Morgunblaðið - 22.02.1987, Blaðsíða 4

4
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 22. FEBRÚAR 1987
Sjálfstæðisflokkurinn and-
vígur sameiningu lífeyrissjóða
Hluti fundarmanna í Hótel Valaskjálf á Egilsstöðum.
Tökum ekki þátt
í ríkisstjórn með
Alþýðuflokki
nema þetta sjón-
armið ráði, segir
Þorsteinn Pálsson
Egilsstöðum, frá blaðamanni Morgun-
bladsins, Benedikt Stefánssyni.
ÞORSTEINN Pálsson formaður
Sjálfstæðisflokksins setur það að
skilyrði fyrir þátttöku í ríkisstjóm
með Alþýðuflokknum að þing-
menn hans falli frá hugmyndum
sinum um sameiningu lífeyrissjóð-
anna í einn. Þorsteinn segir það
skoðun sjálfstæðismanna að stuðla
beri að valddreifingu með þvi að
hafa lífeyrissjóðina marga og ólíka
og veita stjóraum þeirra vald til
að ávaxta fé sem er í vörslu þeirra.
Forsenda þess að flokkurinn taki
þátt I rikisstjóra eftir kosningar
sé að þetta sjónarmið fái þar
hljómgrunn.
Þorsteinn lýsti þessu yfir í fram-
söguræðu sinni á fundi í Hótel
Valaskjálf á Egilsstöðum á föstu-
dagskvöld. Hann sagði að ef lífeyris-
sjóðunum yrði steypt saman í eina
heild myndi þeirri stoftiun sennilega
verða miðstýrt úr höfuðborginni. Yki
það enn á skort landsbyggðarinnar á
lánsfé. Slíkri stefnu hlyti Sjálfstæðis-
flokkurinn að hafna. Hann sagði að
lífeyrissjóðunum mætti aðeins fækka
lftillega til hagræðingar, en núver-
andi kerfi bæri að halda.
Málefni lífeyrissjóðanna bar oft á
góma á fundinum. Þeir sem til máls
tóku sögðust margir hafa áhyggjur
af auknu fjármagnsstreymi úr fjórð-
ungnum í kjölfar nýju húsnæðislag-
anna. Fé sem greitt væri í lífeyrissjóð-
ina væri ávaxtað í Reykjavík og notað
þar til útlána. Þar væri sprottin ný
grein af meiði þessa vandamáls.
„Okkur hefúr einfaldlega ekki
haldist á fjármagni sem verður til
hér á austurlandi. Það er stærsta
vandamálið sem við þurfum að berj-
ast við,“ sagði Olafur Jónsson.
„Þegar peningamir fara eltir fólkið
þá, svo einfalt er það. Landsbyggð-
inni má líkja við klekktan klár sem
kemst aldrei úr sporunum."
f upphafí ræðu sinnar vék Þor-
steinn að þeim línum sem dregnar
hefðu verið í kosningabaráttunni.
Hann sagði að Alþýðubandalagið,
sem verið hefði höfiiðandstæðingur
Sjálfstæðisfiokksins, hefði gefið mál-
efnin upp á bátinn. Það lifði í
„pólitísku tilgangsleysi". Þetta sæist
gleggst á því aö flokkurinn héldi
ekki lengur á lofti mikilvægustu bar-
áttumálum sínum eins og andstöð-
unni við veru vamarliðsins og
þátttöku íslands í Atlantshafsbanda-
laginu.
„Sú undarlega aðstaða er því kom-
in upp að Alþýðuflokkurinn er
höfuðandstæðingur okkar f kosninga-
baráttunni," sagði Þorsteinn. Hann
benti á að formaður Alþýðuflokksins
reyndi í málflutningi sínum að höfða
beint til kjósenda Sjálfstæðisflokksins
og lét í það skína að með atkvæðum
greiddum flokknum væri tryggð við-
reisnarstjóm. „Það er rangt að ætla
sér að segja fyrir um stjómarmynstur
fyrir kosningar," sagði Þorsteinn.
„Endanlega em það kjósendur, valda-
hlutföllin og möguleikar á málefna-
legri samstöðu sem ráða því hvaða
flokkar mynda stjóm, allt annað er
skrum."
Hann vék oft að Alþýðuflokknum
í ræðu sinni og sagði að um margt
væri málflutningur flokksformanns-
ins líkur þeim sem Hannibal Valdi-
marsson hafði í frammi fyrir
kosningamar 1971. Þá hefði hann
eindregið afneitað stjómarsamstarfi
til vinstri en síðan gengið á bak orða
sinna strax að kosningum loknum.
Taldi Þorsteinn margt benda til þess
að sagan gæti endurtekið sig.
Um staðgreiðslukerfi tekjuskatta
sagði hann að þar'væri um að ræða
róttækustu skattkerfísbreytingu á
íslandi. Miðaði hún að því að koma
hér á einfaldasta tekjuskattakerfi á
Vesturlöndum. „Menn hafa verið með
ýmsar hrakspár um að okkur muni
ekki takast þetta, við munum hins
vegar koma breytingunni í gegn á
réttum tíma. Ekkert getur komið í
veg fyrir það, ekki einu sinni kratar,"
sagði Þorsteinn.
I ræðu sinni sagði flokksformaður-
inn að brýnasta verkefni næstu ára
væri að snúast gegn byggðarröskun
í landinu. Undir þetta tók Hraftikell
Jónsson. „Það þarf að gera okkur
kleift að lifa því líti sem nú er aðeins
hægt að lifa á höfuðborgarsvæðinu,
við vonumst til þess að þingmenn
flokksins og formaður hans stuðli að
því,“ sagði Hrafnkell.
Sigurður Grétarsson sagðist óttast
að verðbólga gæti aukist með vorinu
sökum þeirrar vaxtastefnu sem nú
væri fylgt. „Það er ekki óalgengt að
fyrirtæki greiði yfir árið jafnmikið í
vexti og greitt er í laun,“ sagði Sig-
urður. „Allir ættu að sjá hvaða laun
þessi fyrirtæki gætu borgað ef vext-
imir væru lægri." Hann vitnaði til
reynslu sinnar sem kaupmaður og
taidi líklegt að heildsalan mundi í vor
taka að nýju upp vexti á vöruvíxlum.
Þá mundu kaupmenn auka álagningu
sína og verðhækkanir sigla í kjölfarið.
Gagnrýni Sigurðar og fleiri á
vaxtastefnuna svaraði Þorsteinn á
þá leið að glapræði væri að hverfa
frá henni. Háir raunvextir stuðluðu
að því að auka innlán sem væri for-
senda þess að bankamir gætu annað
fjármagnsþörf. Eigendum sparifjár
væri jafnframt tryggt að þeir fengju
peninga sína til baka og gott betur.
Markmið þessa væri að tryggja stöð-
ugleika á flármagnsmarkaði sem
væri ekki fyrir hendi ella.
Aðspurður um framleiðslustjómun
í sjávarútvegi og landbúnaði sagði
Þorsteinn að hann styddi hana. „Eg
greiddi atkvæði með kvótakerfinu.
Takmöricun fiskveiðanna er nauðsyn
sem allir gerðu sér grein fyrir og það
vom útvegsmenn sjálfir sem völdu
þessa leið. Stefna Sjálfstæðisflokks-
ins er að þeir skuli sjálfir ákveða
hvaða aðferð sé beitt, því er ég fylgj-
andi kvótanum." Hann sagðist einnig
fylgjandi framleiðslustjómun f land-
búnaði með núverandi hætti, þar
hefðu þjóðhagsleg sjónarmið ráðið
ferðinni.
í lokaræðu ítrekaði Þorsteinn þann
árangur sem ríkisstjómin hefði náð
og nauðsyn þess að stöðugleiki í efna-
hagslífinu yrði áfram tryggður. Sagði
hann það sjónarmið sitt að kosning-
amar snemst um hvort Sjálfstæðis-
flokkurinn yrði í lykilhlutverki í
næstu ríkisstjóm — ellegar hvort
mynduð yrði vinstristjóm.
„Þeim árangri sem við höfum náð
gæti vinstristjóm glundrað niður á
örfáum vikum. Það tekur ekki lengri
tíma,“ sagði Þorsteinn. Hann kvaðst
vænta þess að sjálfstæðismönnum
yrðj veitt brautargengi til að treysta
í sessi þann árangur sem stjómin
hefði náð og leysa af festu þau verk-
efni sem við blöstu. Það væri eina
trygging þess að markmið „mannúð-
ar- og markaðsbúskapar" yrðu höfð
í fyrirrúmi, blómlegri byggð á íslandi
til framdráttar.
V estmannaeyjar;
Enn mikill hiti í hraun-
inu en vandamálið
hvernig hann nýtist best
Vestmannaeyjum.
MorgunblaöiS/Sigurgeir
Högni Sigurðsson, Hlöðver Johnsen og Jónas Eggertsson við hita-
mælingar í nýja hrauninu. Á bak við þá sér í hluta hraunhita-
Það rýkur oft mikið á nýja hrauninu enda grunnt niður á glóð-
ina. Spurning er hins vegar, hve lengi má fá varma úr henni og
hvemig tekst á hagkvæman hátt að nýta hann?
FJARHITIJN Vestmannaeyja á
við mikinn vanda að glíma um
þessar mundir og það á tvennum
vigstöðvum. Fjárhagslegur
vandi veitunnar hefur sett hana
á bekk með verst settu hitaveit-
um landsins og nú i seinni tið
hefur orkuöflun úr glóðum nýja
hraunsins verið erfiðari og fjár-
frekari en áður. Nú situr á
rökstólum þingskipuð nefnd
sérfróðra manna sem innan
skamms mun skila áliti um hvað
sé til ráða í orkuöflun veitunn-
ar. Skiptar skoðanir eru meðal
Eyjabúa um hvert framhaldið
eigi að vera. Sumir vilja halda
áfram virkjunum á hrauninu
meðan aðrir vilja nýta rafmagn
eða olíu til upphitunar vatns í
kyndistöð.
Fréttaritari Morgunblaðsins
hitti að máli tvo menn sem gagn-
kunnugir eru málefnum hitaveit-
unnar, þá Hlöðver Johnsen og
Högna Sigurðsson. Kom fram í
máli Högna Sigurðssonar verk-
stjóra Fjarhitunar Vestmannaeyja,
að gufubrunnar þeir sem virkja
orkuna úr hrauninu endast nú orð-
ið ekki nærri eins lengi og áður.
Ending þeirra hefði verið 5-6 ár
en væri nú aðeins eitt ár eða tæp-
lega það. „Kostnaður við að gera
einn svona gufubrunn er um ein
milljón króna. Þetta er mikill
kostnaður en endingin er lítil og
það er orðið erfítt að eltast við
þetta. Það er mikill hiti í hrauninu
en endingartíminn er alltof stuttur
og spuming hvað hægt er að halda
þessu áfram," sagði Högni. Hann
veitunnar.
benti einnig á, að það væri nú
orðið ódýrara að taka toppana í
orkunotkuninni með olíukyndingu
í kyndistöð. Högni bjóst við því að
lítið yrði virkjað á hrauninu í sum-
ar, en það réðist af því sem kæmi
út úr þeim rannsóknum sem nú
fara fram.
Hlöðver Johnsen hefur um árbil
starfað með vísindamönnum við
rannsóknir og mælingar á hraun-
inu. Hann sagði að nægur hiti
kæmi neðan úr hrauninu og þar
væri massi af hita sem endast
myndi um ókomin ár. Vandinn
væri að nýta þennan mikla hita á
sem hagkvæmastan hátt. Hlöðver
hefur undanfarið unnið að hita-
mælingum í borholum, en slíkar
sjóholur eru við allar fiskvinnslu-
stöðvamar, Fiskasafnið og víðar,
og fer hitinn vaxandi í þeim eftir
því sem nær dregur Eldfellinu.
Loðnubræðsla FES er t.d. með
borholu sem dælt er úr 200 tonnum
af 19 gráða heitum sjó á sólar-
hring þegar verksmiðjan er í gangi.
Þá hefur Fiskiðjan verið i hálf-
gerðu basii með sína sjóholu og
þarf að kæla hana niður, sjórinn
úr henni er of heitur.
Hlöðver sýndi Morgunblaðs-
Hlöðver Johnsen við einu lækj-
arsprænuna í Eyjum. Þarna
flæðir sjóblandað 22 gráða
heitt vatn undan hrauninu við
Skansinn.
mönnum stað við fjöruborðið
vestan við Skansinn þar sem heitt
vatn flæðir undan hrauninu og
myndar smá lækjarspræn«. Sagði
Hlöðver að þama flæddi fram 21
sekúndulítri af 22 gráða heitu
sjóblönduðu vatni, um 2/s vatn en
*/s sjór. Fleiri svona heitar lænur
eru á svipuðum slóðum. Sagði
Hlöðver það vera spumingu hvort
þetta væri nægjanlegt vatn fyrir
varmaskiptadælur.
Hlöðver sagðist nýlega hafa
gert mælingar í gamalli borholu
við Skiphella ofan Friðarhafnar,
sem er 1565 metra djúp. Mældist
þar 62 gráða hiti þegar komið var
niður á 800 metra.
„Þetta er vissulega spennandi
verkefni og mikið f húfi. Við þurf-
um að keyra niður hitunarkostnað-
inn og finna leiðir til þess að nýta
okkur þann mikla hita sem býr
undir kældu yfírborði hraunsins.
Það er verkefni vísindamanna að
leysa þessa þraut og takist það
erum við á grænni grein í framtíð-
inni. Við skulum minnast þess að
hollur er heimafenginn baggi og
við skulum ekki hætta að mjólka
beljuna fyrr en hún er orðin geld,“
sagði Hlöðver Johnsen.
- hlg.