Morgunblaðið - 11.05.1986, Blaðsíða 42

42
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR11. MAl 1986
IÞINGHLÉI
eftir STEFÁN FRIÐBJARNARSON
Viðey í Kollaf irði:
Gjöf til
Reykjavíkur
Ekki reyndust allir þingmenn glaðir gjafarar
Viðey, gjöf rikisins til Reykjavíkurborgar í tilefni 200 ára kaup-
staðarafmælis hennar, var deilumál á síðustu starfsdögum Alþingis
í vor. Eyjan blasir við augum Reykvíkinga. Þar dvaldist Skúli
Magnússon, landfógeti, lengst af, en hann hóf þau umsvif í landnámi
Ingólfs um miðbik 18. aldar, sem urðu vísir að myndun kauptúns i
Reykjavík, þar sem höfuðborg landsins stendur nú. Á eynni eru
merkar minjar, Viðeyjarstofa og Viðeyjarkirkja, sem eru á fomleifa-
skrá samkvæmt þjóðminjalögum, en hefur ekki verið sýndur sérlegur
(viðhalds)sómi í ríkiseign.
Viðey í Kollafirði
Sverrir Hermannsson, mennta-
málaráðherra, rakti sögu Viðeyjar,
er hann mælti fyrir stjómarfrum-
varpi, þess efnis, að afhenda Viðey
Reykjavíkurborg, með tilteknum
skilyrðum og viðhaldskvöðum, í til-
efni 200 ára kaupstaðarafmælis
höfuðborgarinnar. í máli hans kom
m.a. fram, efnislega eftir haft:
* Klaustur var stofnað í Viðey árið
1126. Klausturhald var í eynni allt
fram til siðaskipta. Viðeyjarklaust-
ur var ríkasta klaustur landsins, átti
116 jarðir, auk ítaka, reka og hlunn-
inda á fjölmörgum stöðum.
* Eyjan var eign kaþólsku kirkjunar
fram að siðaskiptum. Þá gengu
eignir Viðeyjarklausturs undir
Danakonung.
* Síðan er hljótt um Viðey um sinn.
Hún var nokkurs konar hjáleiga
frá Bessastöðum. Þar var þó rekinn
fátækrarspítali um sinn, er síðar
var fluttur í Gufunes.
* Nýtt frægðartímabil eyjarinnar
hefst með Skúla Magnússyni, land-
fógeta, sem tók þar við búi 1751.
Hann lét reisa Viðeyjarstofu, sem
sögð var dýrasta hús á Islandi á
sinni tíð, og Viðeyjarkirkju, sem
fullgerð var 1774. Skúli er grafinn
undir altari kirkjunnar.
* Ólafur Stepensen, stiftamtmaður,
tekur við búí í Viðey að Skúla látn-
um. Síðan Magnús Stephensen,
Viðey
konferensráð og dómstjóri. Hann
setur þar niður einu prentsmiðju
landsins, sem starfaði þar árin
1819-1844. Magnús kaupir eyna
1817 og galt fyrir 14 þúsund ríkis-
dali. Þá komst Viðey í einkaeign.
Afkomendur hans eiga hana um
langan tíma, en 1903 kaupir faðir
Eggerts Briem Viðey. Hann selur
hana svonefndu Milljónafélagi
1907. Eggert eignast Viðey síðan
á ný en selur hana Engilbert Haf-
berg 1936. Stefán Stephensen
kaupir síða Viðey 1939 en afhendir
ríkinu Viðeyjarkirkju 1961 með
þeim skilyrðum, að hún verði sett
á fomleifaskrá. Hann selur ríkinu
síðar hluta af eynni með Viðeyjar-
stofu.
* Reykjavíkurborg átti, þegar Al-
þingi tók að ræða gjafamál í tilefni
kaupstaðarafmælis, bróðurpart
Viðeyjar. Afmælisgjöf ríkisins tekur
því aðeins til hluta eyjarinnar, sem
Viðeyjarstofa og Viðeyjarkirkja
standa á, með og ásamt viðhalds-
kvöðum.
„Hver er sínum gjöfum
líkastur“
Ekki vóru allir þingmenn glaðir
gjafarar í þessu máli. Það vóru
einkum þingmenn stjómarandstöðu
sem tíunduðu meinta vankanta
málsins. Þannig minnti Jón Baldvin
Hannibalsson (A.-Rvk.) á tillögu til
þingsályktunar sem hann flutti
ásamt níu öðrum þingmönnum
1984. Sú tillaga fól það í sér að
Viðeyjarstofa yrða færð í uppruna-
legt horf, svo að þar mætti stunda
veitingarekstur og ráðstefnuhald.
Verkinu átti að ljúka fyrir 18. ágúst
1986 á tveggja alda afmæli höfuð-
borgarinnar. „Það hefði verið sóma-
samleg afmælisgjöf til borgarinnar
- við hæfi,“ sagði þingmaðurinn.
„Frumvarp ríkisstjómarinnar um
að gefa höfuðborginni rústir í
afmælisgjöf er hins vegar lágkúra,"
sagði Jón Baldvin og hnýtti því við,
að hver væri sínum gjöfum líkastur.
Ragnar Arnalds (Abl.-Nv.) tíndi
til þrenns konar aðfinnsluefni. í
Beykisófasettin frá VIÐJU eru stílhrein, vönduö
og með endingargóðum ullaráklæðum.
;^6°r<3
** ***«***.
AFSIÆTTI
HUSGAGNAVERSLUNIN
Þar sem
góðu kaupin
gerast
Smiðjevegi 2 Kópavogi
simi 44444
HlllllliillíllK

Mt r r rr
mrrrmwmmmM’
iliiiliiiE c B ' jfcvf" • . «•* JA
^ að samKomuiagi
&SAMBANDSINS
ÁRMÚLA3 SÍMAR 687910-81266