Alþýðublaðið - 14.03.1932, Blaðsíða 2

ALÞÝÐUBLAÐIÐ
2
Sjómannakaupið
á islenzkn og spánverskn tognrnnnm.
Morgunblaðið gerir að umtals-
efni sl. föstudag kaupgrei'ðslur á
íslenzkum togurum og kaup-
greiðslur til nokkurra íslendinga,
er farið hafa á 2 spánverska
togara nú fyrir skömmu. Þar eð
samanbur'ður' þessi er á þann veg
túlkaður, að all einhliða frásögn
kemur fyrir augu almennings, þá
skal hér á eftir skýrt frá tildrögr
um þess, að íslenzkir fiskimenn
hafa farið á umrædda togara og
um leið gerð nánari grein fyriir
tekjum ísL togaraháseía en gert
jer í umræddri Morgunblaðsgrein.
Um síðustu áramót kvisaðist
það manna á meðal, að spán-
verskir togarar mundu taka hér
islenzka fiskimenn. Hva'ð marga
var óvíst. Einnig gekk sú fregn
manna á meðal, að bæði fransk-
ir og spánverskir togarar mundu
fá hér íslenzka fiskiformenn.
Hvort tveggja reyndist rétt vera.
Fjöldi íslenzkra togaraskipstjóra,
er nú eru skiplausir, hafa ráðist
sem fiskiformenn á áðurnefnda
togara. Að eins 2 af þessum fiski-
formönnum hafa ráðið með sém
isienzka fiskimenn,
Hvatamiaður þess a'ð ráða ísi.
fiskimenn á þessa togara mun
vera umboðsmaður Spánverjanna
hér, hr. Geir H. Zoéga. Um kaup
háisetanna var alls ekki rætt við
Sjómannafélagið. UmboðsmaÖnr-
inn í samráði við fiskiformennina
mun hafa fastákveðið kaupið
(lágmark) kr. 11,50 á dag auk
fæðis, Var því haldiö fram af
áðurnefndum mönnum, að þessi
laun jafngiltu ísl, kaupgjaldi.
Sjómannafélagið tók nú að sér að
hafa áhrif á kaupgjaldið til hækk-
unar. Eftir nokkurt þref féllst um-
boðsmaður togaranna á að greiða
kr. 12,50 auk fæðis á dag, þ. -e.
375 kr. fyrir 30-nættan mánu'ð.
Sjómannaféiagiö lagði enga
hindrun í veg fyrir að lögskráð
yrði fyrir þetta kaup. Samningur
var enginn gerður:
1. Sökum þesis, að 28 mönnum
færra voru hér í landi atvinnu-
lausir, menn, sem höfðu litla eða
enga von til þess a'ð komiast á
íslenzk skip, eða aðrir í þeirra
stað, ef einhverjir þeirra hefðu
komist á sjó.
2. Mikið ráðabrugg var um það,
að taka færeyska fiskimenn í
stað hinna íslenzku, er talið var
að fengjust fyrir mun lægra
kaup.
3. Samkvæmt ummælum um-
b«ðs,manns togaranna og fiiski-
formanns er atvinnutíminn minst
5 mánuðir, marz—júlí, (Fiskveiða-
tíminn hér við land og við Bjarn-
areyju.) Komið getur til mála að
þeir fylgi skipunum á veiðarnar
við Nýfundnaland. En þá mundi
atvinnutíminn Iengjast að mun.
Fyrir tímabilið marz—júlí yrðu
lágmarkstekjur háseta kr. 1912,50.
4. Fáanleg hefðu sennilega ver-
ið íslenzk togarakjör. En eftir
upplýsingum, er taka varð góðar
og gildar, mundu tekjur háseta
verða að mun minni.
Afli þessara togara er svo mik-
ið minni en ísl. samkvæmt fyrri
árs reynslu, að þar er enginn
samanburður á. Ef hásetar ættu
kaup sitt að nokkru með lifrar-
hlut, hlyti afskifti hinna ísl. fiski-
manna að vera roeiri en nú mun
vera af veiðunmn. Stjórn skips-
ins er í höndum Spánverjanna
og verkstjórn yfir spánversku há-
setunum, Mun hún vera ait önnur
en tíðkast á ísl. togurum. Isl.
fiskiroenn geta því á engan hátt
átt tekjuvon sína undir því fyrir-
komulagi, er Spánverjum þóknast
að viðhafa á veiðunum. Var því
undir öllum kringumstæðum talið
tryggast að vinna fyrir föstu
kaupi og hafa þar með engar á-
hyggjur út af því hvernig tilhög-
un yrði á veiðunum.
5. Að öllu athuguðu yrðu tekj-
ur þessara manna miklu hœrri
en háseta á ísl. toc/urum á um-
rœddum tíma.
II.
Morgunbl. skýrir frá að dag-
kaup ísl. togaraháseta hafi verið
síðast liðna vetrarvertíð kr. 15,13
á dag að me'ðaltali. Þetta er mjög
nær sanni. En réttara mun þó
að reikna þessa tölu auralaust
eða kr. 15,00. En hitt glieymir
blaðið að geta um, að meðalút-
haldstími skipa héðan var 80 dag-
ar. Vetrarvertíðartekjurnar 1200
kr. Vertíðin í fyrra var með af-
brigðum aflasæl. Á hvern út-
haldsdag veiddust að meðaltali
40 2/3 skpd. e'ða 25o/0 meira en
nokkurn tíma hafði áður þekst.
Meðalafli á skip hefir því verið
3254 skpd. verkaðs fiskjar eða
8131/2 smál. verkaðs fiskjar. Þessi
fádæma afli á jafnskömmum tíma
er mjög fágætur. Enda þött ísl.
togaraeigendur stytti saltfiskveið-
arnar með ári hverju. Kaup há-
seta er tvenns konar: 1. Mánað-
arkaup, er verður kr. 7,13 á dag,
2. Láfrarhlutur miðað við kr. 28,50
fat, er skiftist að meðaltali á 27
m-enn á skipi á saltfiskveiðum.
Það kaupgjald, er miðast við
lifrina, eru því óviss-ar tekiur í
byrjun hverrar vertíðar. Enda
hefir lifrarhluturinn verið mjög
mismunandi frá ári tiil árs, og
á síðastliðnu ári alhæstur sem
hann hefir verið, miðað við út-
haldsdag.
Síðastliðinni vetrarvertíð lauk
alment í byrjun júnímánaðiar.
Sjómennirnir voru því flestir at-
vinnulausir júní til september, a'ð
ísfiskveiðar byrjuðu, að undan-
skildumi þeim fáu, er á síldveiðar
fóru.
Mýtt ðfengisflóð
að pjéðlniai fornspnrðri.
Þegar þjóðin var spurð, hvort
hún vildi gera áfengi'ð landrækt,
þá svaraði hún því játandi meö
yfirgnæfandi raeiri, hluta atkvæða.
Síðan hefir hún ekki verið spurð
um vilja sinn í málinu, en nokkr-
um árum síðar fór meiri hluti
alþingis á bak við hana og hleypti,
Spánarvínaflóðinu inn í landið
að henni fornspurðri. Um það
getur þó ekki orkað tvírnælis, að
það eru svik við þjóðina, þegar
þingi'ð gengur í berhögg við þá
ósk, sem hún hefir borið fram
með allsherjaratkvæði, án þess að
það beri málið undir úrskurð
hennar að nýju.
Eins og kunnúgt er hQ.fir það
reynst blekking ein, að fiskmark-
aðurinn á Spáni yrði íslending-
um iragstæður framvegis, ef
leyfður yrði innflutningur Spán-
arvína. Hitt hefir aftur á móti
sannast á sorglegan hátt, sem
andstæðingar Spánarvínaflóðsins
héldu þegar í stað fram, að fjöldi
kvenna og unglinga myndi verða
því a'ð bráð og Spánaráfengið
verða tálbeita fyrir óþroskað fólk,
sem drægi það tii nautnar annana
sterkari drykkja.
Og . nú vilja sumir þingmenn'-
irnir skella annari áfengisflóðöld-
unni ofan á hina, og aftur að
þjóðinni fornspurðri. Nú eru það
þeir Bjarni Ásgeirsson, Jón Auð-
un, Hannes á Hvammstanga og
Guðbrandur Isberg, sem vega
þannig aftan að henni. Þeir flytja
frumvarp á alþingi um, að fjár-
Á ísfiskveiðum er lifrarhlutur
það mikið minni, að meðaltekjur
háseta ná ekki 300 kr. á mánuði.
Atvinnutíminn á þeim togur-
um, er eingöngu stunda salt- og
ís-fiskveiðar, er 8—9 mánuðir.
Árstekjur hafa því orðið sl. ár
hjá þeim mönnurn, er fastir telj-
ast, kr. 2600—3000 yfir árið.
Á þeim togurum, er síldvei'ðar
stunduðu, urðu tekjurnar hærri,
enda var síldveiði með afbrigð-
um mikil. Á tekjuhæsta skipi H/f
Kveldúlfs hafði háseti, er var all-
an úthaldstímann, kr. 3800 yfir
10 mánaða tíma, sem er aimenn-
astur úthaldstími á þeim skipum,
er síldveiðar stunda.
Mánaðarkaup háseta tíl jafnað-
ar á saltfisk- og ísfisk-veiðiasMp-
um var því sl. ár kr. 325,00—
334,00. Á tekjuhæsta síldv.skipi
kr. 380,00.
Sé nú borin sarnan tekjuvon ís-
lendinganna á spænsku togurun-
um, þá fá þeir fyrir 5 mánaða
vinnu 2/3 af árstekjiim háseta á
salt- og ís-fiskveioinn og helming
tekna peirm, er hœst hafa haft,
ad mectöldutn sildveíðum.
Með þiessu er sýnt og sannað,
að tekjur hásietanna á spænsku
málaráðherra verði heimilað að
veita leyfi til a'ð brugga áfengt öl,
sem í sé alt að 4% áfengi að
vikt, en það er um 5%, ef rniðað
er við rúmmál.
Á því er enginn vafi, að slíkt á-
fengt ölflóð myndi verða til þess;
að kenna fjölda fólks áfengis-
drykkju, einkum þó unglingum,
I viðbót við ölæíi af diykkju þess.
sjcilfs, myndi það tendra upp
löngun ósjálfstæðs fólks í aðra
sterkari drykki, svo sem reynslan
hefir margsannað. Það er hin
mesta falskenning, sem fiutnings-.
mennirnir lialda fram í greinar-
gerð frúmvarpsinis, að áfenga ölið
myndi draga úr notkun annars
áfengis. Það myndi þvert á móti
draga til aukinnar notkunar á.
sterkari drykkjum, auk þess sem
það myndi gera fjölda manna að
„ósvinnum öpum“ undir áhrifum:
þess sjálfs.
Flutmngsmenn ætlast til a'ð
leyfi til áfengrar ölgerðar í 5
ár kosti 40 þúsund kr. Það'fé og
dálítið lítragjald af ölinu á, sam-
kvæmt því, sem þeir segja í
greinargerðinni, „að bæta úr sí-
vaxandi fjárþörf ríkissjöðs". En
hvað sikyldu mörg heimili þurfa
að fara í rústir vegna öldrykkj-
unnar og fylgiíiska hennar, til
þess að það tjón nemi 40 þúsund
kr. að dómi flutningsmannanna ?
Eru þeir reiðubúnir að svara
því?
Giiðm. R. Ölafsson
úr Grindavík.
togurunum, sem eru fastar, eru
betri en tekjur háseta á ísl. tog-
urum í hverju meðalári, engu lak-
ari en tekjur sl. árs, sem er hið
mesta aflaár, sem komið hefir.
Það er því hreinasta blekking, að
kauplækkun hafi farið fram með
ráðningu ísl. hásetanna á
spænsku togurunum.
III.
ísi. útgerðarmenn eru komnir
út á þá braut, að hafa saltfisk-
veiðarnar sem stystar. Þeirri
ráðabreytni mun engin kauplækk-
un fá breytt. Aflamagnið er sl.
ár jafnmikið á 80 dögum og á
undanförnum árum þurfti 120
daga til. En hitt sjá allir, hversu,
minni rekstui'skostnaður verður
af stuttu úthaldi en löngu og fá
sarna afla. Togurunum er ekki
Jagt í höfn vegna kaupgjagldsins,
sem á þeim er, heldur hins, að
útgerðarmenn ætla að draga úr
saltfiskframleiðslunni á þann
hátt, sérstaklega þeir, er kaupa
í stórum stíl fisk af öðrum
smærri framleiðendum. Á þessu
ári er sama aðfer'ðin höfð í þiesisu
efni. Vertíðin er ákveðin af þeirra
hálfu að verða stutt. Tekjuvon
hásetanna er ekki ýkjamikil. Þeir