Morgunblaðið - 22.02.1987, Blaðsíða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 22. FEBRÚAR 1987
Kvikmyndað á slóð-
um Nonna og Manna
Agúst Guðmundsson, leikstjóri hefur fengið það verkefni að gera fram-
haldsþáttaröð og kvikmynd byggða á Nonnabókum Jóns Sveinssonar
fyrir þýska sjónvarpsstöð og hefjast kvikmyndatökur á Islandi í sumar.
Það eru ófáir íslendingar sem
hafa upplifað ævintýri Nonna
og- Manna bróður hans, við lest-
ur Nonnabókanna. Bráðlega
verður slík uppiifun ekki leng-
ur bundin við lestur bóka Jóns
Sveinssonar, því þýsk sjón-
varpsstöð hefur nú ákveðið að
láta gera þáttaröð í sex 52
mínútna löngum þáttum sem
byggja á Nonnabókunum og að
auki kvikmynd sem byggir á
sama efni. Þættirnir verða
kvikmyndaðir á íslandi, en ekki
látið þar við sitja af hálfu Þjóð-
veijanna hvað Islandstengslin
varðar, því þeir hafa nú ráðið
íslenska leikstjórann Ágúst
Guðmundsson til að leikstýra
þáttunum og kvikmyndinni.
Hann mun því mæta hingað til
lands með kvikmyndahóp sinn
í júní, en ráðgert er að kvik-
myndatökur hefjist þann 29.
þess mánaðar.
„Þetta er nokkuð stórt verkefni
og fyrirvari lítill," segir Ágúst,
sem nú er búsettur í Lundúnum.
„Mér var kunnugt um að þetta
verkefni væri í deiglunni fyrir
Ágúst Guðmundsson, leikstjóri.
nokkru, en vissi ekki að Þjóðverj-
arnir væru að velta mér fyrir sér
sem leikstjóra fyrr en fyrir rúmum
mánuði, þegar hringt var í mig
og ég beðinn um að senda þeim
spólur með því efni sem ég hef
áður gert,“ segir Ágúst. En þess
má geta að sú sama sjónvarpsstöð
og framleiðir Nonna þættina hef-
ur sýnt kvikmyndir hans „Land
og synir“ og „Lítil þúfa“ og sýnir
bráðlega kvikmyndina „Útlag-
inn“. En hví ræðst þýsk sjón-
varpsstöð í að gera framhalds-
þætti úr íslensku efni?
„Ég veit ekki nákvæmlega
ástæðuna fyrir því að þetta efni
var valið, en Nonna bækumar
hafa alltaf verið nokkuð vinsælar
í Þýskalandi og voru nýlega end-
urútgefnar þar,“ segir Ágúst.
„Þýska sjónvarpsstöðin hefur það
fyrir sið að sýna um jólin hveiju
sinni nýja þáttaröð þar sem bam
er í aðalhlutverki og sýndi síðast
þætti um ítalskt barn í seinni
heimstyijöldinni. Þættina um
Nonna ráðgera þeir að sýna um
jólin 1988.
Þjóðveijarnir koma ekki til með
að framleiða þættina að öðru leyti
en því, að leggja til fjármagn.
Fengnir verða til bæði norskir og
breskir framleiðendur, þannig að
hópurinn sem kemur til með að
vinna að þáttunum verður að
miklu leyti skipaður Norðmönnum
og Bretum. Einhveijir íslendingar
koma svo til með að vinna við
frarr.kvæmdina á Islandi,“ segir
Ágúst, en þættimir verða að
mestu leyti teknir hér, líklega á
Norðurlandi að sögn leikstjórans,
nema hvað að einnig verður kvik-
myndað í kvikmyndaveri, annað
hvort í Noregi eða Bretlandi.
Umfang þáttanna, bæði hvað
varðar ko-.tnað og mannskap, er
töluvert, en Ágúst segist lítið geta
sagt um það nú. „Þetta er svo
nýtilkomið að það er ekkert hægt
að vera með annað en ágiskanir
sem ekki borga sig. Kostnaðar-
áætlun og skipulagning verður
endanlega ákveðin á næstu dög-
um.“
- Hvað um leikara?
„Það verður fljótlega gengið í
að finna '.eikara. Þættimir verða
leiknir á ensku og því breskir leik-
arar í aðalhlutverkum sveinanna
tveggja, tíu og tólf ára. Mér sýn-
ist að þar vanti okkur tvo breska
drengi með íslenskt yfirbragð, en
ekki tvö ljóshærð bresk borgar-
böm, þannig að það verður sjálf-
sagt nokkur leit. Hlutverk
móðurinnar er líka nokkuð stórt
og hlutverk útilegumannsins, sem
skiptist eiginlega í tvö hlutverk
samkvæmt handritinu.
Handritið byggir á fyrstu þrem-
ur Nonnabókunum, sem gerast á
íslandi og þar eru á dagskrá ævin-
týri þeirra bræðra eins og með
útilegumanninum og og bardag-
inn við ísbjöminn,“ segir Ágúst
og svarar að bragði spumingunni
um hvernig staðið verði að slíkum
bardaga í mynd: „Það er ekki
kominn endanlegur botn í málið
með ísbjöminn og ísbimir em nú
frægir fyrir að vera illtemjanlegir,
en það er lögð talsverð áhersla á
þessu spennuatriði bókannar. Það
em ýmis atriði varðandi þættina
sem er dálítið mál að skipuleggja
og vinna, eins og bardaginn og
það að endurvekja tímabil sög-
unnar sem er framundir 1870.“
Það verður því í nógu að snú-
ast hjá Ágústi Guðmundssyni á
næstunni, en hann segir ráðgert
að kvikúiyndatökur taki um sex
mánuði, þannig að vinnutími sinn
við þetta verkefni verði um 14
mánuðir í það heila.
Áður en þetta verkefni kom til
hafði Ágúst ráðgert að vinna í
ár að breskri kvikmynd sem hefur
hlotið vinnuheitið „Blóðöx". „Ég
er að reyna að fá því verkefni
frestað fram til 1988, en það hef-
ur ekki verið afráðið enn og
mögulegt er að annar verði feng-
inn til að stjórna því,“ segir
Ágúst. Og svona í lokin, hvemig
þótti honum að lesa Nonnabæk-
urnar á nýjan leik?
„Þegar ég las um Nonna sem
strákur þótti mér það skemmtileg
lesning og ánægjan af henni var
ekki síðri þegar ég settist niður
með Nonnabækumar á nýjan leik
nú fyrir skömmu".
ViðtahVilborg Einarsdóttir
Fjölgun smábáta kann að fjölga
slysum vegna aukinnar sóknar
- segir Magnús Jóhannsson siglingamálasljóri
„ÞRÁTT fyrir að bátar undir
10 brúttólestum að stærð séu
allir smíðaðir samkvæmt gild-
andi öryggiskröfum gefur það
samt augaleið að ekki er hægt
að ætla þessum bátum eins mik-
ið og stærri skipum og ótti
okkar við aukna slysatíðni felst
í því að fjölgun bátanna kunni
að leiða til aukinnar sóknar,"
sagði siglingamálastjóri, Magn-
ús Jóhannsson, í samtali við
Morgunblaðið. Vegfna mikillar
fjölgunar báta af þessari stærð,
sneri Morgunblaðið sér til sigl-
ingamálastjóra og lagði fyrir
hann nokkrar spurningar um
málið. Fara spurningarnar og
svörin hér á eftir:
Hver hefur verið fjölgun
báta undir 10 brúttólestum sl.
2 ár?
„Bátar af þessari stærð eru
ýmist opnir eða með þilfari. Árið
1985 voru teknir á skrá 112 opn-
ir bátar samtals að stærð 494
brl. og árið 1986 104 opnir bátar
samtals 524 brl. Árið 1985 voru
skráðir þilfarsbátar af þessari
stærð 5 samtals 34 brl. og 1986
11 bátar samtals 79 brl.“
Hvað er stofnuninni kunnugt
um smiði margra báta af þess-
ari stærð nú?
„I lögum um eftirlit með skip-
um er skipasmíðastöðvum skylt
að senda til Siglingamálastofnun-
ar til samþykktar smíðateikningar
af skipum sem smíða á fyrir
íslenska aðila. Skip af þessari
stærð eru yfirleitt smíðuð í
raðsmíði þannig að sendar eru
smíðateikningar af fyrsta bátn-
um, og aðrir bátar sem seinna
koma eru smíðaðir skv. upphaf-
lega samþykktum teikningum.
Stofnunin hefur síðan eftirlit með
smíði hvers báts og annast lokaút-
tekt áður en haffærisskírteini er
gefíð út.
Nú, þessa daganá, munu vera
í framleiðslu u.þ.b. 40-50 opnir
bátar og 9 þilfarsbátar í þessum
stærðarflokki, en erfítt er að segja
nákvæmlega til um fjöldann.
Stofnunin hefur hinsvegar ekki
upplýsingar um Qölda þeirra báta
sem samið hefur verið um smíði
á jafnvel langt fram í tímann.
Nýlega hafa þijár skipasmíða-
stöðvar lagt inn til samþykktar
teikningar af nýjum þilfarsbátum
úr stáli í umræddum stærðar-
flokki."
Hvernig er mælingum skipa
háttað hér á landi?
„ÖIl íslensk þilfarsskip eru
mæld samkvæmt alþjóðareglum
um mælingu skipa, samkvæmt
samningi undirrituðum í Osló 10.
júní 1947 að viðbættum breyting-
um á honum, undirrituðum í Osló
21. maí 1965.
í regiunum er og hefur verið
frá upphafí ákveðinn sveigjan-
leiki, sem segja má að geri það
að verkum að ekki sé alltaf fullt
samræmi á milli mældrar stærðar
og sýnilegrar stærðar skips.
Þannig gefa mælingarreglum-
ar ákveðinn hámarksmöguleika á
hæð á botnstokkum, tvöföldum
■
botni, bandadýpt og einangrun, á
milli mældrar stærðar og sýnilegr-
ar stærðar skips. Öll þessi mál
miðast við lengd og breidd skips-
ins, nema einangrunin. Þessa
möguleika hafa eigendur skipa
notfært sér hérlendis um áraraðir
á stærri skipum, t.d. í vöruflutn-
ingaskipum og í skuttógurum,
m.a. til að halda þeim innan við
500 brl. mörkin ogeins voru nokk-
ur tréskip smíðuð með hækkaða
botnbyggingu hér áður fyrr. Nú
hefur sú þróun orðið að skipa-
smíðastöðvar hafa farið að
notfæra sér þennan möguleika,
til að smíða báta undir 10 brl.,
og eru þá sett djúp mælingarbönd
og háir botnstokkar í bátana, allt
að því sem gildandi mælingarregl-
ur leyfa, og næst með því hlut-
fallslega stærri bátar, því
rúmlestamælingin er framkvæmd
að innan. Allir þessir bátar eru
fullkomlega lokaðir."
Er mögulegt að með því að
breyta þilfarsskipi í opinn bát
náist minnsta stærð þess, úr 29
brl. í 9,9 brl., eins og komið
hefur fram í fjölmiðlum undan-
farið?
„Siglingamálastofnun er
ókunnugt um þetta mál sem menn
hafa gert að umræðuefni og við
getum ekki séð hvemig þetta er
mögulegt í ljósi þess að það gildir
einu hvort skipið er opið eða með
þilfari stærð skipsins skv. mæl-
ingarreglum verður mjög svipuð
í báðum tilvikum. Þetta hlýtur því
að vera frekar dæmi um ósk-
hyggju en raunveruleika."
' ......................
Hveijar eru öryggiskröfur
fyrir íslenska báta undir 10
brl. að stærð?
„Öryggiskröfur um báta byggj-
ast fyrst og fremst á Norðurlanda-
reglum um smíði og búnað báta
allt að 15 metra lengd og íslensk-
um reglurrí um björgunar- og
öryggisbúnað. Einnig eru ákvæði,
sem varða öryggi báta allt niður
að 6 metra lengd, í reglum um
íjarskipti skipa og alþjóðasigl-
ingareglum.
I Norðurlandareglunum eru
gerðar kröfur um smíði bátanna,
svo sem um gæði efnisins sem
smíðað er úr, efnismál, verklag
ofl., sem á að tryggja trausta
báta, einnig kröfur um vélbúnað,
eins og austur- og slökkvibúnað,
rafbúnað, stýrisbúnað og annan
fastan búnað, sem nauðsynlegur
er til siglinga.
Reglumar um björgunar- og
öryggisbúnað gilda um björgunar-
báta, legufæri, lyijaskrín, flugelda
og annan búnað til öryggis skip-
verjum í sjávarháska.
I reglum um fjarskipti er krafa
um talstöð og í alþjóðasiglinga-
reglunum krafa um siglingaljós,
hljóðmerki ásamt fleiri kröfum til
sjófarenda, jafnt á litlum bátum
sem stórum.
Norðurlandareglumar um
smíði og búnað báta allt að 15
metrum eru samnorrænar reglur
og gilda því sömu reglur hvað
þetta varðar á öllum Norðurlönd-
unum. Þó er sá munur á gildissviði
reglnanna, að hér á landi eru þær
krafa fyrir alia báta niður að 6
metra lengd og ennfremur fyrir
báta minni en 6 metrar sem flutt-
ir eru til landsins eða smíðaðir
innanlands ti) sölu. Á hinum Norð-
urlöndunum er hins vegar fijálst
að smíða nokkuð stærri báta án
samþykkis yfirvalda, en stærðar-
mörkin eru mismunandi frá einu
landi til annars. Þetta verða menn
m.a. að hafa í huga þegar keypt-
ir em bátar erlendis frá.
Sama gildir um skoðunar-
skyldu. Hér á landi em allir bátar
6 metrar og lengri háðir skoðun
minnst einu sinni á ári, en á hinum
Norðurlöndunum em mörkin
hærri og mönnum því fijálst að
sigla töluvert stærri bátum þar
án leyfís yfirvalda, en stærðar-
mörkin eru einnig á þessu sviði
mismunandi frá einu landi til ann-
ars.
Það er því óhætt að fullyrða
að með tilliti til stærðar bátanna
séu öryggiskröfur lítilla báta hér
á landi síst minni í dag en þær
kröfur sem gerðar em til stærri
skipa.“
Hefur stofnunin áhyggjur af
vaxandi fjölda smábáta hér við
land út frá öryggissjónarmið-
um?
„í sjálfu sér þarf aukinn fjöldi
smábáta ekki að leiða til fjölgunar
sjóslysa á þessum bátum, ef sókn
á þeim verður ekki aukin frá því
sem verið hefur.
Þrátt fyrir að þessir bátar séu
allir smíðaðir samkvæmt gildandi
öryggiskröfum gefur það samt
auga leið að ekki er hægt að
ætla þessum bátum eins mikið og
stærri skipum og ótti okkar við
aukina slysatíðni felst í því að
fjölgun bátanna kunni að leiða til
aukinnar sóknar. í þessu sam-
bandi er rétt að hafa í huga að
þróun fískiskipaflotans hefur ver-
ið sú um áratuga skeið að
meðalstærð fiskiskipa hefur farið
mjög vaxandi. Frá lokum seinni
heimsstyijaldar hefur meðalþil-
farsfiskiskipið stækkað úr 45 brl.
í 135 brl. nú um síðustu áramót.
Ein af ástæðum þess að skipin
hafa stækkað er aukið öryggi og
bætt vinnuaðstaða sem sótt hefur
verið eftir. Á sama tíma hefur
slysatíðni á sjó fækkað verulega."