Morgunblaðið - 15.05.1987, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 15. MAÍ 1987
Karlakór-
inn Þrestir
Karlakórinn Þrestir ásamt undirleikara, stjórnanda og einsöngvara.
________Tónlist
Jón Ásgeirsson
Karlakórinn Þrestir er elsti starf-
andi karlakórinn á íslandi og rekur
sögu sína aftur til ársins 1912.
Sjötíu og fimm ár eru langur tími,
þegar þess er gætt, að samtímis
hafa orðið svo miklar breytingar á
sviði tónlistar, að margt það sem
þá var talið mikilvægt er nú álitið
ónothæft, sérstaklega vegna auk-
innar kröfu um kunnáttu og hæfni.
Þá hafa auknir valmöguleikar og
mikilfengleg fjölmiðlun dreift þátt-
tökuaðilum og eðlilega vekja
nýjungar miklu frekar athygli og
búa betur hvað snertir mannahald
en gamaldags stofnanir eins og
karlakórar. Þrátt fyrir tilraunir til
að halda í við tískurna virðist það
gefa besta raun, að karlakóramir
haldi sig við þá hefð er þeir spruttu
upp úr á sínum tíma og þegar
nútíminn hefur ofmett sig á nýjung-
um, fá „gömlu og góðu lögin“ nýtt
gildi og ferskleika. Þetta hefur þrá-
faldlega komið fram á tónleikum
karlakóranna, að „gömlu lögin"
syngjast best og vekja mesta gleði
hjá áheyrendum.
Það kom sérlega vel fram á tón-
leikum Karlakórsins Þrasta að
íslensku karlakórslögin voru best
sungin, lög eins og Úr útsæ rísa
íslandsfjöll og Brennið þið vitar
eftir Pál ísólfsson. Þá voru lög eins
og Hrím eftir Friðrik Bjamason og
Sefur sól hjá ægi eftir Sigfús Ein-
arsson mjög þokkalega sungin. Til
liðs við kórinn var mættur Kristinn
Sigmundsson er söng einsöng í ís-
lands er það lag eftir Björgvin
Guðmundsson, Álfafelli eftir Ama
Thorsteinsson og í þremur erlend-
um lögum, Stádchen eftir Schubert,
Agnus Dei eftir Bizet og Landsýn
eftir Grieg. Um söng Kristins er
óþarfi að ræða frekar, en að hann
var mjög góður, sérstaklega í þrem-
ur síðustu lögunum.
Frumflutt var nýtt lag eftir Þor-
kel Sigurbjömsson er nefnist
Afmælissöngur Þrasta. Lagið er á
margan hátt ágætlega hljómandi
og lagrænt í gerð en trúlega í erfíð-
ara lagi fyrir kórinn, sem enn hefur
ekki náð valdi á þvf. Undirleikarar
voru Bjami Jónatansson er studdi
vel við söng kórsins og einnig Grett-
ir Bjömsson, harmonikkuleikari, er
lék með í nokkmm rússneskum
þjóðlögum, sem vom ekki óþokka-
lega flutt en allt of hamin. í þessum
lögum hefði kórinn mátt syngja
meira út eða með öðmm orðum
syngja með fullum raddstyrk.
Myndlist
Bragi Ásgeirsson
Allir þeir, sem að staðaldri sóttu
heim sýningar SÚM-hópsins hér á
ámm áður, munu kannast við nafn
hollenzka myndlistarmannsins Pi-
eter Holstein.
Listamaðurinn tók þátt í ýmsum
samsýningum og myndir hans
höfðu dtjúg áhrif á ýmsar ungar
listspímr, sem nú em þekktir lista-
menn bæði hér heima og erlendis.
Holstein er kennari við listaskóla
í Hollandi og hefur kennt miklum
fjölda íslendinga, er þangað hafa
leitað til framhaldsnáms. íslenzkir
nemendur hans munu famir að losa
hálfa hundraðið á einungis áratug,
sem gefur glögga mynd af streym-
inu til Hollands. Og ekki nóg með
það, því að maðurinn hefur dvalið
hér í rúman mánuð og kennt við
MHÍ í grafík- og nýlistadeild. í til-
efni dvalar sinnar hefur Holstein
fyllt húsakynni Nýlistasafnsins af
myndverkum sínum og stendur sýn-
ingin aðeins til 18. þessa mánaðar,
sem er alltof stuttur tími, og er því
sérstaklega minnt á það hér.
Það er að sjálfsögðu meiriháttar
Svo virðist sem stjómandi kórs-
ins, Kjartan Siguijónsson, hafi hitt
á þá leið er trúlega mun duga kóm-
um til að reisa sig við, þó enn þurfi
viðburður á myndlistarsviði þegar
jafn ágætur hollenzkur nýlistamað-
ur og velunnari íslenzkra lista-
manna heldur sýningu hérlendis.
Pieter Holstein er þroskaður
listamaður, sem spilar á marga
strengi í listsköpun sinni, jafnt á
tækni- sem tjáningarsviði. Á sýn-
ingunni í Nýlistasafninu sjáum við
sýnishom af hinum einföldu og
græskulausu myndum af úlfum er
elta litlar saklausar stúlkur og fleira
í þeim dúr, sem minnir á bamabóka-
styrkara lið í fyrsta tenór, sem því
miður er ekki aðeins vandamál hjá
Þröstum einum. í heild var þokki
yfir söng kórsins og var auðheyrt
myndir og einnig er heill salur
lagður undir nýjar sáldþrykks-
myndir.
Ég hef svo oft ritað um fyrr-
nefndu myndimar þegar Holstein
hefur átt myndir á samsýningum
hér heima, að ég sleppi því í þetta
skipti en eyði frekar dálitlu púðri f
sáldþrykksmyndimar.
Sáldþrykksmyndimar eru dálítið
óvenjulegar sé tekið mið af tækn-
inni, sem minnir um margt meir á
dúkskurðarmyndir, að því leyti að
að söngstjórinn hafði náð góðu sam-
bandi við söngmenn kórsins, auk
þess sem efnisskráin var klóklega
saman sett.
sérkenni sáldþrykksins er illgrein-
anlegt. Eiginlega átti ég mjög erfitt
með að greina hvaða grafísk tækni
þetta væri og hallaðist jafnvel að
steinþrykki, en fékk svo réttar upp-
lýsingar hjá gæslumanni sýningar-
innar, er ég kom þar öðru sinni.
Það er þó aðal góðs grafíkers
að menn sjái það á augabragði með
hvaða tækni hann hefur unnið, en
Pieter Holstein fer ekki troðnar
slóðir hér frekar en í öðru og hann
er einnig þekktur fyrir að mála ofan
í grafískar myndir sem sumum þyk-
ir mikil og gróf synd, en sem jafiivel
Munch og fleiri snillingar frömdu
ef sá gállinn var á þeim. Syndirnar
eru jú fyrir hendi til að falla fyrir
þeim líkt og Oscar Wilde sagði!
En að slepptum öllum tæknihug-
leiðingum eru þetta formsterkar
myndir, sem afhjúpa næma tilfinn-
ingu fyrir formi og hrynjandi,
innbyrðis samspili forma og mynd-
byggingu. Er ég ekki frá því að
þetta sé athyglisverðasti hluti sýn-
ingarinnar.
Pieter Holstein hefur verðlagt
myndir sínar mjög hóflega og þá
einkum grafíkmyndimar, sé tekið
mið af upplaginu og frægð hans.
Einn er sá ljóður alvondur á sýn-
ingunni að skoðendur fá enga
pappíra eða skrá í hendumar og
allar myndimar em ónúmeraðar,
sem gerir okkur listrýnum erfitt um
vik ef við viljum vitna til einstakra
myndverka. Hér em engar afsakan-
ir frambærilegar því að ástæðan
er einfaldlega vítavert framtaks-
leysi framkvæmdaraðila en lista-
manninum ber að þakka sýninguna.
SIMAR 21150-21370
SOLUSTJ LARUS Þ VALDIMARS'
inr.M ihh bnRfiARRnN Hni
Pieter Holstein
Vorum að fá til sölu:
Ný úrvals eign við Neðstaleiti
með frábæru útsýni. Raðhús á tveimur hæðum með bílskúr 234,3 fm
nettó. Ennfremur geymsla í risi um 40 fm. Á efri hæð eru 4 rúmg.
svefnherb., bað, fatabúr og stór sjónvarpsskáli. Á neðri hæð, forstofa,
eldhús með þvottahúsi og búri, baö, tvær saml. stofur og bilskúr. Svalir
á efri hæð, verönd á neðri hæð. Teikn. og nánari uppl. afteins á skrifst.
Á morgun, laugardag, auglýsum við nokkrar ALMENNA
FASTEIGNASAL AN LAUGAVEG118 SÍMAR 21150-21370
Ártúnshöfði

Verslunarhúsnæði
Nýtt ca 222 fm húsnæði á götuhæð í verslunarhúsi.
Til afh. nú þegar.
Skrifstofuhúsnæði
ca 444 fm á 2. hæð með öllu sér. Hægt að fá keypt
eða leigt allt að 200 fm verslunarhúsn. á götuhæðinni.
Húsnæðið er tilb. u. trév. til afh. nú þegar.
26600
A_C- l_I-
atttf pUJTa pan yJn nulUOtO
&
Auutuntrmti 17, *. 3U00
Þorsteinn Steingrímsson
löflg tssteignasall
✓
TÓBAK
Erlendar bækur
Siglaugur Brynleifsson
Vom Gliick des Rauchens.
Der Tabak und seine Geniisse. Mit
einem Nachwort von Ingo Groth.
Harenberg 1983. Nachdruck der
„Tabak-Anekdoten".
James Wilkinson: Tobacco.
The facts behind the smokescreen.
Penguin Special 1986.
í bókinni „Vom Gluck des Rauch-
ens“ er að finna §ölda umsagna
frægra og kunnra þjóðhöfðingja,
fursta, stjómmálamanna og lista-
manna um tóbaksnautnina, bæði
reyktóbaks og neftóbaks. Þessum
ágætu mönnum kemur flestum
saman um nauðsyn tóbaksnotkunar
og þeirrar ánægju sem fæst með
tóbaksnotkun. Flestir þessir menn
reyktu meira og minna og margir
þeirra tóku í nefíð, sumir notuðu
hvort tveggja af mikili nautn. Með-
al þeirra eru: Bismarck, Talleyrand,
Raleigh, Byron, Friðrik II og fleiri
og fleiri og yrði allt of langt að
telja þá alla upp. Þó vantar hér
ýmsa menn sem hafa margt fallegt
sagt eða ort um tóbakið. Meðal
þeirra er Jóhann Sebastian Bach,
sem setti saman ágætt kvæði með
lagi og sem birtist í „Klavier-
buchlein fur Anna Magdalena
Bach“ 1725. Þetta góða kvæði hef-
ur verið þýtt á íslensku af Jóni
Helgasyni (Kvæðabók 1986, bls.
143—145): Guðrækilegar umþenk-
ingar við tóbaksreykingar, sem
byija svona: „Ef tóbakspípu tek ég
mína/og treð í hana vænum skammt/
hún annt sér lætur um að sýna/
mér eftirdæmi heilsusamt...“
Margar ágætar myndir eru í
þessari bók, mannamyndir og
myndir af tóbaksmerkjum hinna
ýmsu tóbakstegunda. Mikill munur
er á tóbakstegundum. Mikið af því
tóbaki sem nú er á markaðnum er
fremur léleg vara,_ en svo eru til
ágætar tegundir. Urvalið er mikið
þar sem verslun með tóbak er
mönnum fijáls, en annað verður upp
á teningnum, þegar einokunarversl-
un ræður versluninni, þá er ekki
hirt um vöruþekkingu né kröfur
viðskiptamanna, magnsala lélegrar
vöru gengur fyrir öllu, og ruddi einn
er fluttur inn, eins og gerist nú
hérlendis.
Það gefur augaleið að hreint og
vel valið tóbak er allt annað en ein-
hver tóbaksruddi, sem ætlaður er
fólki, sem hefur engan tóbaks-
smekk og auk þess er slík vara
sannarlega heilsuspillandi, svipað
og lélegar matvörur og lélegir
drykkir.
James Wilkinson skrifar um
tóbaksnotkun bók, þar sem lýst er
afleiðingum tóbaksnotkunar á held-
ur hrollvekjandi hátt. Talað er um
hjartveiki, krabbamein og ýmsar
aðrar afleiðingar og tekin afdráttar-
laus afstaða gegn tóbaksnotkun.
Það má vel vera að ýmsir þoli illa
tóbak, ekki síst þeir sem eru veikl-
aðir fyrir og reykja þar á ofan lélegt
tóbak. Það er eins og með vínnotk-
un, þeir sem ekki „drekka með
decorum“, verða illa úti, einkum
þeir sem sulla í sig bruggi og öðrum
óþverra og þrælavíni. Þetta lið allt
ætti hvorki að reykja né drekka.
Þótt tóbakið verði mörgum til baga,
þá er það ekki tóbaksnotkunin sem
er hættulegasti mengunarvaldur nú
á dögum. Þessir tóbakshatarar ættu
að snúa sér að mun brýnni verkefn-
um, sem er t.d. eiturmengun lofts
og lagar, sem stafar af verksmiðju-
úrgangi, stybbu frá bifreiðum og
ofnotkun skordýraeiturs, og nú
síðast mengun frá kjarnorkuverum.
Sömuleiðis gætu þeir snúið sér að
því að beijast gegn eyðingu fjöl-
margra dýrategunda, sem nú er
stunduð af manntegundum, sem
telja sig vera að eyða sumum teg-
undum í vísindalegum tilgangi. Það
hefur litla þýðingu að prédika reyk-
laus aldamót, þegar allt virðist
benda til þess að þá verði mengun-
in komin á það stig að þá skipti
engu hvort menn reyki eður ei.