Morgunblaðið - 12.02.1987, Blaðsíða 49

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 12. FEBRUAJR 1987
49
Hjónaminniiig:
SnæbjömJ. Thoroddsen
ÞórdísM. Thoroddsen
framkvæmdastjóri Félags íslenskra
stórkaupmanna, fæddur 1941. Eyj-
ólfur, flugmaður hjá Cargolux,
fæddur 1943, og Jóhann, rafvirki
og húsvörður hjá KR, fæddur 1945.
Árið 1948 andaðist Guðrún og stóð
Reynir þá uppi með synina 3, 5 og
7 ára. Það hafa verið erfiðir tímar
fyrir þá alla feðgana.
Seinni konu sinni, Ragnheiði
Friðriksdóttur frá Flateyri, giftist
Reynir árið 1952 og tók hún að sér
uppeldi drengjanna. Með henni
eignaðist hann fjórða drenginn, árið
1953, Jóhannes Valgeir, matsvein
á Hótel Oðinsvéum.
Með Reyni í Reynisbúð er horfinn
af sjónarsviðinu sá maður sem allt-
af var í mínum huga skýrasta
dæmið um þá stétt manna sem
gegndu þýðingarmiklu hlutverki í
samfélaginu, en víkja nú fyrir nýj-
um viðskiptaháttum, það er „kaup-
maðurinn í hverfinu". Maðurinn
sem allir gátu treyst á, allir þekktu
hann og til hans var gott að leita
með margvísleg vandamál.
Hann passaði uppá að engin fjöl-
skylda yrði útundan þegar vöru-
skorturinn var ríkjandi og þegar
ekki voru til peningar fyrir nauð-
synjavörum var það hann sem
hjálpaði þar til úr rættist, og eftir
langan dag í búðinni fyllti hann
bílinn af pöntunum sem hann fór
með, jafnvel í önnur hverfi borgar-
innar til fólksins sem hafði flutt úr
hverfinu, en ekki viljað hætta við-
skiptunum við hann.
Þeir eru margir Vesturbæingarn-
ir, sem minnast Reynis með hlýhug
og þakklæti, og hans var sárt sakn-
að þegar hann neyddist til að hætta
verslunarrekstri lýrir tæpum 2
árum eftir að hafa þraukað sár-
þjáður alltof lengi, en því aðeins
var það mögulegt að Ragnheiður
stóð alltaf með honum í versluninni
eftir að heilsan bilaði og einnig son-
ur þeirra, Valgeir, eftir því sem
aðstæður frekast leyfðu.
Kynni okkar Reynis hófust árið
1943 þegar ég gerðist sendill í
KRON á Skólavörðustíg.
Reynir stjórnaði heimsendingar-
þjónustunni, en við vorum þá 3
strákar á hjólum og sendiferðabíll
á þönum út um allan bæ með vörur
frá þessari stærstu matvöruverslun
Reykjavíkur.
Ég man ennþá reglurnar sem
hann setti mér þegar hann fyrst
bað mig að hjálpa við að taka til
pantanir. „Gleymdu því aldrei, ungi
maður, að fólkið treystir okkur til
að velja fyrir sig vörurnar, og því
trausti megum við aldrei bregðast."
Öll þau ár sem síðan eru liðin
hef ég haft því láni að fagna að fá
að starfa með Reyni, sem af-
greiðslumaður og deildarstjóri í
KRON, og síðar í frímúrarareglunni
og ýmsum samtökum kaupmanna,
m.a. stjórn Félags matvörukaup-
manna og Stofnlánasjóðs matvöru-
versluna, sem hann veitti
formennsku í mörg ár. Reynir sat
í stjórn Byggingarfélags alþýðu og
var formaður í nokkur ár, en það
er félagsskapur yfir 100 íbúðareig-
enda í verkamannabústöðum. Hann
starfaði í Lionshreyfingunni og
seint mun gleymast þáttur hans í
stofnun og starfsemi Landssamtaka
hjartasjúklinga.
Reynir lá á gjörgæslu eftir
hjartauppskurð í London þegar
hann fór að hugsa um, að draga
hefði mátt úr ýmsum óþægindum
ef hann hefði vitað áður en hann
fór út, hvernig þetta gengi fyrir
sig. Hann kom þeirri hugmynd á
framfæri við læknana hér heima,
hvort ekki væri möguleiki á að þeir,
sem búnir væru að fara í hjartaað-
gerð í London, tækju sig saman um
að upplýsa og leiðbeina þeim sem
ættu slíkar ferðir fyrir höndum.
Hugmyndin vakti mikinn áhuga
og átti sinn þátt í því, að stofnuð
voru ný samtök, Landssamtök
hjartasjúklinga, sem starfað hafa
af miklum krafti og m.a. safnað fé
til tækjakaupa fýrir Landspítalann
og með því flýtt fyrir því, að hjarta-
skurðlækningar geta nú farið fram
hér á landi.
Hvar sem leið Reynis lá hafði
hann bætandi áhrif á menn og
málefni. Öllu sem til heilla horfði
lagði hann lið af heilum hug.
Hann fékk hijóstrugt landsvæði
til umráða við Elliðavatn. Þar unnu
þau hjónin af miklum áhuga hvetja
stund sem gafst frá löngu dags-
verki í búðinni. Þau byggðu vinalegt
hús og sköpuðu unaðsreit með
blómaskrúði og trjám, þar sem fugl-
arnir bjuggu sér hreiður og fylltu
loftið með söng. Þar átti fjölskylda
hans og nokkrir vinir ógleymanlega
kvöldstund á sjötugsafmæli hans í
sumar. Á þeim stað má glöggt sjá
að þar er fegurra þegar hann fer
en var þegar hann kom.
Þær eru orðnar margar ferðinar
hennar Ragnheiðar upp á spítala
síðastliðin 8 ár. Reynir hafði oft orð
á því við mig hve hann væri þakklát-
ur fyrir alla þá umhyggju, sem
hann naut frá ástvinum sínum,
læknum og starfsfólki Landspítal-
ans.
Eins og að framan er getið var
Reynir einn af hvatamönnum stofn-
unar hinna nýju samtaka hjarta-
sjúklinga, sem beitt hafa sér fyrir
söfnun til kaupa á hjartalækninga-
tækjum. Það væri því í samræmi
við óskir hans ef þeir, sem vildu
minnast hans, létu Landssamtök
hjartasjúklinga njóta þess.
Nú er Reynir horfinn sjónum
okkar um stund, laus við allar þján-
ingar. Yfir móðuna miklu fylgja
honum þakkir og árnaðaróskir sam-
ferðarmannanna og munu þær
verða honum dijúgt veganesti við
ný viðfangsefni á bjartara tilveru-
stigi.
Við Elsa sendum Ragnheiði og
fjölskyldunni okkar innilegustu
samúðarkveðjur.
Óskar Jóhannsson
Kær vinur okkar, Reynir Eyjólfs-
son, er látinn, sjötugur að aldri,
eftir löng og erfið veikindi. Reynir
sýndi mikla hetjulund í veikindum
sínum. Við hlið hans stóðu synir
hans og fjölskyldur þeirra og frábær
var umhyggja konu hans, Ragn-
heiðar, til hinstu stundar.
Reynir var vel greindur maður,
ræðinn og hlýr í viðmóti og hafði
góða frásagnargáfu. Hann fylgdist
vel með þjóðmálum, hafði áhuga á
mönnum og málefnum.
Eðliskostir Reynis nutu sín vel í
lífsstarfi hans. Eigin matvöruversl-
un rak hann í áratugi og fram á
seinustu ár vestur við Bræðraborg-
arstíg og var hann einstaklega
vinsæll af ungum sem öldnum.
Hann var náinn vinur margra af
eldri kynslóðinni, sem versluðu við
hann daglega. Það var sumt ekkert
að flýta sér, gamla fólkið, þegar
það fór út í Reynisbúð, en ræddi
við hann um þjóðmálin og jafnvel
einkamálin, sótti til hans uppörvun
og styrk í daglegu lífsstriti sínu.
Þeir voru því ófáir sem söknuðu
hans sárt, er hann hætti verslunar-
rekstri fýrir tveimur árum.
Er Reynir kvæntist seinni konu
sinni, smáþróaðist kunningsskapur
okkar í nána vináttu og höfum við
talið þau hjón til bestu vina okkar
um áratuga skeið. Við höfum átt
saman ótal ánægjustundir á heimil-
um okkar og þökkum við þær af
alhug.
Ferð okkar fjögurra til Austur-
landa §ær sumarið 1981 verður
okkur ógleymanleg. Ragnheiður og
Reynir einstaklega samrýnd hjón,
síhress og kát, voru einnig búin að
viða að sér nokkurri þekkingu um
þessi fjarlægu lönd. Þau voru því
hinir ákjósanlegustu ferðafélagar.
Sjötugsafmæli Reynis 28. júlí sl.
sumar héldu þau hjónin hátíðlegt í
sumarbústað sínum við Elliðavatn.
Synimir, fjölskyldur þeirra, aðrir
ættingjar, vinir og kollegar úr kaup-
mannastétt fögnuðu með þeim á
þessum merkisdegi. Sólin skein í
heiði og setið var inni og úti fram-
undir sólarlag. Reynir lék á als
oddi þennan fagra dag, en svo fór
að halla undan fæti og nú er hann
horfinn sjónum okkar.
Um leið og við þökkum Reyni
samfylgdina biðjum við honum
Guðs blessunar í nýjum heimkynn-
um.
Ragnheiði, sonunum og fjölskyld-
um þeirra svo og öðrum vanda-
mönnum vottum við innilega
samúð.
Rósa og Jónas
Snæbjörn
Fæddur 15. nóvember 1891
Dáinn 29. janúar 1987
Þórdís
Fædd 9. maí 1905
Dáin 23. mai 1982
Laugardaginn 7. febrúar sl. fór
fram að Sauðlauksdal útför Snæ-
bjarnar J. Thoroddsen. Þar lauk
löngum lífsferli merkismanns.
Snæbjörn fæddist í Kvígindisdal
í Patreksfirði. Foreldrar hans voru
Jón A. Thoroddsen, bóndi og kona
hans, Sigurlína Sigurðardóttir,
Gíslasonar, bónda og bókbindara í
Vestur-Botni í Patreksfirði. Föður-
ætt Snæbjarnar var af Patreks-
fjarðargrein hinnar kunnu
Thoroddsenættar.
Þegar ég kynntist þeim hjónum
var Snæbjörn orðinn meira en 75
ára að aldri. Hann bar aldurinn
afburða vel og það svo, að aldrei
hefði mér til hugar komið að nota
um hann orðið gamall. Kynni okkar
urðu með þeim hætti, að sumarið
1967 lagði ég leið mína um Barða-
strönd og Rauðasandshrepp. í þeirri
ferð kom ég í fyrsta sinn að
Kvígindisdal á leið minni út á Látra-
bjarg. í Kvígindisdal voru tvö
íbúðarhús og vafðist fyrir mér að
ákveða hvar ég skyldi knýja dyra
til þess m.a. að fá lánaðan síma.
Þá bar að gamlan mann, Áma
Dagbjartsson, sem ég ráðfærði mig
við. Árni benti á efra húsið og svar-
aði af bragði: „Farðu til hans
Snæbjarnar, hann hjálpar þér undir
eins.“ Mikið hef ég alltaf verið þess-
um manni þakklát, þó ég sæi hann
aldrei aftur.
Mér er mjög minnisstæður þessi
fyrsti fundur okkar Snæbjarnar og
Þórdísar. Þetta fallega, hlýja og
menningarlega heimili. Hinar
rausnarlegu og elskulegu móttökur
húsbændanna, sem tóku okkur,
þrem bláókunnugum kvenpersón-
um, einsog gömlum vinum. Það var
margt sem vakti athygli mína og
varð mér umhugsunarefni þessa
stund, sem við höfðum viðdvöl í
Kvígindisdal. Mér varð t.d. mjög
starsýnt á Snæbjöm við fyrstu sýn.
Hann hafði verið bóndi um langt
árabil í tiltölulega afskekktri og
erfiðri sveit. En mér fannst hann
ekki hafa yfirbragð erfiðismanns.
Hann var fríður maður og það var
eitthvað fínlegt og virðulegt við
hann, kurteisi og formfesta í fram-
komunni, sem hlýleikinn og glettnin
gerði sérlega aðlaðandi.
Eins og gamli maðurinn sagði
var Snæbjörn undireins boðinn og
búinn að leysa öll okkar vandamál.
Hann hringdi út og austur og útveg-
aði okkur bflstjóra til að aka okkur
að Látrum. Á meðan nutum við
góðgerða og röbbuðum við hús-
freyjuna. Allt var þetta innt af hendi
eins og við værum að gera þeim
stóran greiða, en ekki þau okkur.
Það vakti athygli mína og aðdáun
á þessum fyrsta fundi okkar hvað
þau hjónin vora fordómalaus og
frjálslynd og laus við dómgirni.
Maður þurfti ekki að tala lengi
við Snæbjöm Thoroddsen til að
finna að hann var menntaður mað-
ur í bestu merkingu þess orðs.
Hann hafði líka notið meiri upp-
fræðslu en almennt var í sveitum
landsins í bytjun aldarinnar. Fyrst
í Sauðlauksdal hjá séra Þorvaldi
Jakobssyni og síðar í verslunarskól-
anum í Reykjvík. Að þessari
undirstöðu bjó hann alla ævi.
Snæbjöm var maður sem horfði
bæði aftur og fram. Hann stóð föst-
um fótum í samtímanum, reiðubú-
inn að gaumgæfa allar nýjungar
og hagnýta sér það sem til hagsæld-
ar horfði. Þannig var mér sagt að
heimilið í Kvígindisdal hafi verið
með eþim allra fyrstu að hagnýta
sér tæknina til að létta heimilis-
störfin. En Snæbjörn skildi líka vel
þýðingu þess að horfa aftur og
slitna ekki úr sambandi við upprana
sinn, þó hann sæi ekki fortíðina í
neinum fölskum ljóma. Á fyrsta
fundi okkar í Kvígindisdal sýndi
hann mér m.a. merkilega bók. Þar
voru skráðar allar jarðir í Rauða-
sandshreppi og ábúendur þeirra
árin 1703, 1907 og 1963. Auk þess
voru í bókinni ágætar ljósmyndir
af öllum býlunum og því fólki sem
þar bjó 1963. Við samantekt bókar-
innar naut Snæbjörn aðstoðar
Rósinkrans ívarssonar frá Kirkju-
hvammi á Rauðasandi. Rósi var þá
búsettur í Reykjavík og var hans
þáttur í verkinu að kanna heimildir
og afla gagna af söfnum í
Reykjavík. Þarna sýndi Snæbjörn
mikla framsýni, því á þessum tíma
vora slík ritverk nær óþekkt, en á
síðustu áram hefur komið út íjöldi
slíkra bóka.
Snæbjörn var snemma kallaður
til starfa fyrir sveit sína og sýslu,
en um þann þátt vona ég að ein-
hver skrifi sem þekkir þau störf
hans betur en ég.
Á þessum fyrsta fundi okkar allra
í Kvígindisdal kynntist ég Þórdísi
minna en Snæbirni. Hún var eins
og vant er önnum kafin við að fram-
reiða góðgerðir og ganga um beina.
En við bættum okkur það upp
seinna.
Þórdís Magnúsdóttir var fædd
9. maí 1905 á Þinghóli í Tálkna-
fírði. Foreldrar hennar vora
Magnús Guðmundsson, bóndi og
kona hans, Guðrún Guðmundsdótt-
ir, Sörenssonar, bónda á Langa-
Botni í Geirþjófsfirði. Þórdís var
látin í fóstur til hjónanna Þórdísar
Guðmundsdóttur og Ólafs Sigurðs-
sonar, sem vora búsett á Patreks-
fírði. Ólafur var bróðir Sigurlínu,
húsfreyju í Kvígindisdal og móður
Snæbjamar. Það hefur eflaust verið
vegna þessara tengsla sem Þórdís
var mjög snemma send í sveit að
Kvígindisdal á hvetju sumri. Þau
Snæbjöm hafa því verið búin að
þekkjast vel og lengi, er þau gengu
í hjónaband 12. maí 1923.
Þau hafa áreiðanlega verið glæsi-
legt par sem framtiðin brosti við.
En sorgin gekk ekki hjá þeirra
garði frekar en annarra. 9. janúar
1924 eignast þau sitt fyrsta bam,
dreng, sem var skírður Jón og dó
skömmu eftir fæðingu. 10. febrúar
1925 eignast þau tvíbura, Sigurlínu
og Jón, og þau deyja bæði í sama
mánuði. Barnamissirinn hefur verið
sár og átakanleg reynsla fyrir þessi
ungu hjón, ekki síst Þórdísi, sem
cr enn innan við tvítugt, þegar hún
gengur í gegn um þessa hræðilegu
reynslu.
En Þórdís og Snæbjörn báru
mótlætið með sömu reisn og með-
lætið, og eftir þessa eldskírn
eignuðust þau 6 börn, sem öll lifa
foreldra sína ásamt stóram hópi
afkomenda. Þórdís var stillt kona
og hefur sá eiginleiki hjálpað henni
í þessum þungu raunum. Hún var
greind kona og hafði ákveðnar
skoðanir, sem hún hélt fram af ein-
urð, en reyndi aldrei að þrengja upp
á aðra. Best kynntist ég henni á
því tímabili, er hún sökum heilsu--
brests varð að dvelja tímum saman
á sjúkrahúsum hér í Reykjavík. Sú
stilling og þolinmæði sem Þórdís
sýndi í því veikindastríði hygg ég
að sé fágæt. Alltaf var hún glöð
og góð, þegar maður kom í heim-
sókn, talaði aldrei um líðan sína,
heldur hélt uppi skemmtilegum
samræðum. Við töluðum gjaman
um bækur og ferðalög, en þau efni
voru okkur báðum hugstæð.
Á þessum stundum fundum við
hvað við áttum margt sameiginlegt
svo ólíkar sem við þó voram.
Snæbjörn og Þórdís komu oft til
Reykjavíkur, enda hætt búskap
þegar ég kynntist þeim. Hér áttu
þau fullt af frændum og vinum og
voru allstaðar eftirsótt. Þó reyndu
þau alltaf að finna einhveija stund
til að heimsækja mig, enda bæði
trölltrygg. Ileimsóknir þeirra vora
mér mikið tilhlökkunarefni og alltaf
fannst mér þær stundir of fljótar
að líða sem við áttum saman.
Snæbjörn og Þórdís vora í þeim
hópi ágætra Vestfirðinga, sem ég
kynntist á gönguferðum mínum um
Vestfirði og tengdist vináttubönd-
um upp á lífstíð. Nú eru þau bæði
horfin á annað tilverastig eins og
svo margir af vinum mínum. Þessi
sundurlausu og ófullkomnu kveðju-
orð eru engin eftirmæli. Þau era
einungis persónulegar þakkir mínar
fyrir vináttu þeirra og allar þær
ógleymanlegu ánægjustundir sem
við áttum saman.
Ættingjum þeirra öllum sendi ég
samúðarkveðjur. Blessuð sé minn-
ing þessara merku hjóna.
Guðrún Guðvarðardóttir
Birting af-
m æli s og
minningar-
greina
Morgunblaðið tekur af-
mælis- og minningargreinar
til birtingar endurgjaldslaust.
Tekið er við greinum á rit-
stjórn blaðsins á 2. hæð i
Aðalstræti 6, Reykjavík og á
skrifstofu blaðsins í Hafnar-
stræti 85, Akureyri.
DÆLUR
úr ryðfríu stáli
• 1 og 3ja fasa.
• Til stýringar á
vatnsrennsli.
• Einstök gæði,
góð ending og
fágað útlit.
= HÉÐINN =
VÉLAVERSUUN, SÍMI 24260
SÉRFRÆÐIÞJÓNUSTA- LAGER