Morgunblaðið - 24.02.1987, Síða 41
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 24. FEBRÚAR 1987
41
með marga úthaldsdaga til sjó-
manna sem taka stóran hluta
tekna sinna á stuttum tíma.
4.5. Brottfall námsfrádráttar og eft-
irstöðva námsfrádráttar án
nokkurra bóta felur í sér að enn
er gengið á ævitekjur langskóla-
menntaðra í þessari skattalaga-
breytingu. Háskólamenn hafa
verið með í smíðum kröfur um
aukinn frádrátt vegna háskóla-
náms og símenntunar en þeim
hefur verið stungið undan vegna
loforða um að tekjuskattur launa-
manna verði lagður af. Háskóla-
menn hljóta þess vegna að krefjast
menntunarálags eða bótakerfis á
sama hátt og sjómenn. Með stað-
greiðslufyrirkomulaginu er einnig
gengið á möguleika háskóla-
manna þar sem fyrsta starfsár
eftir langskólamenntun verður
skattað jafnóðum og tekna er afl-
að í stað þess greiðslufrests sem
nú er og munar miklu.
4.6. Niðurfellingágiftingarfrádrætti
og það að makaafsláttur skuli
aðeins nýtast að 3A hlutum felur
í sér neikvæða afstöðu í sköttun
fjölskyldna og tilfærslu frá fjöl-
skyldum til einstaklinga ef heild-
arskattbyrði er að öðru leyti
óbreytt. I stað giftingarfrádráttar
ætti e.t.v. að koma á sérstökum
fjölskyldubótum sem greiðast
mánaðarlega og á sama- hátt ætti
að vera unnt að greiða mökum
sem ekki nýta sér fullan persónu-
afslátt ónotaðan hluta hans beint
út.
5. Um breytta skattprósentu:
Tekjuskattur án jöfnunarhlut-
verks.
Því er lýst í greinargerð með frum-
vörpunum að erlendis sé komið
úr tísku að beita tekjuskatti til
jöfnunar telqum og hann sé frem-
ur hugsaður þannig að þeir sem
hafí svipaðar telq'ur greiði sam-
bærilega skatta. Þetta virðist
höfuðröksemdin fyrir því að aðeins
er nú ein skattprósenta og gildir
þá einu hvort verið er að skatta
einstaklinga með 30, 80, 130, eða
180 þúsund króna mánaðartekjur.
Þetta má bera saman við þrjú stig
skattprósentu til tekjuskatts (18%,
28,5% og 38,5%) ofan skattleysis-
marka.
6. Samanburður á heildaráhrif-
um.
Hvergi í fyrirliggjandi frumvörpun
er reynt að taka trúverðug dæmi
um heildaráhrif skattbreyting-
anna. Þau fáu dæmi sem eru
dregin eru raunar mjög villandi,
þar sem þau annars vegar sýna
ekki samanburð á gildandi skatta-
lögum og áhrifum frumvarpanna
og hins vegar sýna ekki nema
lítinn hluta af þeim kerfisbreyting-
um sem verða myndu með
samþykkt frumvarpanna og geta
breytt miklu um skattbyrði ein-
staklinga og fjölskyldna. Það er
ljóst af fyrirliggjandi gögnum að
verulegar breytingar geta orðið á
skattbyrði skattgreiðenda. Það er
sjálfsögð krafa að almennar breyt-
ingar og spönn mögulegra
hámarks breytinga á skattbyrði
séu kynntar þingmönnum og al-
menningi með kýrskýrum
dæmum.
Þau dæmi sem hér er lýst eftir
eiga að lýsa samspili hinna ýmsu
þátta breytinganna gaguvart
venjulegum fjölskyldum í landinu:
2—3 bama fjölskyldum sem þegar
eiga fyrstu íbúð en eru í of litlu
húsnæði engu að síður og hafa
aðeins meðaltekjur. í dæmum þarf
að sýna það sem almennt má telja
líklegt en einnig óvenjulegar en
mögulegar aðstæður. Dæmin þarf
síðan að skoða sérstaklega út frá
mismunandi tekjum, fjölskyldu-
stærð, hvort fyrirvinna er sjómað-
Morgunblaðið/Theodór
Frá 41. fundi fulltrúaráðs Sambands íslenskra sveitarfélaga sem
haldinn var á hótelinu í Borgarnesi. Alexander Stefánsson félags-
málaráðherra er lengst til vinstri.
ur eða menntamaður með
námsskuldir á baki en báðir fá
mjög breytta skattmeðferð.
Hér fylgja dæmi um spumingar
sem vakna vegna fyrirliggjandi
fmmvarpa. Hver þeirra um sig
þarfnast sjálfstæðs svars en auð-
vitað verður einnig að skýra
heildarsamhengi og innbyrðis
samhengi þeirra allra. Einungis
það getur varpað ljósi á eðli skatt-
breytinganna sem hér um ræðir.
1. Almennar spumingar um gerð
núgildandi skattkerfis hvað
varðar húsnæðiskaupendur:
Hver var vaxta- og verðbóta-
frádráttur á tekjuárinu 1985
og 1986?
1.1. hvemig dreifðist hann á
einstaklingana eftir tekju-
bilum?
1.2. hvemig dreifðist hann á
hjón/sambýlisfólk eftir
tekjubilum?
1.3. hvernig dreifðist hann á
húsnæðiskaupendur eftir
því hvort þar vom fyrstu
kaupendur húsnæðis eða
aðrir?
1.4. hvernig dreifðist á hann
fyrstu húsnæðiskaup-
endur . eftir fjölskyldu-
stærð og tekjubilum?
2. Almennar spumingar um „nýja“
húsnæðisbótakerfíð.
Hve miklum fjármunum er ætlað að
veija til húsnæðisafsláttar skv.
nýju kerfí?
2.1. hver er áætlaður fjöldi þeirra
sem munu njóta kerfísins?
2.2. hver er áætluð samsetning
þeirra sem munu fá hús-
næðisafslátt m.t.t. fjöl-
skyldustöðu og tekna?
2.3. hvemig munu nýjar útlána-
reglur Húsnæðisstofnunar
breyta fjölda og samsetningu
þess hóps sem nýtur al-
mennrar fyrirgreiðslu
húsnæðis- og skattkerfis m.
t.t fjölskyldustöðu og tekju-
bila?
2.4. hvað iiggur til gmndva'.lar
tölunni 55.000 krónur í þessu
sambandi og hvenær eiga
þær að koma til greiðslu
(staðgreiddur eða eftirá, —
verðbættur)?
Stefnumótandi spumingar um
húsnæðisbótakerfíð.
3.1. Er það meðvituð stefna
stjómvalda að færa gmnd-
völl húsnæðisbótakerfís frá
viðmiðum um þarfir íjöl-
skyldna til einstaklingsvið-
miða útlánakerfís Húsnæðis-
stjómar þar sem höfuðviðmið
er hvort viðkomandi einstakl-
ingur hafí verið í lífeyrissjóði
tiltekinn tíma og hvort hann
sé að kaupa í fyrsta sinn —
en ekki fjölskyldustærð og
þarfir?
3.2. Ef styðja á einstaklinga til
kaupa í fyrsta sinn en ekki
að horfa á þarfir (bama)fjöl-
skyldna — þá.má spyija hvers
vegna þessi stuðningur er
bundinn við að vera notaður
allur í einu og á tilteknu tíma-
bili en ekki í sjálfsvaldi hvers
og eins hvenær hann notar
sér lánamöguleika sinn til
fullnustu og þá sjálfræði um
notkun afsláttarmöguleik-
anna á sama hátt?
3.3. Ef það er stefna stjómvalda
að styðja einmitt einstaklinga
í fyrstu húsnæðiskaupum má
trúlega gera það á þann hátt
að lækka vexti þeirra á láni
við Húsnæðisstofnun í stað
þess að setja upp stórt bóta-
kerfi?
3.4. Eftir stendur spumingin
hvemig mæta eigi þörfum
fjölskyldna, einkum þeirra
sem búa í alltof litlu eigin
húsnæði, hafa litla lána-
möguleika í opinbera kerfínu
á niðurgreiddum vöxtum og
nú á að svipta frádráttar-
möguleikum á vaxta- og
verðbótagjöldum?
4. Um bráðabirgðaákvæði vegna
vaxtaafsláttar
4.1. hvað ræður vaxtaafslætti: um-
skrifa og gera 2. mgr. I.
bráðabirgðaákvæðis skýrari.
Á að lesa þetta svona: Dæmi:
tekjur einstakl./
tekjuhærri maka = 1.000.000
vaxtafrádráttur 300.000
7% regla 70.000
300.000 - 70.000 = 230.000
vaxtaafsl. 30% = 69.000
4.2. hvers vegna er ekki miðað við
árin 1983-87?
4.3. hvemig greiðist vaxtaafsláttur?
7. Lokaorð
Það blasir við að miklar breytingar
myndu eiga sér stað í íslensku skatt-
kerfí og húsnæðisstefnu ef frumvörp
þessi næðu fram að ganga. Ég tel t
að BMHR hljóti að vera andsnúið
lagabreytingum sem fela í sér aukinn
launamannaskatt og jafnvel ef fmm-
vörpin fela aðeins í sér að núverar.di ,
launamannaskattur er festur í sessi.
Það er skoðun mín að koma megi á
staðgreiðslu skatta án þess að gerð
sé um leið meiriháttar skattkerfís-
breyting af því tagi sem hér er boðuð.
Hins vegar er ég sammála þeirri
meginstefnu fmmvarpsflytjenda að
koma á einföldun skattkerfísins. Hér
held ég þó að einföldun skattkerfisins
sé um of gerð á kostnað barnaflöl-
skyldna, þeirra sem eignast hafa sitt
fyrsta húsnæði nú þegar, hluta sjó-
manna og menntamanna. Helstu
atriði gagnrýni minnar em þessi:
1. Tekjuskattur launamanna er ekki
afnuminn heldur festur í sessi.
2. Reynt er að koma á venjulegum
breytingum á skattkerfí í skjóli stað-
greiðslukerfisbreytinga.
3. Fmmvörpin virðast fela í sér um-
fangsmiklar breytingar á skattbyrð-
um launamanna.
4. Fmmvörpin fela í sér breytingar
sem minnka almenna húsnæðisaðstoð
við bamafjölskyldur.
20. febrúar 1987.
Birgir Bjöm Siguijónsson,
hagfræðingur BHMR.
það mál, þar sem umboð sýslunefnda
rennur út 31. desember 1988.“
í áliti framhaldsskólanefndar kem-
ur fram að nefndin er í meginatriðum
ánægð með framkomið frumvarp.
Nefndin gerir það að tillögu sinni að
við 6. gr. bætist heimildarákvæði, til
þess að skipa aðeins eina skólanefnd
fyrir alla framhaldsskóla í sveitarfé-
lagi, þar sem skólamir séu fleiri en
einn. Þá telur nefndin það óeðlilegt
að undanskilin sé hluti rekstrarkostn-
aðar í upptalningu á rekstrarkostnaði
framhaldsskóla í 32. gr. fmmvarps-
ins. Þá vekur nefndin athygli á
ákvæði til bráðabirgða þar sem heim-
ilt er að framlengja leyfi til rekstrar
framhaldsdeildar gmnnskóla á fram-
haldsskólastigi í allt að 5 ár frá
gildistöku laganna.
Nefndarálit staðgreiðslunefndar er
svohljóðandi:
„Nefndin tekur undir samþykkt
stjómar Sambands ísl. sveitarfélga
um frumvörp til laga um staðgreiðslu
opinberra gjalda og um breytingu á
lögum um tekjustofna sveitarfélaga
nr. 73/1980. Einnig vill nefndin
leggja áherslu á, að hún telji höfunda
frumvarpsins hafa ofmetið stækkun
útsvarsstofns, t.d. hvað snertir akstur
og dagpeningagreiðslur, þegar gerð-
ur er samanburður á útsvarstekjum
sveitarfélaga skv. núverandi lögum
annars vegar og frumvarpsins hins-
vegar.
Þá telur nefndin ljóst, að stækkun
útsvarsstofnsins muni verða mjög
mismunandi eftir sveitarfélögum. I
því sambandi telur nefndin nauðsyn-
legt að gerður sé samanburður á
útsvarstekjum eftir núverandi lögum
og ftumvarpi hjá nokkmm sveitarfé-
lögum af mismunandi gerð, þ.e.
nokkmm sem hafa höfuðatvinnuveg
og nokkmm sem hafa verslun og
þjónustu sem höfuðatvinnuveg.
Nefndin telur að setja þurfí mun
skarpari reglur um innheimtu gjalda
en er að finna í fmmvarpinu. M.a.
að gefa ætti sveitarfélögum sjálfum
kost á að sjá um innheimtu gjald-
anna, þar sem ella væri hætta á að
innheimtuhlutfall myndi lækka mjög
frá því sem nú er, sérstaklega í hinum
minni sveitarfélögum. Þá telur nefnd-
in að ekki dugi að verðbæta of/eða
vangreidd gjöld, heldur verði einnig
að greiða eðlilega vexti."
-TKÞ
Austurland: Rafmagnsverkstæöi Leifs Haraldssonar, Seyðisfirði
I Vestmannaeyjar: Geisli, Vestmannaeyjum
| Suðurnes: Rafiðn, Keflavík
- Vestfirðir: Póllinn, ísafirði
| Norðvesturland: Rafmagnsverkstæði Kf. — Sauðárkróki
Jff RÖNNING
SUNDABORG 15/104 REYKJAVÍK/SÍMI (91)84000
BIACKSDECKER
^rulausu
Fullkominn handþeytari
Verö kr. 1820
Fislétt, handhæg ryksuga
Verð frá kr. 1810
r, „iv"'
Raftækja- og heimilisdeild
HEKIAHF
Laugavegi 170-172 Siml 695550