Morgunblaðið - 15.07.1987, Page 26

-U
26
Kína:
Skógareld-
ar breyta
veðurfari
Peking, Reuter.
MIKLIR skógareldar, sem
brunnu í nær mánuð í Norðaust-
ur-Kína í vor, hafa hugsanlega
breytt veðurfari á viðkomandi
landsvæði að sögn kínversku
fréttastofunnar Nýja Kína.
Hitastig á meira en milljón hekt-
örum lands, sem eyddust í eldunum,
er nú hærra en venjulega og hita-
munur dags og nætur er einnig
meiri en áður. Þetta var haft eftir
hóp vísindamanna í fyrradag. Á
landsvæðinu eru vetur mjög harðir
og nú telja vísindamennimir að
sumarið verði styttra en í venjulegu
ári. Ekki álíta þeir að áhrifin verði
til langframa.
193 manns fórust í skógareldun-
um og 50 þúsund misstu heimili sín.
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 15. JÚLÍ 1987
Hassan
Marokkó-
konungurá
Englandi
Hassan Marokkókonungur
kom í þriggja daga opinbera
heimsókn til Bretlands í gær.
Hann kaus að fara landleiðina
og tók Englandsdrottning því
á móti honum þegar hann kom
á Járnbrautalestarstöð Vikt-
oríu drottningar í Lundúnum.
Talið er að með heimsókn
sinni vilji Hassan treysta bönd
sín við Vestur-Evrópu, en sem
sjá má skrýddist konungurinn
búningi berba.
Herlög afnumin á
Taiwan eftir 38 ár
Tapei, Reuter
CHIANG Ching-kuo, forseti Taiwan kunngerði á þriðjudag, að her-
lögum hefði formlega verið aflétt, en þau hafa verið í gildi í 38
ár.Síðdegis var svo sagt, að fyrstu pólitísku fangarnir hefðu verið
látnir lausir. Fleiri fá frelsi á næstunni og þungir fangelsisdómar
verða mildaðir. Alls munu á þriðja hundruð fanga verða látnir fara
Iran:
Sovéskum
hermönnum
skilað heim
Moskvu, Reuter.
ÍRANIR skiluðu í gær áhöfn og
farþegum sovéskrar flugvélar,
sem lenti fyrir ógát inna landa-
mæra írans, að því er talsmaður
sovéska utanríkisráðuneytisins
sagði í gær. Talið er að þar hafi
verið um herflugvél að ræða.
Talsmaðurinn, Boris Pyadyshev,
sagði að írönsk stjómvöld hefðu
brugðist við ósk Sovétmanna, um
að farþegunum yrði skilað, „í anda
velvilja hins góða nágranna". Hann
sagði ennfremur að flugvélinni yrði
skilað bráðlega.
íranir sögðu að í vélinni, sem
lenti nálægt landamærum Irans og
Afganistan í síðustu viku, hefðu
verið vopnaðir menn og skotfæri.
frjálsir ferða sinna.
Aðdragandi afnáms herlaganna
hefur verið býsna langur og undan-
farið hafa verið umræður á þingi
eyjarinnar, sem hafa stefnt að
þessu. í staðinn voru sett ný „þjóða-
röryggislög." Stjómarandstöðu-
þingmenn fögnuðu því, að herlögin
hefðu verið numin úr gildi. Þeir
hafa gagnrýnt þjóðaröryggislögin
og segja, að verði stjórninni ekki
veitt sterkt aðhald, kunni þau að
þróast í herlög í nýju gervi.
Stjómmálasérfræðingar segja,
að afnám herlaganna geti orðið
Taiwan mikil lyftistöng á alþjóða-
vettvangi og þetta muni stuðla að
bættum óopinberum samskiptum
við Bandaríkin og fleiri lönd. Ymsir
erlendir viðskiptajöfrar, sem hafa
mikil viðskipti við Taiwan, sögðu,
að þetta mundi án efa verða til að
efla enn og treysta undirstöður
efnahags landsins. Almennt bar
flestum saman um, að þetta væri
þýðingarmesta stjómaraðgerð frá
upphafi Taiwan.
Innanríkisráðherra Taiwans, Wu
Poh-hsiung sagði í viðtali við Reut-
er, að með ákvörðun þessari væri
stórt skref stigið í átt til lýðræðis-
stjómskipulags. Ráðherrann stað-
festi, að Chiang forseti hefði
ákveðið að láta kanna, hvort fært
yrði að stytta dóma yfir óbreyttum
borgurum.sem sitja í fangelsi og
veita þeim aftur almenn borgara-
réttindi. Ekki var búizt við, að
mönnum yrði sleppt jafn fljótt og
raun bar vitni um. Þykir þetta allt
gefa vísbendingu um vilja stjórnar
Chiang til að auka trú á Taiwan
sem alvömríki, og vingast við
Bandaríkin.
Herlög hafa verið í gildi á Taiw-
an frá því 1949, þegar herflokkar
Þjóðernissinna- Kuomintang-flýðu
til Taiwan eftir að hafa beðið ósig-
ur fyrir hermönnum kommúnista á
meginlandi Kína.
Hver verður næsti fram-
kvæmdastjóri NATO?
Carrington lávarður hyggst láta af embætti nú í sumar
INNAN Atlantshafsbandalagsins eru menn nú farnir að svipast um
eftir hugsanlegum eftirmanni Carrington lávarðar, framkvæmda-
stjóra bandalagsins, en vestrænir stjórnarerindrekar höfðu það eftir
honum á Reykjavíkurfundinum í október, að hann hygðist láta af
embætti nú í sumar.
Mörg erfið og vandasöm mál bíða
nú ákvörðunar Nato-ríkjanna,
væntanlegir afvopnunarsamningar
stórveldanna og nýjar umræður um
þátttöku Bandaríkjamanna í vöm-
um Vestur-Evrópu, og því veldur
það nokkrum áhyggjum, að ekki
er um að ræða neinn augljósan eft-
irmann Carringtons. Þeir, sem
nefndir hafa verið, eru Manfred
Wömer, varnarmálaráðherra Vest-
ur-Þýskalands, Leo Tindemans,
utanríkisráðherra Belgíu, og Káre
Willoch, fyrrum forsætisráðherra
Noregs, en margir hafa nokkum
fyrirvara á um þá alla þijá.
Ekkert er kveðið á um hve lengi
framkvæmdastjóri Nato skuli
gegna embættinu enda starfar hann
í umboði Atlantshafsráðsins og svo
Iengi sem honum og því þóknast.
Um launin og önnur starfskjör hef-
ur aldrei verið látið neitt uppskátt.
Sagt er, að Helmut Kohl, kansl-
ari Vestur-Þýskalands, haldi
Wörner fast fram sem væntanleg-
um framkvæmdastjóra Nato og er
talið, að innanlandspólitíkin eigi þar
nokkum hlut að máli, þ. e. að hann
vilji losa um meiriháttar ráðherra-
embætti. Ymsum embættismönnum
á Vesturlöndum finnst það ekki
nógu góð ástæða fyrir því að Wöm-
er fái embættið.
Sú skoðun á þó miklu fylgi að
fagna, að kominn sé tími til, að
Vestur-Þjóðveiji fái embættið, svo
fremi hæfur maður fínnist, og þann-
ig viðurkennd í raun hin þýðingarm-
ikla staða landsins í bandalaginu.
Mörgum þykir hins vegar sem
Wömer hafí sýnt litla dómgreind í
meðferð sinni á hneykslismálinu,
sem upp kom árið 1984 þegarGunt-
er Kiessling, hershöfðingi og
háttsettur maður í höfuðstöðvum
Nato, var sakaður um að hafa sótt
hommabari og væri þess vegna
ekki treystandi. Ekki eru heldur
allir á því, að rétt sé að láta emb-_
ættið í hendur fyrmm varnarmála-
ráðherra, sem var í fyrstu andvígur
áætlunum Bandaríkjamanna og
Sovétmanna um að eyða öllum
meðal- og skammdrægum eldflaug-
um í Evrópu. Samt sem áður er
talið, að stuðningurinn við Tindem-
ans og Willoch sé enn minni og
Wörner því ennþá líklegastur þrátt
fyrir allt.
Valið á framkvæmdastjóra Nato
er erfítt og ekki sama hverrar þjóð-
ar hann er. Samkvæmt óformlegu
samkomulagi aðildarþjóðanna er
Bandaríkjamaður yfírmaður alls
herafla Nato í Evrópu og því þykir
það ekki rétt, að Bandaríkjamaður
skipi einnig æðstu borgaralegu
stöðuna.
Framkvæmdastjórinn getur ekki
komið frá Frakklandi eða Spáni
vegna þess, að þau taka ekki fullan
þátt í hemaðarlegu samstarfi
ríkjanna og úlfúðin á milli Grikkja
og Tyrkja veldur því, að hvorug
þjóðin getur sætt sig mann frá
hinni.
Til þessa hafa tveir Bretar gegnt
framkvæmdastjórastarfínu, Ismay
lávarður, 1952-57, og Carrington
lávarður, og því er ólíklegt, að þriðji
Bretinn fái embættið. Hollendingar
hafa einnig átt tvo, þar á meðal
Joseph Luns, sem gegndi starfinu
í heil 13 ár, frá 1971-84, en hinir
tveir voru Henri Spaak frá Belgíu
og Emanuel Brosio frá Ítalíu.
Á næstu árum verða Nato-ríkin
líklega að endurmeta varnarstefnu
sína með tilliti til samninganna um
skamm- og meðaldrægu eldflaug-
amar, hugsanlegs banns við
efnavopnum og með tilliti til ann-
arra afvopnunarsamninga milli
stórveldanna. Nýr framkvæmda-
stjóri Nato mun einnig verða að
fást. við vaxandi áhuga Evrópuríkj-
anna á nánara samstarfí sín í milli
í varnarmálum á sama tíma og
sumir em aftur famir að efast um
að Bandaríkjamenn muni koma
Evrópu til vamar þegar á reynir.
Carrington lávarður
Manfred Wörner