Morgunblaðið - 25.02.1987, Blaðsíða 47

Morgunblaðið - 25.02.1987, Blaðsíða 47
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 25. FEBRÚAR 1987 47 Svipmynd úr Silfri hafsins. Kvikmyndir Arnaldur Indriðason Vegna tæknilegra mistaka við birtingu þessarar greinar í gær er hún nú birt hér í heild sinni aftur. Islandsbersi sagði hana aðal- boma skepnu bæði að fegurð og vitsmunum. Bretar kalla hana konung fískanna. Orusta um hana réð úrslitum 100 ára stríðsins á 15. öld. Sagt hefur verið að Amst- erdam sé byggð á beinum hennar. Hollendingar og Bretar háðu í þrígang sjóorustur um hana í Norðursjó og breskir sagnfræð- ingar fullyrða að veiðar á henni hafí haft afgerandi áhrif á upp- byggingu breska flotans og jafnvel skipt sköpum fyrir þróun breska heimsveldisins. Hún er jafnvel ekki nefnd með öðrum fískum; það er taiað um Síld og físk. Þennan fróðleik og margan annan er að fínna í vandaðri og athyglisverðri heimildarmynd um síldariðnað íslendinga frá upp- hafí, sem frumsýnd var á Höfti í Homafirði á sunnudagskvöld. Myndin heitir Silfur hafsins og það er fyrirtækið Lifandi myndir •hf., sem gerir hana fyrir Félag sfldarsaltenda á Suður- og Vest- urlandi og Félag sfldarsaltenda á Norður- og Austurlandi með styrk frá Sfldarútvegsnefnd. Handrits- gerð, klippingu og stjóm önnuðust þeir Erlendur Sveinsson og Sig- urður Sverrir Pálsson en þulir em þeir Róbert Amfinnsson og Guð- jón Einarsson. Það hefur alltaf verið einhver rómantík í kringum síldina, ró- mantík og spenna og það sem Erlendi og Sigurði tekst mjög vel er að koma þeirri tilfinningu til skila á rétt tæpri klukkustund. Þeir hafa lagt sig fram um að gera efnið áhugavert m.a. með upplýsingum eins og þessum að ofan en þó helst með gömlum myndum sem safnað hefur verið af alúð vfðsvegar um Evrópu og góðri efnismeðferð. Silfur hafsins er einmitt ánægjulegt dæmi um hvemig hægt er að gera fróðlegt efni forvitnilegt, aðgengilegt og sKemmtilegt. íslendingar fóm ekki að veiða sfld að neinu marki fyrr en á seinni helming 19. aldar en núna flytja engir út meiri saltsfld en við. Sögumar um sfldina, sfldveið- amar og síldarplássin em í hugum margra minnismerki um upp- byggingu og uppgang en líka niðumíðslu og hrömun. Sfldin varð til þess að menn réðust í miklar fjárfestingar og fram- kvæmdir og kaupstaðir tútnuðu út af aðkomufólki. En síldin var kenjótt og tók upp á því að hverfa þegar minnst varði og þá urðu ekki eftir annað en draugalegar byggingamar, vitnisburður um stórhuga menn og eins og berg- mál frá liðnum ámm þegar þær iðuðu af lífí og fjöri. En svo birt- ist sfldin einhverstaðar annarstað- ar og þegar búið var að byggja undir hana hvarf hún aftur eins og hún væri bara að stríða þess- ari fískveiðiþjóð, sem reiddi sig svo á hana. Silfur hafsins hefur verið lengi í smíðum. Undirbúningur að henni hófst haustið 1979 og stóð gerð hennar yfír með hléum fram á haustið 1986. Lýst er einu starfs- ári í sfldariðnaðinum, starfsemi Sfldarútvegsnefndar og félags sfldarsaltenda er kynnt, fylgst er með undirbúningi samninga og gangi samningaviðræðna, einnig undirbúningi í sjávarplássunum fyrir komu sfldarinnar og mark- aðs- og sölumálum auk þess sem fylgst er með veiðum, söltun og útskipun. í svo yfirgripsmikilli frásögn hlýtur að verða að velja og hafna bæði er varðar form og innihald en þeim Erlendi og Sig- urði Sverri hefur tekist að skapa heildstæða mynd af bæði þróun mála og starfsaðferðum og ástandi iðnaðarins í dag. Inní frásögnina er fléttað sögu- legum köflum þar sem m.a. er fjallað um ástandið í sfldarsölu- málum á fyrstu áratugum aldar- innar, skipulagningu atvinnu- greinarinnar og stofnun Sfldarútvegsnefndar, mikilvægi sfldarútvegsins fyrir þjóðarbúið á kreppuárunum 1930-1940, sfldar- leysissumrin eftir heimsstyijöld- ina síðari, nýjar veiðiaðferðir, sem leiddu til sfldarævintýrisins á sjö- unda áratugnum, hrun norsk-í slenska stofnsins í kringum 1968 og uppbyggingu saltsfldariðnað- arins eftir síldveiðibannið 1972-1974. í þessum sögulegu köflum er að finna margar skemmtilegar og fallegar, gamlar myndir af sfldar- vinnslunni. í kynningu frá Lifandi myndum segir að mikil vinna hafí farið í að leita að gömlum kvik- myndum og að fundist hafí margar merkilegar kvikmyndir sem legið höfðu í gleymsku bæði hér heima og erlendis og koma sumar í fyrsta sinn fyrir almenn- ingssjónir í Silfri hafsins. Mest not munu vera höfð af kvik- myndaþáttum Lofts Guðmunds- sonar um sfldina en einnig er m.a. notast við heimildarmynd Danans A. M. Dams, sem hann tók hér á landi sumarið 1938. í umfjöllun um síldarárin síðustu kom að góðum notum kvikmynd Jóns Armanns Héðinssonar, sem hann tók af sfldveiðum í Norður- höfum haustið 1967, sem var síðasta sfldarárið fyrir hninið mikla 1968. Kvikmyndir Áma Stefánssonar af veiðum með kraftblokk um 1960, kvikmynda- efni frá Ásgeiri Long, efni frá Imperial War Museum í London, frá Bíópetersen, efni úr sögulega kvikmyndasafni Danska sjón- varpsins, heimildarmynd sem Gunnar Lykkeberg, danskur sfldarkaupmaður, tók hér á landi fljótlega eftir seinni heimsstyij- öldina og myndefni sem Kvik- myndasafn íslands útvegaði m.a. úr heimildarkvikmyndum sem Erlendur Sveinsson hafði uppá í Austur-Þýskalandi og hafa ekki komið fyrir augu almennings hér á landi áður — allt þetta ásamt yfírgripsmiklum texta gerir Silfur hafsins að þeirri vönduðu og fróð- legu framleiðslu sem hún er. í vikunni er ætlunin að sýna myndina á öllum helstu söltunar- stöðunum á Austíjörðum og á Suðumesjum, Þorlákshöfn, Vest- mannaeyjum og Akranesi, áður en hún verður sýnd í Reykjavík. Kveðjuorð: Snæbjörn J. Thorodd- sen — Kvígindisdal Fæddur 15. nóvember 1891 Dáinn 29. janúar 1987 Deyr fé, deyja frændr, deyr sjálfr ið sama. En orðstírr deyr aldregi, hvem sér góðan getr. (Hávamál) Snæbjöm í Kvígindisdal er allur. Með honum er genginn einn mesti forystumaður 0 g leiðtogi, sem Rauðasandshreppur hefur eignast á þessari öld. Hann var oddviti hreppsins og sýslunefndarmaður í full 30 ár samfellt, auk miklu fleiri trúnaðarstarfa sem hann gegndi fyrir sveit sína og hérað. Má þar til nefna að hann-var sparisjóðs- stjóri Sparisjóðs Rauðasandshrepps í u.þ.b. 30 ár. Þá var hann um tíma fulltrúi Vestur-Barðastrandarsýslu á þingum stéttarsambánds bænda, og átti sæti í Búnaðarráði þann tíma sem það starfaði. Ég átti þess kost að fá að starfa með Snæbimi um 12 ára skeið í hreppsnefnd ásamt öðrum merkum sveitunga okkar, sem nú er fallinn í valinn. Enda þótt ég hefði áður verið í tveim skólum, Núpi og síðar Hvann- eyri, held ég að ég hafí lært meira um mannleg samskipti í samvinnu við þessa tvo ágætismenn, en á skólabekknum. Snæbjöm var einstaklega farsæll leiðtogi og með afbrigðum laginn að leiða mál til lykta þannig að til farsældar horfði fyrir sveitina og íbúa hennar. Þetta sést glöggt á því, að jafnvel þótt hann væri á öndverðri skoðun i stjómmálum við flesta sveitunga sína, naut hann svo mikils trausts að hann var kjörinn til forystu svo til einróma allan þann tíma sem áður er getið. Til vitnis um fjármálavit hans og lagni í samskiptum við menn almennt er það, að sparisjóðurinn mun aldrei hafa tapað einnar krónu virði á hin- um langa starfsferli Snæbjamar sem sparisjóðsstjóra. Þessi staðreynd kom til vegna gagnkvæms trausts viðskipta- mannsins og sparisjóðsstjórans. Enda bar allt viðmót og framkoma Snæbjamar vitni um traust og að- gát í hveiju sem var. Þeir sem leið áttu að Kvígindisdal, og þeir vom margir, nutu þessara mannkosta þeirra hjónanna Þórdísar og Snæ- bjamar. Jafnframt gat Snæbjöm verið fastur fyrir ef því var að skipta. En hann var líka einn þeirra sem kunni að tapa, en það er list sem ekki er öllum gefin. Ég vil með þessum fátæklegu orðum þakka fyrir það ánægjulega tímabil, sem ég átti þess kost að starfa með Snæbimi að sveitarstjómarmálum Rauðasandshrepps. Ég naut þessa samstarfs er ég sjálfur tók við starfí af honum sem oddviti hrepps- ins, þó ég gæti ekki vænst þess, að ná þeim árangri sem fyrirrenn- ari minn í starfínu. Ekki er hægt að minnast svo Snæbjamar í Kvígindisdal að geta ekki um konu hans, Þórdísi Magn- úsdóttur. Snæbjöm mat hana mikils og taldi hana sinn „góða engil". Og seint verður metið til fulls það sem hún gerði í þágu sveitunganna. Bæði með því að gera Snæbimi það kleift að sinna svo málefnum sveit- arinnar með sinni umhyggju um velferð heimilisins, og einnig þá feikna gestamóttöku sem kom í hennar hlut vegna félagsmálastarfs bónda hennar. Þegar hún lést sagði hann sjálfur að nú væri bara að bíða endurfundanna. Og hann beið rólegur og sáttur við sjálfan sig og aðra. Og nú er biðinni lokið. Bless- uð sé minning þeirra. Össur Guðbjartsson, Kópavogi. Birting afmælis- og minningargreina Athygli skal á því vakin, að greinar verða að berast með góðum fyrirvara. Þannig verður grein, sem birtast á í miðvikudagsblaði að berast síðdegis á mánudegi og hliðstætt er með greinar aðra daga. í minningargreinum skal hinn látni ekki ávarpaður. Ekki eru tek- in til birtingar frumort ljóð um hinn látna. Leyfílegt er að birta ljóð eftir þekkt skáld, 1—3 erindi og skal þá höfundar getið. Sama gildir ef sálmur er birtur. Meginregla er sú, að minningargreinar birtist undir fullu nafni höfundar. Við birtingu afínælisgreina gildir sú regla, að aðeins eru birtar greinar um fólk sem er 70 ára eða eldra. Hins vegar eru birtar af- mælisfréttir með mynd í dagbók um fólk sem er 50 ára eða eldra. Mikil áhersla er á það lögð að handrit séu vel frá gengin, vélrituð og með góðu línubili. Magnús S. Karls- son - Kveðjuorð Fæddur 4. september 1935 Dáinn 12. febrúar 1987 „Kallið er komið, komin er nú stundin, vinaskilnaðar viðkvæm stund. Vinimir kveðja vininn sinn látna, er sefur hér hinn síðsta blund.“ (V.Briem) í gær var til moldar borinn frá Hafnarfjarðarkirkju móðurbróðir minn, Magnús S. Karlsson. Hann var fæddur á Akureyri 4. septem- ber 1935. Hann var sonur hjónanna Karls Kristjánssonar og Maríu Magnús- dóttur, Eyrarvegi 15. Karl faðir hans lést 1978 en María móðir hans er nú 90 ára, dvelur á Kristnesspít- ala í Eyjafírði er hún má nú sjá eftir elskuðum syni sínum. Systir Magnúsar er Svana Karlsdóttir bú- sett á Akureyri, gift Guðmundi St. Jacobsen og eiga þau 4 uppkomin böm. 1959 fluttist Magnús suður, vann síðan næstu 20 árin á togaranum Narfa RE 13 hjá útgerð Guðmund- ar Jörundssonar. 27. apríl 1965 giftist Magnús Jónu B. Jónsdóttur og eignuðust þau 3 dætur sem eru uppkomnar og búsettar í Reykjavík. Elst þeirra er María, sambýlismaður hennar er Heimir Gunnarsson íþróttakennari og eiga þau einn son, Gunnar Öm; Guðný Rósa, sam- býlismaður hennar er Ragnar Ólafsson, á hún eina dóttur, Jónu Björg; Helga Sigríður, sambýlis- maður hennar er Róbert Hannesson laganemi við Háskóla íslands, eiga þau eina dóttur, Thelmu Dögg. Árið 1967 slitu þau Jóna sam- vistir, eftir það leigði hann á Hverfisgötu 74 í nokkur ár. En síðan keypti hann sér íbúð í Hafnar- fírði ojg bjó hann þar til dauðadags. Maggi Kalla, eins og hann var kall- aður í sínum vinahóp, byijaði ungur að ámm til sjós og gerði það að ævistarfi sínu. í innivemm og frium kom hann oft til okkar á Seltjamar- nesið og fögnuðu þá litlu frænd- systkinin honum. Hann var sérlega bamgóður 0g áttum við margar skemmtilegar stundir saman því hann var alltaf kátur og hress og fylgdist vel með öllu sem var að gerast í þjóðlífínu. Við eigum eftir að sakna hans mikið því Maggi frændi kemur ekki oftar í heimsókn. Það er erfítt að setjast niður og skrifa minningargrein um frænda, sem að var fullur af lífskrafti og horfði björtum augum til komandi ára. Engan hafði órað fyrir því að Maggi, sem var aðeins 51 árs, yrði kallaður svona fljótt frá okkur. Við sem eftir lifum þökkum hon- um samfylgdina í lífínu, margan greiðann og vináttuna. Hann var sannur vinur vina sinna. „Far þú í friði, fiiður Guðs þig blessi, hafðu þökk fyrir allt og allt. Gekká þú með Guði, Guð þér nú fylgi, hans dýrðarhnoss þú hljóta skalt.“ (V.Briem) María Guðmundsdóttir
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.