Morgunblaðið - 27.08.1986, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 27. ÁGÚST 1986
25
New York:
Starfsmaður SÞ hand-
tekinn fyrir njósnir
í þágu Sovétríkjanna
New York, AP.
RÉTTARHÖLD hófust í New
York í gær yfir sovéskum starfs-
manni Sameinuðu þjóðanna, en
hann er ákærður fyrir njósnatil-
raun í þágu Sovétríkjanna. Talið
er að maðurinn, sem heitir
Gennadiy Fedorovich Zakharov,
sé njósnari KGB, leyniþjónustu
Sovétríkjanna.
Bandaríska alríkislögreglan
(FBI) handtók Sovétmanninn á
laugardaginn þegar hann reyndi að
fá starfsmann vopnaframleiðanda
til liðs við sig. Dæma má Sovét-
manninn í lífstíðarfangelsi fyrir
vikið, en hann nýtur aðeins tak-
markaðrar friðhelgi stjórnarerind-
reka.
Zakharov er sakaður um að hafa
greitt 1.000 bandaríkjadali fyrir
skjöl, sem fjölluðu um þotuhreyfil
í bandarískri herþotu, en ekki var
greint nánar frá eðli skjalanna.
Maðurinn sem seldi Zakharov skjöl-
in hefur verið í sambandi við FBI
í þijú ár vegna þessa máls. Hann
er ekki ríkisborgari í Bandaríkjun-
um, en hefur dvalist þar í nokkur
ár. Zakharov reyndi að fá manninn
á mála hjá sér meðan hann var við
nám í Queens-háskóla, en hann
hafði þegar samband við FBI og
bauð fram aðstoð sína.
Bandarískir embættismenn hafa,
lengi haldið því fram að höfuðstöðv-
ar Sameinuðu þjóðanna væru
miðstöð sovéskrar njósnastarfsemi
í Bandaríkjunum. í fyrra kallaði
Reagan Bandaríkjaforseti þær
„njósnahreiður“ og í mars á þessu
ári var Sovétmönnum gert að fækka
starfsmönnum sendinefnda sinna
úr 279 í 170 fyrir apríl 1988.
Brasilía:
Skipuleg sala
á kornabörnum
Itajai, Brasilíu. AP.
LÓGREGLAN í Itajai hefur skor-
ið upp herör gegn starfsemi
ættleiðingarfyrirtækja, sem hafa
selt að minnsta kosti 1.500 börn
úr landi á síðustu fjórum árum.
Það eru einkum efnuð hjón frá
ísrael, Bandaríkjunum, Kanada,
Frakklandi og Italíu, sem hafa
keypt hvít komabörn og flutt
þau úr landi. Börain sem hafa
verið seld eru einkum úr suðaust-
urhluta Brasilíu en þar búa
margir afkomendur innflytjenda
frá Vestur-Þýskalandi.
Samkvæmt brasilískum lögum
mega^útlendingar ættleiða böm og
flytja þau úr landi. Talið er að í
Brasilíu séu fimm milljónir munað-
aralausra bama.
Hins vegar heimila lögin ekki
ættleiðingar í ágóðaskyni. 26 menn
hafa verið ákærðir sökum þessa og
er hámarksrefsing íjögurra ára
fangelsi.
Lögreglan telur að þeir sem selja
börnin segi foreldmnum að þeir
verði lögum samkvæmt að greiða
allt að 400.000 krónur til yfírvalda
vegna ættleiðingar. Lögleg ættleið-
ing kostar hins vegar um 20.000
krónur.
Ættleiðingarfyrirtækin hafa
spillta embættismenn á sínum
snæmm og geta þau gengið frá
ættleiðingu á innan við tveimur vik-
um. Ef löglega er staðið að málum
getur ættleiðing aftur á móti tekið
marga mánuði.
Að sögn lögreglumanna fóm
konur á vegum ættleiðingarfyrir-
tækjanna inn í fátækrahverfi Itajai
og Curitiba og þóttust vera félags-
ráðgjafar. Þeim tókst að telja
fjölmargar mæður á að gefa böm
sín til ættleiðingar.
í kúbönsku fangelsi. Myndin var
tekin á laun.
r,
péu um 150, sem neiti að láta „end-
prhæfa“ sig og séu af þeim sökum
beittir líkamlegum og andlegum
pyntingum. í því efni vitnar hann
m.a. í skýrslur Amnesty Intemat-
ional.
Valladares segist hafa skrifað
bók sfna til „að allur heimur fái að
vita um glæpi Kastrós, pyntingam-
ar og mannréttindabrotin. Þegar
menn gera sér grein fyrir þeim
munu þeir finna fyrir sama hryll-
ingnum og þegar skýrt var frá
grimmdarverkum Stalíns“.
Suður-Afríka:
Faðir
fjórbura
myrtur
Höfdaborg, AP.
FAÐIR fyrstu fjórburanna, sem
getnir voru í glasi í
Suður-Afríku, var myrtur á
lieimili sínu í gær. Lögreglan
hefur handtekið sex manns, sem
grunaðir eru um aðild að morð-
inu.
Arásarmennirnir stungu eigin-
konu hans hnífi en hún mun ekki
vera í lífshættu. Einn fjórburanna
lést í maímánuði en hinum þremur
var ekki unnið mein. Að sögn lög-
reglu em þeir nú í gæslu fjölskyldu-
vina.
Árásarmennimir mddust inn í
húsið og skutu Stan Hinrichson í
höfuðið jafnframt því sem þeir ráku
hann á hol. Allir bám mennimir
grímu.
Að sögn var engu stolið en fólk-
ið sem var handtekið ók bíl Hinrich-
son-fjölskyldunnar.
Á meðal þeirra sem handteknir
vom er kona sem hafði starfað sem
þjónustustúlka á heimili fjölskyld-
unnar.
AF ERLENDUM VETTVANGI
eftir JÓHÖNNU KRISTJÓNSDÓTTUR
Sfar forsætisráðherra og núverandi væntanlegur forseti, Bourguiba forseti heldur enn völdum
þrátt fyrir háan aldur, Mzali fyrrv. forsætisráðherra féll í ónáð hjá Bourguiba.
Tekst Sfar að rétta við efna-
hag landsins og halda sér
í náðinni hjá Bourgniba?
NOKKRAR vikur eru nú liðnar síðan Habib Bourguiba, forseti
Túnis, ákvað, flestum að óvörum, að víkja forsætisráðherra sínum
og væntanlegum eftirmanni, Muhammad Mzali, úr sessi. í hans
stað var skipaður Rachid Sfar, eins og fram kom í fréttum og
fréttaskýringu þá. Sfar hefur nú kunngert ráðstafanir i efnahags-
málum og meðal annars lækkað gengi túníska dinarsins um tíu
prósent.
Almennt kom gengislækkunin
ekki flatt upp á menn því
margs konar áföll hafa htjáð efna-
hag Túnis upp á síðkastið; olíu-
vinnslan hefur dregizt saman í
nánast ekki neitt. Sama máli
gegnir um fosfatvinnslu, en fosfat
hefur verið ein helzta útflutning-
svara Túnis og nokkuð hefur
dregið úr ferðamannastraumi til
landsins, vegna nábýlisins við
Líbýu og ótta við aðgerðir hryðju-
verkamanna. I þeim efnahagsráð-
stöfunum sem tilkynntar voru nú
rétt fyrir helgina vakti athygli,
að Sfar greindi ekki frá því að
fyrirhugað væri að minnka niður-
greiðslur á matvælum. í ræðu
sinni á þinginu vék han þó að
þeim gríðarlegu fjárupphæðum
sem væri varið til að greiða niður
matvæli, einkum brauðmeti,
sykri, mjólk og matarolíu. Sér-
fræðingar segja að Sfar og
ráðherrar hans muni í lengstu lög
reyna að fara aðrar leiðir en
minnka niðurgreiðslurnar. Þegar
það var reynt síðast, í janúar
1984, brutust úr heiftúðugar
óeirðir í landinu og létust um
níutíu manns.
Sumir spá því, að Sfar treysti
sér ekki til að boða mjög róttækar
aðgerðir fyrr en eftir kosningarn-
ar í nóvember, þar sem staða
hans sem forsætisráðherra sé enn
sem komið er ijarri því að vera
traust. Því sé þetta aðeins foi-s-
mekkurinn og Túnisbúar geti átt
von á harkalegri ráðstöfunum, ef
Sfar telur sig hafa þann styrk sem
nauðsynlegur er.
Þó svo að Habib Bourguiba
forseti sé orðinn aldurhniginn,
virðist hann engu að síður hafa
öll völd í gömlum höndum sínum.
Því mun Sfar áreiðanlega bíða
átekta og ekki að efa að ráðstaf-
anir þessar hafa verið gerðar nú
með vitund og vilja forsetans.
Honum er manna bezt ljóst að
Sfar nýtur ekki einróma stuðnings
og vill, að minnsta kosti í bili,
stuðla að því að Sfar fái tækifæri
til að vinna sér traust.
Síðan Muhammad Mzali vék
úr forsætisráðherraembættinu
hefur lítið farið fyrir honum.
Stjórnmálasérfræðingar segja, að
ákvörðun Bourguiba að láta hann
fara frá hafi ekki þurft að koma
mönnum jafn mikið á óvart og
reyndin varð. Þeir segja að undan-
fama mánuði hafí verið ýms merki
þess að Bourguiba væri að missa
trúna á Mzali og allir embættis-
menn sem hafi verið skipaðir
síðasta árið hafi verið mismunandi
afdráttarlausir andstæðingar
Mzali. Nokkru áður en Sfar var
gerður að forsætisráðherra vakti
til að mynda skipan nýs innan-
ríkisráðherra mikla athygli. Hann
er Zine al-Abidine Ben Ali, hers-
höfðingi og yfirmaður öryggis-
þjónustu landsins. Hann er sagður
harðlínumaður og vill sýna meiri
hörku í samskiptum við stjórnar-
andstöðu. Mzali hafði farið með
þetta embætti ásamt forsætisráð-
herrastarfinu og var vitað, að
honum gramdist mjög ákvörðun
Bourguiba að draga embættið
undan sér.
En Mzali var ekki einn um að
falla í ónáð. Andstæðingur Mzali
til margra ára, forsetafrúin sjálf,
Wassila Bourguiba, sem hafði
mikil völd bak við tjöldin, var lát-
in hverfa úr forsetahöllinni. í
hennar stað flutti inn sextug
frænka forsetans, Siada Sassi,
sem vakir nú yfir Bourguiba nótt
sem nýtan dag og illgjarnar tung-
ur segja að til þess að fá samtal
við forsetann þurfi viðkomandi
fyrst að koma sér í mjúkinn hjá
henni, eftir hinum aðskiljanle-
gustu leiðum.
Annar stjórnmálamaður sem
hefur greinilega hlotið náð fyrir
augum Bourguiba er Mansour
nokkur Skhiri, sem fer með mál-
efni opinberra starfsmanna og
stjómunarlegra umbóta. Sumir
telja, að Skhiri stefni hærra og
hafi byr í augnablikinu.
Þau pólitísku vandamál sem ný
ríkisstjórn Sfars glímir við eru
margþætt óg forsætisráðherrann
verður naumast talinn öfunds-
verður af hlutskipti sínu. Þetta á
einkum við um efnahagsmálin.
Það er greinilegt að þessar fyrstu
ráðstafanir, sem minnst var á í
upphafi, hafa vakið nokkra furðu,
þar sem menn spáðu langtum
harðari aðgerðum. Væntanlega
hafa þeir Sfar og Bourguiba samt
talið ráðlegra að feta sig gætilega
áfram. Það er grunnt á ólgunni í
Túnis, hvort sem í hlut eiga verka-
lýðsforkólfar, sem hafa skert
athafnafrelsi eða herskáir múha-
meðstrúarmenn, sem vilja að
Túnis verði islamskt lýðveldi. Það
er að sönnu afar fjarlægt og sá
hópur er heldur ekki stór. En
hann hefur haft töluverða tilburði
í frammi og fordæmt það „óguð-
lega ftjálslyndi“ sem hefur sett
svip sinn á túnískt þjóðlíf. Þessir
herskáu bókstafstrúarmenn vilja
og ijúfa að mestu leyti tengslin
við Vesturlönd og halla sér að
Líbýu og öðrum þeim ríkjum þar
sem þeim finnst trúarbrögðin iðk-
uð á hinn eina rétta hátt.
Meðan Bourguiba ræður í Tún-
is verður áreiðanlega ekki breyt-
ing á utanríkisstefnu landsins. Og
Bourguiba er án efa ófáanlegur
til að fara með Túnisbúa aftur í
aldir, eins og hefur gerzt í íran
síðan Khomeini komst til valda.
Hann hefur um margt leitt Túnis-
búa fram á svið tuttugustu
aldarinnar og hófsemi í trúar-
brögðum hefur verið aðal lands-
manna. Staða kvenna er langtum
betri í Túnis en í flestum öðrum
arabalöndum og svo mætti lengi
telja.
En það sem kemur til með að
ráða úrslitum á næstu mánuðum
um í hvaða átt Túnis hneigist, er
einkum og aðallega undir tvennu
komið: heilsufari Habibs Bourgu-
iba og hvort tekst að rétta af
efnahag landsins. Lánist Sfar að
snúa við þessari vondu þróun má
búast við að stöðugleiki haldist á
öðrum sviðum.
(Huimildir: NYT ojf Middle Elast Review.)