Alþýðublaðið - 07.04.1932, Blaðsíða 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Hvenær verður ísland
menningarland?
Öll menningarlönd verja stórfé
af almannafé til trygginga: til
slysa-, örorku-, sjúkra- og at-
vinnuleysis-trygginga og tii elli-
launa. Hér á lalandi eru ekki
ikomnar nema slysa- og ðrorku-
tryggingar, sem enn þá er ábóta-
vant. Hafa þær fengist fyrir at-
bcira A1 jýöufloklisj ingmannanna.
Þá fyrst getur Island kallasí
tnenningarland, er komnar eru á
tryggingar þær, er ráðgerðar eru
í alþýðutryggingafrumvarpi því,
er Alþý&uflokksmennirnir í n. d.
alþingis nú bera fram. 'Birtist hér
fcafli úr greinarger'ð þeirri, er
frumvarpinu fylgir:
Opinber forsjá og alþý'ðutrygg-
ingar er hvort tveggja enn þá
haria skamt á veg komið hjá
okkur ísl'Sndmgum. Að vísu mæl-
ir stjórnarskráin svo fyrir, að
hvers sá, sem eigi er fær um
að sjá fyrir sér og sínum, skuli
eiga rétt á sæmilegum fraatn-
færslueyri. En fátækralcggjöíin er
enn þá með þeim hætti, að fliestir
foeýna í .lengstu lög að komiast hjá
því að leita fátækrastyrks. Sveit-
arfiutningur og mannréttinda-
miss.ir hefir veniið og er enn notað
til þess að fæla fátæklinga í
lengstu lög frá því að krefjast
þess réttar, sem þeim þó ber
samkvæmt sjálfri stjórnarskránni,
og styrkurinn er jafnan veittur
sem ölmusugjafir og náðarbrauð
og eftir mati fátækranefndanna
á verðleikum og þörf þiggjand-
ans. Berklavarnalögin mega heita
hin einu lög íslenzk um opinbera
forsjá, sem sæmileg geta talist,
og slysatryggingalögin eini vísir-
inn til tryggiinigariöggjafar, því að
„él!istyrkurinn“ er ekkert nema
nafni'ð tómit og styrkur sá, sem
sjúkrasamiögum er ætla'ður, svo
íítill, að þau hafa nær engri út-
breiðislu náð utan Reykjavíkur,
og þar má nú telja, að siljúkra-
samlagið sé a'ð þrotum komið.
F.um þjóðum er þó brýnni þörf
ýtarlegrar löggjafar um þessi efni
en okkur íslendingum. Á nokkr-
um áratugum hafia hér or'ðiö stór-
feidari byltingar í atvimiulráttum
og Jifnaðarháttum en dæmi eru
til áður. Þjóðin er ekki lengur
bændaþjóð. Fullur helmiingur
hennar býr nú í kaupstöðum og
kauptúnum. Og mestur hluti þessa
fólks á ekki ráð á starfstækjum
sínum, en verður- að lifa á því
að selja öðrum vinnu sína. Og
alhnikill- hluti þess fólks, sem
vinnur við landbúnað fyrir kaupi>
hefir þar að eins atvinnu nokkra
mánu'ði ársins, þegar annríkið er
mest.
Prátt fyrir þa'ð þótt efnahagur
þjóðarinnar í heild hafi batnað
stóikostlega, er allur meginþorri
fólksins gersamlega eignalaus.
Að eins tæp 5000 manns á öllu
landinu, eða um 12»/o af fram-
færendum, eiga svo mikiar eignir,
að skattskyldiar séu til eignar-
skatts, þ. e. 5000 krónur. Hinir
eiga ailir minna, og flestir ekk-
ert eða nær ekkert — nema starfs-
orkuna, getuna til að vinna. Hún
er þeirra eina verðmæti. Gliatist
hún, eða verði hún verðlaus, er
afkoma þeirra og skylduliðs
þeirra í voða.
Hjá verkalý'ðnuffli, sem ekki á
sjálfur ráð starfstækja sinna og
selur öðrum vinnuafl sitt, er því
biiið örmjótt milli bjargálna og
örbirgðar. Slys eða veikindi, sem
valda atvinnumissi, þótt um
skamman tíma sé, geta þar alveg
riðið baggamuninn. Sama er, ef
starfsorkan verður verðlaus vegna
þess að enginn vill kaupa hana,
atvi'nnuleysi. Sumir geta þraukað
nokkrar vikur, aðiir ef til vill
fáeina mánu'ði, en margir ekki
n-ema nokkra daga. Glatist vinnu-
getan alveg vegna örkumla eða
ellilasleika, er oftast ekki annað
fyrir en að leita á náðir viina
eða vandamanna, sem oft geta
lítið af mörkum látið, til gó'ð-
gerðastofnana eða fátækrasjóð-
anna með þeim afleiðingum, seim
því fyigja.
Það er sízt ofrnælt, að þetta ör-
yggislieysi um afkomu sína og
sinna sé ein hin þyngsta byrðii
verkalýðsins. Ofan á daglegt strit,
daglega biaráttu við að fullnægja
brýnustu þörfum til fæöis, klæða
og húsaskjóls, bætast sifeldiar á-
hyggjur fyrir komandi degi, kvíði
og öryggisleysi, meðvitundin um
þa'ð, að hvað sem út af ber; slys,
veikindi, atvinnuleysi, örkumil eða
elli, þá eru allar bjargir bann-
aðar, nemia bónbjargir. Ekkert er
líklegra til a'ð lama starfsþrótt
og hfsgleði verkalýðsins en þetta
stöðuga öryggislieysi og áhyggjur
um afkomu sína og sinna. Og
svipað má siegja um hina vel
flesta, sem vinna fyrir sér meö
starfstækjum, er þeir sjálfir telj-
ast eiga, nema þeir hafi aðrar
eignir fyrir sig að leggja. Bilið er
þar oft nokkru breiðara, en alt
ber að samia brunni, ef starfsork-
an glatast.
Fasteignir og lausafé er yfír-
leitt trygt hér eins og hjá öðrulm
þjó'ðum. Hús og skip eru trygð
gegn eldsvoða og «ætjóni. Bú-
peningur gegn felli. Vörur og
húsbúnaður gegn hvers konar
grandi. En aðialverðmæti, eina
ver'ðmæti alþýðunnar, starfsork-
an, er ótryg'ð látin.
Allar menningarþjóðir, að ís-
lendingum einum undanteknum,
hafa sett hjá sér víðtæka lög-
gjöf um alþý'ðutryggingar og op-
inbera forsjá. Ýmist eru trygg-
ingar þessar beinlínis lögboÖnar
eða efnalitlu fólki eru veitt svo
mildl hlunnindi, ef það gerist
mieðlimur slíkra trygginga, að það
sér sér það fært og hefir hagnað
af því. Víðast hefir þó sú stefna
orðið ofan á að lögbjóða trygg-
ingarnar að miklu eða öllu leyti,
til þess að þær taki til sem allra
flestra.
Svo rík áherzla er lögð á þessi
mál meðal flestra menningar-
þjóða, að einmitt menning þjóð-
anna er nú mæld á þann kvarða,
hve langt sé þar komið trygg-
ingarmálum alþýðu, og það tal-
inn órækastur menningarvottur,
að slíkar tryggingar séu sem við-
tækastar og fullkomnastar. Og
þess eru engin dæmi, að þjóð,
sem sett hefir lög um almennar
alþýðutryggingar, hafi aftur felt
slíka löggjöf niður.
Droparnir úr líkino.
Skilst mér, Ásgeir, skattafar
skýrast mönnum sanna,
að langir dropar leka þar
úr likum íhaldsmanna.
í vörn siinni fyrir vanmætti sín-
um í fjármálaráðherrastöðunni
veittisf Ásgeir Ásgeirsson í eld-
húsumræðum að jafnaðarmönnum
og reyndi að kenna þeim um
að ilt útlit væri um afkomu rík-
iisins núna í kreppunni.
Þessum unga og metor'ðasjúka
fjármálaráðherra, sem er tengi-
iiður milli íhaldannia, láðiist að
geta þess, að „Framsóknar“stjórn-
inni tókst alt af á undanförn-
um þingum að fá íhaldsfl. til
að leggja sér lið nóg um skatta-
álögur og fjárlög. Tollarnir og
skattarnir, sem lagöir hafa verið
á þurftarlaun og lífsnau'ðsynjar
landsmanna ,hafa alt af verið
samþyktir af Tírna- og Morgun-
blaðs-liðinu sameinu'ðu á þingi,
gegn atkvæðum jafnaðannanna.
Það er líka kunnugt, að „Fram-
sóknar“-flokkurin:n hefir erft í-
haldsf okkinn, fengið úr dánarlhúi
ríkisstjórnar hans stefnur í skattar
og tolla-málum, launalækkunar-
áfergju, andstöðu við heilbrigða
og réttláta kjördæmaskipan og
þröngsýni og smásálarskap, sem
jafnvel tekur fram afturhaldi I-
haldsflokksins, en sú framför er
ef til vill eðleleg, því sonarsonur-
inn vill vera fremri en afinn.
Líkið, sem hangir í eldhúsi
„Framsókn,ar“flioksiinis, er þvi eölis-
bundið innræti íhaldsflokksins,
skrokkurinn, sem Jón Þorláksson
(andinin) skreið úr eftir íallið
1927-
Droparnir, sem leka úr þessiu
líki, sem Ásgeir og íhaidi'ð í
„FramíSóiknar“flokknum fellur
fram og tilbiður, þegar guðsóttinn
grípur um sig, eru hinar endur-
bornu skoöanir íhaldisflokksins,
sem „Framsóiknar“flokkuri'nn
heldur nú að þjóðinni.
Sonur alpýdumiar.
Lasgavitleysan cm leflsvíkuf-
dánna.
í blaði því ,er skyndibyltingar-
menn gefa út, er hirt viðtal viö
einn af meðlimum flokksins,
Tómas Jónsson, kyndara á Vestra.
Tómas skýrir frá símtali, er hann
átti við undirritaðan f. h. stjörnar
Sjómannafélagsints, þegar Kefla-
víkurdeilan stóð yfir. Ég mun að
þessu sinni breyta út frá venjunni
og svara Waðinu og skýra mál
þetta nánar en það gerir. Annars
er það venja mín að láta árás-
arskrif þess blaðs, fjarstæður og
blekkingar í garð mín og annara
Alþýðuflokksmanna, engu skiEta,
því lesendur blaðsins finna sjálfir
hversu miklar öfgar og f jarstæður
þar eru fluttar.
Þegar yestri lá í Kefiavík I
janúar s. 1. og fermdi fisik til úb-
ilutnings á þeim tíma, sem Kefla-
víkurdeilan stóð yfir, sendum við
hásetum og kyndurum bréf þess
efnis, að vinna ekki að íermcngu.
skipsins, þar sem það væri í
banni Alþýðusambandsins. Bréf
þetta komist því miður aldrei út
í skipið fyrir méstök þeirra, er
bréfinu áttu að korna til skila.
Skipið er loftskeytatækjalaust,
svo ekki var hægt að senda
skeyti. Samkvæmt samningi við
útgerð skipsins gátu hásetar og
kyndarar neitað þessari vinnu
eins og á stóð. Ef lengra var
gengið varðaði við landslög. En
hvað sem lögum leið í þessu
efni, þá var sjálfsagt að reyna.
hverja þá leið, sem pýdingu hafði
í málinu. Að ganga í land af
skipinu fyrir háseta og kyndara
þar suður frá hefði pýtt pad eitt,
ad peir hefaii mist af skiprúmí
sínu um óákuedinn tíma, því
skipstjóra hefðu engin vandræði
orðið úr því að manma sMpið á
| ný þar suður frá ófélagsiskráðuin
mönnurn,' og hefði því siglt sína.
leið eftir sem áður. Að ganga i
land af skipinu hafði því enga
hernaðarþýðingu eins og á stóð,
1 símtali við Tómas Jónssota
benti ég á þetta, og virtist hann
mér sammála í öllum atriðum.
Við aðra menn af sldpinu átti ég
ekM tal. Hvernig hann hefir flutt
þeim málavexti er mér ókunnugt
um.
Samkvæmt ölium félagsvenjum
og reglum erlendis er sMpviarjum
ekki sMpað að ganga í land al
sMpum, þegar líkt stendur á og
hér átti sér stað, nema því að
eins að lýst hafi verið yfir samn
úðarverkfalli af stéttarinnar háifu,
til stuðnings þeirri stétt eða fé-
lagi, sem í hlut á. Engin slík
ákvörðun hafðí verið tekin og
myndi eMd hafa komið að tiilætl-
uðurn notum, þó gerð hefði verið,
Ég taldi því ekM rétt að skipa
skipverjum í land, sem að eng-
um notum hef ði komið og aö, eins
gengið út yfir þá sjálfa og enga;
aðra. Ég skýrði tneðistjórnendum
mínmn frá þessu símtali, og vorufi