Morgunblaðið - 25.02.1987, Blaðsíða 49

Morgunblaðið - 25.02.1987, Blaðsíða 49
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 25. FEBRUAR 1987 49 Yfirlit yfir staðsetningn. Lágréttur jarðskjálftakraftur af völdum skjálfta, sem mældur var á Hellu 23. agust 1986. fræðistofnunar er fyrst og fremst öflun gagna um hegðun stórra jarðskjálfta og þau áhrif sem þeir hafa á mannvirki. Markmiðið er að bæta verkfræðilegar for- sendur fyrir hönnun mannvirkja, hér með talin orkuver og dreifi- kerfí raforku, ennfremur að skapa raunhæfan grundvöll til að meta þá áhættu, sem fylgir mannvirkjagerð og rekstri orku- vera á jarðskjálftasvæðum, þannig að hægt sé að bregðast við þeirri ógn, sem stórir jarð- skjálftar eru, á sem hagkvæmast- an hátt. Við gætum kallað slíkt áhættustjómun til samræmis við enska hugtakið „riskmanage- ment.“ „Mælingar Veðurstofunnar og Raunvísindastofnunar em hins- vegar fyrst og fremst jarðfræði- legs eðlis, það er að segja öflun gagna til rannsókna á eðli og orsökum jarðskjálfta og gerð jarðskorpunnar á íslandi." - Eru þetta umfangsmiklar mælingar og hvers konar mælitæki eru notuð? „Mælingar Verkfræðistofnun- ar eru all umfangsmiklar og í raun langsamlega umfangsmestu jarðskjálftamælingar hérlendis ef miðað er við fjölda nema. Mæl- ingamar skiptast í þrennt. Svonefndar sterkhröðunarmæl- ingar á Suðurlandi, jarðskjálfta- mælingar í virkjunum og loks em mælingar við stíflur. Þær miðast annars vegar við að skrá hreyf- ingu á yfírborði jarðar, tvo lárétta þætti og einn lóðréttan, í skjálft- um og hins vegar hreyfíngu og streitu mannvirlg'a af völdum skjálfta. Það er þýðingarmikið að hreyfíngar jarðar og mann- virkja séu skráðar samtímis, þannig að hægt sé að meta áhrif skjálftanna á sem nákvæmastan hátt.“ - Hvemig verður unnið ur mælingunum? „Gera verður ráð fyrir að það fari nokkuð eftir stærð jarð- skjálftanna og hvort um tjón á mannvirkjum er að ræða. Enn- fremur er nokkur eðlismunur á úrvinnslunni þegar um mannvirki er að ræða og þeim er aðeins tengjast hreyfíngu á yfirborði jarðar. Eftir því sem ástæða þyk- ir til verða reiknuð á gmndvelli mælinganna hágildi þeirra kraft- ar, sem skjálftinn veldur (álags- próf) og skyldar stærðir er teljast nauðsynlegar fyrir verkfræðileg- ar þarfír. Þegar þol mannvirkja er mælt er stefnt að því að þau verði endurgreind til að meta sem nákvæmast það álag sem skjálft- amir valda.“ - Hefur einhver árangur náðst síðan mælingarnar hóf- ust? „Já, tvisvar hafa náðst áhuga- verðar mælingar, nú síðast 23. ágúst á þessu ári, þegar mældust alls sex kippir. Stærsti kippurinn var um 4 stig á Richters-kvarða og vom upptök hans í Holtum. Mesta lárétta hröðunin er mæld- ist í stærsta kippnum var rúm- lega 7,2% (þyngdarhröðunar) en kippurinn stóð aðeins í um það bil 5 sekúndur. Efri mörk láréttra jarðskjálftakrafta vom hinsvegar um 1 g (sjá mynd). - Munu aðrir en Landsvirkj- un geta nýtt sér niðurstöður mælinganna? „Stefnt er að því að niðurstöð- ur hröðunarmælinganna á Suðurlandi verði opnar þeim, sem vildu nýta sér þær. Því má reikna með að niðurstöður mælinganna muni hafa jákvæð áhrif á hönnun mannvirkja með tilliti til jarð- skjálfta, sem virðist almennt vera ábótavant meðal annars vegna skorts á stöðlum og hönnunar- reglum.“ - Hefur verið kannað hvern- ig íbúðahús og önnur mann- virki til dæmis skolplagnir, hitaveita og raflagnir, eru byggð með tilliti til jarð- skjálfta? „Það hafa ekki farið fram nein- ar kerfísbundnar kannanir á jarðskjálftaþoli íbúðarhúsa. Verkfræðistofnun hefur gert til- lögur um slíka könnun á húsum á Suðurlandi og var gerð for- könnun á skólahúsum á Laugar- vatni. Ekki tókst hinsvegar að afla fjármagns til verksins og stöðvaðist það vegna fjárskorts. Eitt af því sem kom í ljós í þess- ari könnun var að lagnakerfi virðast illa fallin til að standast jarðskjálfta. Því verður að gera ráð fyrir að til dæmis hitaveitur geti orðið óstarfhæfar að minnsta kosti tímabundið eftir Suður- landsskjálfta." - Er líklegt að tjón verði mikið í Suðurlandsskjálfta? „Um það er erfítt að fullyrða. Tjónið fer raunar eftir ýmsu, meðal annars hvar upptök skjálftans verða, hversu „stór“ hann verður, á hvaða tíma sólar- hringsins og á hvaða árstíma hann ríður yfír. Ennfremur getur það skipt máli hvort svonefndir eftirskjálftar verða miklir eða litl- ir. Ekki virðist ástæða til að ætla að manntjón verði mikið, og er í því sambandi rétt að undirstika að ógn jarðskjálfta við líf fólks hérlendis er lítil í samanburði við ýmsa aðra þætti daglegs lífs eins og til dæmis að aka bifreið. Tjón á mannvirkjum gæti hins vegar orðið umtalsvert og er rétt að taka fram að tjón á innanstokks- munum svo og tæknikerfum gæti orðið mikið, jafnvel þó burðavirki húsa skemmdist lítið." - Hvað ættu menn að hafa í huga til að veijast tjóni af völdum jarðskjálfta? „Umfram allt ætti að festa tryggilega alla þá hluti, sem geta hugsanlega dottið í jarðhræring- um, til dæmis háa skápa. Það má benda á í þessu sambandi að skermar sumra loftljósa eru ekki nægjanlega vel festir og upp- hengd loft geta verið mjög varhugaverð. Ennfremur er rétt að mæla með því að fólk leiti eftir umsögn sérfróðra verk- fræðinga ef vafí leikur á jarð- skjálftaþoli húsa eða búnaðar." - Hvert verður framhald mælinganna? „Ég vonast til að samningur Verkfræðistofnunar við Lands- virkjun og Orkustofnun verði framlengdur þannig að hægt verði að halda þessum mælingum áfram. Ennfremur er það von mín að fleiri aðilar komi til, þann- ig að hægt verði að auka við það mælikerfi, sem Landsvirkjun hef- ur haft forgöngu um. Nokkrum aðilum hefur þegar verið boðið til viðræðna um slíkt, en jákvætt svar hefur aðeins borist frá Vega- gerð ríkisins." KG ÚRVALS FILMUR Kvnninaarverd Fástá bensínstöðvum BB C(NTN||r(CISTÍM Þu sparar með = HEÐINN = VÉLAVERSLUN, SÍMI 24260 SÉRFRÆÐIPJÓNUSTA-LAGER 0] Electrolux Ryksugu- tilboð D-720 ELECTRONIK. Z-165 750 WÖTT. Aðeins 1.500 kr. út og eftirstöðvar til allt að 6 mánaða. Vörumarkaðurinn hf. tióistorgi 11 - simi 622200
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.