Morgunblaðið - 15.02.1987, Blaðsíða 14

14 B
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 15. FEBRÚAR 1987
4
■ TIMANNA TAKN
Þig vantar
víst ekki
vélbyssu
Vantar þig bíl með innbyggða
vélbyssu? Kannski sakleysis-
legan sígarettupakka, sem er í raun
senditæki? Ef svo er skaltu koma
við í gagnnjósnabúðinni í New York,
þar er hægt að fá vandaða vöru,
sem gefur villtustu hugarórum
kvikmyndanna ekkert eftir.
Viðskiptavinimir eru aldrei
nefndir á nafn en meðal þeirra má
finna sendimenn, sem óttast árásir
hryðjuverkamanna; frammámenn í
stórfyrirtækjum, sem vilja koma í
veg fyrir hleranir, og jafnvel nýfrá-
skildar konur, sem grunar eigin-
manninn fyrrverandi um að njósna
um þær.
„Ef viðskiptavininn vanhagar um
eitthvað og það er innan ramma
laga og eðlisfræðilegra lögmála, þá
getum við út.vegað það,“ segir Bob
Schatz, þjálfunarstjóri fyrirtækis-
ins, og menn þurfa ekki að gera
sér sérstaka ferð til New York eft-
ir vörunni því að gagnnjósnabúðir
hafa einnig verið opnaðar í Wash-
ington, Houston, Beverly Hills,
London og París.
Af einstökum tækjum má nefna
fallega veggklukku með falið
myndavélarauga í tölustafnum
„10“, verðið er 1.500 dollarar og
þar yfir; glæsilega skjalatösku með
innbyggðu segulbandi og hljóðnema
í lásnum; örsmáa ljósritunarvél, sem
kostar innan við 100 dollara og
auðvelt er að fela í frakkavasanum.
Fyrir þá, sem vilja vera smartir í
tauinu, er boðið upp á skyrtuboli á
200 dollara, sportlega jakka og
vesti, allt skotheldur fatnaður.
„Ég man eftir manni frá Suður-
Ameríku, sem sagði við mig: „I
mínu landi yrði mér fullheitt í þess-
um fatnaði," segir Schatz. „Síðan
hugsaði hann sig um og sagði: „Það
er þó betra en að vera dauður.““
Skotheldi fatnaðurinn er hluti af
alls kyns vamarbúnaði gegn hryðju-
| LÆKNAVÍSINDIN ■
■HSð

verkum, „gróskumestu deildinni hjá
okkur“, sagði Schatz, en í þeim
flokki er einnig að finna sprengju-
leitartæki, sem kosta frá 350
dollurum upp í 28.000 dollara, þar
með talin tæki til að finna bréfa-
sprengjur.
Viðbúnaður við mannránum, á
verðbilinu 1.500—28.000 dollarar,
er meðal annars fólginn í sendi-
tæki, sem komið er fyrir í Marl-
boro-sígarettupakka. Ef menn
lenda í höndum mannræningja setja
þeir senditækið af stað, blikkandi
ljós vekja þá athygli bílstjórans eða
lífvarðarins, sem geta elt ræningj-
ana uppi með hjálp sérstaks
tælqabúnaðar.
Það eru ekki aðeins auðkýfingar
og konungborið fólk, sem kann að
meta vöruúrvalið í gagnnjósnabúð-
inni. 75 dollara armbandsúr, sem
spúir táragasi framan í þjófa og
ræningja; 10 dollara viðvörunar-
búnaður, sem fer af stað þegar sá,
sem er í megrun stelst í ísskápinn,
eða sams konar búnaður á skúffu,
sem bönnuð er bömunum, geta
komið flestum að gagni og er eng-
um ofviða.
Gagnnjósnabúðin í New York
selur líka bíla. Brynvörðu lúxus-
kerrumar kosta alls að 385.000
dollara og þá fylgja með í kaupun-
um innbyggð vélbyssa, sérstaklega
styrktir stuðarar og sjálfvirkur
slökkvibúnaður ef svo skyldi bera
Vélmennið
kann að kveinka sér
Tölva, sem kveinar ef lækna-
stúdentinn ýtir á rangan
hnapp, er nýjasta kennslutækið við
læknadeild háskólans í Cardiff í
Wales.
Við skurðlæknadeildina hefur
verið smíðað forrit, eitt af íj'órum,
til að auðvelda stofuganginn og er
þá eftirlitið með sjúklingunum með-
al annars falið í þvf að spyija
tölvuna og leita hjá henni ráða. Ef
ýtt er á réttan hnapp gefur tölvan
upplýsingar um líkamshita sjúkl-
ingsins, blóðþrýsting, púls og önnur
nauðsynleg atriði en ef ýtt er á
rangan hnapp „fínnur hún til“ og
gefur frá sér aumkunnarlegt „ó“.
Dr. Edward Coles, yfirmaður
tölvudeildar háskólans, segir að
læknisfræðin verði æ tölvuvæddari
og því sé það nauðsynlegt, að stúd-
entamir fái sem fyrst einhveija
reynslu af þeim.
Tölvan er einnig búin forriti til
að hjálpa stúdentunum við að
greina og rannsaka geðsjúkdóma
og til að kynna sér ýmsar læknis-
fræðilegar niðurstöður og enn eitt
forritið kennir hjartahnoð og gervi-
öndun. Það voru tveir stúdentar við
skólann, sem það gerðu, og unnu
fyrir vikið til verðlauna í samkeppni
um hugbúnað, sem getur orðið til
að bjarga mannslífum.
- TONY HEATH
til, að eldsprengju væri kastað á
bílinn. Þegar bílamir eru sendir úr
landi er stundum komið fyrir þrem-
ur byssukúlum undir bílstjórasæt-
inu. Ef bílnum er rænt er hægt að
skjóta þeim upp í gegnum sætið
með fjarstýribúnaði.
- KILEY ARMSTRONG
| TRÚBOÐ
ÓGUÐLEGAR SÁLNAVEIÐAR
B
andarískir bókstafstrúarmenn
og trúboðar á þeirra vegum
hafa getið sér allmisjafnt orð. Á
þetta sérstaklega við um Suður-
Ameríku þar sem þeir hafa sérhæft
sig í að elta uppi frumbyggjana,
indíánaættflokkana, til að geta
troðið upp á þá trúnni hvort sem
þeim líkar það betur eða verr, oft
með hörmulegum afleiðingum fyrir
hina „frelsuðu". Nýjustu dæmin um
þessar „mannaveiðar" em frá
Paraguay þar sem menn frá „Nýja
ættflokkatrúboðinu" smöluðu sam-
an indíánum af Totobigosode-ætt-
bálknum.
Totobigosode-fólkið er líklega
síðustu fijálsu indíánamir á þessum
slóðum og virðist líklegt, að trúboð-
amir hafi komið auga á nokkra
þeirra úr flugvél skömmu fyrir jól.
Nokkrum dögum síðar var vopnað-
ur flokkur „tamdra" indíána sendur
á vettvang til að „sækja heiðingj-
ana“. Totobigosode-indíánamir,
sem áður hafa orðið fyrir barðinu
á „Nýja ættflokkatrúboðinu", sner-
ust hins vegar til vamar að þessu
sinni með bogum sínum og örvum
og áður en lauk lágu fimm eftirleit-
armannanna dauðir og nokkrir
særðust.
Eftir nokkum tíma tókst trúboð-
unum að komast yfir 24 Totobi-
gosode-indíána en §óra þeirra varð
þó að leggja beint inn á sjúkrahús
þar sem þeir höfðu sýkst af inflú-
ensu. Indíánamir í skógunum hafa
ekkert mótefni gegn þeim sjúkdómi
og því hafa fyrstu kynnin af hvíta
manninum oft endað með skelfingu
fyrir frumbyggjana.
A liðnum árum hafa mannrétt-
indasamtök víða um heim margoft
mótmælt framferði trúboðanna og
nú er kannski farið að hilla undir,
að starfsemi þeirra verði bönnuð.
„Nýja ætflokkatrúboðið", sem
Paraguaystjóm réð árið 1956 til
að „siðmennta“ indíánana, hefur
aðalaðsetur sitt í Sanford í Kali-
fomíu en auk þess útibú í Englandi.
Er það næststærsta trúboðsfélag í
heimi og er svo harðsvírað, að það
á eiginlega ekkert skylt við venju-
'egt mótmælendatrúboð. Á vegum
þess starfa 2500 trúboðar, ársvelt-
an er um 12 milljónir dollara og
félagið ræður yfir stórum flugvéla-
flota.
Alræmdastir eru trúboðarnir fyr-
ir aðferðimar, sem þeir beita við
að „kristna" menn, en kennisetn-
ingar þeirra ganga út á, að óskírð-
um mönnum verði „refsað um alla
eilífð í helvíti". Heiðingjunum, þ. á
m. kaþólikkum, er búin vist við
„vatnið, sem logar af eldi og brenni-
steini".
Mannaveiðar eru sérgrein trú-
boðanna hjá „Nýja ættflokkatrú-
boðinu" og í tímriti, sem það gefur
út, er ekkert verið að fara í felur
■ SEINAGANGUR WM
eamlar sög-
ur um
Kussagullið
rauða virðast nú
vera að rætast
fyrir suma, að
minnsta kosti
bókhaldara
nokkum í Surrey
í Englandi, lög-
fræðing í London
og uppgjafa
skipamiðlara.
Stunduðu afar
þeirra og áar
umfangsmikla
vélasölu í Úkr-
aínu á dögum
keisaranna en
allt hvarf það í
byltingunni
1917. Nú loks-
ins, 70 árum
síðar, virðist sem
erfingjar Leníns
ætli að verða við
skaðabótakröf-
um fjölskyld-
unnar, að
nokkra leyti að
minnsta kosti.
Breska utanríkisráðuneytið birti
fyrir nokkrum dögum auglýsingu
þar sem athygli 60.000 kröfuhafa
var vakin á því, að nú væra til
skiptanna 45 milljónir punda upp í
skaðann, sem þeir urðu fyrir árið
1917. Er Elworthy-fólkið, sem tap-
aði einni milljón punda þegar
kommúnistar gerðu eigur þess upp-
tækar, meðal þeirra, sem mest
munu fá að þessu sinni.
Þessar bætur era fé, sem keisar-
amir áttu og var fryst á sínum tíma,
en Tim Eggar, aðstoðaratanríkis-
ráðherra, telur, að það muni
hrökkva fyrir 10% krafnanna.
LENIN: Arftakar hans hafa
reynst æði skuldseigir.
Bætur
fyrir
byltingnna
með það. Árið 1974 urðu Aché-
indíánamir fyrir barðinu á þeim og
mátti þá ekki miklu muna, að ætt-
bálkurinn dæi út.
Þegar fréttimar um mannaveið-
amar nú bárast til Bandaríkjanna
og Evrópu, hafði Luke Holland,
starfsmaður „Survival Intematio-
nal“, samband við Fred Sammons,
yfirmann „Nýja ættflokkatrúboðs-
ins“ í Paraguay. Svarið, sem
Holland fékk, var þetta: „Trúboð-
amir áttu engan þátt í þessu, bara
indíánamir. Við eram alveg hættir
að eltast við fólk, við sáum bara
um að útvega farartækin.“
- NORMAN LEWIS
Einn af El-
worthy-fólkinu
er Mark Clark-
son Webb, 58
ára gamall bók-
haldari. Sagði
hann, að bæ-
tumar færa í 24
staði, „þar á
meðal til níræðs
frænda míns,
sem var í Rússl-
andi á sínum
tíma, þannig að
það er ekki eins
og við höfum
fengið stóra
vinninginn í
happdrættinu".
Sumar kröf-
umar, sem
gerðar vora eftir
byltinguna,
mega teljast
heldur hógvær-
ar. Af þeim má
nefna bætur fyr-
ir 70 dósir af
niðursoðnu kjöti,
sex reiknistokka
og 1984 eld-
spýtnastokka. Önnur krafa, fyrirtíu
ónotaða miða að Moskvuóperanni,
olli raunar dálitlum erfiðleikum í
utanríkisráðuneytinu á þriðja ára-
tugnum þegar í ljós kom, að
sýningunum hafði öllum verið af-
lýst.
Þeir, sem sitja uppi með rússnesk
ríkisskuldabréf frá keisaratíman-
um, munu einnig fá nokkrar bætur
núna en þeim hefur þó verið ráðið
að hugsa sig vel um áður en þeir
þiggja þær. Keith Hollander, fjár-
málaráðgjafi í Bristol, segir, að
mörg bréfanna kunni nefnilega að
vera verðmætari sem safngripir.
- MARTIN WAINWRIGHT