Morgunblaðið - 24.02.1987, Page 30

30
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 24. FEBRUAR 1987
Vopnasalan til írans:
Samskiptín vandi
laus í höndum Isr
Upphaf vopna- og gíslaviðskipta Bandaríkj:

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aöstoöarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágústlngi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aöalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 500 kr. á mánuöi innanlands. I lausasölu 50 kr. eintakiö.
Ný þjóðhagsspá
Naumast verður annað sagt
en, að nýjustu áætlanir
Þjóðhagsstofnunar um helstu
þjóðhagsstærðir á árinu 1986
og efnahagshorfur á þessu ári
gefi tilefni til bjartsýni. Þær
benda til þess, að við höfum
yfirleitt haldið skynsamlega á
málum í góðærinu og getum
tryggt okkur enn betri lífskjör,
ef áfram er haldið á sömu braut.
í hinni nýju þjóðhagsspá kem-
ur fram, að hagvöxtur — á
mælikvarða landsframleiðslu —
hefur verið 6,5% í fyrra en verð-
ur 3,5% á þessu ári. Þjóðartekjur
jukust meira á síðasta ári vegna
viðskiptakjarabata eða um 8,5%
og verða væntanlega um 5,5%
á þessu ári. Þjóðhagsstofnun
segir, að þetta séu hæstu hag-
vaxtartölur í iðnríkjunum á
árinu 1986. Það eru aðstæður,
sem við getum verið hreykin af.
Viðskiptin við útlönd voru í
jafnvægi á síðasta ári í fyrsta
sinn í tæpan áratug. Mikil af-
gangur varð á hefðbundnum
vöru- og þjónustuviðskiptum, en
vaxtagreiðslur til útlanda vógu
að mestu leyti upp þennan af-
gang. Þar koma okkur í koll hin
erlendu langtímalán, sem því
miður verða tveimur milljörðum
króna umfram afborganir á
þessu ári. Horfur eru á því, að
viðskiptahalli verði á þessu ári
um 0,5% vegna þess að vöruvið-
skiptin verða ekki eins hagstæð
og í fyrra.
Verðbólgan í fyrra var hin
minnsta, sem mælst hefur í hálf-
an annan áratug, eða um 13%
á mælikvarða framfærsluvísi-
tölu. Óhagstæð gengisþróun á
síðasta ári varð til þess, að ekki
tókst að ná verðbólgunni niður
í eins stafs tölu, eins og stefnt
var að með febrúarsamningun-
um. Ekki er búist við miklum
breytingum á þessu ári. Þjóð-
hagsstofnun spáir 11—12%
verðbólgu frá upphafi til loka
þessa árs, sem er nokkru meiri
hækkun en gert var ráð fyrir í
desembersamningunum. Enn
sem fyrr er það óhagstæð geng-
isþróun, sem mestu ræður um
þetta.
Atvinnutekjur hækkuðu að
meðaltali um 35% á mann á
milli áranna 1985 og 1986.
Kaupmáttur tekna heimilanna
er talinn hafa verið rúmlega 11%
hærri árið 1986 en 1985, eða
hærri en nokkru sinni fyrr.
Kaupmáttur tekna heimilanna
gæti enn aukist um nálægt 7%
á mann að meðaltali milli áranna
1986 og 1987.
Tölumar í hinni endurskoð-
uðu þjóðhagsspá eru að sjálf-
sögðu settar fram með ýmsum
fyrirvörum. Við vitum til dæmis
ekki, hver viðskiptakjör okkar
verða á erlendum mörkuðum,
hver þróun olíuverðs verður eða
hvernig alþjóðlegum gengismál-
um vindur fram. Ennfremur er
nokkur óvissa um launaþróun
innanlands, þar sem eftir er að
gera samninga við nær alla opin-
bera starfsmenn. í skýrslu
Þjóðhagsstofnunar er gengið út
frá því, að samningar opinberra
starfsmanna verði svipaðir og
annarra á vinnumarkaði. Þetta
er eðlileg ályktun, þó ekki væri
nema af því að leitt hefur verið
í ljós að Iaunahækkanir á síðasta
ári voru mestar hjá opinberum
starfsmönnum. Þá telur Þjóð-
hagsstofnun ekki ólíklegt, að
verð á fati af hráolíu fari upp í
18 dollara á þessu ári og hefur
þá í huga nýlegt samkomulag
olíuútflutningsríkjanna um
framleiðslutakmarkanir. Það
þarf ekki að fara mörgum orðum
um mikilvægi þess fyrir þjóðar-
búskapinn, að olían hækki ekki
mikið. Góðærið, sem við höfum
búið við, byggist að dtjúgum
hluta á lækkun olíuverðs og
verði þar á verulegar breytingar
í hækkunarátt mun ský sannar-
lega draga fyrir sólu efnahags-
lífsins.
Vert er að lokum, að staldra
við ábendingu Þjóðhagsstofnun-
ar um verðlagshorfur hér á
landi. Sem fyrr segir hefur verð-
bólgan ekki verið minni í
fimmtán ár, en það er að mati
stofnunarinnar nokkurt
áhyggjuefni, að ekki skuli hafa
tekist að fylgja eftir þeim
árangri í verðlagsmálum, sem
náðist á árinu 1986, og ná fram
enn frekari lækkun verðbólg-
unnar á þessu ári, ekki síst í
ljósi hagstæðra ytri skilyrða
þjóðarbúsins. Auðvitað er lækk-
un verðbólgunnar, sem var
komin á 130% hraða þegar
vinstri stjórnin hrökklaðist frá
1983, mikið afrek og hefur
skapað forsendur fyrir allt ann-
ars konar og heilbrigðara þjóðlífi
en hér var á verðbólguárunum.
En við megum ekki sætta okkur
við þær verðbólgutölur, sem við
nú búum við, heldur eigum við
að stefna ótrauð að því, að verð-
bólga verði að minnsta kosti
ekki hærri hér en í helstu við-
skiptalöndum okkar. Það er
mikið verk framundan og miklu
skiptir að samstaða þjóðarinnar
um að kveða niður verðbólgu-
drauginn rofni ekki. Hagsmuna-
samtök og stjómmálaflokkar,
sem ekki átta sig á þessu lykilat-
riði, vinna gegn þjóðarhag.
Eftir Önnu
Bjarnadóttur
ÍRAN-hneykslið svokallaða hef-
ur varpað skugga á öll önnur
mál í Bandaríkjunum síðan í byrj-
un nóvember. Oll kurl eru ekki
komin til grafar enn og nokkrar
nefndir í Washington eru önnum
kafnar við að reyna að komast
til botns í málinu. Ein þeirra,
Tower-nefndin, sem Ronald Re-
agan forseti skipaði sjálfur, mun
skila áliti nú í vikunni. Þar verð-
ur væntanlega varpað ljósi á
hvemig viðskipti bandarískra
stjórnvalda og írana hófust,
hveijir áttu hugmyndina að þeim
og hverjir gegndu lykilhlutverki
í að koma þeim af stað. Reagan
er sagður hafa orðið tvísaga í
vitnisburði sinum fyrir nefnd-
inni, hann sagðist fyrst hafa
samþykkt að Israelar seldu Irön-
um vopn fyrir hönd Bandaríkja-
manna en sagði síðar, eftir fund
með Donald Regan, starfsmanna-
stjóra sínum, að hann hefði ekki
gert það. Israelar hafa lofað
nefndunum samvinnu. Blaða-
maður Morgunblaðsins hitti einn
af upphafsmönnum viðskiptanna
að máli fyrir skömmu. Greinin
hér á eftir er byggð á frásögn
hans og ítarlegri grein um sama
efni sem birtist í svissneska viku-
blaðinu Die Weltwoche.
David Kimche, þv. ráðuneytis-
stjóri ísraelska utanríkisráðuneytis-
ins, var að undirbúa ferð til
Washington í júní 1985 þegar Shim-
on Peres, þv. forsætisráðherra
Israels, kallaði hann á sinn fund
og bað hann um að hitta Robert
McFarlane, þv. öryggisráðgjafa
Bandaríkjaforseta, að máli í Was-
hington. „Spurðu hann hvort hann
hafi svar í sambandi við íran,“ sagði
Peres. „Schwimmer setur þig inn í
smáatriðin í málinu.“
A1 Schwimmer er stofnandi og
forstjóri flugvélafyrirtækisins Israel
Aircraft Industries, sem framleiðir
Kfir-hervélar, og góður vinur Peres-
ar. Hann sagði Kimche að Michael
Ledeen, sérstakur sendifulltrúi
McFarlanes og sérfræðingur í bar-
áttunni gegn hryðjuverkum, hefði
átt fund með Peres í maí og beðið
hann um að vera stjórnvöldum í
Washington innan handar um upp-
lýsingar varðandi íran þar sem
Bandaríkjamenn væru ófærir um
að fylgjast sjálfir nógu vel með
framvindu mála þar. Þeir töluðust
við undir fjögur augu og því veit
enginn nema þeir hvað þeim fór á
milli. Ledeen þvertekur nú fyrir að
hann hafi beðið Peres um að koma
Bandaríkjamönnum í samband við
íranska leiðtoga fyrir hönd Þjóða-
röryggisráð Bandaríkjaforseta.
Schwimmer sagði hins vegar að
Ledeen hefði beðið Peres um að
koma á sambandi milli Bandaríkja-
manna og írana, en einhver annar
Bandaríkjamaður kann að hafa gert
það. ísraelar töldu í það minnsta,
að bandarísk stjómvöld vildu að
þeir kæmu þeim í samband við ír-
ani.
Mikilvæg-i írans
ísraelar hafa löngum talið mikil-
vægt að halda tengslum við írani,
þrátt fyrir ofstæki stjómvalda, og
hvöttu Bandaríkjamenn árangurs-
laust til að hafa samband við þá á
árunum 1981 og 1982. „ísraelar
álíta íran mjög mikilvægt ríki vegna
legu þess, sögu og áhrifanna sem
það hefur í Austurlöndum nær,“
sagði heimildarmaður Morgun-
blaðsins. „Áhrif íranskra stjóm-
valda nú eru mjög neikvæð, þau
styðja útbreiðslu islambyltingarinn-
ar og alþjóðahryðjuverk. Við ísrael-
ar teljum að það verði að gera allt
sem hægt er til að draga úr þessum
neikvæðu áhrifum. Það verður ekki
gert með því að hundsa landið eða
varpa kjamorkusprengju á það. Það
verður að finna aðrar leiðir til að
vinna á móti hinum neikvæðu áhrif-
um sem það hefur."
McFarlane er sammála ísraelum
um heimspólitískt mikilvægi Irans.
Hann lagði til á fundi í Hvíta hús-
inu hinn 17. júní 1985 að forsetinn
gæfi út heimild til að selja írönum
vopn í því skyni að draga úr áhrif-
um Sovétmanna í landinu. George
Shultz, utanríkisráðherra, taldi
hugmyndina siðlausa og Caspar
Vonin um að geta náð sambandi
við hægfara öfl í Iran réð ák-
vörðunum í ísrael og Banila-
ríkjunum, þegar vopnsalan hófst.
Nú silja ráðamenn í Washington
uppi með vandann en Kohmeini
heldur sínu.
Weinberger, varnarmálaráðherra,
þótti hún svo fjarstæðukennd að
hann vildi ekki einu sinni ræða
hana.
En McFarlane lét viðbrögð ráð-
herranna ekki á sig fá. Hann hitti
Kimche, sem er gamall vinur hans,
hinn 3. júlí. Þeir vom sammála um
hvernig ísraelar gætu reynt að
koma á sambandi milli Teheran og
Washington. Þeir minntust ekki
einu orði á bandarísku gíslana fimm
í Líbanon og Ledeen segist heldur
ekki hafa rætt um gíslana við Peres
á fundinum í maí.
íranir buðu gísl í skipt-
um fyrir bandarísk vopn
ísraelar voru reiðubúnir að að-
stoða Bandaríkjamenn þegar þeir
báðu um hjálp. Svo vildi til að
vopnakaupmaðurinn, Adnan Kas-
hoggi frá Saudi Arabíu, hafði lcyni’.t
íranska kaupsýslumanninn Manuc-
hehr Ghorbanifar fyrir ísraelanum
Jacob Nimrodi í febrúar 1985.
Nimrodi var hermálaráðgjafi í ísra-
elska sendiráðinu í Teheran frá
1961 til 1975 og stjómaði um leið
starfi Mossad, ísraelsku leyniþjón-
Sameinuð geta Nc
lönd haft veruleg
Ræða Steingríms Hermannssonar, forsætisráðherra áþing
Hér birtist i heild ræða sú, sem
Steingrímur Hermannsson, for-
sætisráðherra, flutti á þingi
Norðurlandaráðs í Helsinki í
gær.
Norðurlandaráð hefur á undan-
fömum ámm breyst mjög í sínum
störfum. Þó áhersla sé enn lögð á
menningarlegt samstarf Norður-
landanna og á engan máta úr
mikilvægi þess dregið hefur sam-
starf á sviði efnahagsmála aukist.
Starfsemi Norræna fjárfesting-
arbankans er e.t.v. áþreifanleg-
asta dæmið um árangursríkt
samstarf á sviði efnahagsmála.
Bankinn hefur sannað tilvemrétt
sinn. Hann hefur komið miklu til
leiðar og stuðlað að mörgum mikil-
vægum samstarfsverkefnum.
Samstarf Norðurlandanna á
sviði rannsókna og tilrauna var
um áratugi innan NORDFORSK.
Það samstarf var að mínu mati
eitt hinna merkari sem Norður-
löndin hafa átt. Nú hefur þetta
samstarf færst til Norðurlandar-
áðs. Eg vil leyfa mér að vona, að
það verði ekki síður árangursríkt
nú og sérstaklega að það dmkkni
ekki í pappírsflóðinu.
Á þessu sviði er væntanlegt
samstarf landanna að líftækni-
rannsóknum. Við fögnum því,
íslendingar, ef ákveðið verður að
vinna saman að slíkum rannsókn-