Morgunblaðið - 14.03.1986, Blaðsíða 12

I
í 12 B

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR14. MARZ1986
•‘w;. ■
Til undirbúnings efri ára
1315 á biðlista . . .
Þarna er verslun og læknir með
fastan tíma, sjúkraþjálfun, ban-
kaútibú opið einu sinni í viku. Þá
eru lyf heimsend og margvísleg
þjónusta eins og á áðurnefndum
stöðum.
Á Droplaugarstöðum við
Snorrabraut eru 28 einstaklings-
íbúðir og 4 hjónaíbúðir í vist- og
hjúkrunarheimili. Stærð þeirra er
frá 23 ferm. og upp í 46 ferm.
Þjónustan er fólgin í fullu fæði,
þrifum, þvottum, umönnun, lyfj-
um, læknishjálp og hjúkrun. Vakt
er allan sólarhringinn. Neyðar-
hnappur er í öllum herbergjum
tengdur vaktherbergi. Þarna er
sjúkraþjálfun og fjölbreytt félags-
starf. Lítil verslun er á staðnum.
☆ Aðstoð við hirðingu garða og
lóða.
☆ Ókeypis veiðileyfi í Elliða-
vatni.
☆ Húsaleigustyrkurtil þeirra
er orðið hafa fyrir verulegu
tekjutapi.
☆ Húsaleigustyrkur til þeirra er
hafa orðið fyrir verulegu
tekjutapi.
☆ Heimilisþjónusta.
☆ 70 ára og eldri fá 30% afslátt
í Iðnó.
☆ Heimahjúkrun öllum sjúkling-
um að kostnaðarlausu.
Að auki eiga aldraðir allstaðar
á landinu kost á ýmsum hlunn-
indum. Nefna má: Sá sem er
með óskerta tekjutryggingu get-
Droplaugarstaðir eru reknir á
daggjöldum sem ríkið greiðir.
Fyrir hvern einstakling kostar
dagurinn 867 krónur. Lífeyrir
hvers einstaklings og hjóna frá
Tryggingastofnun ríkisins, ásamt
eftirlaunum renna til stofnunar-
innar. Lágmarksupphæð sem
hver einstakiingur heldur eftir til
eigin nota er kr. 3.399 á mánuði.
í hjúkrunardeild Droplaugar-
staða eru 16 einbýli og 8 tvíbýli.
Þar er öll nauðsynleg hjúkrun
veitt. Greiðslufyrirkomulagi er
þannig háttað, að ríkið greiðir
daggjöld. Dvölin fyrir hvern ein-
stakling kostar 2.814 krónur. Líf-
eyrir frá Tryggingastofnun ríkis-
ins rennur til stofnunarinnar, en
vistmenn halda eftirlaununum.
Lágmarksupphæð sem hver ein-
staklingur heldur eftir til eigin
nota er kr. 2.857.
Seljahlíð við Hjallasel verður
væntanlega tekin í notkun í vor.
Þar verða 60 einstaklingsíbúðir
og 10 hjónaíbúðir, 28 ferm. og
52 ferm.
Fyrirhuguð þjónusta verður
eftirfarandi: Fullt fæði, þrif,
þvottar, umönnun, lyf, læknis-
hjálp og hjúkrun. Vakt verður
allan sólarhringinn, neyðar-
hnappur, sjúkraþjálfun og félags-
starf aukverslunar.
Greiðslufyrirkomulag verður
hið sama og á vistdeild Drop-
laugarstaða.
Réttindi íbúa
Reykjavíkur
☆ Unnt er að sækja um lækkun
á fasteignagjöldum að upp-
fylltum skilyrðum.
☆ Lífeyrisþegar í Reykjavík fá
ókeypis í sundlaugar borgar-
innar.
☆ Borgarar eldri en 70 ára
greiða hálft gjald í strætis-
vagna.
☆ Aðgangur að félags- og tóm-
stundastarfi aldraðra á veg-
um Félagsmálastofnunarar.
ur fengið niðurfellt fastagjald á
síma. Hægt er að fá niðurfellt
afnotagjald af útvarpi og síma.
Tekjuskattur getur lækkað veru-
lega að uppfylltum skilyrðum.
Þjóðleikhúsið veitir sjötugum og
eldri 40% afslátt. Flugleiðir veita
67 ára og eldri 50% afslátt á
innanlandsflugi á þriöjudögum,
miðvikudögum og laugardögum.
Arnarflug veitir 15% afslátt þá
daga sem flogiö er. Akraborgin
veitir 50% afslátt, Herjólfur 45%
afslátt. Alþýðublaðið, Tíminn og
Þjóðviljinn veita 50% afslátt til
67 ára og eldri. Morgunblaðið
veitir 50% afslátt til allra sem
búa á dvalarheimilum.
,Þá eru ótaldar bætur og hlunn-
indi hjá Tryggingastofnun ríkis-
ins.
Hér hefur ekki verið tæpt
nema á hluta þess sem öldruðum
stendur til boða í bótum, styrkj-
um, afsláttum, aðstoð, þjónustu,
réttindum o.s.frv. o.s.frv. Hverj-
um og einum ætti að vera Ijóst
að aldraðir eru síður en svo einir
í þjóðfélaginu, þó svo aö deila
megi um hvort nóg sé gert. Hver
er sjálfum sér næstur og í fæst-
um tilvikum er öldruðum Ijós rétt-
ur sinn nema þeir leiti eftir hon-
um eða upplýsingum um hann.
rargasBsaaaaiasr.'.
Húsnædismálin
eru efst á blaði
Viðtöl við þátttakendur á námskeiði
um undirbúning efri áranna
„Húsnæðismálin
efst á blaði“
„Ástandið t húsnæðismálum
eldra fólks er alls ekki gott. Það
vantar tilfinnanlega ódýrar leigu-
íbúðir eins og í Austurbrún 6 eða
Norðurbrún 1. Fleiri hundruð
manns eru á biðlista eftir slíkum
íbúðum. Reykjavíkurborg þyrfti að
byggja ódýrar íbúðir, sem annað
hvort yrðu ieigðar út eða seldar á
þolanlegu verði. Nú er verið að
byggja söluíbúðir fyrir aldraða á
uppsprengdu verði," segir Soffía
Sigfinnsdóttir, 68 ára gömul ekkja.
Soffía býr í leiguíbúð af hentugri
stærð og hefur að eigin áliti nægar
tekjur sértil framfærslu. Hún hætti
að vinna fyrir þremur árum vegna
veikinda.
„Ég hefði gjarnan viljað vinna
lengur, en ég átti ekki kost á vinnu
við mitt hæfi. Eldra fólk á yfirleitt
mjög erfitt með að finna góða
vinnu hafi það ekki rétta menntun.
Ég hugsa að það sé heppilegra
aö gefa gömlu fólki möguleika á
að hætta að vinna smátt og smátt,
valdi það starfi sínu á annað borð.“
— Óttast þú einmanalega elli?
„Nei, alls ekki. Yfirleitt hugsa ég
lítið um ellina sem slíka, mér finnst
það ekki rétt. Hins vegar hef ég
mín áhugamál og er nógu brött til
að gera það sem mig langar til. Ég
fer í orlof aldraðra, spilakvöld og
er nú að afla mér betri upplýsinga
um frekara tómstundastarf fyrir
aldraða."
— Þekkir þú réttindi aldraöra?
„Lítillega hafði ég nú kynnt mér
þau áður en ég kom á námskeiðið,
en hingað kom ég fyrst og fremst
til að afla mér upplýsinga, og
upplýsingar hef ég fengið. En ég
vil skila því til gamals fólks, að það
má ekki vera hrætt við að afla sér
upplýsinga. Það verður að hafa
döngun í sér. Fólk má ekki vera
hrætt við að spyrjast fyrir eða álíta
það heimskulegt."
Soffía hefur ákveðnar skoðanir
á húsnæðismálum, eins og fram
kom hér á undan. Hún segir:
„Húsnæðismál aldraðra eiga að
vera efst á blaði. Þau geta bjargað
andlegri heilsu fólks í mörgum til-
vikum. Það eru allt of margir á
biðlista, sumir þeirra á rándýrum
leigumarkaði. Ég þekki dæmi um
gamalt fólk sem greiðir 10—12.000
krónur á mánuði fyrir óhentugt
húsnæði, sem það veit ekki hvort
það fær að halda til langframa.
Hér á ég þó fyrst og fremst við fólk
sem er sjálfbjarga. Annað viðhorf
gildir til þeirra sem er lasið og
ósjálfbjarga. Nú er mjög erfitt að
fá rétta aðstöðu fyrir slíkt fólk, en
það verður þó að gerast.
Ég vil bæta því hér við, að mér
finnast 30 fermetra íbúðir fyrir
einstaklinga kjörin stærð og líklega
mjög hagkvæm íbyggingu."
„Vinnan heldur sál og
líkama íjafnvægi“
„Mér finnst það einna furðuleg-
ast að ellilífeyrir og ýmsir styrkir
til aldraðra skuli vera skattlagðir.
Ég vil koma í veg fyrir það. Eftir
að hver einstaklingur er orðinn 70
ára og hættur að vinna og hefur
ekki tekjur af atvinnurekstri, þá á
hann alfarið að vera skattlaus.
Fasteignaskatt má miða við þá
notkun sem einstaklingurinn hefur
sannanlega af eign sinni og þá á
hann ekki að greiða nema að
minnsta kosti helming," segir
Matthías Matthíasson, 61 árs yfir-
verkstjóri hjá Rafmagnsveitu
Reykjavíkur.
Matthías býr ásamt konu sinni
í eigin húsi, börnin eru farin að
heiman og að eigin sögn hefur
hann ágætar tekjur. Hann veit að
eftir að hann hættir vinnu, 67 ára,
þá nýtur hann góðs af því að hafa
alla tíð greitt í lífeyrissjóð, svo
tekjulega séð verða viðbrigðin ekki
„óviðráðanleg" eins og hann segir
sjálfur.
„Það veltur allt á heilsu hvers
og eins. Ef fólk er hraust, þarf það
ekki á aðstoð að halda. Eg veit þó
að flestir vilja minnka við sig. Flest-
ir munu þá kjósa að komast í íbúð-
ir, leiguíbúðir eða eigin íbúðir, þar
sem öldrunarhjálp er nálæg og
almenn þjónusta fullnægjandi. Til
að leysa þennan vanda tel ég far-
sælast að til komi samvinna stétt-
arfélaga og hins opinbera. Stór
fjölbýlishús tel ég fjárhagslega
hagkvæm. Ég tel t.d. að tvær stór-
ar blokkir eins og verið er að reisa
í Bólstaðarhlíðinni, þar sem eru
33 íbúðir í hvorri, séu allt of dýrar.
Gáfulegra væri að byggja 100
íbúða hús."
— Heldurðu að þú verðir sáttur
við að hætta fullri vinnu 67 ára?
„Já, og þó fyrr væri. Að vísu vildi
ég eiga þess kost að draga smám
saman úr vinnunni, án þess þó að
fá það á tilfinninguna, að ég væri
að taka vinnu frá yngra og færara
fólki. Ég tel mjög nauðsynlegt að
fólk fái að vinna eftir þörfum til
þess að halda sál og líkama í jafn-
vægi.
Nei, ég óttast ekki ellina. Ég á
mér svo mörg og fjölbreytt áhuga-
mál að ég þarf engu að kvíða,
þess vegna efast ég stórlega um
að ég taki þátt í skipulögðu tóm-
stundastarfi, þegar þar að kemur."
— Hafðir þú einhverjar hug-
myndir um rétt aldraðra í almanna-
tryggingum, lífeyrissjóðum, hlunn-
indum hjá hinu opinbera o.s.frv.?
„Ég hef reynt að afla mér upp-
lýsinga um réttindi aldraðra. Eg
hef aðstoðað aldraða foreldra
mína eftir mætti og einnig vini og
önnur skyldmenni. Ég er þó ekki
fullnuma í þessum fræðum og ég
efast um að nokkur sé það, því
mér heyrðist ekki betur en að fyrir-
lesararnir götuðu á sumum spurn-
ingunum á þessu námskeiði."
Fólk veit ekki nóg
um réttindi sín
Rætt viðþijá starfsmenn á Félags-
málastofnun Reykjavíkurborgar
Það eru um það bil
1600 heimili sem fá
heimilisþjónustu aldr-
aðra, flestir einstakl-
ingar. Um það bil 600
manns vinna við heimilisþjón-
ustuna, flestir í hlutastörfum. Við
höfum þó heimild til að ráða i um
200 stööugildi til viðbótar, en þaö
hefur ekki tekist vegna launanna,"
segir Sigríður Hjörleifsdóttir, fé-
lagsráðgjafi á Félagsmálastofnun
Reykjavíkurborgar. Hún og Auður
Jónsdóttir fluttu erindi á námskeið-
inu um undirbúning efri áranna, í
síðustu viku. Báðar starfa þær við
fjármálaráðgjöf, fjárhagsaðstoð og
upplýsingamiðlun til aldraðra.
Blaðamaður ræddi viö þær um
þessi mál.
Auður: „í lögum um málefni
aldraðra kemur fram að gera eigi
öldruðum kleift að búa heima hjá
sér sem lengst. Frá mínum bæjar-
dyrum séð er ekki nóg gert í þessu
sambandi. Til dæmis má alls ekki
aðstoða fólk til eignamyndunar.
Gallinn er einnig sá að fólk veit
ekki nógu mikið um rétt sinn og
þess vegna þorir það t.d. ekki að
sækja um skerta tekjutryggingu.
Það heldur oft, að annaðhvort fáist
allt eða ekkert. Það er mikill mis-
skilningur, því tekjutryggingin
minnkar hlutfallslega eftir því sem
viðkomandi hefur meiri tekjur
annarsstaðarfrá."
Sigríður: „í Reykjavík eru líklega
um 10.400 manns 67 ára eða
eldri. Tæplega 40% af þeim hafa
óskerta tekjutryggingu, en nær
ekki endum saman. Vandi þeirra
er búa í leiguhúsnæöi er mikill,
því 12.000 króna mánaðarleiga er
mjög algeng, það lifir enginn á
mismuninum, því fullar trygginga-
bætur eru um 17.000 krónur fyrir
einstakling."
Auður: „Ástæðan fyrir þessu er
viðmiðunin, þ.e.a.s. lægsti taxti
Petrína Ásgeirsdóttir,
félagsráðgjafi.
Dagsbrúnar, sem kostnaður við
heimilishald er miðaður við. Eng-
inn vinnur lengur eftir þessum
taxta og þess vegna er hann út í
hött."
Það kom fram hjá þeim Auði og
Sigríði að fólk á rétt á aö leita til
Félagsmálastofnunarinnar um
styrk eða aðstoð. Á árinu 1984
bárust 207 umsóknir um fjárhags-
aðstoð qg var leyst úr 158 beiön-
um. Ýmist er um beina peninga-
> nnaé—I -