Morgunblaðið - 20.02.1986, Qupperneq 27

26
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 20. FEBRÚAR1986
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 20. FEBRÚAR 1986
27
Útgefandi itMri&iifr Árvakur, Reykjavík
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson.
Aðstoöarritstjóri Björn Bjarnason.
Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guðmundsson, Björn Jóhannssón, Árni Jörgensen.
Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson, Ágúst Ingi Jónsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 450 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 40 kr. eintakið.
Staða landbúnaðar
*
IV-Evrópu og N-Ameríku hefur
ör tækniþróun í framleiðslu-
greinum valdið því, að þær skila,
ár eftir ár, vaxandi framleiðslu
með fækkandi starfsfólki. Fram-
boð búvöru hverskonar langt
umfram eftirspum hefur víða
skapað mikinn vanda, sem meðal
annars kemur fram í verðstríði,
niðurgreiðslum og fækkun í
bændastétt. Langt er síðan að
þessi vandi gerði vart við sig í
íslenzkum landbúnaði, bæði f
sauðfjárrækt og mjólkurfram-
leiðslu. Og hann hefur vaxið á
næstliðnum árum.
Sú stefnumörkun að miða eigi
búvöruframleiðslu við innlenda
eftirspum eða neyzlu hefur tví-
mælalaust meirihlutafylgi með
þjóðinni. Arferði ræður hinsvegar
töluverðu um framleiðslumagn.
Ef það sjónarmið ræður ferð, að
fullnægja eigi innlendri eftirspum
búvöru í slæmu árferði, hlýtur
umframframleiðsla að verða
nokkur í góðæri. Þar af leiðir að
landbúnaður verður, að þessu leyti
til, að byggja á útflutningi. Verð-
samkeppni búvöru á erlendum
mörkuðum hefur kallað á um-
deildar útflutningsbætur, sem
sóttar hafa verið til skattgreið-
enda. Þessar útflutningsbætur
vóm ekki stórt vandamál á ámm
viðreisnar, á sjöunda áratugnum,
þegar verðlags- og kostnaðar-
þróun hér á landi var vel innan
við 10% að meðaltali á ári. Á
svokölluðum „framsóknaráratug"
og vinstri stjómarámm vex hins-
vegar framleiðslukostnaður inn-
anlands langt umfram verðþróun
á erlendum mörkuðum. Þá vaxa
útflutningsbætur í lítt viðráðan-
legt vandamál í ríkisbúskapnum.
íslenzk óðaverðbólga, 1971-1983,
lék allar íslenzkar framleiðslu-
greinar illa, en enga verr en land-
búnaðinn.
Það var markmið búvömlaga,
sem gildi tóku sl. sumar, að þróa
búvömframleiðslu okkar að inn-
lendri eftirspum. Þessi lög vóm
um sumt umdeild, en þau vóm
sett með stuðningi beggja stjóm-
arflokkanna og í samráði við
Stéttarsamband bænda, sem virð-
ist hafa allnokkur völd í samfélag-
inu. Það var mjög mikilvægt að
standa þann veg að framkvæmd
þessara laga að sæmilegur friður
héldist um málið. Framkvæmdin
hefur farið úrskeiðis varðandi
ákvörðun um mjólkurframleiðsl-
una. í fyrsta lagi fengu bændur
ekki tilkynningu um framleiðslu-
rétt sinn fyrr en fimm mánuðir
vóm liðnir af verðlagsárinu — og
„boltanum hafði verið kastað oft
á milli Stéttarsambands bænda
og landbúnaðarráðuneytisins". í
annan stað fara ýmsir bændur,
sem fengið höfðu samþykki „kerf-
isins“ til uppbyggingar á búum
sínum, með búmarki, láni úr
Stofnlánadeild landbúnaðarins og
hvatningu með jarðræktarstyrkj-
um, þann veg út úr ráðgerðri
framleiðsluskerðingu, að búskap
þeirra er teflt í tvísýnu.
Sívaxandi tækni og stóraukin
framleiðni í landbúnaði hefur
fækkað bændum í flestum ríkjum
hins iðnvædda heims. ísland er
engin undantekning í þessu efni.
Líkur standa til að bændum fækki
hér enn. Það er hinsvegar mjög
mikilvægt að halda landinu öllu í
byggð, ekki sízt vegna þeirra
miklu tengsla milli helztu fram-
leiðslugreina okkar, sjávarútvegs,
landbúnaðar og iðnaðar, sem em
undirstaða atvinnu og afkomu
víða í þéttbýli ekki síður en stijál-
býli. Þar af leiðir að stuðla verður
að því með öllum tiltækum ráðum
að efna til nýrraMgreina þar sem
samdráttur er fyrirsjáanlegur í
hefðbundnum búgreinum. Þar
kemur sitthvað til greina: loð-
dýrarækt, fiskeldi, ylrækt o.fl.
Það var óhjákvæmilegt að grípa
inn í framvindu búvömframleiðsl-
unnar með einum eða öðmm
hætti. Sá kostur gekk einfaldlega
ekki upp í stöðu þjóðarbúsins og
við ríkjandi markaðsaðstæður er-
lendis að auka enn framleiðslu
búvöm, _ umfram innlenda eftir-
spum. Á miklu ríður að tilraun
sú, sem til var efnt með búvöm-
lögunum, renni ekki út í sandinn.
í því efni skiptir framkvæmdin
miklu máli. Þar hafa mönnum
verið mislagðar hendur. Rétt er
hinsvegar að hvetja bændur og
stjómmálamenn til samstöðu um
það, að færa mál til betri vegar,
með hagsmuni bænda og þjóðar-
heildarinnar að leiðarljósi.
Melta og* fóð-
urframleiðsla
Frá því er skýrt í fréttum
Morgunblaðsins í gær að Fóð-
urstöðin á Dalvík framleiði nú
meltu samhliða fóðri fyrir loðdýr.
Fóðurstöðin hóf framleiðslu
1984 og er sameign loðdýrabænda
við Eyjafjörð. Selur hún fóður til
24 loðdýrabúa. Á síðastliðnu ári
afgreiddi stöðin 2.400 tonn af
fóðri. Framleiðslan vex í 4.000
tonn í ár.
Melta, sem nú er hafin fram-
leiðsla á, er unnin úr fískslógi, en
áætlað er að 120-180 þúsund
tonnum af fískúrgangi sé fleygt
árlega. Ef þessu hráefni væri
breytt í lýsi og mjöl fengjust fyrir
það 300-500 m.kr. ár hvert. Úr
meltu er unnið lýsi, mjöl og meltu-
þykkni. Lýsi og meltuþykkni er
síðan blandað saman við dýrafóð-
ur.
Framleiðsla sú, sem hér er tí-
unduð, er dæmi um athyglisverða
nýjung í atvinnulífí stijálbýlis.
Lífefnaiðnaður felur í sér ýmsa
möguleika, sem huga verður að í
atvinnuuppbyggingu næstu ára.
Það þarf að stórefla hvers konar
rannsóknir og sérmenntun í þágu
íslenzks atvinnulífs. Og það þarf
að efna til nýsköpunar þess og
aukinnar verðmætasköpunar, ef
tryggja á sambærileg framtíðar-
lífskjör hér á landi og í nágranna-
ríkjum.
Michel Toumier
í Reykjavík
Franski rithöfundurinn Michel Tournier,
sem er einn af fremstu fulltrúum franskra
bókmennta í dag, hefur þáð boð l’Alliance
Francaise um að koma til Islands, og mun
hann dvelja hér á landi frá 20. til 26. febrúar
nk. Hann mun halda fyrirlestur (á frönsku)
í Háskóla íslands, Lögbergi, mánudaginn 24.
febrúar kl. 17.15. — Verk hans samanstanda
af háspekilegum skáldsögum, ritgerðum og
öðrum skrifum. Meðal þekktustu verka
Tournier eru: „Vendredi" (Frjádagur), en
fyrir þá bók hlaut Tournier bókmenntaverð-
laun frönsku akademíunnar, og „Le Roi des
Aulnes“, sem færði honum „Le Prix Gon-
court“, virt bókmenntaverðlaun i Frakklandi.
I eftirfarandi viðtali, sem tekið var við rit-
höfundinn í tilefni af útkomu síðustu skáldsögu
hans, „La Goutte-d’or“ (Gulldropinn), lætur
Tournier í ljós andstöðu sína við útlendingaótta
og arabahatur. Áður en hann hóf að semja „La
Goutte-d’or“ lifði hann á meðal innflytjenda-
verkalýðsins franska, og loftborinn sem hann
mundaði fagmannlega, gerði honum ekki einung-
is kleift að bijóta sér leið um áður óþekkta
„undirheima", heldur einnig að eyða ákveðnum
fyrirfram mynduðum hugmyndum. — Tournier
segir sjálfur svo frá:
„Ég vildi óska þess að sagt verði einhvern tíma
um mig: „Þetta er maðurinn sem innleiddi loft-
borinn í franska skáldsagnagerð." — Bætið þessu
í blaðið ykkar. — Ég er eini franski rithöfundur-
inn sem kann að fara með loftbor, og ég er
stoltur af því. Vitið þið hvað loftbor er?“ (Máli
sínu til glöggvunar, þrífur Tournier eintak af
bók sinni og les úr henni með lymskubros í öðru
munnvikinu). —„ . . . Gættu þess að halla kviðn-
um ekki upp að honum, það gæti valdið þér
magatruflunum." Síðan grípur hann niður ann-
ars staðar: „ ... Mesti óþverri sem uppfundinn
hefur verið til að gera út af við arabana. Ef þú
gætir ekki að þér, dettur af þér hárið, tennumar
hrökkva ofaní þig og þú missir magann ofaní
skóna. „— Allt þetta frétti ég. Það er ekki hægt
að spinna upp svona hluti.“ — (Toumier rekur
upp hráan, ögrandi en þó glaðlegan hlátur og
þrífur, líkt og í uppnámi, af sér hina óaðskiljan-
legu pijónahúfu sína. Á 62. aldursári hefur hann
gefíð út 20 bækur. — Hann tekur á móti okkur
á sveitasetri sínu Choisel, sem er nálægt Chev-
reuse, gömlu prestssetri nokkra kílómetra frá
París, en þar býr hann ásamt 92 ára gamalli
móður sinni. I hinni örsmáu skrifstofu hans má
sjá verk eftir Spinoza, Schelling, Hegel og
Bachelard, læriföður Toumier. Á veggnum er
gulnuð ljósmynd af lyfjabúð afa hans í Bligny-
sur-Ouche, en þar bjó Toumier í æsku. — Það
er hrollkaldur vetrarmorgunn og það rýkur úr
kaffibollunum okkar. Andrúmsloftið angar af
mosa og ilm leggur líka frá arninum.)
„Nóbelsverðlaunin?" — (Toumier hefur þegar
verið nefndur í sambandi við útnefningu Nóbels-
verðlaunanna). — „Tökum sem dæmi Graham
Greene. Hann hefur svo oft verið orðaður við
Nóbelsverðlaunin, að allir halda að hann hafí
fengið þau. Það þyrfti að setja á stofn alþjóða-
akademíu fyrir þá sem ekki hafa fengið Nóbels-
verðlaun. Það er alls ekki svo slæmt að vera
nefndur sem mögulegur Nóbelsverðlaunahafi."
— Það er þó búið að þýða verk yðar á sænsku.
—' ,,úlala“, segjum oftar en einu sinni. Það er
meira að segja búið að skrifa um mig á fínnsku.:
„Myyti ja usko Michel tournierin tuotannossa",
(Goðsögn og trú í verkum M. Tournier). Þessu
er ég stoltur af. Sjáið hvað þetta er fallegt:
Myyti ja......“ í Frakklandi gleymir fólk því
að bækur em þýddar á önnur mál. „Vendredi"
hefur verið þýdd á 26 mál, þar á meðal á hebr-
esku. Önnur bók, „Le vent Paraclet” virðist ekki
hafa notið eins mikillar hylli, og hefur hún
aðeins verið þýdd á eitt erlent mál. Maður getur
nú stundum orðið undrandi. Mér er minnisstætt
að Italo Calvino var hreint út sagt hugfanginn
af „Vendredi“. Hann bókstaflega faðmaði mig
að sér og lét Einaudi, útgefanda sinn, tafarlaust
þýða bókina. En þegar „Le Roi des Aulnes" kom
út, varð hann sem þmmu lostinn og mér var
umsvifalaust kastað á dyr hjá Einaudi. Bókin
var að endingu gefín út hjá Mandadori. Ótrúlegt,
finnst ykkur ekki? Hann gat ekki þolað Þýska-
land og allt því viðkomandi. Bókin „Gaspard,
Melchior et Balthasar" var túlkun á kristindómn-
um. — Slíkt getur nú valdið fjaðrafoki. — Önnur
bók, „Les Météores" fjallaði um kynlíf. — Slíkt
getur einnig valdið usla. — „La Goutte-d’or“ en
svo um arabana."
— Slíktefniermjögfranskt.”
„Já, þetta er saga okkar. Öll Sahara-goðsögn-
in er okkar goðsögn, frönsk goðsögn. Ég á við
það, sem haft hefur áhrif á franskt hugarlíf. Ég
reyni að hafa not af því. Ég þjáist af hræðilegum
veikleika sem er sá, að ég get ekki skrifað nema
því aðeins að ég hafí eitthvað að segja. Stundum
verður mér á að líta í bók og segja með sjálfum
mér: „Ótrúlegt!, höfundurinn hefur skrifað heilar
15 síður án þess að hafa nokkuð að segja. Þetta
er svo sannarlega hin mikla list.“ — Hvað mig
varðar, þá skortir mig allt ímyndunarafl."
(— Skyldi þetta vera falskt lítillæti eða hégómi
höfundar? Nei, þessi kraftmikli draumóramaður
er sem heillaður af því raunsæja. Hann öðlast
einhvers konar barnslega gleði af því að lýsa
hlutum og útskýra: vin eyðimerkurinnar, flug
hinnar nærsýnu uglu sem villst hefur í daufri
morgunskímunni, hin örsmáu stjörnulaga spor
í eyðimerkursandinum sem gefa til kynna tilvist
stökkmúsarinnar, Saint-Denis gatan, hótelin í
Goutte-d’or götunni, þar sem sambland af
karrýi, reykelsi og hlandi fyllir loftið megnri
lykt, o.s.frv,—)
— Hvers vegna varð þessi titill fyrir valinu:
„La Goutte-d’or“?
„í fyrsta lagi vísar hann til La Goutte-d’or
götunnar í París, þar sem að mestu eða öllu
leyti búa innfluttir verkamenn. í öðru lagi táknar
La Goutte-d’or óhlutlægan eða hreinan skart-
grip, þar sem „gulldropinn", andstætt hinum
ýmsu nistum sem bera myndir af dýrum og
guðum, er tákn hans sjálfs. Hann er hreint tákn,
sjálfstætt form. I þriðja lagi er þetta tákn „la
bulla aurea“, sem var ákveðin gullkúla sem hinir
ungu fijálsu Rómveijar báru um háls sér þar
til að þeir voru teknir í fullorðinna manna tölu.
— Vissuð þið að á tímum Zola var Goutte-d’or
gatan þegar orðin aðal yfirráðasvæði innfluttra
verkamanna? Þar var að finna aðkomufólk frá
Bretagne, Savoie og Auvergne sem komið var
af landsbyggðinni og kunni varla frönsku. „L’As-
sommoir" — (Ein þekktasta bók Emile Zola) —
gerðist reyndar í Goutte-d’or götunni. Uppruna-
lega var þessi gata gamall víngarður sem var í
neðstu hlíðum Montmartre-hæðarinnar.
— Eitt sinn sögðuð þér: „Fyrir mér er Zola
alltaf mestur“.
„Já, hann er sá fyrsti sem þorir að fara á
sjálfan vettvanginn. Flaubert reyndar aðeins líka
og Hugo, en Zola var fyrstur. Hann tók að sér
gríðarmikið viðfangsefni, t.d. kolanámurnar. Og
hann fer af stað, leitar fyrir sér, leggst í skítinn
og fer að búa með námuverkamönnum í þeirra
hverfum.
— Enþér?
„Ég reif mig á fætur um miðja nótt til að
fara til sjáturhúsanna í Chartres, og þvílík
martröð. Ég var í eftirlitsferð í Marseille í 3
daga samfleytt með lögreglumanni sem talaði
arabísku. Síðan eyddi ég heilli nótt í lögreglubif-
reið sem hringsólaði um 18. hverfí Parísar-
borgar. Það var eitt af því versta sem ég hef
upplifað. Ég fékk að fylgjast með tveimur lög-
regluhópum frá kl. 10 um kvöldið til 4 um nótt-
ina, og ég get fullvissað ykkur um það að þetta
er sko ekkert grín.“
Michel Tournier
— Hvernig voru þessir lögreglumenn?
„Alveg ágætir. Kannski vegna þess að ég var
með þeim, ég veit það ekki. En alla vega voru
þeir mjög nákvæmir í því sem við kom starfinu.
Þeir virtust ánægðir með það að einhver skyldi
sýna þeim áhuga. Þetta er hræðilegt starf sem
þeir sinna.“
— Hvað meinið þér nákvæmlega?
„Þeir hafa þau fyrirmæli, að frá og með
miðnætti beri þeim að leita að eiturlyfjum eða
vopnum á öllu fótgangandi fólki sem þeir hitta
fyrir. Ef náunginn tekur á flótta, þá hefst elt-
ingaleikur. Kvöldið sem ég var með, tókst þeim
að góma tvo, einn svertingja og einn hvítan."
— Sagt hefur verið að áður en þér skrifuðuð
þessa síðustu bók yðar, hafi þér búið á heimilum
innflytjendanna. Erþað ekki rangt?
„Nei, ég fer oft í heimsóknir þangað. En það
er ekki hægt að búa þar, og það tekur mig sárt.
Ég hefði viljað finna lítið hótel og setjast þar
að, en slíkt er ógerlegt. En ég fór þó á svæðið,
bæði í París og Marseille, og hitti mikið af fólki.“
— Er „La Goutte-d’or“ óður til innflytjenda-
verkamanna og „Maghrébin“-búa (þ.e. fólk frá
Túnis, Alsír og Marókkó)?
„Ein aðalsögupersónan, Idriss er arabi, en
hann gæti allt eins verið Portúgali eða Pólvetji.
Aðalatriðið er að hann er útlendingur, maður í
útlegð. — Þar sem ég er skáldskapar-höfundur,
leyfi ég mér ekki að koma fram með neina
hugmyndafræði. Skáldsaga getur að sjálfsögðu
falið í sér ákveðinn boðskap, en það er mikilvægt
að það sé lesandinn sjálfur, ekki höfundurinn,
sem túlki þann boðskap. Mögulegt er að Le Pen
sjái boðskap í bók minni.“ — (Le Pen er formað-
ur stjórnmálaflokksins L’Extreme Droite, og
hann berst fyrir brottflutningi allra innflytjenda
frá Frakklandi, þó einkum araba).
— Þar sem þér þekkið Alsírbúa, hvað mynduð
þér segja við þá Frakka sem þekkja þá ekki og
jafnvel óttast þá?
„Alsírbúar lifa í hræðilegri mótsögn: Frakk-
land er líkt og helvíti, og í Alsír bíður þeirra
ekkert annað en dauðinn. Þeir geta eiginlega
hvorki verið um kyrrt í Frakklandi, né snúið
aftur til Alsír. Ég heyrði eitt sinn sagt: „Það
erum við, arabarnir, sem höfum skapað Frakk-
land nútímans: Hraðbrautirnar, Roissy-flugvöll
o.fl. Frakkar mega ekki gleyma því“! — Unga
fólkið er öðruvísi. Langflest þeirra vilja vera
innleidd í franskt þjóðfélag. Þegar verið er að
tala um að fólkið sé múhameðstrúar, þá er það
þvæla. Unga fólkið frá þessum löndum (Túnis,
Alsír og Marrókkó) er jafn lítið múhameðstrúar
eins og Frakkar eru kristnir. Allt þetta trúartal
hefur eitrað út frá sér. „Paris-Match“ birti nýlega
grein um arabana í Marseille, sem var sannkall-
aður dauðadómur yfir þeim. Algjört hneyksli! Ég
þekki það sem um er að ræða. Með lögreglu-
manninum mínum, fór ég út um allt, og talaði
við alla. Það sem ég varð vitni að, er einstaklega
sannfærandi."
— Ef til vill fyrir yður, en hinir eru hræddir
ekki satt? Það nægir að lesa afbrotasíður dag-
blaðanna.
„Það má nú ekki ýkja svona. Hættan er
aðallega fólgin í því að neita að hafa samskipti
við Frakkana."
(— Tournier þagnar skyndilega. „Var ekki
verið að hringja dyrabjöllunni? — Já, það er
póstmaðurinn.” — Þó að þetta sé ekki nema í
nokkura kílómetra fjarlægð frá París, er þetta
likt og í sveit. Koma póstmannsins með póstinn
er nk. helgisiður, merkisviðburður dagsins.
Tournier snýr sér að ljósmyndaranum, sem rýkur
upp til handa og fóta með linsurnar sínar og
flassið. Það er hálf þungbúið veður úti og dauf
birta. Við ákváðum þó að fara út og ganga
svolítið um garðinn.—)
— Hvers vegna í ósköpunum búið þér hér
langt frá öllu?
„Ég hef andstyggð á París. Það er borg sem
ógerlegt er að búa í, þó sérstakléga fyrir bömin.
Á kvöldin er öllum róluvöllum og almennings-
görðum lokað og allt er eitthvað svo ömurlegt.
Fyrir barn er eiginlega bara einn kostur við
París, þ.e.a.s. neðanjarðarlestin. Dagurinn þegar
maður fer fyrst í „métro" (neðanjarðarlest) er
ógleymanlegur. Þetta fer barnið úti á lands-
byggðinni á mis við.
Ég er algerlega andvígur þeirri Parísargoð-
sögn sem fólk utan af landi og útlendingar halda
á lofti: Irma la Douce, Paris by night, Parísar-
kvenfólkið og allt það. Þvílíkur hryllingur! Victor
Hugo vildi halda því fram að andrúmsloftið í
París væri það besta í heimi. Maður þyrfti að
vera fæddur í Besancon til að trúa slíku. —
(Hugo er einmitt fæddur þar). — Og hveijir eru
svo þeir helstu sem lofsungið hafa París? Josep-
hine Baker, sem var bandarísk, Georges Ulmer,
sem var af dönskum ættum, Maurice Chevalier,
sem var hollenskur í móðurætt. Þetta er fárán-
legt. Hveijir af fremstu rithöfundum okkar eru
fæddir í París? Enginn nema Baudelaire."
— Ef þér hefðuð fæðst í Saint-Germain-en-
Laye, haldið þér að þá hefði yður líkað við París?
„Það er hugsanlegt. Cocteau, sem var Parísar-
búi í húð og hár, fæddist í Vésinet. — (Báðir
þessir staðir eru rétt fyrir utan París) — En auk
þess þrái ég sveitalífið eins og það var í gamla
daga. Það er ástæða þess hve mikla unun ég
hef af að ferðast um Austur-Frakkland. Þar ríkir
andi hinna „gömlu góðu daga“, þar sem hægt
er að heyra hófatak hestanna á hellulögðum
stígum. Tökum sem dæmi Pólland: þar er lífið
eins og það var í Frakklandi fyrir u.þ.b. 100
árum. — Ég dýrka alla sterka lykt. „Svitalyktar-
eyðir“, þetta viðurstyggilega orð sem frönsk
tunga hafnar harðlega, er svo sannarlega svart-
asta tákn menningar okkar.“
(Þýtt og samantekið úr „Le
Nouvel Obsérvateur“).
Egill Jónsson alþingismaður um mjólkurkvótann:
Sumum þingmönnum hentar að
bera kápuna á báðum öxlum
- Hlutur bændanna betur tryggður þrátt fyrir samdrátt
„ÉG STYÐ framkvæmd nýju
búvörulaganna í einu og öllu,
enda átti ég þátt í að semja þau
á sínum tíma,“ sagði Egill Jóns-
son alþingismaður frá Seljavöll-
um þegar hann var spurður um
afstöðuna til mjólkurkvótans
sem Jón Helgason landbúnaðar-
ráðherra setti nýlega á með
reglugerð og valdið hefur tölu-
verðum umræðum í þjóðfélaginu,
meðal annars á alþingi og ólgu
í sveitum landsins.
„Enginn fylli-
lega ánægður“
„Ég geri ráð fyrir því að enginn
sé fyllilega ánægður með framvindu
mála,“ sagði Egill, „ekki einu sinni
þeir sem hafa haft þar forystu
fyrir. Þetta er gífurlega vandasamt
verk sem snertir hagsmuni yfír
2.500 mjólkurframleiðenda {
landinu og ekki nema von að um-
ræður verði um það.“
— Gagnrýni á vinnubrögð land-
búnaðarráðherra hefur verið sett
upp eins og að sjálfstæðismenn séu
að svíkjast aftan að landbúnaðar-
ráðherra og Framsóknarflokknum
í þessu máli, og víkja sér undan
ábyrgð. Er þetta rétt?
„Þegar frumvarp til nýju búvöru-
laganna var lagt fram á alþingi á
síðastliðnu vori varð þess misskiln-
ings víða vart, að hér væri um að
ræða afturhaldssama og neikvæða
löggjöf fyrir landbúnaðinn. Menn
áttu eðlilega erfítt með að fara úr
gamla farinu og leggja leiðina inn
í nýja tíma eins og gert er með nýju
búvörulögunum. Þessi afstaða
meðal bændanna í landinu er nú
mjög breytt. Menn hafa meðal
annars þessa síðustu daga fundið
og séð hvað áhrif löggjafarinnar
eru mikil og einnig hafa menn áttað
sig á því hvaða grundvöll hún legg-
ur í sókn til nýrra viðfangsefna í
sveitum landsins. Þó þetta sé að
verða bændum almennt ljóst má
vera að einhveijum þingmönnum
henti að bera kápuna á báðum
öxlum."
Reglurnar hefðu allt-
af orðid umdeildar“
„Þegar tekin er ákvörðun um að
breyta framleiðsluheimildum í
mjólk úr 140 milljón lítrum, sam-
kvæmt gamla búmarkskerfínu, og
færa niður í 107 milljónir lítra
kemur ekki á óvart að þeim bregði
sem fyrir verða. Ekki síst þegar á
það er litið að nokkrum hluta mjólk-
urframleiðsluréttarins hefur enn
ekki verið ráðstafað og lokatölur
fyrir hvern og einn bónda liggja enn
ekki fyrir. Það getur þess vegna
verið þægilegt fyrir sniðuga pólitík-
usa að berast með almenningsálit-
inu, að minnsta kosti um stundar-
sakir, þegar svona stendur á.
Ákvæði búvörulaganna um stjórn
á búvöruframleiðslunni byggja á
þremur meginmarkmiðum: Stað-
greiðslu búvara, samningsbundnu
framleiðslumagni og að þessari
framleiðslu sé skipt að tillögu
bændasamtakanna á milli bænd-
anna í landinu. Auðvitað hefði verið
æskilegt að ákvarðanir um þessi
mál hefðu allar legið fyrir á sama
tíma, en reglugerðin um skiptingu
mjólkurframleiðslunnar hefði orðið
umdeild þó hún hefði gerið gefin
fyrr út.
Hlutur bænda er miklu betur
tryggður en áður hefur verið þrátt
fyrir þennan samdrátt. Gerður var
samningur um 12.150 tonn af
kindakjöti, sem bændur fengu
greidd fullu verði í haust, og um
107 milljónir lítra af mjólk, sem er
svipað og meðalframleiðslan undan-
farin ár. Þá mjólk sem bændur
Egill Jónsson alþingisinaður frá
Seljavöllum.
hafa lagt inn í afurðastöðvarnar og
gjaldfallin er hafa þeir fengið fullt
verð fyrir. Verðlagsárið 1984-85
voru framleiddar 111 milljónir lítra
af mjólk. Þá framleiðslu hafa
bændur enn ekki fengið greidda að
fullu og eru líkur á að sú fram-
leiðslu, þó hún sé rúmum 4 milljón-
um ltr. meiri, skili minni verðmæt-
um í vasa bændanna en þær 107
milljónir sem framleiddar verða á
þessu verðlagsári."
Skipting’in orðin
staðreynd
— Telur þú að skipting mjólkur-
framleiðslunnar sé að öllu leyti
réttlát?
„Það er auðvitað alltaf spurning
um það og má sjálfsagt fínna ein-
hver dæmi um að svo sé ekki. Það
sem skiptir hins vegar meginmáli
er að hún er orðin að veruleika og
verða menn því að takast á jákvæð-
an hátt við þau viðfangsefni sem
henni fylgja. Það hafa bændur í
Austur-Skaftafellssýslu, mínu
gamla umdæmi, gert og trúi ég
því að þeir og aðrir sem vinna með
svipuðum hætti finni bestu leikina
á taflborðinu og hafi vinning í skák-
inni.
Einstaka menn hafa rætt um að
fækka í bændastétt og að færa
byggðina til, meðal annars nær
markaðnum. Ég tel að þessir menn
tali ekki rödd neinna byggðarlaga.
Ég var á stóra fundinum í Njálsbúð
og hef auk þess farið yfír ummæli
Sunnlendinga í Morgunblaðinu að
undanförnu. I þessum umræðum
hafa komið fram hörð andsvör frá
bændum á Suðurlandi gegn þeim
hugmyndum sem fram hafa komið
um tilfærslu byggðarinnar og for-
réttindi einstakra landshluta í fram-
leiðslunni. Bændur verða að temja
sér að hlusta líka á raddir þeirra
sem tala með jákvæðum hætti um
sameiginleg mál bændastéttarinn-
ar,“ sagði Egill.
Samvinnusjóður íslands:
Samkeppni um ný tæki-
færi í atvinnulífinu
- Þegar hafa bonst 20—30 hugmyndir
SAMVINNUSJÓÐUR íslands auglýsti um síðustu helgi sam-
keppni um bestu hugmyndina að nýjum tækifærum í íslensku
atvinnulífi. Veitt verða þrenn verðlaun fyrir bestu hug-
myndirnar. 1. verðlaun eru 200.000 krónur, 2. verðlaun
100.000 krónur og 3. verðlaun 75.000 krónur.
Þórður Ingvi Guðmundsson
framkvæmdastjóri Samvinnu-
sjóðs íslands sagði í samtali við
Morgunblaðið að hugmyndin á
bak við þetta væri sú að athuga
hvort hér væru til einstaklingar
og fyrirtæki sem lægju á snjöll-
um hugmyndum sem gætu
stuðlað að nýjum atvinnutæki-
færum, einkum hugmyndum
sem stuðlað gætu að útflutn-
ingi.
Hugmyndasamkeppnin var
auglýst fyrst í byijun desember
og skilafrestur er til 20. febrúar.
Þórður Ingvi sagði að milli 20
og 30 hugmyndir hefðu borist.
Dómnefnd, sem skipuð er stjórn
Samvinnusjóðs íslands, kemur
saman í byijun mars. Hún hefur
heimild til að kalla til þá sér-
fræðinga sem hún telur færasta
til að dæma þessar hugmyndir.
Samvinnusjóður íslands hef-
ur í hyggju að gera samning
við verðlaunahöfund með frek-
ara framhald í huga. Sjóðurinn
mun þá fá einhvem til að þróa
hugmyndina áfram annaðhvort
í samvinnu við höfund eða ein-
hvern annan með það fyrir
augum að koma henni á fram-
leiðslustig ef markaður er fyrir
hendi. Búist er við að annað-
hvort kaupi sjóðurinn hug-
myndina af höfundinum eða
greiði honum ákveðnar prósent-
ur af söluandvirði vömnnar, ef
hún verður söluvara.