Alþýðublaðið - 16.04.1932, Blaðsíða 2

£
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Elessnn einkabrasksins.
Órelðan í Eeriigerfélognaiiæ. Þrír forsilérai1
handteknir.
Politískar
horfur.
Margur spyr þessa dagana
hvaÖ hæft sé í þvi, að þa'ð verði
stjórnarskifti og þjóðstjórn mynd-
uð.
En um .þjóðstjórn getur ekki
orðiö að ræða, því Alþýðufiokk-
ttiinn tekur enigan .þátt í stjörn-
armyndun, og er það í samrænoi
við ályktun þá, er gerð var á
Alþýðusambandsþinginu haustið
1930.
■ ihaldið hefir verið ákaft í völd-
in, alt síðan það misti þau 1927, i
og vafalaust mundx það kaila
■hverja þá stjórn þjóðstjórn, sem
það ætti þátt í að mynda. 0g
allra þjóðlegust væri sú stjórn,
þar sem Jón Þorláksson (umho'ðs-
maður Prívatbankaxis, en síðar
amboðsmaður dönsku hluthaf-
anna í Islandisbanika) væri for-
.^ætisráðherra ag hefði Magnús
Guðmundsson Krossaniess-síldar-
málaráðherra sér til hægri hand- <
ar.
Ýmisar sögur hafa gengið um
borgina um stjórnarmyndanir,
sumpart um að einn maður færi
jxr stjórninni (Jónas) og að í Bfiað-
inn kæmi íhaldsmaður, én sum-
part um að Jónas og Tryggvi
færu báðir ur stjórninni, en Ás-
geir yrði iorsætisráðherra meq
tveixh íhaldsmönnum. En hvað
•sem framtíðin kanin að færa land-
ixiu af slíkn góðgæti, þá er víst,
að enn vantar mikið á að sam-
komulag geti orðið, og strandar
þar á mörgu, en fyrst og fremst
á íhaldinu sjálfu, því þar eru 15
fúngmenin í flokM, en minst ellefu
þeirra .xáðherræfni, en það eru
Jón Þorláksson, Jakob Möller,
Jón ólafstson, Jón Auðun Jónsson, :
Einar Aroórsison, Pétur Qttesen, !
Pétur Magnússon, Jóhann Jósefs-1
son, Magriús Jónsson f. dósant, :
Magnús Guðmundsson og Ólafur
Thors, Þar sem hver þessara
manna urn sig álítur að hann sé ;
að minsta kosti ekki iakari en
hver hinna, er harla ólíklegt að
þeir gætu komið sér saman um
hver ætti að vera þeim fremri.
Hins vegar
munu fáir af Framsóknarnxönn-
um fúsir til þessarar stjórnar-
myndunar mieð íhaldinu, þó marg-
ir þeirra séu all-sæmilegir ílxalds-
menn og þó þeir séu sjálfum
sér æði sundurleitir.
Eins og kunnugt er var upp-
runalega svo til ætlað að Frani-
sóknarflokkurinn væri frjálslynd-
ur flokkur, en þegar flokkurinn
stækkaði (og malarlykt fór að
verða af Ixonum), þá skeðl það
'að inn í hann tíndust ýmsir, sem
raunverulega voru íhaldsmenn. Ee
surnir af þeim, er frjálslyndir
höfðu verið í iyrstu, gerðust leiðir
á hinni miklu andstöðu, er þeir
niættu frá íhaldinu, og reyndu
að draga úr henni með því að
kaliast í íhaldsáttina.
EðJiiegt virðjst að AlþýðuiÍQkk- j
Xrrinn ætti í mörgu að geta átt
samleið með Framsóknarílokkn-
um, en á síðari árum hefir gætt
mjög kauplækkunartilhneiginga
hjá ýrnsum ráðamestu Framsókn-
armönnunum. Hófst þessi stefnu-
breyting með hinni svo nefndu
garnadeilu, en hefir á síðastliðnu
og þessu ári einna greinilegast
komið fram í Hvamimistanga- og
Blönduóss-deilunum, en á báðuiu ;
stöðunum neituðu kaupfélögin að
viðurkenna verklýðsfélögin og
voru bæði Ríkisskip og Eimskip
óspart notuð til þess að reyna aö
kúga vexkamenn, án þess að
hugsa um hvert ,tjón skipaút- :
gerðirnar biðu af þessu eða ai-
menningur.
Hefir þessi vi'ðleitni nokkurra
Framsóknarmanna náð hámarki
með því að borin er fram á
þingi breyting við sanxvinnulög-
in(!), sem raunyerulega er ekki
anna'ð eti að banna allan verk-
iýðsfélagsskap þiar, sem sam-
vinnufélög eiga hlut að máli.
En þó Framsóknarmenn hiafi ,
þainnig reynst býsna góðir ihalds-,
menn, verður að játa að aÖahnót- '
stöðumenn yerklýðssamtakanna
eru þeir, sem stjórna íliaids-
flokknum. Þar er a'ð finnia full-
trúa störrekstursins og auðvalds-
ins, og verkalýðurinn á fáa sam-
eiginlega hagsmuna með þeim
aðra en þá, að skopast að ófor-
sjálni Framsóknarflokksins, en þó
fyrst og fremst a'ð hinni áköfu
inótstöðu hans gegn réttlátri kjör-
dæmaskipun.
Alþýðuflokkurinn krefst þess
að komið verði á því skipulagi,
að atkvæ'ði kjósenda hans, hvar
sem er á landinu, komi að hakli,
og þá þar með, að þingmanna-
tala sé í hlutfalli við atkvæða-
töluna. Tiliögur AlþýÖuflokksins
eru að landið verði eitt kjör-
dæmi (til vara sex kjördæmi), en
að því frágengnu getUr flokkur-
inn gengið að hverju því fyrir-
komulagi, er fullnægir kröfum
þeim, er a'ð fraiman er getið.
Landsbankinn og Otvegsbank-
inn hafa sent alþingi andmæii
gegn þvi, að sjóveðsránsungi Jó-
Jianns í Eyjum verði lögtekiinn,—
að. festa-, lesta- og uppsáturs-
gjöld til Vestmannaeyjahafnar af
vélbátum og öðrum skipum gangi
í tvö( ár eftir gjalddaga fyrir öll-
úm veðkröfum í skipunum. Benda
þexr á, að af slíkri lagasietningu
myndi leiða, að bankarnir verði
að segja upp lánuin, sem skip
þau, er hér koma aðallega til
greina, eru a'ð veði fyrir, eða
lækka að miklum mun lánveit-
ingar út á þau.
Þrátt fyrir þessa aðvörun sam-
þyktu íhalds- og „Fram:sóknar“-
menn frumvarpi'ð í gær við 2.
umræðu í efri deild.
Stokkhólmi, 16. apríl. U. P. FB.
Lögreglan hefir handtekið þá
Carl Lange, Sven Huldt og Vict-
or Holm, forstjóra Kreuger-sain-
bandsfélaganna, að fengnum upp-
lýsingum frá endxxrsikoðendum ,Qg
rannsóknarnefnd þeirri, sem skip-
uð var á Kreuger & Toli. Verða
hinir. ákærðu leiddir fyrir rétt í
dag. — Handtakan vakti fádæma
eftiríekt í Stokkhóimi. Hinir
handteknu eru ákærðir fyrir að
Samkvæmt útvarpsfregnum frá
Berlin í morgun kl. 12, var
sprengikúlu varpað i nótt á laðai-
lögreglustöðina í Baden-Baden í
Þýzkalandi. Lenti spreingikúlan
þannig á húsinu, að hún olli
enguin skémdum. Tilfæðismienn-
irnir komust undaa í bifxeið, en
nokkru síðar tókst að klófesta tvo
Hitlersinna, sem talið er að séu
seklr um ódæðisverkið. Nokkru
síðar en þetta gerðist vörpuðu
Hitlersinnar spxengikúlu á rit-
stjórnarskrifstofu andstæ'ðinga-
1 byrjun alþingisfunda í gær
var komin áskorun til þingsms
frá 111 kjósendum í Vestur-ísa-
fjarðiarsýslu um, að þa'ð geri þær
breytingar á stjómarskrá og
kosningalögum landsins, að hver
þingflokkxxr fái Jxingsæti í réttu
hlutfalli við þá kjósendatölu, sem
grei'ðir honum atkvæði samtals
við almennar kosningar.
1 gær fór fram atkvæðagreiðisla
um stjórnarskrárfrumvarpið viö
3. umræðu i efri deild. Fyrst
kom til atkvæða viðiaukatillaga
Magnúsar Torfasonar við aðal-
tiliögu hans, þar sem hann strik-
aði yfir tillöguna eiins og hún
áður var, svo sem skýrt var frá
hér í blaðinu í gær. Var vjið-
bótin feld með jöfnum atkvæð-
um, 7 gegn 7. „Framsóknar“-
floikksmenn allir greiddu atkvæði
með henni. Að henni fallinnA tók
Magnús hina upphaflegu tillögu
sína aftur. Næst kom til at-
kvæða breytingartillaga Jóins í
Stóradal og M. T. Um, að há-
rnark þingmannatölu xnegi vera
alt að 45. Var hún feld með
8 atkvæðum gegn 6. Þá kom
næst sú bxeytingartiliagan, sem
hafa aðstoðað Kreuger með sivik-
samlegri bókfærslu o. .s. fr.v. Loks
eru þeir ákærðir fyrir að hafa.
haft á hendi forstjórastö'ður í lítt
þektum félögum, sem stofnuð
voru til að gera greiðiari tilfærsl-
ur milli bóka hinna ýmsu féliaga
í því augnamiði aö leyna hixxu
raunverulega ástandi innan félag-
anna. — Óreiðan í Kreugerfélög--
unum hófst árið 1925.
blaðs þeirra, en ekki er Alþbi.
kunnugt hvort af því hlutust
skemdir eða slys. — Kosningabar-
daginn í Prússlandi er ákaflega.
harður, og hafa Hitlersinnar dreift
því út, að ríkisstjórnin ætli eftir
kosningar, ef hún sigreir, að lækka
laun allra embættismanna, eti
þessu hefir f jármálaráðhexra mót-
mælt kröftulega. — Má búast
'við enn meiri tiðindum frá Þýzka-
landi næstu daga. Kosningarpar
í Prússlandi eiga að fara franr.
24. apríl.
þessa umræðu .málsins, frá Jóní
Þorlákssyni og Pétri Magnússyni
um, að tala þingmanna megi ekki
vera hærri en alí að 50. Með
henni greiddu samtals 8 íhalds-
og „Framsóknar“-menn atkvæði,
en á móti Jón Baldyinisson og
þrír aðrir. Var hún þannig siain-
þykt með 8 atkv. gegn 4. Þar1
með er það takmörkunarákvæðí
ikomið inn í frumvarpið.
Þá komu tillögur Jóns Bald-
vinssonar til atkvæða. Aöaltillaga.
hans, um að landið yerði eitt
kjördæmi, var feld með 9 (eða
8?) atkvæðum „Framsöknar"- ogi
íhalds-manna gegn atkvæði Jóns
Baldv. Þá'fór fram nafnakall um
varatillögu hans um, a'ð landinu
verði skift í 6 stór kjördæmi.
Var hún einnig feld me'ð 11 at-
kvæðum gegn atkvæði Jóns
Baldv. Móti henni gxeiddu at-
kvæði „FramsóknarfJo'kks“-menn-
irnir allir og 4 íhaldsmenn. Jón
Þorláksson og Pétur Magnússon
greiddu ekld atkvæ'ði. — Tillaga
Jóns Baldv. um afnám 5 ára bú-
setuskilyrðisins fyrix kosninga-
rétti var feld með 8 atkv. gegn 3.
Kosnfngabardésgínn hafinn í PrðssiandL
Sosomgabombnr og sprengikúinr.
Tllræðismenn handtekBir 1 morgun.
Brð^tingatiliðgar Jóns Baldvinssonar feSdar*.
Frnmvarpið afgreitt til neÓri deildar,
var hin fyrsta, er fram kom við