnað þar sem
búmarkið stendur ekki und-
ir afborgunum af fjárfest-
ingunni sem ráðist hefur
verið í og lítið er þá eftir
til að lifa af.
Bændur á Suðurlandi eru
óánægðir með það að hlutur Sunn-
lendinga í mjólkurframleiðslunni
fer minnkandi. Hlutdeild sunn-
lenskra bænda var 36,1—36,3%
en fer niður í 35,7% með búmarks-
skerðingunni, en hvert prósentu-
stig nemur einni milljón lítra.
„Okkur fínnst að ef eigi að halda
uppi þessari byggðastefnu þá verði
fleiri að bera það en sunnlenskir
bændur. Mjólkin er framleidd á
óhagkvæmum stöðum og þannig
haldið uppi byggð á okkar kostn-
að,“ sagði einn fulltrúa í félagsráði
Félags kúabænda á Suðurlandi
sem hélt fund um búmarksmálin
sl. mánudag, 10. febrúar. Félag
kúabænda mun gangast fyrir
almennum bændafundi mánudag-
inn 17. febrúar í Njálsbúð kl.
21.00. Þar verða búmarksmálin
skýrð frá sjónarhóli félagsins og
boðið verður á fundinn þing-
mönnum og stéttarsambands-
mönnum.
Viðbrögð bænda við búmarks-
skerðingunni eru yfírleitt á þann
veg að þeir hyggjast draga úr
kjamfóðurgjöf og hafa fargað
gripum sem á einhvem hátt em
gallaðir. Margir em búnir að fram-
leiða helminginn af framleiðslu-
rétti sínum og verða að reyna að
jafna framleiðsluna niður á þá
mánuði sem eftir em. Þeir bændur
sem verst fara út úr skerðingunni
og hafa þungan fjárfestingakostn-
að að bera gera sér vonir um leið-
réttingu úr þeim hluta héraðabú-
marksins sem eftir er að úthluta.
Bændur hafa almennt gert sér
fulia grein fyrir því að um skerð-
ingu yrði að ræða en gagnrýna
það hversu tilkynning um búmark-
ið kom seint, 22. janúar, miðað
við það að verðlagsárið byijar 1.
september. Það sem kemur þeim
í opna skjöldu er hversu skerðingin
er í raun mikil, 10—17%, eftir að
talað hafði verið um að hún yrði
6% og virðist þar komin ástæðan
fyrir því að bændur héldu áfram
fullri framleiðslu á búum sínum.
„Það hefur aldrei verið mikil-
vægara en nú að gæta hagkvæmni
í búrekstri," sagði bóndi sem rætt
var við og nefndi að gott heima-
fengið fóður væri liður í að minnka
framleiðslukostnað og að fjárfest-
ing í góðum tækjabúnaði gæti
skilað sér í hagkvæmri fóðuröflun.
Leitað var álits nokkurra bænda
í Árnessýslu á mjólkurkvótanum,
og fara viðtölin hér á eftir.
Sigurður Steinþórs-
son, Hæli
Ekki hægt
að standa við
búmarkið
„Mér finnst það ekki vera lausn-
arorðið að skera kýmar, það getur
haft örlagaríkar afleiðingar á næsta
ári. Mér fínnst það liggja beinast
við að kosta eins litlu til og hægt
er og nota lítið kjamfóður," sagði
Sigurður Steinþórsson bóndi á
Hæli í Gnúpveijahreppi um við-
brögð við samdrætti í framleiðslu.
Sigurður er með 28 kýr í fjósi og
er búinn að framleiða helming þess
sem hann hefur rétt á. Hann er
með fjós í byggingu og hafði aflað
tilskilinna leyfa og hafði búmark
til að framleiða í því fjósi. Bann
kvað einsýnt að ekki yrði hægt að
framleiða með fullum afköstum í
fjósinu sem hann ætlaði að reyna
að komast inn í næsta haust. „Það
siptir sköpum hvort maður verður
tekjulaus tvo mánuði í sumar og
eiga svo á hættu að geta ekki verið
með þetta nema fyrir hálfum segl-
um,“ sagði Sigurður.
„Það er ekki hægt að standa við
þetta búmark á þessu ári. Ég vil
varpa ábyrgðinni á ríkisvaldið
vegna þess hversu reglugerðin kom
seint fram. Það var rætt um 4—5%
en þetta kemur út með 12—14%
og það verður að taka tillit til þess
hve seint bændur fengu að vita
hvað þetta var stórtækt. Stjómvöld
þurfa að leysa þetta að hluta til
með verðbótum. Þá fá menn eitt-
hvað fyrir það sem er umfram. Það
má svo aftur ganga út frá því að
ekki verði aukning á framleiðslu
þetta verðlagsár," sagði Sigurður.
Um það hvort einhveijar aðrar
leiðir væru til hjá bændum en að
skera niður gripi og minnka kjam-
fóður, sagði Sigurður „Ég sé ekki
aðra leið en að minnka kostnað og
skera niður gripi. Annars em að-
stæður hjá bændum svo misjafnar
að ekki gildir nein ein regla, sumir
geta dregið saman en aðrir ekki.
Bændur lögðu gmnninn að þessu
verðlagsári á sl. hausti og em sumir
búnir að framleiða 60% af búmark-
inu. Menn em búnir að leggja út
fyrir megninu af kostnaðinum fyrir
verðlagsárið. Það er t.d. búið að
fóðra kýr sem eiga að bera í júní,
búið að leggja út fyrir fóðurkostn-
aðinum og inni í því er fóðuröflunin.
Það hefur komið til tals að bændur
Jóhann Pálsson
Dalbæ.
Sigurður Steinþórsson
áHælL
Bragi Þorsteinsson
á Vatnsleysu.
Kristinn Antonsson
i Fellskoti.
fari á atvinnuleysisbætur þegar
þeir em búnir með kvótann, en
þetta leiðir óneitanlega hugann að
því hvemig bændur eigi að komast
af. Bændastarfíð verður ekki gert
að hlutastarfí þó svo sé verið að
gera með þessari samdráttarstefnu.
Menn þurfa að afla tekna annars
staðar frá en það er erfítt vegna
þess hvemig þetta starf er lagað,“
sagði Sigurður Steinþórsson bóndi
á Hæli.
Jóhann Pálsson
Dalbæ
Nauðsynlegt
að draga úr
skerðingunni
„Maður spyr ráðamenn þjóðar-
innar hvort eigi að ganga af þessari
stétt dauðri, því þetta er dauðadóm-
ur,“ sagði Jóhann Pálsson í Dalbæ
í Hmnamannahreppi. Hann er með
34 kýr og 800 ærgiida búmark í
mjólkurframleiðslu en fékk það
skorið niður í 634,2 ærgildi sem
nemur um 25 þúsund lítmm.
„Menn verða að draga úr fasta-
kostnaði. Sumir geta það en aðrir
ekki,“ sagði Jóhann aðspurður um
viðbrögð við skerðingunni. „Eg er
ekki búinn að gera mér grein fyrir
framhaldinu, við getum kannski
þolað þetta í eitt ár en það getur
enginn lifað af því að framleiða
undir 80 þúsund lítmm á ári.
Það fyrsta sem menn gera er að
draga úr fóðurbætisgjöf. Það er
hættulegt að draga úr áburðar-
kaupum að ekki sé talað um ef tíð-
arfar verður slæmt því þá geta
menn lent í því að fá vond hey og
þá eykst fóðurbætiskostnaðurinn."
Jóhann sagðist gagniýna það
harðlega hversu seint búmarks-
skerðingin bærist bændum. „Þetta
hefði verið annað mál ef þetta hefði
komið fram 1. september. Ég held
að margir standi gjörsamlega ráð-
þrota gagnvart þessu. Það þýðir
ekki að reyna meiri skerðingu en
10%. Við vissum þetta að hluta til
en ekki að þetta yrði svona harka-
legt. Mér finnst nauðsynlegt að
dregið verði úr þessari skerðingu
til að milda áhrifin."
Ein vitleysan í þessu öllu saman
er að hafa verið að láta menn hafa
búmark á jarðir sem ekki höfðu það
fyrir. Menn hafa sótt um aukið
búmark og fengið. Þess vegna er
þetta svo slæmt núna. Það er alveg
spuming hvort ekki mætti kaupa
upp bændur sem vilja hætta og
nota til þess kjamfóðurskatt og
minnka þannig framleiðsluna með
því að fækka framleiðendum,"
sagði Jóhann Pálsson.
Bragi Þorsteinsson
Vatnsleysu
Þetta er ekki
eins og krani
„Mér fínnst verst að þeim er
hegnt sem hafa hagað sér eins og
menn og haldið sig við kvótann sem
settur var upp fyrir síðasta verð-
lagsár,“ sagði Bragi Þorsteinsson,
bóndi á Vatnsleysu í Biskups-
tungnahreppi. „Mér fínnst ríða
mest á að það sem eftir er fari til
þeirra sem helst þurfa á því að
halda og það em þeir sem em með
skuldir eftir uppbyggingu á síðustu
ámm. Þeir sem standa á gömlum
merg em betur undir þetta búnir.“
Bragi er með 25 bása í nýlegu
fjósi sem hann segist nýta til fulls.
Hann var með 78 þúsund lítra bú-
mark en fær skerðingu niður í 61
þúsund lítra. Hann kvaðst hafa
orðið fyrir óhöppum á sl. ári og
ekki getað framleitt upp í búmark
og nú fengi hann skerðingu sem
miðaðist við framleiðslu síðasta árs.
Bragi sagðist vonast eftir að fá
leiðréttingu, hann þyrfti 100 þús-
und lítra til að standa undir af-
borgunum og heimilisrekstri. „Mað-
ur hlýtur að lenda í vanskilum ef
ekki fæst leiðrétting. Þegar búið
er að leyfa að byggja upp þarf
búgreinin að geta staðið undir fjár-
festingunni sem gerð er í þágu
búrekstrarins," sagði Bragi og
ennfremur að ekki væm til nein
óbrigðul ráð fyrir bændur í þessum
efnum.
„Við emm ekki að mótmæla stýr-
ingu á framleiðslunni en þetta
kemur svo seint, á miðju verðlagsári
og einhvem veginn finnst manni
þetta meiri skerðing en talað var
um í upphafi. Það var talað um 6%
en hér í sveit em þetta 16—18%.
Hjá mér era það 21% frá búmarki
fyrra árs en 15% frá framleiðslu.
Þessi mál vom komin úr böndun-
um hjá stjómendum. Þeir menn sem
vom frekir og heimtuðu meiri kvóta
em búnir að skemma þetta og svo
taumlaus leyfí á fjósbyggingar
undanfarin ár sem svo verður að
reka á hálfum afköstum.
Ég er hálfnaður með minn fram-
leiðslurétt og helmingurinn af kún-
um á eftir að bera. Það er erfítt
að farga kúm sem komnar em að