Alþýðublaðið - 23.04.1932, Blaðsíða 2

a
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Blönduóssdeilan.
Vegna rangra og villandi frá-
sagna, sem haldið er á lofti í
sambandi við lausn Blönduóss-
deilunnar, telur Alpýðublaöið rétt
að rifja upp fyrir lesendunum
gang málsins og skýra nákvæm-
ar frá ýmismxi atriðum en gert
hefir verið áður.
Saga kaupdeilunnar er í stuttu
máli pessi:
25. jan. s. 1. tilkynti Verklýðs-
félagið á Blönduósi Alpýðusam-
bandinu, að kaupfélagið par
fcrefðist 15«/o kauplækkunar á
skipavinnukaupi, þ. e. að kaup
lækkaði úr 1 kr. niður í 0,85, en
Verklýðsfélagið hefði boðið ti'l
samkomulags að kaupið skyldi
lækka um 5 aura niður í 0,95, en
fór þá jafnframt fram á forgangs-
rétt til skipavinnu, en pann rétt
höfðu verkamenn á Blönduósii
ekki! haft áður. Við pesisu tilboði
vildi kaupfélagsstjórinn ekld líta,
og stóð fast við kröfu sína ujm
15 aura lækkun. Slitnaði pá upp
úr öllum samkomulagstilmunuim
og vinnustöðvun hófst daginn eft-
ir, en kaupfélagsstjórinn tók til
pess „fræga“ ráðs að loka reikn-
ingum verkamanna undantekning-
ariaust, hvort sem peir stunduðu
vinnu hjá kaupfélaginu eða ekki,
og hvort sem peir voru skuld-
lausir eða skuldugir. Vildi hann
með pessu kúga verkamenn tí)
hlýðni. Litlu siðar lagði svo
Verkamálaráðið afgreiðslubann á
Blönduós, par sem Kaupfélagið
hefir afgreiðslu skipa par á staðn-
um í sínurn höndum. Goðafoss.
sem var par nyrðra Um pessar
m.tuidir, kom ekki við á Blöndu-
ósd og ekkert gerðist í málinu
að sinni. Þegar Lagarfoss kom
næst frá útlöndum, hafði hann
meðferðis 5 tonn af vörum til
Blönduóss, sem skipið hafði tek-
ið við áður en Eimskip var kunn-
ugt um afgreiðslubannið, og var
leyft að peim vörum væri skipað
upp á Blönduóisi, en Eimskip
jafnframt tilkynt, að Lagarfoss
lyrði siettux í bann., ef hann tæki
nokkrar vörur paðan, og einnig
ef hann tæki vörur til Blöndu-
óss, sem lágu á Akureyri. Var
og engin tilraun gerð til pess.
Strangar gætur voru hafðar á
jpví hér í Reykjavík, að engu væri
skipað út í strandferðiasikipin,
sem fara áttu til Blönduóss. 1
pessu samhandi má geta pess, að
stýrimenn á ríkisskipunum hafa í
samningi sínum ákvæði um, að
peir séu ekki skyldir til að taka
upp' pá vinnu, sem aðrir leggja
niður vegna verkfalls eða verk-
banns. En sams konar ákvæði
eru ekki enn pá í samningum
milli stýrimanna og Eiimskipafé-
lagsins. En Stýrimannafélag ís-
Iands, sem pessir stýrimenn eru
K. gekk f vetur I Alpýðusamhand-
Ið, Stóð nú alt við sama pangað
111 Brúarfoss kom til Húnaflóa
að taka kjöt til útflutnings. Með-
an skipið var á Hvammstanga
fréttist hingað að skipstjórinn
hefði haft orð á pví, að skipið
skyldi afgreitt á Blönduósi. Sendi
Verkamálaráðið honum pá skeyti,
par sem pað tilkynti honum að
verkbann yrði lagt á skipið ef
pað yrði afgreitt á Blönduósi.
Þrátt fyrir pað fór Brúarfoss til
Blönduóss og var afgreiddur par
af sveitamönnum. Enginn af
skipsmönnxun vann að útskipun-
inni og stýrimenn unnu að e'ns
venjuleg störf. Var nú lagt af-
greiðsiubann á skipið alis staðar
innanlands, par sem samtökin ná
til, enda kom skipi'ö hvergi og
lá úti á ytri höfn hér í Keyfcjavík,
pegar að norðan kom, og hélt
svo áfram til útlanda.
Þótt pungamiðjan í starfsemi
verkalýðsins í hverju landi um
sig purfi að byggjast á öflugum
samtökum beirna fyrir, ve.ta
verkamenn allra landa hver öðr-
um gagnkvæma hjálp, eftir pvi
sem unt er, og hafa með sér sam-
!bönd í pví skyni. Slíkt samband
er Alpjóðasamhanid flutniinga-
verkamanna í Amsterdam (jkam-
staíað I. T. F.), sem Dagsbrún
og Sjómannafélagiö eru í. S.r.eru
pau sér pví til I. T. F., skýrðu
frá málavöxtum og óskuðu að
skipið yrði stöðvað í Englandi,
ef unt væri; fengu pau síðan
svar um pað, að I. T. F. hefði
tilkynt samböndum sínum í Lon-
don bannið. En eins og kunnugt
er var Brúarfoss afgreiddur par,
og er ekki enn vitað hvernig á
pv ístóð. Enda er pað vitanlegt,
að I. T. F. getur ekki alt af
stöðvað afgreiðslu skipa, pótt oft
! sé pað hægt, sérstaklega ef fyrir-
j vaiinn er ekki stuttur. En fýrir-
. fram var vitað, að úm stöðvun á
skipinu gæti ekki verið að tala í
Danmörku, vegna „tugthúsiag-
anna“ svo kölluðu, sem eru leyf-
ar síðustu íhaldssömu stjórnar-
innar, sem með völd hefir farið
í Danmörku (Madsen Mygdal), og
ekki hafa fengist afnumin siðan
vegna mótspyrnu landsþingsins.
Stóð nú enn við sama noikkra
hríð og voru verkfallsmenn
styrktir héðan eftir föngum.
Dagsbrún veitti peim t. d. tvisvar
nokkurn styrk, 100 kr. í hvert
sinn. Nokkrar samkomulagstil-
raunir voru gerðar á pessu tíma-
bili, sem allar strönduðu á pverúð
kaupfélagsstjórans og stjórnar
kupfélagsins, sem jafnan krafðist
pess ,að" kaupið yrði 85 aurar og
neitaði enn fremur öllum for-
gangsrétti félagsmanna. Um fiessi
atríði stóð deilrn, en um kaup
yfir sláttinn (1. júlí til 30. Isept.)
var lítill ágreimngur.
Að lokum fór pó svo, að kaup-
félagsstjórnin sá að vonlaust
myndi vera að fá verkamenn til
meiri lækkunar en peir höfðu
boðið í upphafi, p. e. 95 aura.
Hófust pá aftur samkomulagstil-
raunir. Og eftir nokkurt póf tók-
ust s.amningar eins og lesendum
blaðsins er kunnugt.
Vetrar-, vor- og haust-kaup
hélzt pað sama og verkamenn
buðu í upphafi. Og prátt fyrir
pá lækkun, sem varð á sumar-
kaupinu — en samkomulag fékst
um pað fyrir norðan án verulegs
ágreinings — er kaup á Blöndu-
ósi til uppjafnaðar yfir árfö að
minsta kosti jafnhátt og á
Hvammstanga, par sem sami
taxti gildir alt árið: 1 kr. í d'ag-
vinnu og 1 kr. 25 í eftir-, nætur-
og helgidaga-vinnu. Forgangsrétt
til vinnunnar höfðu verkamenn
engan áður, en hafa nú aö miklu
leyti, par sem ákveðið er í saminr
ingnum, að fyrstu 10 rnenn, sem
teknir séu í vinnu, skuli vera úr
verklýðsfélaginu ocj auk pess tið
minsta kosti helmingur, peirra,
sem teknir eru í visnnuna um-
fram 10, pannig, að ef t. d. 20
tnenn eru í vinnu verða að minsta
kosti 15 peirra að vera félags-
menn, en algengast er að 15—20
manns séu Par við uppsikipun í
einu. Við stærri uppskipanir, par
sem t. d. væru 30 menn í VilnjnU,
yrrðu 2/3 að vera félagsmenn. -
í verklýðsfélaginu eru alls 40
menn.
í stuttu máli er pví hægt að
segja, að pótt verkamenn hafi
ekki fengið allar kröfur' sínar í
pessari deilu uppfyltar, pá hafa
peir pó sigrað. Krmpfílagib hefir
orðið að semja um kaupgjald við
verklýðsfílcgið. Kcuipgjaldið. er
ctö minsta kosti eins hátt og pað
varð á Hvammskmga í okt. s. I.
eftir harðvítuga deilu, er verkam.
tsigruðu í með aðstoð Alpýðusam-
bandsins. Forgangsréttur verka-
manna til skipavlnnunnar er við-
urkendur með samningi, pótt
hann nái ekki til allra mannanna,
ef fleiri en 10 vinna. Þessi rnála-
lok geta verkamenn á Blöndu-
ósi bæði pakkað samtökum sín-
um og Alpýðusambandinu.
Að pessum samningi vildi kaupr
félagið ekki ganga, nema til 1.
sept. n. k., en verkamenn vildu
helzt fá samning til ársins, að
minsta kosti til 1. dez. LeLt um
tima út fyrir að samningar ætl-
uðu að stranda á pví. Lagarfoss
kom frá útlöndum daginn áður
en samningar voru undirritaðir
með allmikið af vörum, sem fara
átti til Blönduóss. Enn fremur
var pá komið að peim tíma, sem
Brúarfoss átti að fara ffá Kaup-
tnannahöfn, en Eimskip var vel
kunnugt um að Brúarfoss yrði
hvergi afgreiddur á Islandi, par
sem samtökin ná til, fyr en deilan
væri leyst. Daginn sem Lagarfoss
kom var framkvæmdarstjóra Eim-
skip tilkynt af Verkamálaráðiira,
að stöðvuð yrði uppskipun úr
Lagarfoiss hér í Rieykjavík, nema
hann vildi gefa yfirlýscmgu um,
að peim vörum, sem í skipinu
yoru og fara áttu til Blönduóss,
yrði ekki skipað upp á neina höfn
við Húnaflóa; skyldi pessi á-
kvörðun koma til framkvæmdai
kl. 7 að morgni pess 14. p. m.,
en var frestað samkvæmt beiðníi
til kl. 12 sama dag, en samning-
ar voru undirritaðir kl. 111/2 pann
dag. Og til 1 árs eins og verka-
menn höfðu óskað.
Þetta er í sem stystu máli rétt
frásögn rnn Blönduósdeiluna og
samnin; ian. Hún er birt hér vegnœ
peirra, sem vilja vita og eiga
heimtingu á að vita sannleikann.
En ýms skrif um deiluna, svo
sem Tímans og sprengingar-
jmannanna í verklýðssamtökunum,
sem beita fyrir sig Verklýðs-
blaðinu svo nefnda, munu verðai
tekin til athugunar í annari greia
SV.
Tvö blöð
koma út af
Alþýðublaðinu
í dag,
nr. 96 og nr. 97.
Hvers á Iðnaðarmáiiiia-
stéttin að gjalda ?
Það hittist svo á að ég var tS
„pöllunum" pegax fram fór í efri.
deild síðari umræðan um pings-
ályktunina um milliþiinganefnd £
iðnaðarmálum. Ég hefi með á-
huga fylgt pví máli frá fyrstu.
og talið líklegt, að starf milli-
þinganefndar í máluin iðnaðarins
mundi bera talsverðan árangur
fyrir pessa fjölmennu stétt.
Mér pótti pað hart þegar 1. pm.
Reykvíkinga, Jakob Möller, par
sem flestir iðnaðarmennirniir eru,
skyldi hálfnauðugur fylgja þessu
máli og telja að pessu litið gagn.
Þó pótti mér pað verra að tinnr
skyldi leggja pað til, að þnengja
starfssvið væntanlegrar nefndar,
svo sem hann gerði í tillögum
sínum.
Loks var það tillaga Jak. M.
og Einars Árnasonar, að nefndÍT?.
skyldi starfa kauplaust, og J. M.
barðist fast á móti pvi, að nefnd-
armönnum yrði greidd lítilshátt-
ar póknun fyrir starf sitt.
Millipinganefndin, sem starfað
hefir að undirbúningii endurbættr-
ar löggjafar fyrir landbúnaðinn,
hefir fengið fulla borgun fyrir
starf sitt; yfir 40 þús. kr. hefir
hún kostað fram að þessu; við
því er ekkert að segja, ef gott
starf er int af höndum.
En til nefndar, sem ætlað er
að starfa milli pinga að málum
iðnaðarins, mátti ekki veita saro-
tals 2000 krónur. 300 kr. hverj-
um nefndarmanni og 500 kr. í
annan kostnað.
Og pað var sparnaðarma'ðurinn
og 1. pm. Rvíkinga Jak. M„ sem
fastast barðist gegn þessu.
Það er sagt að formaður iðn-
ráðsins, Helgi Hermann Eiríksson
námufræðingur (hann hafði einu