Morgunblaðið - 15.05.1987, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 15. MAÍ 1987
35
breið, þar gerðu systur tvær að
austan garðinn frægan, þær Stein-
unn og Margrét Valdimarsdætur,
báðar fæddar á Eskifírði í byrjun
aldarinnar, Steinunn 1901 og
Margrét lítið eitt yngri. Þaðan flutt-
ust þær með foreldrum sínum og
systkinum til Reykjavíkur á milli-
stríðsárunum. Steinunn lærði
matreiðslu í hússtjóm Kvennaskól-
ans og síðan í Kaupmannahöfn. Var
því vel að sér í þeirri grein og hóf
veitingarekstur í KR-húsinu við
Tjamargötu árið 1929 með aðstoð
systur sinnar, Margrétar, sem fyrr
er nefnd. Árið 1932 steig hún svo
sporið til fulls. Þá kaupir hún Hótel
Skjaldbreið af Elínu Egilsdóttur.
Hjá henni hafði Steinunn áður verið
ráðskona. En nú var Elín flutt aust-
ur að Þrastalundi, hinu nýja gisti-
húsi sem hún var búin að koma þar
á fót. Þess má geta að Elín rak lengi
vel matstofu í Ingólfshvoli og hélt
þar einnig námskeið í matreiðslu
ámm saman.
Svo sem fyrr segir keypti Stein-
unn Skjaldbreið árið 1932. Þetta
stóra hótel rak hún síðan ásamt
Margréti systur sinni með rausn og
myndarskap og við almennar vin-
sældir til 1942. Má óhætt að segja
að á þeim dögum var Hótel Skjald-
breið vel þekktur og virtur staður
hjá höfuðborgarbúum.
Árið 1942 breyta þær systur
nokkuð um starfshætti. Þá kaupir
Steinunn hús við Guðrúnargötu og
tekur sér fyrir hendur að matreiða
og undirbúa veisluhöld fyrir fólk,
ýmist inni á þeirra eigin heimilum
eða heima hjá sér á Guðrúnargötu,
og koma síðan öllu tilbúnu þaðan
heim til viðskiptavinanna. Að þessu
vann hún meðan heilsa og kraftar
entust. En hún lést árið 1973. Hafði
þá unnið við sjálfstæðan atvinnu-
rekstur í 40 ár. Af Margréti systur
hennar er það að segja að 1942
tekur hún að sér veitingarekstur við
Alþingishúsið. Sér þar um kaffístofu
þingmanna, einnig veitingar við
kvöldfundi og annað þar, þegar
þurfa þótti, og bakaði sjálf allt kaffi-
brauðið. Starfaði hún við þetta í 30
ár, eða frá 1942 til 1972. Þannig
ráku þær systur báðar saman eða
sitt í hvoru lagi sjálfstætt hótel- og
gestgjafastarf í 40 ár, og mega því
óefað teljast meðal brautryðjenda í
hópi kvena í sjálfstæðum atvinnu-
rekstri.
Á hemámsárunum ríkti lægð í
hótelrekstri Reykjavíkur og mörg
næstu árin mátti segja að Hótel
Borg væri að mestu einráðandi á
þessu sviði. Seinna komu Saga og
Loftleiðir til sögunnar, en eiginlega
var það ekki fyrr en við upphaf yfír-
standandi áratugs, þ.e. þegar ísland
var loks uppgötvað og viðurkennt
sem líklegt og lífvænlegt ferða-
mannaland, að þörfín fyrir hótel fer
fyrir alvöru að gera vart við sig,
jafnhliða því sem þama virtust vera
að uppljúkast fyrir fólki dyr að nýj-
um, mikilvægum atvinnuvegi. Fjöldi
starfa þar á einmitt rætur í hefð-
bundinni kvennavinnu og má því
ætla þau konum að ýmsu leyti eins
og í blóð borin, þótt þau birtist nú
með nýju yfírbragði og aðferð —
og nýjum tækifærum handa þeim
til framtaks og stjómunar. Já, eftir
á að hyggja, er ekki einmitt líklegt
að þama, í tengslum við hótelrekst-
ur, gestgjafastarf og þjónustu, bíði
mörg aðkallandi — jafnvel lífsað-
kallandi tækifæri og störf eftir
framtaki og hugkvæmni kvenna,
kalli á þær til aukinnar skyldu og
ábyrgðar. Á tímum örra breytinga,
ógna og áhættu eins og nú er margt
í siðum og háttum, sem knýr á um
endurskoðun og endurmat, knýr á
um breyttan lífsmáta, nýjan lífsstíl.
Heilbrigðisstofnun Sameinuðu þjóð-
anna hefur nýverið sent út ákallið:
Heilbrigði öllum til handa áríð
2000. Stórt er orðið og hátt er
merkið — en óendanlega fjarlægt
finnst líklega mörgum í okkar fár-
sjúka og hörmum slegna heimi. En
sterkt er kallið og skerandi eins og
neyðaróp frá brennandi skipi. Og
einhverstaðar innst inni í eyrum
okkar og vitund æpa orðin nú eða
aldrei. En jafnsnemma ris spum-
ingin hvað er til bjargar? eins og
§all fyrir framan okkur. Auðvitað
verður margt reynt til bjargar, en
fátt eða ekkert gagnar í raun nema
stefnt sé um leið að hollri hugarfars-
breytingu, að jákvæðum lífsbata,
Stykkishólmur:
Starfsári Aftanskins lauk með
kaffisamsæti og tískusýningn
nýjum, heilbrigðari lífsstíl. Og til
þess gætu konur lagt stærsta skerf-
inn. Nú á tímum þegar segja má
að jafnt sé á komið hjá báðum kynj-
um um menntun og réttindi lagalega
séð, em þær eins og sjálfkjörnar
til að eiga fmmkvæði að ýmsum
menningarlegum umbótum.
Væm þær einhuga, sameinaðar
og fullkomlega meðvitaðar um vald
sitt og áhrif, gætu þær vafalítið
víða „velt björgum og flutt fjölT' svo
sem á sviði uppeldis- og félagsmála,
og þá ekki síst í því sem viðkemur
hollustuháttum og neysluvenjum.
Allir vita hve ofneysla áfengis og
annarra vímugjafa veldur miklu og
margþættu þjóðarböli og líklega þó
aldrei verið jafn lífshættulegt og
nú með svartan skugga eyðninnar
í baksýn. Og ungu konur, þið mætt-
uð líka vita af aldrei hefur ykkar
skylda og ábyrgð verið meiri og
stærri en nú, — en qinnig ýmsir
möguleikar og tækifæri, m.a. í sam-
bandi við hinn uppvaxandi atvinnu-
veg þjóðarinnar, ferða- og gistihúsa-
þjónustuna. Þar gæti efalaust margt
komið til greina, sem mikilvægt
gæti reynst í nýrri menningarsókn
og hér skal aðeins vikið að einu
atriði. Utan úr hinum stóra heimi
hafa borist fregnir um að þar sé
upp komin ný hreyfíng meðal fólks,
já, hjá stórveldunum bæði í austri
og vestri og víðar, sem með eigin
frumkvæði og fordæmi vinnur að
því að víkja burt úr daglegri neyslu
og félagslífi hinni aldagömlu,
áhættusömu hefð sterku drykkj-
anna, en bera í þeirra stað vinum
sínum og gestum aðrar veigar hin-
um fyrri jafnkosta og í engu frá-
brugðnar öðru en því að vera
hreinar og ómengaðar allri göróttri
gervigleði.
Því miður hef ég enn ekki heyrt
getið um hreyfíngu í þessa átt í
„litlu höfuðborginni við sundin blá“.
En fagna myndi ég, ef einhveijar
af okkar ágætu, vel menntuðu ungu
konum sýndu stórhug sinn og fram-
tak með því að sameinast til átaks
um eitthvert þvílík verkefni. Mér
kemur ósjálfrátt í hug hótelrekstur
og gestgjafastarf ásamt allri þeirri
fjölþættu þjónustu sem inna verður
af hendi á hveiju góðu gistihúsi nú
á tímum. Blasir ekki einmitt þar við
eitt mjög svo verðugt verkefni
handa velmenntuðum, ungum kon-
um að takast á við? Þegar í anda
þykist ég sjá eitt slíkt hótelhús risið
á einhveijum fögrum stað hér í
höfuðborginni, jafn glæsilegt hið
innra sem ytra, Og þar, á þessu
stórheimili nútímans, sé ég konur
ráða ríkjum og ganga að störfum
glaðar og reifar, fijálsar og einhuga
og skipa þar öllu svo sem best hent-
ar og fellur að lögum hollustu og
smekkvísi, hvort heldur fram er
reiddur einfaldur málsverður hins
daglega brauðs eða fjölbreyttir rétt-
ir á skreyttu veisluborði, og hvort
sem drykkurinn er okkar dökki þjóð-
ardrykkur, skenktur á gamalkunn,
traust bollapör eða léttar hollveig-
ar, glitrandi í spengilegum kristals-
glösum, svalandi og bragðljúfur,
frískandi og hressandi eins og ný-
brennt Braga-kaffí. Og ekki vantar
gestina. Hvert sæti er skipað glöðu
og hressu fólki, sem hvorttveggja
nýtur ánægjulegrar samverustund-
ar og hollrar næringar. Auðvitað
getur þvílík draumsýn aldrei orðið
að veruleika fyrirhafnarlítið og
átakalaust. Keppnin við peningavald
og þröngsýna eiginhyggju getur
orðið erfíð og löng baráttan við úr-
elta siði og foman, hefðgróinn
fjanda ströng. En sameinaðar og
öruggar í vilja og hugsjón, fijálsar
og óháðar öllum fláráðum „óminnis-
hegrum" er íslenskum konum
sigurinn vís.
Höfundur er 88ja ára, kennari að
mennt, ogdvelstnú ÍHátúni 10A.
Stykkishólmi.
FELAG eldri borgara, Aftanskin,
sem nær yfir Stykkishólm og
Helgafellssveit, hefir nú starfað
í nokkur ár. Starfsári þess nú
lauk með kaffisamsæti i félags-
heimilinu hér 10. maí sl. Var þar
rifjað upp og rætt um sumar-
ferðalag en ferðalag hefir verið
liður i þessari starfsemi. Félögin
i Stykkishólmi hafa yfirleitt séð
um efni og veitingar á mótum
félagsins og svo var einnig nú
þar sem JC og Lions voru skráð
fyrir seinustu vökunni.
Kirkjukórinn kom í heimsókn og
söng undir stjóm og við undirleik
Jóhönnu Guðmundsdóttur kirkju-
organleikara og síðan var mikil
tískusýning þar setn eldri konur
sýndu gamla og nýja tísku í fatn-
aði. Aldursforsetinn, Kristjana
Hannesdóttir, sýndi þama tískuna
fyrir 1920 og fórst það sem annað
vel úr hendi þó hún hafí nú 92 ár
að baki. Þá voru sýndir kjólar og
kápur til vor- og sumamota og
bmgðu eldri konur sér í hlutverk
sýningardamanna og tóku sig ljóm-
andi vel út í þessum nýju og fallegu
búningum. Sýndar vom kápur og
kjólar frá Verðlistanum í Reykjavík
en á vegum verslunarinnar Þórs-
hamars í Stykkishólmi, sem þau
hjónin Katrín Oddsteinsdóttir og
Hinrik Finnsson stýra, og sá Katrín
um búningana og útvegun þeirra.
Að sýningunni lokinni lék Hrafn-
kell Álexandersson á harmonikku.
Og svo streymdi fólkið út í vorið
og heilsaði sól og sumri. Með því
lauk góðu starfi félagsins Aftan-
skins á þessum starfsvetri.
Kvenréttindafélag íslands:
Fundur með kon-
um á Alþingi
Kvenréttindafélag íslands efn-
ir til félagsfundar laugardaginn
16. maí nk. og býður til hans
þeim konum er hlutu kosningu
til Alþingis og sem voru framar-
lega á listum flokkanna.
Umræðuefni fundarins verður
spurningin: „Hvernig ætla konur
á þingi að vinna að jafnrétti
kvenna og karla?“
Framsöguerindi á fundinum
flytja fulltrúar hvers flokks á þingi.
Fundurinn verður haldinn í kjallara
Hallveigarstaða (gengið inn frá
Túngötu) og hefst kl. 11.00 og
stendur fram til kl. 14.00. Á fundin-
um verða veitingar af morgun-
verðar- og hádegisborði.
Fundurinn er öllum opinn.
INN?
Bílasalinn er nýtt vikublað sem kemur út á fimmtudögum og er
dreift í söluturna og bensínstöðvar OLÍS. í Bílasalanum
auglýsir þú bílinn þinn til sölu og hann mun birtast
augum þúsunda áhugasamra kaupenda.
HVERJIR ERU KOSTIRNIR?
— ENGIN ÓÞÆGINDI
- ENGIN SÖLULAUN
— SKJÓT SALA
Við komum á staðinn og tökum mynd af bílnum
og þú afhendir okkur textann.
Þú hringir í simanúmer okkar 689990 eða 687053 eða
kemur á skrifstofu okkar á Suðurlandsbraut 22
Ath. símaþjónusta.
mmmm
- BLAÐIÐ SEM SELUR BÍLINN ÞINN
Suðurlandsbraut 22 108 Reykjavík
simar 689990 og 687053
V/SA
sicim
SöQuSi/
MEÐ (J MYNDUM
Fást í öllum bókaverslunum.
flskriftarsímar:
621720 og 622133
TfiKN s.f.
Út er komin sagan
Lísa í Undralandi
Næstu blöh:
Dauy Crockett
Ferbin til tunglsins
Uppreisnin á Bounty