Morgunblaðið - 05.10.1986, Síða 12

12 B
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 5. OKTÓBER 1986
0
Eyjólfur J. Eyfells
ÍYfirlitssýning á verkum
Eyjólfs J. Eyfells listmál-
ara var opnuð á Kjarvals-
stöðum í gær, laugardag-
inn 4. október.
EYJOLFUR
J. EYFELLS
„Ótvírætt náttúru-
barn í list sinni“
Nokkrar mynda Eyjólfs Eyfells sem eru á yfirlitssýningunni
á Kjarvalsstöðum
Morgunblaðií/Þorkell
Eyjólfur J. Ey-
fells fæddist í
Seljalandsseli
undir EyjaQöll-
um 6. júní
1886. Foreldr-
ar hans voru
Jón Sigurðsson bóndi og Guðríð-
ur Eyjólfsdóttir og var Eyjólfur
einn af átta systkinum. Aðeins
6 vikna gamall fluttist Eyjólfur
í Árnessýsluna, að Súluholti í
Flóa, þar sem hann átti heima
svo til samfellt til tvítugs. Hann
stundaði alla almenna sveita-
vinnu og sjóróðra á þessum
árum. Tvítugur að aldri réð
Eyjólfur sig í vinnumennsku til
séra Einars Pálssonar í Gaul-
verjabæ og var þar í tvö ár. Þar
kynntist Eyjólfur Ingibjörgu
dóttur Einars sem síðar varð
kona hans.
Þriggja vikna fermingarund-
irbúningur var eina almenna
skólaganga Eyjólfs. í viðtali
sem Morgunblaðið átti við Eyj-
ólf vegna yfírlitssýningar í Casa
Nova sem opnuð var í tilefni
af 85 ára afmæli hans kemur
meðal annars fram að honum
fínnist að í raun og veru hafí
hann ekkert haft að gera með
lengri skólagöngu. Fróðleiks
hafí hann aflað sér smám saman
með lestri og aukinni
lífsreynslu. Eyjólfur segir þó að
hann hefði mátt - sér að skað-
lausu - fá meiri menntun í
málaralist.
Eyjólfur hafði gaman af því
að teikna strax þegar hann var
bam og var farinn að teikna
áður en ég kunni að draga til
starfs. f byrjun notaði hann ein-
göngu blýant, en síðar eignaðist
hann liti. Fyrsti liturinn sem
Eyjólfur eignaðist var blákrít,
sem annars var notuð til þess
að Iita fé.
Eftir að hafa verið tvö ár sem
vinnumaður hjá séra Einari fór
Eyjólfur til Reykjavíkur í þeim
tilgangi að læra eitthvað í teikn-
un. Hann var í þijú ár hjá
Stefáni Eiríkssyni myndskera
og fór síðan til Þýskalands og
lærði hjá E. 0. Simonsen Cast-
elli í Dresden. Eyjólfur sagðist
hafa lært mikið hjá þessum
tveimur mönnum og þeir hafi
báðir verið góðir kennarar.
Árið 1921 giftust Eyjólfur og
Ingibjörg dóttir séra Einars.
Þau eignuðust flögur böm, Ein-
ar, Jóhann, Kristínu og Elínu.
Eyjólfur og Ingibjörg bjuggu
allan sinn búskap að Skóla-
vörðustíg 4, þar sem Ingibjörg
rak hannyrðaverslun.
Eyjólfur sagði eitt sinn að
einhver héldi vemdarhendi yfir
honum og hafí hjálpað honum
ótal sinnum í lífínu á óskiljan-
legan hátt og jafnvel bjargað
honum úr lífsháska oftar en
einu sinni. Hann sagði í áður-
nefndu viðtali að hann hafí
mikinn áhuga á þesum dulrænu
efnum og hafí sótt fíöldan allan
af miðilsfundum um ævina.
„Stundum hef ég ferðast utan
líkama míns á feikilegum hraða
um víða veröld".
Árið 1914 ákvað Eyjólfur að
gera myndlistina að sínu ævi-
starfí og á sínum langa starfs-
aldri hélt hann margar sýningar
á verkum sínum hér á landi.
Eyjólfur tók einnig þátt í ijölda
samsýninga. Fyrstu sýninguna
hélt hann 1919 í KFUM-húsinu
í Reykjavík.
Eina málverkasýningu hélt
Eyjólfur í Brook Street Art
Gaílery í London. I blaðagrein
frá fímmtudeginum 16. júlí
1936 er þess getið að grein
hafi birst í breska listatímarit-
inu „Studio" um sýninguna. Þar
kom þetta m.a. fram:„Listvinum
í London gafst kostur á að sjá
dálítið nýtt og sérkennilegt, þar
sem var sýning Eyjólfs J. Ey-
fells á 40 málverkum frá Is-
landi, sem nýlega var haldin í
Brook Street Art Gallery. Þessi
svölu vötn og láxár, bláu fjöll
og undarlegu gnýpur og hamra-
tindar, þessir einangruðu bæir,
þessi litlu fískiþorp og þessar
hamrastrendur búa yfír alvar-
legri og jafnvel ógnandi fegurð,
sem Eyfells hefír tekist að sýna
af dugnaði og skilningi. Hann
hefír verið alveg sérstakelga
heppinn, þegar hann málar hin
undursamlegu ljósáhrif, sem ljá
hinu skammvinna norræna
sumri alla sýna dýrð“.
Listgagnrýnandinn Ian Gord-
on ritaði einnig um sýningu
Eyfells í „The Observer" í maí
1936. Hann segir að fáir mundu
gera sér í hugarlund, að það
táknræna landslag sem Leon-
ardo da Vinci hafí valið sér sem
bakgrunn fyrir Monu Lisu
mundi koma fram á nútímalista-
verkum. Síðar segir hann: „En
áreiðanlega voru margar af
landslagsmyndum þeim, er Eyj-
ólfur Eyfells sýndi í Brook
Street Gallery, sem komu manni
til að hugsa að þessi sextándu
aldar málari hefði séð ísland í
draumi. Samt sem áður málar
Eyfells þessar myndir af föður-
landi sínu að því er virðist
ótruflaður af endurminningum
um Leonardo. Með fullum og
föstum norrænum pensiltökum
málar hann þessar dularfullu
auðnir föðurlands síns og með
því að forðast ótímabærar
áherslur tekst honum að láta
þær verka skýrt og lifandi á
áhorfanda".
Þegar Eyjólfur var 89 ára
gamall var haldin yfírlitssýning
á verkum hans á Kjarvalsstöð-
um. Bragi Ásgeirsson Iistgagn-
rýnandi fjallaði um sýninguna í
Morgunblaðinu miðvikudaginn
2. júlí 1975. „Eyjólfur Eyfells
er ótvírætt náttúrubam í list
sinni, hann málar líkt og honum
dettur í hug hveiju sinni, öllum
óðháður.“ segir Bragi í grein
sinni. „Óháður skólum og stefn-
um og lætur sig litlu skipta álit
og skoðanir starfsbræðra sinna
og sem slíkur hefur hann skap-
að sér nokkra sérstöðu. Við
getum líklega fyrir sumt skil-
grein hann sem natúralista,
a.m.k. að því leyti að hann
umskapar og stíliserar ekki
náttúruna, heldur málar hlutina
eins og hann sér þá“ Eyjólfur
J. Eyfells er spfítisti og telur
sig muna glefsur úr fyrri jarð-
vist. Hann telur sig m.a. hafa
stigið það skref til þroska að
hafa að fullu og öllu skilið við
hinn leiða löst mannkynsins
ágimdina. Ég veit ekki hvað til
er í þessu, en a.m.k. bera mynd-
imar á sýningunni þess vott,
að höfundiir þeirra er algjörlega
laus við hroka og ágimd. Og
sem slíkar em þær opnar og
ljúfar í viðkynningu".
Eyjólfur J. Eyfells listmálari
lést í ágúst árið 1979, nítíu og
þriggja ára að aldri.