Morgunblaðið - 12.05.1987, Blaðsíða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 12. MAI 1987
Hjúkrunarfélag Islands:
Ráðstefna um starfs-
mannaheilsuvernd
„Hjúkrunarfræðingar um allan heim munu fjalla um starfs-
mannaheilsuvernd á alþjóðdegi hjúkrunarfræðinga. Þessi mál
eru í miklum ólestri hérlendis og við erum langt á eftir öðr-
um þjóðum hvað varðar heilsuvernd starfsmanna og fyrir-
byggingu slysa,“ sagði Pálína Siguijónsdóttir, formaður
Hjúkrunarfélags íslands, í samtali við Morgunblaðið, en í dag
þriðjudag á alþjóðadegi hjúkrunarfræðinga, gengst félagið
fyrir ráðstefnu um starfsmannaheilsuvernd.
Morgunblaðið/Þorkell
Frá fundi Borgaraflokksins í Glæsibæ á laugardaginn. Hreggviður Jónsson alþingismaður wer í ræðustól.
Landsfundur Borgaraflokks-
ins væntanlega haldinn í júní
Drög að lögum flokksins tilbúin
Alþjóðadagur hjúkrunarfræð-
inga er haldinn hátíðlegur áriega
á fæðingardegi Florence Nigh-
tingale, frumkvöðuls hjúkrunar.
Pálína sagði að á ráðstefnunni
myndu flestir þeir hjúkrunarfræð-
ingar, sem fengist hafa við þessi
mál og aðbúnað á vinnustöðum,
flytja erindi. Pálína setur ráðstefn-
una, sem hefst klukkan 13.30, í
húsnæði Bandalags starfsmanna
ríkis og bæja við Grettisgötu. Að
því búnu verða flutt fimm erindi.
Guðmunda Sigurðardóttir, hjúkr-
unarfræðingur, flytur erindi, sem
ber heitið Hvað er starfsmanna-
heilsuvemd. Þá flytur Sigurhelga
Pálsdóttir, hjúkrunarfræðingur,
erindi um álag og streitu og Soffíg.
G. Jóhannesdóttir og Hólmfríður
Gunnarsdóttir, hjúkrunarfræðing-
ar, flytja erindi um starfsmanna-
heilsuvemd og starfsumhverfi á
sjúkrahúsum. Að loknu kaffihléi
skýrir Ingibjörg Sigmundsdóttir,
hjúkrunarfræðingur, frá könnun á
heilsufari og aðbúnaði hjá verslun-
ar- og skrifstofufólki og Kristín
Pálsdóttir, hjúkmnarfræðingur,
skýrir frá rannsókn á heilsufari
starfsmanna Álversins.
Það er Alþjóðasamband hjúk-
runarfræðinga, (Intemational
Council of Nurses), sem gengst
fyrir alþjóðadeginum. Það var
stofnað árið 1899 og er fyrsta
alþjóða stéttasamband kvenna.
Flest hjúkmnarfélög í heiminum í
dag era innan vébanda þess, en
Hjúkmnarfélag íslands gerðist
aðili að sambandinu árið 1933. í
stefnuskrá sambandsins segir
meðal annars: „Að hjúkmnarfræð-
ingar séu mikilsverðir þáttakendur
í mótun heilbrigðisþjónustu hvers
lands; að öllum hjúkmnarfélögum
beri skylda til að stuðla að bættri
heilbrigðisþjónustu, í samvinnu við
aðrar heilbrigðisstéttir; að félags-
leg og fjárhagsleg staða hjúkmna-
rfræðinga verði að vera í samræmi
við nám þeirra, ábyrgð og vinnuá-
lag; að það sé til almenningsheilla
að laða sem flesta hjúkmnarfræð-
inga til starfa“.
BORGARAFLOKKURINN stefnir
að þvi að halda landsfund flokks-
ins í júní í sumar þar sem verði
gengið frá lögum og skipuriti fyr-
ir flokkinn og kosnir formaður
og varaformaður. Undirbúnings-
fundur að landsfundinum var
haldinn síðastliðinn laugardag í
Reykjavík þar sem drög að lögum
flokksins voru lögð fram og
kynnt. Samkvæmt upplýsingum
frá skrifstofu flokksins í
Reykjavík sóttu fundinn um 300
manns af öllu landinu.
Nefnd undir stjóm Jóns Oddssonar
hæstaréttarlögmanns hefur unnið að
lagagerðinni og em drögin í 5 liðum
þar sem fyrst er gert ráð fyrir að
haldnir verði sérstakir borgarafundir
þar sem almenningi verði gefinn
kostur á að koma hugmyndum sínum
á framfæri beint til áhrifamanna
flokksins. Fyrsti landsfundur flokks-
ins verði síðan haldinn í beinu
framhaldi af borgarafundi.
í öðm lagi er gert ráð fyrir að
almennir flokksmenn kjósi kjör-
dæmastjómir, formann og varaform-
ann flokksins. í þriðja lagi er miðað
við að félög flokksmanna í hveiju
kjördæmi starfi að vemlegu leyti
sjálfstætt hvað varðar skipulag á
flokksstarfi, innri uppbyggingu og
málefnaumræðu. Flokksmenn í
hveiju kjördæmi kjósi 5 manna kjör-
dæmisstjóm til eins árs í senn og
em formaður og varaformaður kosn-
ir sérstaklega. Þingmenn kjördæmis-
ins eigi seturétt á fundum
kjördæmisstjómar og formenn kjör-
dæmisstjóma eigi sjálfkrafa sæti í
aðalstjóm flokksins.
í fjórða lagi er gert ráð fyrir að
formenn kjördæmisstjóma auk form-
anns og varaformanns flokksins skipi
aðalstjóm flokksins en til hliðar sé
3-5 manna framkvæmdastjóm sem
sjái um daglegan rekstur flokksins.
Þingmenn flokksins sitji fundi aðal-
stjóma. Hlutverk stjómarinnar á að
vera að stýra flokknum milli lands-
funda og sjá um að samþykktir hans
sé framfylgt. Að lokum er miðað við
að landsfundur sé æðsta vald í mál-
um flokksins þar sem fram fari
stefnumörkun á breiðum gmndvelli.
Gert er ráð fyrir að allir flokks-
bundnir félagsmenn eigi seturétt á
landsfundinum og kjósi þar form-
aðnn og varaformann til tveggja ára
í senn.
í samtali við Morgunblaðið sagði
Jón Oddsson hæstaréttarlögmaður
að aðrir flokkar hefðu oft verið gagn-
rýndir fyrir hvað þeir séu þröngir,
og miðstýring og flokksræði sé of
mikið. Þessar tillögur nefndarinnar
um skipulag Borgaraflokksins gerðu
hinsvegar ráð fyrir að flokkurinn sé
opinn gmndvallarskipulag hans sé
sem lýðræðislegast.
Á fundinum héldu Albert Guð-
mundsson, Óli Þ. Guðbjarsson og
Hreggviður Jónsson, Ragnheiður Ól-
afsdóttir og Baldvin Hafsteinsson
framöguræður. Að þeim loknum var
fundargestum skipt í umræðuhópa
sem síðan skiluðu áliti í lok fundar-
ins.
Undarlegtákn
á tímans bárum
Ljóð og fagnrfræði
Benedikts Gröndals
eftir Þóri Oskarsson.
ÚT er komin bókin „Undarleg
tákn á tímans bárum“. Ljóð og
fagurfræði Benedikts Gröndals.
Höfundur er Þórir Óskarsson
magister i íslenzkum fræðum
Bókin skiptist í þtjá meiginhluta.
Fyrsti hlutinn er almenn umfjöllun
um rómantísku stefnuna í bók-
menntum, sögulegt baksvið hennar,
heimsmynd og skáldskap. Annar
hlutinn tekur til helztu þátta í ljóða-
gerð Benedikts Gröndals (1825 til
1907), sem var eitt höfðuskáld
íslenzkrar rómantíkur, og þriðji
hlutinn til hugmynda Gröndals um
list og fagurfræði.
„Undarleg tákn á tímans bámm“
er 45. bindið í ritröðinni Studia Is-
landica, sem gefin er út í samvinnu
Bókmenntafræðistofnunar Háskóla
íslands og Bókaútgáfu Menningar-
sjóðs. Bókin er 167 blaðsíður að
stærð og er prentuð í prentsmiðj-
unni Leiftri hf.
Ríkisskuldabréf þurfa ekki
að leiða til vaxtahækkunar
- segir Tór Einarsson hagfræðingnr - Innlendar „skuldir“ íslenska ríkis-
ins eru -5,6% af þjóðarframleiðslu. Inneignin nemur 7 milljörðum króna.
TÓR Einarsson, hagfræðingur,
telur, að útgáfa ríkisskulda-
bréfa sé fýsilegri leið til að
fjármagna hallarekstur ríkis-
sjóðs en aðrar þær leiðir sem
helst eru taldar koma til greina
- að óbreyttum útgjöldum.
Hann segist bera brigður á
ríkjandi skoðanir um, að sam-
keppni ríkisins við aðra aðila á
skuldabréfamarkaði leiði til
þess að vextir hækki og bendir
á, að engar hagtölur sýni slíkt
samhengi.
Hallinn á fjárlögum ríkisins
hefur mjög verið til umræðu upp
á síðkastið og menn ekki verið á
eitt sáttir um áhrif hans. Tór Ein-
arsson, sem er lektor við við-
skiptadeild Háskóla íslands, sagði
í samtali við blaðamann Morgun-
blaðsins, að áhrif fjárlagahallans
fæm eftir því, hvemig hann væri
kostaður. I því efni væri einkum
um þijár leiðir að ræða: seðla-
prentun við fast eða fljótandi
gengi, erlend lán og skuldabré-
faútgáfu á inlendum markaði.
Seðlaprentun, þ.e. lántaka ríkisins
hjá Seðlabankanum, við fljótandi
gengi væri óumdeilanlega ávísun
á verðbólgu. Seðlaprentun við fast
gengi þrýsti upp verðlagi um
stundarsakir, en hefði ekki í för
með sér varanleg verðbólguáhrif.
Aftur á móti leiddi það til við-
skiptahalla. Lántaka erlendis
orsakaði einnig viðskiptahalla.
„Ef fjárlagahalli er á hinn bóg-
inn kostaður með skuldabréfasölu
á innlendum markaði, þá hefur
það hvorki í för með sér verðbólgu
né viðskiptahalla við útlönd. Þessi
leið gerir því minnstan usla af
þeim leiðum, sem einkum hafa
verið ræddar," sagði Tór.
„Það virðist viðtekin skoðun
jafnt hagfræðinga sem almenn-
ings, að þátttaka ríkisins á
skuldabréfamarkaðnum, sam-
keppni þess við aðra aðila sem
em að selja skuldabréf, leiði til
þess að vextir hækki," sagði Tór.
„Þessi skoðun hefur einnig verið
vinsæl hér á landi, en ég held að
hún hafi ekki við rök að styðjast.
Ég er raunar ekki einn um það
sjónarmið meðal hagfræðing og
okkur virðist önnur kenning álit-
legri. Samkvæmt henni er fjár-
lagahalli á hveijum tíma ávísun á
skattheimtu síðar meir. Kenningin
segir, að þetta taki almenningur
með í reikninginni þá hann áætlar
útgjöld sín í framtíðinni. Með öðr-
um orðum, að það myndist ein-
faldlega spamaður á móti
hallanum."
„Ég geri mér vel grein fyrir
því,“ sagði Tór, „að við fyrstu sýn
virðist mörgum þetta ólíkleg
kenning. En ég bendi á, að svo
vinsæl sem hin viðtekna kenning
er, þá hefur reynst mjög erfitt að
renna stoðum undir hana tölfræði-
lega. Svo virðist að gagnstæða
kenningin falli betur að hagtölum.
Ég hef þá í huga rannsóknir í
Bandaríkjunum, þar sem fjár-
magnsmarkaður er mjög þróaður.
Hér á landi hefur lítið reynt á
þessa leið og því engum reynslu-
rökum til að dreifa. “
„Á það hefur verið bent, og það
með réttu, að ríkisskuldabréf hér
á landi sem bera 6,5% vexti selj-
ist ekki. Það þarf að hækka
vextina, hafa þá t.d. 7 til 7,5%,
svo bréfin seljist. Þetta segir okk-
ur aðeins, að ríkið verður að laga
sig að þeim kröfum sem markað-
urinn setur. Um það er ekki heldur
deilt í hinum gagnstæðu kenning-
um. Þetta þýðir hins vegar ekki,
að vextir þurfi almennt að hækka
fyrir vikið. Ríkið þarf ekki að
Morgunblaðið/Þorkell
Tór Einarsson hagfræðingur
hafa hærri vexti á sínum skulda-
bréfum en aðrir aðilar, heldur
aðeins sambærilega vexti. Þeir
geta jafnvel verið ögn lægri, þar
sem ríkið er mjög ömggur skuld-
ari. Menn geta treyst því að fá
peningana sína endurgreidda með
vöxtum."
Tór bendir á, að þar sem fjár-
magnsmarkaður á íslandi sé ekki
ein heild heldur hlutaður í marga
parta sé sjálfsagt að ríkið notfæri
sér það. Það geti t.d. selt skulda-
bréf í „pökkum“ til ákveðinna
aðila, s.s. banka og lífeyrissjóða,
og haft þau á lægri vöxtum en á
spariskírteinum. Þannig fái rikið
ijármagn til framkvæmda, s.s. í
húsnæðismálum, og lánadrottnar-
amir ömgga og umfangsmikla
ávöxtun .
„Gagnstætt lánaslætti erlendis
þá eykur skuldabréfasala innan-
lands ekki viðskiptahalla og
spamður verður meiri fyrir vikið,“
sagði Tór. „Ég veit að ýmsir telja,
að með útgáfu ríkisskuldabréfa
hér á landi hafi boginn verið
spenntur of hátt. En í því sam-
bandi bendi ég mönnum á, að líta
á hagtölur, sem em órækasti vott-
urinn í þessu máli. Á Ítalíu og
Belgíu em ríkisskuldir yfir 100%
af þjóðarframleiðslu. Þar er eink-
um um að ræða innlendar skuldir
í formi skuldabréfasölu. { mörgum
öðmm Evrópulöndum em ríkis-
skuldir um eða yfir 50% af
þjóðarframleiðslu. Hér á landi
vora hreinar ríkisskuldir í heild
27% af þjóðarframleiðslu árið
1985. Þetta segir þó ekki nema
hluta af sögunni. Erlendar skuldir
ríkisins, og þá hef ég í huga ríkis-
sjóð, ríkisfyrirtæki, sveitarfélögin
og orkuveitur þeirra og fjárfest-
ingarlánasjóði í B-hluta fjárlaga,
vora 33% af þjóðarframleiðslu.
Innlendir skuldir ríkisins vom aft-
ur á móti -5,6% af þjóðarfram-
leiðslu eða sem nemur rúmum 7
milljörðum króna. Hér er einkum
um að ræða innistæður hjá fjár-
festingarlánasjóðum, byggðasjóði
og húsnæðislánasjóðunum."
T ór segir að þótt ekki liggi fyr-
ir tölur ársins 1986 megi stað-
hæfa að í grundvallaratriðum sé
hlutfallið svipað.
„Ég vil þó taka skýrt fram,“
sagði Tór Einarsson að lokum, „að
þótt ég bendi á miklar innlendar
skuldir ítala og Belga þá er ég
alls ekki að segja, að þar sé um
að ræða eftirsóknarvert ástand.
Ég tel að við verðum að reyna
að vinna bug á fjárlagahallanum,
en það ætti þó að vera óhætt að
búa við hann um eitthvert árabil
án þess að það hafí í för með sér
mikinn skaða."
GM