Morgunblaðið - 24.02.1987, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 24. FEBRUAR 1987
KRISTÍN Ómarsdóttir hlaut 1.
verðlaun fyrir verk sitt
„Draumar á hvolfi," í leikrita-
samkeppni Þjóðleikhússins í
tilefni af lokum kvennaáratug-
ar, árið 1985. í leikritinu eigast
við þrir einstaklingar, elskend-
urnir Matthildur og Arni, og
piltur sem kemur inn í líf þeirra
árla dags. Leikurinn fjallar um
ást þeirra og kulda, en einkum
það sem er sagt og það sem
ekki er hægt að segja. Með hlut-
verkin þijú fara þau Ragn-
heiður Steindórsdóttir, sem
leikur Matthildi, Arnór Benón-
ýsson, sem leikur Arna og
Ellert Ingimundarson sem leik-
ur piltinn. í tilefni af frumsýn-
ingunni, átti ég spjall við
Kristínu um verkið.
í þessu leikriti er par, eða hjón,
sem hafa verið lengi saman og
sambandið er ákaflega sterkt. Þó
virðist það ekki vera, eins og þau
kannski væntu í upphafi. Telur
þú að ástin snúist upp í andhverfu
sína með tíð og tíma í löngum
samböndum?
„Já, í mörgum tilfellum, því við
fáum ekki ráðið við allt, reyndar
ansi fátt og því síður ef maður
væntir alls og vill allt. Þá er erfitt
annað en að verða fyrir vonbrigð-
um. Og vonbrigði og tilfínninga-
legir ósigrar veðra mann. Sumir
fá eftirsjá og biturleika og hætta
að búast við eins miklu. Aðrir,
kannski, sætta sig aldrei við það
að ástin skuli vera svona illvinnan-
leg og lítil. Vonbrigði geta verið
slæm og tími þeirra langur. Allt
eftir því hvað gerist og hver á í
hlut.“
Þetta par í verkinu, virðist þjást
mikið. Telur þú að manneskjan
verði háð þjáningunni?
„Já, alveg örugglega. Hún verð-
ur einhvers konar vani. Svo hugsa
ég nú líka að fólk verði háð þján-
ingu hvors annars. Ástfangið fólk
þjáist óskap.lega samfara yndis-
legu tilfínningunum. Það getur vel
verið að ástar—þjáningar sam-
hverfa þessa heims sé byggð á
misskilningi. Samt gerir hún lífíð
á einhvem hátt merkilegra, því
það er oft eins og maður þurfi að
þjást til að fá snert lífið. Ástin er
nú eins og Guð, ósnertanleg í eðli
sínu og við gerum margt og
göngum langt til að reyna, á ein-
hvem hátt, að koma við hana. Fá
staðfestingu á henni. Beinasta
leiðin þangað liggur um þjáningar-
veginn.
Þama em líka efínn og tor-
tryggnin og vantraustið að verki.
Eins trúgjöm og við emm í eðli
okkar, annars væm ekki sögur,
bíómyndir og krikjur, þá hendir
það í ástinni að við eigum erfitt
með að trúa. Svo hendir það líka,
að það getur verið hálf fúlt að
trúa en vita betur, nema kannski
stundum, svona í smá augnablik-
um. Fyrir utan það að fullvissan
er ekki til.
Annars er erfítt að vita hvað
er samhverft og hvað er andhverft
ástinni. Og hvað við gemm eigin-
Amór Benónýsson, Árni, Ragn-
heiður Steindórsdóttir, Matthild-
ur, ásamt Ellert A Ingimundar-
syni sem leikur pilt
lega og gemm ekki hvort öðm.
Hvort ástin geti stjórnað okkur,
eða hvort við búum þetta allt til
úr sköpunarmætti okkar. Ástar-
saga hverrar manneskju er lítil
sköpunarsaga. En ástin virkar oft
eins og eitthvað yhfímáttúmlegt,
eða örlög og hellist yfír okkur og
við segjum, „við áttum að hittast."
En ég held að náttúran inni í
okkur sé heljarinnar stór og oft
svo stór að við ráðum ekki við
hana. Stundum er ekki hægt ann-
að en bíta. Þó það væri kannski
kristilegra að brosa. En bros em
ekkert endilega spennandi, nema
þegar á undan fer langur aðdrag-
andi.
Það erfíðasta í ástinni er vafa-
laust að tala. Segja það sem mann
langar til að segja. Reyndin verður
nú oft sú að maður segir eitthvað
allt annað. Oft verður það fallega
sem mann Iangar ofboðslega mik-
ið að segja, að einhveiju ljótu,
alveg óvart. Maður særir oft án
þess að ætla sér nokkuð annað en
ást. Við virðumst öll vera dálítið
seinheppin og klaufaleg í okkar
tilfínningalega striti. 0g klaufa-
skapur okkar getur búið til
unaðslegar stundir og aðrar af
verri sortinni.
HAUSTIÐ 1985 efndi Þjóðleik-
húsið til leikritasamkeppni í
tilefni af lokum kvennaáratug-
ar. Óskað var eftir einþáttung-
um eftir konur og bárust þó
nokkuð margir þættir. Þijú
verðlaun voru veitt í þessari
samkeppni og hlaut Kristin
Ómarsdóttir 1. verðlaun, en
Kristín Bjarnadóttir og Elísabet
Jökulsdóttir skiptu með sér 2.
og 3. verðlaunum. Næstkomandi
þriðjudag verða tveir af þessum
einþáttungum frumsýndir á
Litla sviði Þjóðleikhússins. Það
eru „Draumar á hvolfi,“ eftir
Kristínu Ómarsdóttur og „Gættu
þín,“ eftir Kristinu Bjamadótt-
ur.
Leikstjóri þáttanna, Helga Bach-
mann, hefur hin síðari ár haslað
sér völl á sviði leikstjómar. Hún
skrifaði leikgerðina að Reykjavík-
ursögum Ástu, sem hún sýndi í
Kjallaraleikhúsinu, auk þess sem
hún leikstýrði þeirri sýningu. Önn-
ur leikgerð sem Helga vann og
leikstýrði var Njálssaga, sem sýnd
var í Rauðhólum síðastliðið sumar.
Verðlaunaeinþáttungamir eru
frumraun hennar sem leikstjóra í
Þjóðleikhúsinu. í spjalli sem ég
átti við Helgu, lýsti hún í hvetju
einþáttungamir væm líkir og hvar
ólíkir. En fyrst spjölluðum við um
sjálft verðlaunaverkið, „Draumar á
hvolfí," eftir Kristínu Omarsdóttur:
„Styrkur þessa verks finnst mér
felast mjög mikið í því að höfundur-
inn þorir að búa til sjálfstæðan
heim. Sá heimur sem Kristín Óm-
arsdóttir smíðar, er ekki í tengslum
við þann hversdaglega raunvem-
leika, sem við eigum að venjast.
Það er með þetta, eins og flest
bestu listaverk sem maður kynnist,
að ekki þýðir að biðja um lógik,
eða ætla að skilja það út frá raun-
vemleikanum. Ef maður leyfír sér
ekki að skynja það, fer maður á
mis við það besta sem í verkinu býr.
Lengi framan af em aðeins tvær
persónur inni. Síðan kemur þriðja
persónan, og vegna þess að hann
kemur inn með bakka og mat sem
hann færir þeim, þá hefur fólk til-
hneigingu til að ákveða, að þetta
sé hótel, eða pensionat. Þú ræður
hvað þér fínnst það vera. Mér finnst
það ekki vera hótel, en ef þér líður
betur með það, þá bara ræður þú
því.
Þetta er leikrit sem á að örva
hugmyndaflugið, en ekki hefta það.
Mér fínnst þetta vera dæmigert
verk til að halda áfram að tala um,
löngu eftir að maður er búinn að
horfa á það. Og að það skuli vera
fyrsta verk þessarar ungu skáld-
konu, finnst mér stórmerkilegt. Ég
er búin að þekkja verkið býsna
lengi og hef þá trú að spennandi
verði að fylgjast með Kristfnu
Ómarsdóttur í framtíðinni."
Nú má kannski segja að verkið
flokkist undir abasúrdleikhúsið,
þótt Qarska raunsæisleg tilfinn-
Kristín Ómarsdóttir, leikritahöfundur:
Stundum verður
maður að bíta
Kristín Ómarsdóttir, leikritahöfundur
Arnór Benónýsson í hlutverki Arna og Ragnheiður
Steindórsdóttir sem Matthildur í „Draumar á hvolfi“
Tvö verðlaunaverk í Þjóðleikhúsinu:
Forréttmdi að fá
að sviðsetja ný verk
- segir Helga Bachmann, leikstjóri