Alþýðublaðið - 19.02.1932, Blaðsíða 3

ÆfcpYÐfJBbAÐIÐ
S
DagsbrúnarMiir
verður haldinn annað kvöld á
venjulegum stað oghefstkl. 8.
Dagskrá:
Félagsmál,
Atvlnnuhorinr í Reykjavík.
Kef 1 a v ikur deilan.
Félagar sýni .skírteini við dyrnar.
Stjórnin.
nokkur hundruð árum.
Gætii jkbar við
bræsnurum!
Undir gærunni er úlfurinn
' falinn! .
I síðasta tölubl. Tímans (6.
iebr.) er Reykjavíkurannáll, þar
sem deilt er réttilega á íhalds-
stjórnina í bæjarmálum Rvíkur.
Sí'ðast í grein þessari er hvatning
til verkamanna um aö stofnsetja
öflugri félagsskap. Tíðkast nú
orðið allmjög í herbúðum Fram-
sóknar, að tala hvatningaroröum
til verkalýðsiins í þá átt að efla
samvimnufélög. I því sambandi
er deilt á verkalýðinn fyrir ein-
hliða starfsemi, — baráttu fyrir
hækkandi kaupgjaldi. Vert er að
athuga þetta borgaralega umbóta-
skraf Trmans og bera saman við
staðreyndiirnar. Framsókn hefir
undanfariið haldið dauðahaldi í
þessi orð: „Trúin er dauð án
verkanna", sem útiiegst: „Látum
verkim taia.“ Verkamenn hér í
bænum stofnuðu kaupfélag í
haust, og var lieitað samvimnu við
Framsóknarmenn. En ekki mátu
Framsóknarmenn þá þessa við-
leitni verkamanna meira en svo,
að þeir vildu enga samvinnu hafa.
Afleiðimgin varð sú, að stofnuð
voru tvö kaupféiög. Starfsemi
þeirra verður því miiklu nota-
mimni en ef eitt væri, því öllum
er ijóst að dreifing á því litla
stofnfé, sem hægt var að leggja
fram, dregur mikið úr starfsemi
og kaupgetu félaganma. Veltuféð
mátti sím meira í einum sjóði
heldur en tveimur.
Enda er engin ástæða fyrir
vinnandi stéttir að ganga skiftar
til stofnunar á samvinnuféIögum
neytenda, ef ekki lægi fiskur fal-
inn undir steini. Framsókn er
borgaralegur blekkingaflokkur,
sem rekur erindi auðvaldsins
gagnvart verkalýðnum og vinn-
andi bændum. Með róttækum
glamuryrðum á að villa verka-
lýðnum sýn um hið rétta tniark-
mið og réttu stefnu Framsóknar.
En orðin duga ekki til lengdar,
þegar ósamræmi er miílli þeirra
og athafnanna. Tiil hvers niotar
Framsóknarflokkurinn kaupfélög
sin út um land? Var Hannes
J-ónsson á Hvammstanga að efla
félagsskap verkamanna þar í
haust, þegar hann neitaði að sam-
þykkja taxta verklýðsfélagsins ?
EÖa ætlaði hann sér að auka
kaupgetu almennings með lækk-
uðu kaupi? Og hvernig breytir
kaupfélagið á Blönduósi nú?
Hverra erindi hygst það að reka?
Hvernig er hagfræði samvinnu-
manna? Ætlast þeiir til að verzl-
un kaupfélaganna blómgist, ef
kaupgeta almiennings minkar um
40—50°/o? Ég held að Framisókn-
armenn ættu að gera upp við
sjálfa siig, og svara þessum
spurningum í einfagni. Sam-
vinnufélög þeirm eru notuð til að
ikúga verkalýðiinn í hagsmunabar-
áttu hans váíð auðvaldiö, — at-
vinnurekendurna, sem Framsókn
þykist hata, — í umræddri grein
bendir Tíminn á þær staðreynd-
ir, hvernig auövaldið plokkar
jafnóðum kauphækkumna af
verkalýðnum.
Og nú spyrjum við verkamenn-
irniir: Hvað ætlar Framsókn að
gera til að hindra þetta? Ætlar
hún að ganga inn á kröfur okkar
í dægurbaráttunni? Kann ske
Fram-sóknarflokkurinn samþykki
tollapólitík Alþýðuflokksins og
taki e. t. v. stóratvinnurekstur-
inn undir stjórn og í eigu ríkis-
ins? Reynsilan svarar, en við segj-
tum, að i samræmi við fyrri fram- ■
komu Framsóknarflokksins, þá
murn hann berjast á móti þeirni
réttiætiskröfum verkalýðsins, er
skerða athafnafrelsá!! og arðráns-
möguleika yfirstéttarinnai'. Tím-
inn hrúgar saman í dálka sína
sniðugum tælandi slagorðum. Til-
gangurinn er að biekkja verka-
iýðinn, slá ryki í augu fátæikra
bænda, en vinna með því að efi-
ingu íslenzka og brezka auðvalds-
ins! Verkamenn! Við hötum og
fyrirlítum slíka hræsni!
10. febr. ’32.
G. B. B.
Nokkur orð
til
Guðmondai' Hannessonar
Ég sat og hlustaði. í gjallar-
horninu kvað við rödd, sem
sagði: „Þá kemur dagskrá næstu
viku.“ Hvað skyldi maður eiga
að fá að heyra merkil-egt í næstu
viku? hugsaði ég. Svó gleymdi
ég að hlusta. Alt í einu hrekk ég
við. Hvað heyrði ég? Guðm.
Hannesson prófessor um 5 ára
áætlun Rússa? Hvenær? Röddin
í gjallarhorninu heldur áfram:
„Föstudaginn kl. 10,15, 16,10“ o.
s. frv. Alt í einu heyriist aftur:
„Guðm. Hannesson prófessor flyt-
ur framhald á fyrirlestri- sínum
lum 5 ára áætlun Rússa.“ Þennan
fyrirlestur v-erður gaman að
heyra, hugsaði ég. G. H. er stór-
gáfaður m-abur og hefir náttúr-
lega gert sér mat úr öllum tíð-
indunum, sem Rússlandsfararnir
komu með. Hann hefir áður ritað
um þjóðskipulag og komið með
nýjar tillögur. Samanber grein-
ina „Goðastjórn".
Ég beið með óþreyju eftir
fimtudeginum. Og þá vildi svo
illa til, að ég gat ekki beyrt byrj-
un fyririestursins hjá prófesisorn-
um vegna anna. En þegar ég
kom inn, heyrði ég rödd prófess-
orsins í gjallarhorniinu tala af
fjálgledk um áætlanir rússnesku
ráðstjómarinnar. Nú bregðast
krosstré sem önnur tré hugsaði
ég, nú er G. H. orðimn feommún-
iisti. Næsti dagur kom, og fram-
hald á fyrirlestri G. H. Sama
hrifni í röddinni. Alt í einu segir
ræðumaður, ab nú hafi hann ekki
tímá né tóm til að tala meira um
5 ára áætlunina, því nú þurfi
hann að gera sínar athugasemdixl
og skýra frá framkvæmdum og
afleiðingum. Þetta er nú ósköp
eölilegt, hugsaði ég.
Hið fyrsta, sem G. H. fann at-
hugavert við hugsjón jafnaðar-
manna, samei'gnarstefnuna, var
það, að bæði Kristur og hinir
fyrstu kristnu hefðu fyligt henni
og reynt að lifa eftir benni. Auð-
vitað hafa jafnaðarmenn sjálfir
haldið þessu fram á imdan G. H.,
en það hefir verið kallað guðlast
hjá þeim, og þeiir sjálfir guð-
leysingjar. Sennilega sleppur G.
H. við þá nafnbót vegna þess, að
hann tók það fram, að kristniir
menn hefðu lagt þennan ósið nii'ð-
ur, og tekið þá leiðina, að láta
hvern bjarga sér eins og bezt
gekk, edns og gamli Toggi sagði.
En hvað ætli Kristur hefði sjálfur
sagt um breytinguna? Yfirleitt
virtist G. H. vera mjög hrifinn
af hugsjónum jafnaðarmanna og
telja þær beztar og fegurstar af
öllu, sem rætt er og ritað um
þjóðféliagsmál. En hann er eða
virðist vera ákveðinn á móti því,
að mannkynið fái að njóta þess-
ara gæða. Hann vill fylgja garnla
Togga, en ekki Kristi.
Önnur athugasemd G. H. var
sú, að Rússum liði illa, og að
þeim mundi halda áfram að líða
illa, þótt þeiir kæmu 5 ára áætl-
(un sinrxii í framkvæmd. Rökin fyr-
ir þessari vansælu Rússa voru
þau, að með 5 ára áætluninni
næðu þeir ekki lengra fram en
að standa jafnt öðrum Evrópu-
þjóðum. Harður dómur á stjórn-
arfar hinna kiapitalistisku landa,
en ég er honum sammál-a. Hitt
undraði mig, að G. H. skyldi telja
þjóðskipulag Rússa óhæft vegna
þesis, að það skyldi ekki koma
þeim lengra á menningarbraut-
inni en aðrar Evrópuþjóðir eru
komn-ar. Vill ekki prófessorinn
xeikna það út, hve mörg ár það
hefir tekið þær að komast af
stiiginu, sem Rússar stöðu á 1917
og þangað, sem þær standa nú.
Ef til vill telur G. H. hið kapi-
tali'stisika þjóðskipulag svo ó-
möguliegt, að það 'sé illa að veriði
hjá jafnaðarmianinastjórn að geta
ekki komið meiru í verk á 10
—15 árum en hinar þafa getað á
í þriðja kafla erindis síns gaf
G. H. upp ýmsar tölur, sem áttu
að sýna alla þá eymd og armæðu,
sem Rússar eiga nú við að búa.
Tölurnar fóru nú flestar fram
hjá mér, en það heyrði ég hann.
segja ,að Rússar lifðu nú við ó-
hæf húsakynnd, léieg föt, i-lt fæði,
lágt kaup, langan vinnutíma og
atvinnuleysi í ofanálag. Hann
sagði meðalkaup vera 50—75
rúblur á mánuði, og reiknaði þá
jrúbluna í 58 aurum, minnir mig.
„Vinnutíminn,“ kvað G. H., „er
siagður 14 tímar í sveitum." Hæsta
tala atvinnuleysingja, sem ég náði
í hjá G. H,, var 1000516.
Yfirleitt var lýsingin á lífi rúsis-
neslkrar alþýðu svo ægiileg, að ég
undraðiist að hún skyldi geta
dregið fram Iífið. En eftir sögu-
sögn G H. gerir hún það á undra
verðan hátt. Þar gaf hann upp
tölu, sem ég náði. Hann sagöi, að
Rússum fjölgaði um 31/2 midljón
á ári. Mér kom þessi tala undar-
leg-a fyrir sjóniir. Ég sé ekki betur
en að hún ósanni alla eymdina,
sem G. H. var að lýsa. Mér hefir
vexið k-ent, að í hungri og harð-
æri fækkaði fólki venjulega, en
fjölgaði í góðærum. Fjölgun
Rússa virðist mér, eftir þessari
kenningu benda á vellíðan, en
ekki skort á öllum lífsnauðsynj-
um. Frá sjónarmiði læknisins hélt
ég að þetta hlyti að lítia þannig
út. Að minsta kosti hafa þeir alt
af sagt okkur íslendingum, að ó-
þrifnaður, óheppilegt fæði og ill
föt og húsakynni styttu líf ungra
og gamalla.
Nokkrum sinnum nefndi G. H.
ártöl í sambandi við frásagnir
sínar og athugasemdir. Og það
þótti mér einikennálegt, að það
voru oftast ártölin 1925—’27. f
útvarpinu var skýrt frá því, að
G. H. ætlaði að tala um 5 ára
áætlun Rússa. 1 fyrri hluta erindis
síns sagði hann nú raunar frá á-
ætlun, lítið frá framkvæmdum,
og ekkert frá afleiðingum. Alt
eymdarástandið, sem hann sagði
frá og gaf í skyn að stafaði frá
núverandi stjórnarfai'i Rússa og 5
ára áætluninni, var, eft-ir hans eig-
iin sögusögn, afleiðing af fyrver-
andd óstjórn.. Það sanna ártölin
1925—1927. Ég veáí ekki betur, en
framkvæmdájr á 5 ára áætlun