Alþýðublaðið - 20.02.1932, Blaðsíða 2

I
ÐöBLA»f®
Afnám Sildareinkasölunnar
rætt á alþngí.
Frumvarp stjórnari'niiar um af-
nám sildareinkasöluTmar (séaðfest-
Éngu bráðabi'rgðalaganna) var tii
1. umræðu í (etri daild í gær.
Tryggvi ráðherra viðurkendi
við þá umræðu, að sú nidurstada,
0, Alpýðuflokkurjnn kom meiri
hluta (fjórum mönnum) í stjóm
mnkasölunnar, hafi veríð ástœrki,
sem stfórnin hafi tekið tillit til
pegcw hún ákvað að uppheffa
emkasöluna. Lét hann svo um
íuælt, að pingið myndi hafa gert
ráð fyriir, að í stjórn einkasöl-
unnar yrðu tveáir menn af hvorra
hálfu, sjómanna og útgerðar-
manna, en oddamaðurinn stjórn-
skipaður.
Jón Baldvins'son benti á, að
annar helmingur fulltrúanna á
Sí Ida reiin kasöiu fun d in!um hefði
ei'nmitt verið valinn úr hópi sjó-
manna, en útgerðarmenn kosið
hinn helminginn, alveg eins og
lögin mæltu fyrir. Útgerðarmenn
á Vestur- og Norður-landi kusu
sinn Alpýðuflokksmanmnn hvorir,
auðvitað af pví, að peár tneystu
peim betur en íhalds- eða „Pram-
sóknar‘ -mönnum. Þeir áttu par
um frjálst val, og pað var hvoirki
hægt né heimilt að banna peim
að kjósa pá fulitrúa, sem peir
treysta bezt, aliveg jafn.t fyrir pví.
pótt þeÍT fulltrúar væru Alþýðu-
flokksmenn. Ekki hafi ráðberaann
og flokkur hans heldur farið eftir
peirri' kenningu á sumarpinginu,
að Alpýöuflokkuriim og íhalds-
fl'Okkurinn ættu að hafa jafn-
miarga menn hvor í einkasöliu-
stjórninni, — ef það væri slík
skifting, sem vskti fyrir ráðherr-
anum —, pví að pá neyttu „Frarn-
sóknar'-fl'Ok'ks-pmgmenná'mir at-
kvæðamagns síns tiil pesis að
koma hinum pingkosna íuiitrúa
Aipýðuflokkséns, Eriingi Frið-
jóins'synii, úr stjórniimni, en kusu
tvo „Framsólmar“-fk)kksmenn í
hana, en íhaldsroenn héldu sín-
urn tveimur. Ráðherrann hafi hiins
vegar taisverða æfángu í pví að
rjúfa pi!ng og stofnamr og' hafi
nú neytt p'ess, pegar honum hefir
fundist kosningin ganga á móti
-sér á fulltrúafundi einkasölunnar.
Tryggvi geröi ekki ráð fyrir,
að stjórnin myndi koma með neitt
frumvarp fyrir pingið um skipu-
lag síldarsöiunnar í staðinn fyrir
einkasöluna. Hann kvaðst h.afa
ráðfært sig við menn, ssm betur
heföu vit á pessum hlutum en
hann sj.álfur, áður en hann gaf
ut bráðabifgðaiögin, en ekki
nefndi hann, hverjir það voru.
Jón Baldvinsson benti á, að ekki
muni stjórnin hafa farið eftir til-
lögum trúnaðarmanns hennar í
Síldareinkasölustjórninnii, Bö'ðvars
Bjarkans, pegar hún gaf þau lög
út, pví að nokkru síðar skrifaði
Böðvar grein í stjórnarbiaði'ft
„Tímann", par sem hann komst
m. a. svo að oröi: „Eins og þá
stóð á, pegar fulltrúafunduninn í
Reykjavík veittist að einkasölunni,
var ekki koimánn fram i henni
neinn banvænn sjúkdómur og
fjárbag hennar alls ekki svo
komáft, aft það eitt út af fyrir sig
pyrfti að leifta til hins sviplega
dauftsfalls hennar." Og hanin bæt-
ir vift: „Það er kallaður eftlilegur
dauðdagái, er menn deyja krist.i-
lega og skaptega af völdum sjúk-
dóma, en hitt voveiflegt, pegar
oTsökim er hastarlegt slys eða á-
rásdr hatursmanna og ofbeldis
valda skjótum dauðia pesis, siém
veizt er a'ð. Eftir þessari skil-
greiniingu mismunandi tegunda
dauðsfalla má óhætt fullyrðia, að
Síldareinfcasialia Islands hafi' dáið
voveiflegum dauða.“ Þau eru um-
mteli kunnugs manns, sem gera
hefðii mátt ráð fj'riir að stjórnin
hefði ráðfært sig við áðuir en
hún hrapaói að pví að „rjúfa“
einkasöluna.
Jón Baldvinsison benti' enn
friemur á, að á noklmim þingum
áður en Sndarein.kasalan var sett
á stofn var af hálfu Alpý'ðuflokks-
ins flutt frumvarp um einkasölu
ríkisins á síld, en fullkomniarla
skipulag en pað, sem lögteldð
var, náöiist ekki frarn á pingi.
M-eð afnámi Síldareinkasölunniar
nú, án piess að niokkuð slikt
skipulag 'komi í staðilnn, er aftur
stefnt í sama ófremdalnástandiið
um síldarsöluna og var áður en
einkasalan var stofnuð, pegar
fjöldi verkafólks,, bæði á sjó og í
landi, kom hvað eftir anuað sJipt
og snautt frá sumarstarfi og miillj-
ónatöp urðu á síldánni. Hitt hefði
orðxð pjóðhefllavænlegra og Jegift
nær að laga pað, sem aflaga fór
á síðasfliiðnú ári, sem var pað,
að pá var Ieyfð of fnlifcil síldar-
söitun, meiri heldur en markað-
ur var fyrir. Þess hefði að sjálf-
sögðu verið gætt frámvegis, ef
einkasalan hefði starfað áfram,
að varast pá hættu. Nú er í pess
stað með afnámi einkasölunnar
hverjum og eiinum síldareiiganda
ij'iett í sjálfsvald að láta salta eins
mikið og honum póknast af þeiirri
síld, sem veiðist. Og hvernig mun
þá fara um síldarverðið ?
Jón Baldv. beindi fyrirspurn
tíl Tr. Þ. út af milliisíldinni, sem
getið hefir verið um hér í blað-
feinu x grein Péturs A. Ölafsison.ar
7. f. m„ par sem hann segir
svo m. a.: „Þá er eitt gerræðið,
sem fléttað hefir verið iinin í
pesisa gæfusnauðu meðferð á
einikiasöllunni' [pegar sett voru
bráðabiirgðalögin um skiftameð-
ferð á eiignum hennar], sem sé
að verðmæti útfluttrar millisíld-
ar, sem fór héðan [frá Akureyri]
með „ísiandi" í lok síðaista mán-
aðar [nóv. s. I.] ásamt óskiftum
nokkur púsund krónum frá ferð-
um par á undan, samtals um
25 000 krónur, hefir með bráða-
birgðalögunum verið sölsað und-
iir þrotabúaö, — frá fátæklngum
hér við fjörðiinn [Eyjafjörft], sem
lítið annað höfðu fyrir sig að
leggja tiil að lifa af í vetur, þar
sem alt annað bjargræði heflr
svo hrapaliega brugðist. — Milii-
sffld hefiir pó öll ár einltasiölunn-
ar verið haldið sér fyrir hvern
landsfjórðung og andviirðið greitt
jafnóðum fyriir hverja sendiingu,
algerlega frásldlið hafsíldaraflan-
um.“
Eigendur millisíldarinnar sendu
erindi tíi stjórnaraá'ðlfis út af
henni 14. dezember. Spurði' Jón
Baldv. hvað hafi verið eða verði
jgert í pví máli. Ef pað 'sé rétt
hjá fieim, að millisíldinni hafi
jafnan verið haldið pannig sér-
stakri, pá hafi peir mikið til síns
máls, að ekki beri að breyta út
af peiirri reglu nú piedm til tjóns.
Tr. Þ. kvað enga ákvörðun hafa
verið tekna af stjórnaTÍnnar hölfu
úifi af erindi peirra, en vísaði mál-
inu til pingsins og beindi pví til
sjávarútvegsniefndar e. d. til at-
hugunar jafnframt frumvarpiinu.
Jakob Möler var haria fegitax
afnámi Síldareiinkasöilunniar og
lýsití isig fullkomlega sanunála
stjórninni um pá ndfturstöðu, siem
hún hefði tekift „samkvæmt rá'ð-
um manna, siem hefðu betur vit
á peiim málum en hún,“ eins og
Tryggvi hefði komist aft orfti.
Þóttíst Jakob tala af hálfu „sjáv-
arútvegsins“(!).
Einar Árnason, fyrrv. ráð-
herra, talaði nokkuð dræmt um
pessa stjórnarráðstöfun og kanin-
aðist við, að Síldareiinkasalan
hafi gert gagn.
En hví þá ekki að halda hennj
áfram? —
Frumvarpinu var vísað tfl 2.
umræðu með atkvæðum „Fram-
sóknar“- og íhaids-manxia gegn
atkvæði Jóns Baldvinisaonar.
Þegar „Sviði“ sðhJt.
Samkvæmt upplýsiingum, er Al-
pýðub'laðið hefir fengið hjá út-
gerð „Svifta“í Hafnarfirði um or-
sakir piess að togarinn „Sviði“
pökk í Griimisbyhöfn, pá var ver-
ið a'ð sietja koi í hann, eri peirn
hafði verið hliaðið svo mikið í
aðra hliðina, að sjór rann iinn Um
pilfarsopin niður í kolarúmin, og
fyltust pau á svipstundu. Hafði
skipift tekið niðri að aftan, og er
pví kent um, að svo miikiil ó-
hreinindi séu komin í lægið
par sem pað lá, en pegar sjór-
inn kom x skipi'ö, pá sleit það af
sér landfestar, og' var með niaum-
indum að tveir af skipverjum
Skomust í land áður en togarinn
sökk. Ekkert' reyndist hafa verið
að skipinu sjálfu og skipsmönn-
pxn á engan hátt um að kenna.
Pnrwarðiir
fiskkasipntaður.
Örstntt ratraasafga tekte
úr ISgreglnbókranam.
Fyrir réttinum er mættur Þor-
varður Bjömsson, hafnsögumað-
ur, Nýlendugötu 19 C, 42 ára aö
aldri', ámintur um sannisögli.
Hann staðfestiir í öltum atrið-
um framangreinda lcæru.
Hann skýxir náriar svo frá, aö
hann hafi á peim tíma, siem f
kærunni greinir, komið niður á
Steinbryggju. Lá pá þar við
bryggjuna mb. Úðafoss frá Kefla-
vík. Sá yfirh., að sá bátur var
með nýjan fisk. Hitti yfirheyrð-
ur þá einhverja af skipverjuxn á
ÚÖafossi, og tjáðu peir honum,.
að peir hefðu ætlað að skipia fiisk-
inum á land til pess að selja
hann, en verið bannað pað af Sig-
urði Ölafssyni og fleirum. Sagði
yfirbeyrður skipiamönnum pá, aö
engir ættu mieð eða hefðu valdi
ti;l pess að skifta sér af athöfn-
um skipa á höfninná eðia við
bryggjurnar nema hafnarstjóri;
eða þieir, menn aðriir, er hann
hefði sett til pesis að gæta reglui
í sinn stað. Á petta samtal beyrðii
Sigurður Ólafsson, starfsmaður
Sjómannafélagsins. Sagði hann pá:
yfirheyröuni, að afgreiðsiubanU:
væri á bátnum, og að yfirh. kæmi
ekfci við, hvort hann yrði af-
greiddur eða ekki. Endurtók yfir-
heyrður pá franiangreiut um að
starfsnxenn hafnarinnar einix:
hefðu vald tiil pesis að sldfta séu
áf skipumi í höMinni og við hafn-
arvirkin, og tjáði skipsmönnun-
um á Úðafossi, að ef eiinhver
gerði á hlut peárra, pá væri peim
rétt að kæra pað til hafnarstjóra.
Fór yfirh. síðan vift svo búið.
Rétt fyrir klukkan 12 á hádegií
penna dag komu tveir skipsmenn
af bátnum upp á 'hafnarskrifstof-
una og kærðu pá fyriir yfirheylrft'
nm. er þar var staddur, að þeir
fengju ekki enn að afgreiða bát-
inn og skipa fiskinum í land,
Hafnarstjóri var pá ekki vi'ð, en
yfirheyrður fór rétt á eftir niiður-
á steinbryggju aftur ti pess áð"
reynia að rétta hlut þeirra. Yfir--
heyrður segir, að starfsmene
hafnarinnar hafi ekkert vitað uiii
hvort verkbann var á ínokkruni
bátum eða ekki, fyrr en yfirh.
var tjáð pað eims og að framan
greindr, og hafði hafnarstjóri pvi
engar fyrirskipanir gefið unx
pað, hvernig hafnsiögumennknir
skyldu snúast við pví.
Er yfirheyrður kom niður á
Steinbryggjuna aftur, var par
margt manna, par á • meðál Sig-
urður Ólafsson, sá, er aft fraimian:
greinir. Brýndi yfirheyrður þá.
enn fyrir Sigurði, að bann brysti
vald til pess að hindra afgreiðsiu
slnpa í einu eða öðru, og benti,
hoinum á pað ákvæði hafnar-
regl u gerð arin nar, að þeir, seixi;