Morgunblaðið - 11.12.1986, Síða 46

46
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 11. DESEMBER 1986
Alþingi ræðir virðisaukaskatt:
Réttlátt hlutlaust
skattkerfi í stað úrelts
segir fjármálaráðherra
„Niðurstaðan af þeim ráðstöf-
unum sem hér hafa verið
kynntar [upptöku virðisauka-
skatts og hliðaraðgerðum,
samkvæmt frumvarpi] er sú, að
niðurgreiddar búvörur hækka
ekki í verði. Önnur matvæli
munu hækka að meðaltali um
*14%, þrátt fyrir að á þau komi
24% virðisaukaskattur, en mat-
væli alls, að meðtöldum búvör-
um, munu hækka um 10,5% að
meðaltali. Þar sem verðlag á
annarri einkaneyzlu lækkar lítil-
lega og þar sem hún vegur
þyngra i í heildameyzlu almenn-
ings mun álagning virðisauka-
skatts þvi aðeins hafa i för með
sér 1,2% hækkun á verðlagi
einkaneyzlu (framfærsluvísi-
tölu). Þær breytingar, sem gert
er ráð fyrir í álagningu tekju-
skatts með hækkun bamabóta
munu hins vegar hafa í för með
sér að heildarframfærslubyrði
hækkar um 0,5% að meðatali hjá
fjölskyldum í landinu en lækkar
ef eitthvað er hjá þorra hjóna
með tvö börn eða fleiri. Fjár-
hagur fjögurra manna fjölskyldu
ætti því að verða heldur rýmri
eftir breytingna en fyrir“.
Þorsteinn Pálsson, fjármálaráð-
herra mælti í gær fyrir stjómar-
frumvarpi um virðisaukaskatt.
Framangreindur ræðukafli fjallaði
um áhrif skattsins til hækkunar í
verðlagi matvæla, sem undanþegin
eru söluskatti. Hér á eftir verða
rakin nokkur efnisatriði úr máli
ráðherrans.
Aðdragandi
Umræða um virðistaukaskatt
hefur senn staðið í tvo áratugi.
Frumvarp um þennan skatt var flutt
haustið 1984 og aftur haustið 1985.
í hið síðara skiptið var frumvarpinu
vísað til ríkisstjómarinnar á þeirri
forsendu og það fæli ekki í sér
nauðsynlegar hliðarráðstafanir til
að vemda hag þeirra, sem virðis-
aukaskattur bitnar harðar á en
söluskattur. Fmmvarp það, sem nú
er flutt, felur í sér þessar hliðarráð-
stafanir.
Þrír stjómmálaflokkar „hafa tek-
ið afstöðu með kerfisbreytingu af
þessu tagi, þó að ágreiningur sé
um hliðarráðstafanir og einstök
framkvæmdaatriði".
Réttlátt, hlutlaust
skattkerfi
Meginmálið er að leggja niður úrelt
skattkerfi, sem skilar sér illa, og
taka upp réttlátt, hlutlaust kerfi í
þess stað. Flestar þjóðir V-Evrópu
hafa tekið upp virðisaukaskatt og
þetta frumvarp er m.a. byggt á
dönsku kerfi, sem talið hefur verið
til fyrirmyndar bæði á vettvangi
Norðurlanda og Evrópubandalags-
ins.
Þessi skattkerfisbreyting þykir
m.a. nauðsynleg til að styrkja sam-
keppnishæfni íslenzkra atvinnu-
vega, en söluskattskerfið hamlar
gegn framfömm í atvinnulífi og
eðlilegri verkaskiptingu milli fyrir-
tækja og atvinnugreina, vegna
uppsöfnunaráhrifa.
Möguleikar til skattundandráttar
em og vemlega minni í virðisauka-
skatti en söluskatti.
Neyzluskattur af þessu tagi verð-
ur að vera hlutlaus gagnvart
framleiðslu, dreifingu og neyzlu.
Hann má ekki mismuna fram-
leiðsluaðferðum, viðskiptaháttum
og atvinnugreinum, þ.e. stýra
neyzlu, eins og söluskatturinn gerir.
Undanþágnr
Undanþágur frá virðisauka-
skatti, sem em verulega færri en
frá söluskatti, em í gmndvallarat-
riðum tvenns konar. Annarsvegar
er ákveðnum þjónustusviðum haldið
utan kerfísins, svo sem þjónusta
sjúkrahúsa, lækna, banka, sam-
göngufyrirtækja og vátrygginga.
Þessi þjónusta greiðir „innskatt"
af aðföngum en ekki „útskatt" af
veittri þjónustu.
Hinsvegar kemur til endurgjald
fyrir tiltekna vöm eða þjónustu við
ákveðnar kringumstæður.
Almenna reglan er sú að virðis-
aukakattur er greiddur af allri sölu
og þjónustu, þó ekki sölu úr landi.
Pj ölstigaskattur
Þar sem virðisaukaskattur er
fjölstigaskattur með sárafáum und-
anþágum fjölgar framteljendum til
virðisaukaskatts vemlega frá
framteljendum til söluskatts.
Framteljendur nú em um tíu þús-
und en gætu orðið tuttugu til
tuttugu og tvö þúsund. Helmingur
þeirra fellur þó undir svokallaða
einfalda uppgjörsaðferð varðandi
landbúnað.
Nú starfa aðeins 35 starfsmenn
hjá skattyfirvöldum við störf er
snert eingöngu söluskattinn. Alln-
okkur fjölgun starfsmanna kemur
til, ef tekinn verður upp virðisauka-

„Sigmund í stjömustríði“
á leið til Washington
Fær ekki áritun til Moskvu
Morgunblaðið/Bjami
Nicholas Ruwe sendiherra Bandaríkjanna á íslandi tekur við eintaki
af nýju bókinni „Sigmund í stjörnustríði". Eigendur Prenthússins,
þeir Reynir Jóhannsson og Árni M. Björnsson, afhentu sendiherran-
um bókina.
ÚT ER er komin ný bók eftir
Sigmund hjá Prenthúsinu og ber
hún nafnið „Sigmund í stjörnu-
stríði“. Bókin hefur að geyma
126 myndir frá þessu ári, meðal
annars frá Ieiðtogafundi Ronalds
Reagan og Mikhails Gorbachev í
Höfða, sem haldinn var í október
sl.
Eigendur Prenthússins, þeir
Reynir Jóhannsson og Ámi M.
Bjömsson, ákváðu að færa leið-
togum Bandaríkjanna og Sovétríkj-
anna að gjöf sérbundin árituð eintök
bókarinnar og afhenda þau í sendi-
ráðum ríkjanna. „Við vomm búnir
að hafa samband við bæði sendiráð-
in og ákveða stund og stað til
afhendingarinnar. Klukkan 10.30 í
gærmorgun mættum við í Sendiráð
Sovétríkjanna ásamt blaðamönn-
um, sem höfðu ætlað sér að vera
viðstaddir afhendinguna, en þá kom
babb í bátinn," sagði Reynir í sam-
tali við Morgunblaðið. „Kváðust
starfsmenn sendiráðsins ekki
treysta sér til að veita bókinni form-
lega viðtöku fyrr en þeir hefðu
kannað innihald hennar nánar. Hér
væri um skopteikningar að ræða
og þar sem málið varðaði æðsta
valdamann Sovétríkjanna væri það
mjög viðkvæmt og hinn nýi sendi-
herra Sovétríkjanna á íslandi yrði
að ákveða framhald málsins."
Afhending bókarinnar gat því
ekki farið fram eins og ráð var fyr-
ir gert, en bókin var þó skilin eftir
í sendiráðinu til nánari athugunar
ásamt bréfí og rússneskri þýðingu
þeirra myndatexta bókarinnar sem
fjalla um alþjóðamál og kváðust
starfsmenn sendiráðsins mundu
láta útgefendur vita fljótlega hvort
og þá hvenær sendiráðið gæti veitt
bókinni formlega viðtöku.
Reynir sagði að engin slík uppá-
koma hefði orðið í bandaríska
sendiráðinu og hefði bandaríski
sendiherrann sjálfur veitt bókinni
viðtöku ásamt bréfi og enskri þýð-
ingu þeirra myndatexta bókarinnar
sem fjalla um alþjóðamál. Þakkaði
hann þessa ágætu gjöf og gat þess
um leið að hann væri ákafur aðdá-
andi Sigmund. Kvaðst hann ábyrgj-
ast að bókin yrði komin í hendur
Ronalds Reagan Bandaríkjaforseta
fyrir jól.
Þorsteinn Pálsson, fjármálaráðherra.
skattur. Einföldun tollskrár og
tekjuskattskerfis, sem að er unnið,
sparar hinsvegar mannafia. Þess-
vegna verður að hluta til um til-
flutning starfskrafta innan
tekjuöflunarkerfísins að ræða.
Hliðarráðstaf anir
Þtjár leiðir komu til greina til
að mæta aukinni framfærslubyrði
af virðisaukaskatti: 1) lækkun
beinna skatta og auknar útgreiðslur
úr skattakerfinu í formi bamabóta
og greiðslna almannatrygginga, 2)
lækkun tolla og vörugjalds á vörur
sem vega þungt í neyzlu almenn-
ings, 3) hefðbundin niðurgreiðsla
til að halda niður verðlagi ákveð-
inna vara, t.d. búvöru. Að hluta til
er farið inn á allar þessar leiðir í
frumvarpinu.
Samtals er áætlað að þessar ráð-
stafanir megi kosta 2.650 m.kr.
miðað við 24% virðisaukaskatt.
Síðan rakti ráðherra verðþróunar-
áhrifín eins frá er sagt í upphafí
þessarar fréttafrásagnar. Niður-
staða: „Fjárhagur fjögurra manna
fjölskyldu ætti því að verða heldur
rýmri eftir breytinguna en fyrir".
Húsbyggingar verða ekki undan-
þegnar virðisaukaskatti, en gert er
ráð fyrir að „endurgreiða hús-
byggendum virðisaukaskatt miðað
við hvem fermetra í hinu nýbyggða
húsnæði, þó að vissu hámarki...".
Skattahækkun á lág-
launafólk
Svavar Gestsson, formaður
Alþýðubandalags, lýsti yfir and-
stöðu flokks síns við frumvarpið um
virðisaukaskatt. Hann færði fram
þrjár meginástæður:
1) Hér væri um að ræða skattat-
ilfærslu, frá fyrirtækjum yfir á
neytendur; skatta'.iækkun á lág-
launafólk. 2) Ræddar millifærslu-
leiðir væm ’oljósar og óákveðnar.
3) Ekki væm færð fram nægileg
rök fyrir því að virðisaukaskattur
skilaði sér betur en t.d. endurbætt-
ur söluskattur.
Flokksformaðurinn tók dæmi af
fjölskyldu sem ver kr. 20.000 til
matarkaupa á mánuði, þar af helm-
ingi til búvöm. Frumvarpið myndi
hækka þessi útgjöld um kr. 2.000.-
á mánuði eða kr. 24.000.- skat-
tauka á ári.
Hann lagði til að frumvarpinu
væri vísað aftur til ríkisstjómarinn-
ar.
Styðjum ekki frum-
varpið
Jón Baldvin Hannibalsson,
formaður Alþýðuflokks, sagði
Alþýðuflokkinn ekki styðja frum-
varpið. Ástæður: 1) Skattprósentan
væri of há, 2) Andstaða við ráðgerð-
ar niðurgreiðslur búvöm, sem væm
neyzlustýring, 3) Tekjuáhrif fmm-
varpsins væm vanmetin, 4) Upplýs-
ingar skorti, t.d. um áhrif þessa
skatts á smærri fyrirtæki, einkum
í þjónustugreinum.
Flokksformaðurinn kvað Alþýðu-
flokkinn hinsvegar til viðræðu um
virðisaukaskatt. Ólíklegt væri hins-
vegar að pólitísk samstaða næðist
um jafn viðamikið mál á þessu
væntanlega stutta kosningaþingi.
í kjölfar kjarasamninga:
V eruleg hækkun bóta
almannatrygginga
sagði heilbrigðisráðherra
Bætur almannatrygginga
hækkuðu, þegar frá 1. desember
sl. talið, um 4,59%, sagði Ragn-
hildur Helgadóttir, heilbrigðis-
ráðherra á Alþingi i gær. Bætur
almannatrygginga hafa hækkað
á þessu ári til samræmis við
kauphækkanir á almennum
vinnumarkaði og frá sama tíma,
þó lög kveði á um tilsvarandi
hækkun á næstu sex mánuðum
eftir kauphækkun. Nauðsynlegt
var að ákveða þessa hækkun
strax um sl. mánaðamót, tii að
hún kæmi inn í greiðslur til bóta-
þega 10. þessa mánaðar. Nú er
verið að vinna að reikningslegri
útfærslu áhrifa af nýgerðum
kjarasamningi á bætur, sem
væntanlega liggja fyrir næstu
daga, en fyrirsjáanlegt er að
verulegar hækkanir verða á bót-
um almannatrygginga, sagði
ráðherra efnislega.
Ummæli ráðherra komu fram í
umræðu um stjórnarfrumvarp, sem
hún mælti fyrir í gær, og fjallar
um heimilt til að greiða mæðralaun
til maka elli- eða örorkulífeyris-
þega, þegar svo stendur á, að bætur
bótaþega ganga að fullu til stofnun-
ar, sem bótaþegi er vistaður á, svo
og þegar 60. grein laganna á við
um hagi bótaþega.