Morgunblaðið - 29.11.1986, Blaðsíða 59

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 29. NÓVEMBER 1986
árum hafa skrifað niður minningar
og allskonar fróðleik sem henni
þótti einhvers virði. Þeirra pappíra
verður vandlega gætt ef ég þekki
fólk hennar rétt og verður þá létt
þeim sem áhuga hafa á alþýðu-
menningu Mývetninga að lesa af
blöðunum, — allt skrifað með þess-
ari skýru, nettu, hreinlegu rithönd
sem entist henni með andlegri sið-
fágun til hins síðasta. í bréfi sem
hún skrifaði nöfnu sinni Sólveigu
litlu, dóttur okkar Ragnheiðar Ástu
skömmu eftir 95 ára afmælið sagði
hún:
„Ég er frísk eftir vonum, hef
ágæta sjón en heyri illa. En það
gerir ekki svo mikið þó maður fari
á mis við sumt, það er ekki allt svo
þokkalegt. Á sjónvarp horfí ég og
hlusta á útvarp, nýt þess þegar
sumir lesa sem nenna að tala skýrt.
Ég prjóna mér til ánægju og les
með gleraugum sem ég er búin að
nota í 50 ár, mér líður vel, allir
góðir við mig, dætumar sjá um mig
eins og ungbam. Solla mín, ég kveð
þig með þessari fallegu vísu hans
Þorsteins:
En ef létt er lundin þín,
loftið bjart og næði:
sestu þar sem sólin skín,
syngdu lítið kvæði.
í Guðsfriði Solla.M
Nú stendur gamli Grænavatns-
bærinn auður og er kominn á skrá
yfír menningararf sem á að vemda,
en Grænvetningar búa f myndar-
legu þorpi sem þeir hafa reist
umhverfis gamla bæinn sinn. Við
héma fyrir sunnan sendum þangað
aftur fallegu kveðjuna hennar Sollu
afasystur minnar og samhryggj-
umst frændfólkinu í Mývatnssveit.
Jón Múli Árnason
Minning:
Sólveig Jónsdóttir
Grænavatni
Fædd 21. ágúst 1887
Dáin 19. nóvember 1986
Sólveig Jónsdóttir á Grænavatni
verður jarðsungin í dag í Skútu-
staðakirkju. Þaðan sér suður yfír
Grænavatn, og þar syðst á bakkan-
um glampar í góðu veðri og sólskini
á gamla Grænavatnsbæinn. Þar var
hollur verustaður unglingum þegar
við bræður vomm sendir þangað í
sveit fyrir liðlega hálfri öld, — Jón-
as til Páls Jónssonar, en ég til
Sólveigar systur hans og manns
hennar, Benedikts Guðnasonar. Þá
var fjórbýli á Grænavatni og
krakkaskarinn á öllum aldri kátur
og hress, þótt kaupstaðastrákum
þætti stundum sveitafólk full
áhugasamt við dagleg störf. Á
Grænavatni hefur einatt búið at-
orkufólk og verið ánægt með
Skútustaðaprestana sína sem ekki
voru að íþyngja því með guðsorði
á helgidögum þegar það hafði alvar-
legri hlutum að sinna um hábjarg-
ræðistímann. En heyskapurinn var
ekki eintómt puð, hann varð líka
leikur þegar Sólveig lét mág sinn
Ásmund Grænavatnssmið smíða
strákaorf handa sveinstaulum sem
þóttust vera menn og vildu slá með
mönnum á engjum.
Sólveigu féll aldrei verk úr hendi,
hún var uppi á undan öðrum og fór
síðust í háttinn, enda öll heimilis-
störf upp á gamla móðinn og þótt
komin væri sænsk skilvinda og
kolamaskína var ennþá ýmislegt
soðið og steikt í hlóðaeldhúsinu
frammi í göngum. Þar bakaði Sól-
veig bestu flatkökur í heimi og bar
þær fram með osti sem hún gerði
sjálf, en jafnoft var áleggið saltreið
og fínnst þeim sem vöndust í æsku
á reyktan Mývatnssilung lítið til
annarra fískrétta koma. En hús-
freyja stóð ekki ein, dætumar vom
§órar, — Sigrún var enn á bams-
aldri, Þórhildur að verða stór stúlka,
Þorgerður uppkomin og Þórdís gjft
og farin að búa á Grænavatni með
manni sínum, Kristjáni Jónssyni, —
voru þær systur móður sinni innan
handar í einu og öllu. Svo komu
kaupamenn og kaupakonur og mik-
ið líf og fjör á bænum, Benedikt
bóndi jafnan manna glaðastur, en
kona hans hljóðlátari.
Grænavatn var þingeyskt al-
þýðumenningarsetur, þar á bænum
voru til flestar bækur íslenskra
skálda og rithöfunda, þýdd úrvals-
rit, þjóðsögur og Þúsund og ein
nótt. I gestastofu var grammófónn
og fínustu plötur bestu söngvara
okkar, á suðurbænum bjó Jónas
Helgason tónlistarfrömuður, og
þegar fór að hægjast um á síðsum-
arkvöldum vom sungin þar í
stofunni átthagaljóð og þjóðlög,
Þóroddur, sonur organistans,
stjómaði bamakómum og tók sóló
á Þingeyingafíðlu sína. Heima í
baðstofu hjá okkur var komið út-
varp og Sólveig brosti ljúflega
þegar hún stóð æskufólk að því að
hlusta á músík í Útvarpi Reykjavík,
þótt viðtækið gengi á fokdýmm
rafhlöðum og bannað að brúka það
nema á fréttir og veðurfregnir.
Sennilega átti allt sem horfði til
menningarauka best skjól hjá Sól-
veigu, ekki síst skáldskapur, —
nema hvað, faðir hennar Jón Hin-
riksson, eitt mesta alþýðuskáld
Þingeyinga á öldinni sem leið, móð-
urbróðir hennar Jón Stefánsson —
Þorgils gjallandi — bróðir hennar
þjóðskáldið Sigurður á Amarvatni
og aðrir frændur og frænkur tal-
andi skáld og hagyrðingar. í þessari
blessuðu sveit þeirra Mývetninga
vom kostir jafnan harðir mitt í allri
náttúmdýrðinni, það setti sitt mark
á Sólveigu eins og aðra. Þessvegna
hefur yfírbragð hennar orðið stillt
og alvarlegt. Hún mjaðmarbrotnaði
í slysi á bamsaldri, litla stúlkan
varð að bíða i tólf vikur eftir lækni,
og þegar hann loksins kom var allt
orðið um seinan, — hún var bækluð
fyrir lífstíð, en lét ævinlega sem
ekkert væri, það var hennar fas.
Ég vissi ekki fyrr en nú fyrir nokkr-
um dögum að Sólveig hefði á
unglingsámm tekið sig til og lesið
utan skóla undir gagnfræðapróf og
lokið því með slíkum sóma að henni
bauðst kennarastaða. En hún fór
aftur upp í Mývatnssveit heim til
sín, gifti sig og bjó með Benedikt
sínum á Grænavatni þar til hann
lést 1954, en síðan með dætmm
sínum og íjölskyldum þeirra.
Sólveig Jónsdóttir mun á seinni
m

___ . o ík\ss\óov atp,nU ‘
. t útsendingu ^Ív,ónapott‘nn-
Dre^ ^egbur * 19:^ og
\-otto ? xí nir eru opnnt"& vera meb»iei
í'tfur e" V ^ fvrsta vinning.
^ennandi't^u.OOO.OOO.oiWr^
S&>m«nnstaUos rákreiU. .^fara!
MUNDU EFTI
MILLJÓNINNI!