Morgunblaðið - 21.03.1987, Blaðsíða 47
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 21. MARZ 1987
47
ÞINGBRÉF
eftir STEFÁN FRIÐBJARNARSON
Líðandi kjörtímabil lagt í almannadóm:
Kosningar 78 -
kosningar 87
Tölur til íhugunar
Með 109. löggjafarþingi íslendinga, sem nú er að baki, lýkur
merku kjörtímabili, sem sett hefur ferskari svip á þjóðfélagið.
Máske ber þar hæst sá árangur, sem náðst hefur í hjöðnun verð-
bólgu og jafnvægi og stöðugleika í atvinnu- og efnahagslifi, vegna
hagstæðra ytri skilyrða, festu i stjórnarstefnu og allgóðs friðar
á almennum vinnumarkaði. Hér á landi mun nú minnsta atvinnu-
Ieysi i V-Evrópu.
Þegar sigurvegarar þingkosn-
inga 1978, Alþýðuflokkur og
Alþýðubandalag, gengu til stjórn-
armyndunar með og ásamt
Framsóknarflokki, er hafði for-
ystu í ríkisstjórn sem var svo að
setja „talin upp úr kjörkössunum"
þetta ár, var verðbólga 35% - og
þótti ærin.
A fyrsta ársfjórðungi 1983 var
verðbólgan hinsvegar komin upp
í 130%, sem þá var Evrópumet,
og stefndi hratt upp á við, án
mótaðgerða.
A kjörtímabili núverandi ríkis-
stjórnar, 1983-1987, hefur tekizt
að ná verðbólgu niður undir verð-
lagsþróun viðreisnaráranna, í
lægstu tveggja stafa tölur. Það
eitt er umtalsverður árangur, sem
mikilvægt er að varðveita vel, en
er hinsvegar auðvelt að glutra
niður.
stjórnarinnar sem mmnstann.
Af þessu tilefni hefur formaður
Sjálfstæðisflokksins sett fram
tvær spurningar, sem hér verða
efnislega raktar:
* 1) Ef hjöðnun verðbólgu og
tilheyrandi stöðugleiki í efna-
hagslífi á alfarið rætur í góðæri
síðari hluta kjörtímabilsins,
hvernig stendur þá á því að mesta
óðaverðbólga íslandssögunnar
spratt upp úr góðæri kringum
1980, góðæri sem var glutrað nið-
ur?
* 2) Ef skýra á árangurinn
einvörðungu sem framlag sam-
taka launafólks (sem hann vissu-
lega er að hluta til), hvernig
stendur þá á því að launþegasam-
tökin lögðu ekki þetta úrslitalóð
á vogarskálina meðan Alþýðu-
bandalagið var öxull stjórnarsam-
starfs 1978-1983?
erlendar skuldir, sem hrönnuðust
upp á verðbólguárunum, hafa
heldur rénað; innlendur peninga-
sparnaður, sem hrundi
1978-1983, hefur rétt úr kútnum;
kaupmáttur heimilistekna hefur
aukizt nokkuð sl. tvö ár, var t.d.
11% hærri að meðtali 1986 en
1985.
Ríkisbúskapurinn er hinsvgar
rekinn með allmiklum halla. Sá
halli er réttlættur með því að þjóð-
arsáttin hafi kostað ríkissjóð 1800
m.kr. 1986 og 3000 m.kr. 1987,
bæði í lægri skatttekjum og hærri
útgjöldum. Ríkissjóðshalli sé ill
nauðsyn við ríkjandi aðstæður og
tímabundið til að ná öðrum mikil-
vægum efnahagsmarkmiðum.
Þessi réttlæting er almennt viður-
kennd, þótt heilbrigð íhaldssemi
standi til þess að ríkisheimilið eigi
ekki, fremur en önnur heimili, að
eyða umfram tekjur.
Við erum tvímælalaust á réttri
leið frá verðbólgu til stöðugleika,
frá höftum til aukins ffjálsræðis
(útvarp, sjónvarp, gjaldeyrisregl-
ur, o.fl.) og frá upplausn til
ábyrgðar í þjóðarbúskapnum.
Tímabil kreppu og
góðæris
Ríkisstjórn sú, sem nú situr,
mætti fyrst kreppu, síðar góðæri.
Víst hefur góðærið, sem og þjóð-
arsátt á almennum vinnumarkaði,
hjálpað stjórninni ríkulega við að
ná þeim efnahagsmarkmiðum,
sem að var stefnt. Stjómarand-
staðan hefur og rembst eins og
ijúpa við staur við að færa efna-
hagsbatann alfarið annarsvegar á
reikning góðæris en hinsvegar á
reikning sáttfýsi og raunsæis for-
ystu launþegasamtaka - í hugum
almennings -, en gera hlut ríkis-
Eftirtekja kjörtíma-
bils
Árangur sá, sem nú er í hendi,
á rætur í þríhliða þjóðarsátt ríkis-
valds og aðila vinnumarkaðar,
sem m.a. var möguleg vegna við-
bragða ríkisstjórnarinnar. Góð-
ærið gerði síðan róðurinn að
settum markmiðum léttari.
Hjöðnun verðbólgu er ekki eini
ávöxturinn á meiði stjórnarstefn-
unnar og þjóðarsáttarinnar. Festa
hefur ríkt í gengismálum í stað
viðvarandi gengishmns krónunn-
ar; viðskiptahalli, sem var ógn-
vekjandi, hefur nær eyðst;
Tölur til íhugunar
Alþýðuflokkur og Alþýðu-
bandalag unnu sína stærstu
kosningasigra árið 1978. Það ár
var kjörfylgi Alþýðuflokks 22,0%
og Alþýðubandalags 22,9%; sam-
tals tæplega 45%.
Framsóknarflokkurinn fékk
16,9% kjörfylgi þetta ár. En „spila
má laglega úr litlum kortum".
Hér var sá herzlumunur, sem
skorti á vinstri meirihluta, tiltæk-
ur, enda stjórnarforysta í boði.
Ríkisstjórn þessarra þriggja
flokka hélt út í 13 mánuði,
hvellsprakk síðan.
Formenn stjórnarflokkanna: Þorsteinn Pálsson og Steingrímur
Hermannsson. - í skoðanakönnum DV fyrr í mánuðinum lýstu
31,8% þeirra, sem afstöðu tóku, stuðningi við rikisstjórn Sjálfstæð-
isflokks og Framsóknarflokks, 30,3% stuðningi við ríkisstjórn
Sjálfstæðisflokks og Alþýðuflokks, 5,2% við ríkisstjórn Alþýðu-
flokks, Alþýðubandalags og Kvennalista. Önnur stjórnarmynstur
hlutu enn minna fylgi.
Enn var kosið til þings 1979.
Kjörfylgi Alþýðuflokks var 17,5%,
Alþýðubandalags 19,7%, samtals
37,2%. Saxast hafði á limi A-
flokka, sem héldu þó umtalsverðu
fylgi. Alþýðubandalagið sat enda
í ríkisstjórn samfellt 1978-1983.
I kosningum 1983 harðnar enn
á dalnum hjá A-flokkum. Kjör-
fylgi Alþýðuflokks fer niður í
11,7% og Alþýðubandalags niður
í 17,3%, samtals 29%, sem er
mikið bakslag frá tæpum 45%
1978.
Víkur nú sögunni til skoðana-
könnunar Félagsvísindastofnunar
Háskóla Islands, sem unnin var
fyrir Morgunblaðið 5.-12. marz
sl. Könnunin sýnir hliðstæða en
heldur minni uppsveiflu Alþýðu-
flokks en 1978, eða 18% fylgi.
Alþýðubandalagið situr hinsvegar
enn í fylgiskreppu með 15,8%
fylgi. Samtals fylgi A-flokka
33,8%. I könnun Hagvangs á
sama tíma hefur Alþýðuflokkur
19,9% fylgi en Alþýðubandalag
13,9%. Samtala A-flokka er hins-
vegar sú sama og hjá Félags-
vísindastofnun, 33,8%.
Athyglisvert er að í skoðana-
könnun Félagsvísindastofnunar
nú er samanlagt fylgi Alþýðu-
bandalags (15,8%) og Samtaka
um Kvennalista (7,2%), samtals
23,0%, hérumbil hið og sama og
fylgi Alþýðubandalagsins eins
þegar það var mest 1978 (og eng-
inn kvennalisti í kjöri) 22,9%.
Samtala þessara flokka hjá Hag-
vangi er og hin sama og hjá
Félagsvísindastofnun, þó Kvenna-
listi komi þar betur út en Al-
þýðubandalag lakar.
Samtals er fylgi Alþýðuflokks
(18%), Alþýðubandalags (15,8%)
og Kvennalista (7,2%), samkvæmt
skoðanakönnun Félagsvísinda-
stofnunar (Morgunblaðsins) í
byijun þessa mánaðar, 41,0%
(Hagvangur 42,9%), nokkru
minna en samanlagt fylgi A-
flokka 1978 (44,9%) en heldur
meira en 1979 (37,2%). Eftirleikur
þessara tveggja kosninga er flest-
um í fersku minni.
78 og- 87
„Sagan endurtekur sig“, segir
máltækið.
Þar með er ekki sagt að saga
Alþingiskosninga 1978 undurtaki
sig 1987, með sama eða hliðstæð-
um eftirmála, hvað stjórnarmynd-
un, stjórnarstefnu og framvindu
■í efnahags- og þjóðlífi varðar.
Alþýðuflokkur, Álþýðubandalag
og Samtök um kvennalista geta
þó fengið hliðstæðan styrkleika á
Alþingi í endaðann aprílmánuð
næst koma.idi og 1978, ef kann-
anir spá rétt í úrslit komandi
kosninga.
Kjósendur hafa hinsvegar
síðasta orðið, 25. næsta mánaðar.
Þá svara þeir spurningunni um
það, hvers konar ríkisstjórn verð-
ur talin upp úr kjörkössunum
1987. Það er mikil ábyrgð sem
heyrir til þeim atkvæðum og al-
mannadómi.
HF. ÖLGERÐIN EGILL SKALLAGRÍMSSON CANADA DRY