Morgunblaðið - 22.07.1987, Blaðsíða 43

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 22. JÚLÍ 1987
43
Skuldbindingar kjamorkuveld-
anna (liður 7 a,b), sem þau gera
með sérstökum yfirlýsingum, kre§-
ast vart sérstaks eftirlits umfram
það sem gert er ráð fyrir hér að
framan.
Öðru máli gegnir um hugsanlega
viðbótarsamninga. Hér er um að
ræða eftirlit með aðgerðum kjam-
orkuveldanna utan lögsögu aðild-
arríkjanna. Augljóslega munu
möguleikar aðildarlandanna til eft-
irlits verða takmarkaðir, bæði af
tæknilegum og lögfræðilegum
ástæðum. Eftirlitið verður því í
þessu tilviki að hvíla á kjamorku-
veldunum sjálfum i samræmi við
nánari samninga þar um. Þetta er
e.t.v. alls ekki eins slæmur kostur
fyrir Norðurlönd eins og litið getur
út við fyrstu sýn. Þessir viðbótar-
samningar gera hvort sem er ráð
fyrir þátttöku kjamorkuveldanna.
Séu þau á annað borð til með að
gera samninga sem takmarka stað-
setningu kjamorkuvopna þá getum
við verið viss um að þau munu fylgj-
ast með aðgerðum hvors annars
með öllum tiltækum ráðum. í þessu
samhengi má minna á SALT-
samningana frá 1972 og 1979 þar
sem gert er ráð fyrir eftirliti beggja
aðila með hjálp allrar þeirrar tækni
sem þau ráða yfír og heimil er sam-
kvæmt aljþóðarétti.
Gagnrýnendur hugmyndarinnar
um kjamorkuvopnalaust svæði full-
jrrða gjaman að erfítt verði að hafa
fullkomið eftirlit á þennan hátt.
Þetta er algjört matsatriði. Áhætt-
una af eftirlitskerfi sem ekki er
fullkomlega öruggt verður að vega
á móti hættunni sem felst f því að
engir samningar um friðlýsingu séu
í gildi.
Reynsla okkar af fyrri tilraunum
til þess að koma á eftirliti með
vígbúnaði sýnir að þeir sem ekki
vilja semja leggja höfuðáherslu á
vandamál varðandi eftirlit. Óski
báðir aðilar að ná samkomulagi þá
mun þeim líka takast að finna lausn
á eftirlitsvandamálunum. Þetta er
fyrst og fremst spuming um
pólitískan vilja.
10. Stofnun svæðisins
Stofnun svæðisins er fyrst og
fremst ætlað að vera frumkvæði
Norðurlanda til slökunar og fækk-
unar kjamorkuvopna. Svæðinu er
ætlað að vera liður í því að skapa
nýja stefnu í öiyggismálum. Stefriu
án hættu á gjöreyðingu af völdum
kjamorkustríðs.
Líta verður á stofnun kjamorku-
vopnalauss svæðis á Norðurlöndum
í víðara evrópsku samhengi. Það
þýðir þó ekki að við eigum að bíða
með stofnun s’ bar til búið
er að leysa c.. ^iaam<u .
Evrópu, þar sem kjamorkuveldin
standa andspænis hvort öðm með
miklar byrgðir kjamorkuvopna. Það
er rétt að undirstríka þetta til að
vara við því að „víðara evrópskt
samhengi" verði notað til að slá
kjamorkufriðlýsingu Norðurlanda á
frest. Þvf er mikilvægt að Norður-
löndin hafí sjálfstætt frumkvæði og
hrindi þróuninni af stað.
Skipun embættismannanefndar-
innar sem samkomulag náðist um
á fundi utanríkisráðherra Norður-
landa í Reykjavik 25. mars síðastlið-
inn, getur orðið fyrsta skrefíð í
slíkri þróun. Það verður hins vegar
að koma skýrt fram í þeim fyrir-
mælum sem nefndinni em gefín að
hlutverk hennar sé að gera athugun
sem verður liður í undirbúningi að
stofnun kjamorkuvopnalauss svæð-
is. Á sama tíma getur verið gagn-
legt að halda fundi háttsettra
embættismanna eða ráðherra.
Þessa fundi á að halda á gmnd-
velli sameiginlegra óska um kjam-
orkuvopnalaust svæði á Norður-
löndum. Þetta eiga ekki að vera
H
löfóar til
_____.fólksíöllum
starfsgreinum!
Afinæliskveðja:
Sigurgeir Signrðs-
son, Bolungarvík
„samningafundir" í venjulegri
merkingu þess orðs, þar sem and-
stæðingar skiptast á „málamiðlun-
um“. Fremur yrði um að ræða
viðræðufundi í þeim tilgangi að ná
einingu um sameiginlegan gmnd-
völl að friðlýsingu svæðisins.
Að sjálfsögðu er eðlilegt að á
þessu stigi málsins fari einnig fram
viðræður við bandalagslönd og önn-
ur ríki til að gera þeim grein fyrir
markmiðum friðlýsingarinnar. í lok
þessa undirbúningstímabils geta
löndin eitt og eitt eða í sameiningu
átt viðræður við bandalagslönd og
önnur ríki á gmndvelli þeirra áætl-
ana sem þá liggja fyrir.
Að loknum þessum undirbún-
ingstíma tekur við vinna við sjálfan
samninginn sem öll svæðislöndin
geta skrifað undir og viðurkenndur
er sem bindandi samningur á
grundvelli þjóðarréttar með trygg-
ingum kjamorkuveldanna.
Þó að sú framkvæmdaáætlun
sem hér er dregin upp sé ekki nema
bráðabirgðauppkast þá getur hún
hugsanlega leiðrétt algengan mis-
skilning um hvemig hægt sé að
koma á fót kjamorkuvopnalausu
svæði. Þessi misskilningur er allt
frá því að fullyrt er að ekki sé
hægt að byija á undirbúningsstarfí
fyrr en fengist hafí full tiygging
frá kjamorkuveldunum yfír í það
að allt sem þurfí sé einhliða yfírlýs-
ing Norðurlandanna. Auk þess er
oft spurt hvort um sé að ræða „yfír-
lýst“ svæði eða „umsamið" svæði.
Áð nálgast rnálið á þennan hátt er
alltof einhæft. Samningar em nauð-
synlegir en það er ekki það sama
og að allir eigi að semja um allt.
Að lokum má spyija hversu mikl-
ar líkur séu á að hægt sé að koma
þessari áætlun í framkvæmd. Því
er til að svara að jákvæður árangur
ræðst af því að kjamorkuveldin
gerí sér það Ijóst að það er í allra
þágu, ekki síst þeirra eigin, að nú-
verandi ástand breytist og kjam-
orkuvopnakapphlaupið verði
stöðvað. Þetta er hægt að gera með
samningum og aðgerðum sem vekja
traust t.d. kjamorkuvopnalausum
svaeðum.
Ýmsir herfræðingar og stjóm-
málaleiðtogar beggja risaveldanna
viðurkenna nú þegar að kjamorku-
vopn séu hemaðarlega ónothæf.
Næsta skref er að fá viðurkennt
að það sé heldur ekki hægt að nota
þau í pólitískum tilgangi. Þeirri
skoðun mun vaxa fylgi samhliða
því að almenningi í heiminum verð-
ur ljóst hvers konar vopn er um að
ræða. Þá verður allt hjal um ógnar-
jafnvægi og hugsanlega beitingu
kjamorkuvopna pólitísk byrði sem
enginn ráðamaður vill axla. í þeirri
stöðu munu þau stjómvöld sem
hingað til hafa viljað eiga mögu-
leika á beitingu kjamorkuvopna við
vissar aðstæður, sjá að pólitísk
lausn án beitingar kjamorkuvopna
þjónar betur þeirra eigin hagsmun-
um.
Höfundur er prófessor í stærðfræði
við Háskólann f Osló og situr í stjóm
norsku samtakanna Nei til atom-
vápen.
Sigurgeir Sigurðsson fæddist á
Markeyri í Skötufirði 22. júlí 1902.
Hann er sonur hjónanna Evlalíu
Guðmundsdóttur og Sigurðar Þórð-
arsonar. Hann bjó í Folafæti til
ársins 1934, en þá fluttist flölskyld-
an til Bolungarvíkur.
Þar hóf hann útgerð með miklum
dug á vélbátnum Húna, en hann
gekk gjaroan undir nafninu litli
Húni, því seinna lét hann smíða
annan Húna á Akureyri sem gekk
undir nafninu stóri Húni. Hann var
einhver ötulasti sjósóknari á sinni
tíð og sótti alltaf fast og aflaði vel.
Alltaf var stundaður búskapur
samhliða sjónum. Þá var heyjað í
Vatnsnesinu og á meðan á heyskap
stóð þá bjuggu þau í litlu húsi í
Vatnsnesinu sem kölluð var Sölu-
búð. Þar sem oft margt um
manninn fyrst með bömin og sfðan
bamabömin. Þar var margt spjall-
að. Árið 1926 kvæntist hann
Margréti Guðfinnsdóttur og eignuð-
ust þau tíu böm og eru átta þeirra
HVAÐ er að gerast um verslun-
armannahelgina nefnist blað
sem nýlega kom út á vegum
útgáfufyrirtækisins Fjölsýn.
í blaðinu er meðal annars að
fínna upplýsingar um þær hátíðir
er verða haldnar um helgina en
einnig eru ferðalöngum um landið
gefín góð ráð og brýnt fyrir þeim
að ganga vel um.
Þá er einnig minnst á ug-
græðslu landsins í blaðinu og ungt
fólk hvatt til þess að tilla Land-
græðslupokanum, sem fæst á
öllum bensínstöðvum, í skottið eða
á bögglaberann og sá á staði sem
þurfa þykir.
Ennfremur eru f blaðinu kynnt-
ir aðrir valkostir fyrir þá sem ekki
kæra sig um skarkala stórhátí-
ðanna, má þar m.a. nefna
óbyggðaferðir, hestaferðir, gist-
ingu á bændabýlum, ferðir á
vegum ferðafélaganna svo og allar
ferðir sem famar eru frá Um-
á lífi. Áttu þau sextíu ára brúð-
kaupsafmæli á siðasta árí. Þau hjón
hafa ávallt verið afar samrýnd og
á efri árum hafa þau vart mátt
hvort af öðm sjá.
Þegar sundiaugin f Bolungarvík
var opnuð þá fóru þau bæði á sund-
námskeið og lærðu að synda, hún
69 ára og hann 74 ára. Síðan hafa
þau verið fastagestir í sundlauginni
tvisvar í viku.
Þó að Sigurgeir sé orðinn áttatfu
og fímm ára er hann afar ern og
er við góða heilsu. Hann er nú
hættur að stunda vinnu úti frá en
hann setur upp net heima hjá sér,
því iðjulaus getur hann ekki verið.
Sigurgeir er bezt lýst þannig að
hann er manna heiðarlegastur,
gamansamur og léttur í lund. Hann
er skapfestumaður, og vinur þeirra
sem minna mega sín í þjóðfélaginu,
það sýna rausnarlegu gjafír hans í
þágu vangefinna.
Elsku þið, til hamingju með dag-
inn.
ferðarmiðstöðinni um verslunar-
mannahelgina.
Blaðinu verður dreift án endur-
gjalds til íslendinga á aldrinum
17-21 árs, en stór hluti þessa ald-
urshóps mun vera á faraldsfæti
um verslunarmannahelgina.
Blaðið liggur ennfremur frammi
á fjölfömum ferðamannastöðum.
Upplýsingarit um
verslunarmanna-
helgina komið út
Vertu hress, ef velur þú
vegu þá, sem guð má þekkja,
þó að stundum bresti brú,
bregðist gæftir eða laskist snekkja.
Lát ei vil þér veginn þyngja
vert þú æ til taks að syngja.
Lát þér vera langt til tára,
létt um bros til hinztu ára.
Svo má lífsins sólskin fagna,
silfúrhærur, ijóða vanga.
(Þýtt úr dönsku.)
AR
Flísar í
alla íbúðina
l’flL'Uflila: - ODYRU
flísarnar frá Portúgal
- og allt til flísalagna.
§ALFABORG f
BYGGINGAMARKAÐUR
SKÚTUVOGI 4 - SlMI 686755
Gönguskór
Þú misstígur þig ekki í vönduðu
gönguskónum frá Scarpa. Hvort
sem þú ert að rölta á jafnsléttu
eða príla fjöll þá á Skátabúðin
skóna fyrir þig. Skátabúðin selur
Scarpa og aðstoðar þig viö val á
þeim skóm er henta þínum þörf-
um. Mundu að ráðleggingar okkar
eru byggðar á reynslu.
SKÁTABÚÐIN
Snorrabraut 60 sími 12045