Morgunblaðið - 24.02.1987, Qupperneq 21

Morgunblaðið - 24.02.1987, Qupperneq 21
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 24. FEBRÚAR 1987 21 gífurlega ólík. Það sem tengir þau er að báðir höfundamir eru að fjalla um sársauka og eru báðar að skrifa um þrána eftir hamingju og hreinlega leit eftir fótfestu. En þær hafa gífurlega ólíkt sjónar- hom. Verk Kristínar Bjamadóttur, „Gættu þín,“ er raunsæislegra og maður finnur miklu meira fyrir poesíunni, sem er gífurlega dýr- mæt. í rauninni eiga þær nöfnur það sameiginlegt að þær eru ljóðskáld. Ég vil segja að það sé kostur þeirra og geri það að verkum að þær em mjög næmar fyrir texta. Þær eiga það raunar líka sameiginlegt, að þær em mjög ærlegar gagnvart sínum persónum. Þær em ekki með neinar steríótýpur. Þær hafa mjög sterka samkennd með sínu fólki og persónumar em samkvæmar sjálfum sér. Þær „ganga upp“ eins og sagt er og þjóna hlutverki leik- hússins. Sú tónlist sem ég hef fengið Guðna Fransson til að gera og leik- myndin sem ég hef fengið Þor- björgu Höskuldsdóttur, myndlistar- konu, til að gera, virðast ætla að þjóna verkunum mjög vel. Tónlistin er fyrst og fremst í leikriti Kristín- ar Bjamadóttur, en óþörf í verki Kristínar Ómarsdóttur, því þar leik- ur þögnin á hljóðfærið, hvemig sem hún fer að því. Það em forréttindi að sviðsetja nýtt verk. Leikrit er ekki orðið til fyrr en það hefur verið sviðsett. Að setja á svið nýtt íslenskt verk er ægileg og heillandi ögmn." ssv Kristín Bjarnadóttir, leikritahöfundur: Það ersártað vaxa KRISTÍN Bjamadóttir er höf- undur annars einþáttungarins sem Þjóðleikhúsið frumsýnir næstkomandi þriðjudag á Litla sviðinu. Leikritið segir frá Beggu, sérkennilegri konu. Hugarheimur hennar ber okk- ur víðs vegar og allt að þrjá áratugi aftur í tímann, en að mestu gerist leikurinn á heimili Agnesar, vinkonu hennar. Begga á erfitt með að finna sjálfa sig og á sjaldan samleið með öðrum. En hún á sér drauma eins og aðrir og einn af þeim er að eignast bara. Leikarar í Gættu þín eru Sigur- jóna Sverrisdóttir, sem leikur Beggu, Elfa Gísladóttir er Agn- es, vinkona Beggu. Bryndís Pétursdóttir er móðir Beggu, Róbert Amfinnsson er faðir Beggu, Guðrún Jóhanna Ólafs- dóttir ieikur Beggu á barns- aldri og Andrés Sigurvinsson leikur Nonna. Kristín hefur starfað mikið sem blaðamaður og er leikari að mennt og atvinnu. Hún býr nú í Svíþjóð, en skrapp heim vegna frumsýningar á leikriti sínu, „Gættu þín.“ og ræddi ég við hana eftir eina æfinguna. Kristín, nú er verk þitt ekki það sem hægt er að kalla hefðbundið verk í byggingu eða persópnusköp- un, heldur bregður þú upp eins konar myndum sem fara að hreyf- ast. Um hvað ertu að skrifa? „Verkið fjallar um baráttu manneskjunnar við að halda söns- um í nútímaþjóðfélagi." Ein konan í verkinu hjá þér virð- ist halda öllum endum saman, en fær kannski ekki mikla tilfinninga- lega umbun fyrir það frá öðrum. Finnst þér svona fómfýsi vera hluti af reynsluheimi kvenna? „Ef það er fómfýsi að beijast við vindmillur, þá — kannski - já. Það heldur enginn einn öllum end- um saman. En ég býst við að það sé hluti af reynsluheimi allra að fá ekki alltaf svömn við tilfínning- mm Kristín Bjarnadóttir, leikritahöfundur. Bryndís Pétursdóttir í hlutverki móður Beggu og Guðrún Jóhanna Ólafsdóttir sem Begga á barnsaldri. um sínum, á þann hátt sem maður helst væntir. Ætli það sé ekki ástæðan fýrir hinum ýmsu leikjum sem manneskjurnar leika, til að uppná einhverju. Til að fá svömn, ýmist tilfinningalega eða efnislega. Ef hægt er að tala um fómfýsi, þá held ég að hún sé hluti af þess- um leik. Það fórnar enginn öllu fyrir ekkert. Ekki vísvitandi. Hins- vegar held ég að konur séu oft gjafmildari á tilfinningar en karl- menn. Ekki eins varar um sig. Sveigjanlegri kannski. En það á, að mínu mati, lítið skilt við fórn- fýsi. Ef einhver færir fóm, þá er það ömgglega fyrir Guð en ekki menn. Að menn svo njóti góðs af, það er annað mál. Annars held ég að hver einstakl- ingur eigi sinn reynsluheim, allt eftir því hvað hann hefur gengið í gegnum í lífinu, þótt við getum oft fundið einhveija samnefnara. Ég held að hversu mikið sem við eigum sameiginlegt, þá hugsi eng- opnast er því vandinn að kunna að loka þeim gömlu, þannig að þær hrökkvi ekki upp í tíma og ótíma — kannski þegar verst stendur á. Kannski vegna þess, að hversu fijáls sem manneskjan vill vera í sínu vali, þá skynjar hún alltaf þá staðreynd að samfélagið sem hún lifír í, velur að einhvetju leyti fyrir hana. Hlutverkin sem við emm að tala um, mótast af þörfum samfélags- ins hveiju sinni, ekki síður en einstaklingsins. Síðustu samningar hafa áhrif á starfsval til dæmis og þar með á hlutverk fólks gagnvart hvert öðm. Hringrás tímans er ekki lengur árstíðabundin, heldur miklu frekar efnahagsbundin. En einmitt af því samfélag er nú einu sinni til þess gert að koma á mofs við þarfír þegnanna, em þreyting- ar óhjákvæmilegar. Ég held nefnilega að manneskjan sé fædd til að lifa í uppreisn. Uppreisn gegn því sem er og var og hét. Hvemig gæti hún annars vaxið? Og það er sárt að vaxa. Þess vegna eiga manneskjumar bágt.“ Hvaða áhrif finnst þér kvenna- baráttan hafa haft á samskipti fólks? Morgunblaðið/Þorkell Helga Bachmann, leikstjóri ingalýsing sé í því. Er abasúrdleik- húsið betur til þess fallið að leggja tilfinningamar á yfirborðið en aðr- ar tegundir leikhúss? „Verk af þessu tagi sem heppn- ast, finnst mér ekki bara vera fólk og tilfinningar. Textinn, orðin í verkinu ganga oft þvert á tilfínn- inguna, em eins og tónlist, undir- spil, til að leyna tilfinningum. í þessu verki finnst mér rythminn í textanum hafa gífurlega mikið að segja. Oft fer fólkið á skeið með orð til að leyna sársauka sínum, komast hjá því að tala um hann. Um leið er það hnyttið. Mér finnst mjög spennandi að stilla þessum tveimur verkum hlið við hlið í sýningu, þótt þau séu Sigurjóna Sverrisdóttir, sem Begga í Gættu þín og Andrés Sigurvins- son sem Nonni. ir tveir einstaklingar eins. Þeir geta smitast hvor af öðmm og gera það sjálfsagt meir, eftir því sem samskipti og tilfínningasam- bönd ganga nær þeim. Og kannski hefur aldrei verið eins nauðsyn- legt, og jafnframt kreijandi fyrir hvern einstakling að greina sinn eigin vemleika frá vemleika ann- arra. Það er svo auðvelt að smitast í nútíma samfélagi. Við fáum ekki lífshlutverkin í vöggugjöf í sama mæli og algengt var í gamla bændasamfélaginu. í dag fæðist engin manneskja inn í heim þar sem hún getur gengið að því vísu að þörf sé fyrir hana. Ekkert er gefið og hún verður sjálf að finna sinn ramma, sín takmörk og tak- markaleysi. í dag er um svo margar leiðir að velja að það er vel hægt að eyða allri ævinni í að átta sig og það gera margir í leit sinni að heppilegum farvegi í lífinu, bæði hvað varðar vinnu og lífsfélaga. Möguleikarnir em svo margir í dag og hlutverk fólks gagnvart hvert öðm að mörgu leyti óljósari en áður.“ Hvaða áhrif telur þú að þessi hlutverkariðlun hafí haft á líf kvenna? „Margskonar, bæði á líf karla og kvenna. Ég held að nútíma- manneskjan sjái sig neydda til að horfast í augu við að ekkert er varanlegt, nema hennar eigið líf, svo lengi sem það varir. Samtímis því að hún ber enn í sér drauminn um varanleika. Þegar nýjar dyr „Hún hefur ömgglega skapað aukin samskipti. Brúað bil og lagt vegi yfir allskyns torfæmr. Stutt margar konur í að horfasst í augu við eigin vemleika sem hlýtur að vera forsendan fyrir öllum mann- legum samskiptum. Konur em ekki eins einangraðar og þær vom áður og hafa nú enga afsökun fyrir að þegja sig í hel. Óg ný réttindi leiða af sér nýjar skyldur. Þannig er það víst með allar uppreisnir að vandinn er mestur þegar afleiðingamar koma í ljós. Sé maður óánægður með eitthvað, eyðir maður svo miklum kröftum í að fá því breytt. Og fyrst þegar upp er staðið er hægt að átta sig á hvort breytingarnar henti manni í rauninni. Manneskjan getur breytt kring- umstæðum sínum hraðar en sjálfri sér. Þannig leggjum við oft á herð- ar okkur skyldur og ábyrgð sem við emm ekki fær um að axla ein- sömul. Kvennabaráttan hefur trúlega stutt margar konur beint og óbeint í að taka afleiðingum orða sinna og gerða. Síðan hafa sprottið upp mörg ný félagssamtök sem gera það að verkum að fólk talar öðmvísi saman en áður, talar um tilfinningar sem ekki vom til umræðu fyrri hluta aldarinnar. Reynir að skilgreina sjálft sig í samvinnu við það fólk, sem það a einhverra hluta vegna samleið með. Leið nútímamanneskjunnar hlýtur að vera að bera ekki harm sinn í hljóði. ssv

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.